Taktiek deel 6

We naderen het einde van 2023 dus is het ook weer de tijd van het jaar dat we worden bestookt met allerlei lijstjes en overzichten. Vaak is het niet meer dan een vervelende herhaling maar ik geef toe dat het nieuwe initiatief van chess.com : 2023 year in review mij wel kon bekoren. Daar is duidelijk een pak opzoekingswerk in gestoken wat je niet zomaar ergens anders kunt te weten komen.

Echter misschien nog interessanter is dat chess.com een nieuwe feature heeft gelanceerd waarmee elke speler een persoonlijk overzicht kan opvragen van 2023 zie Announcing year in chess. Zo moest ik toch even glimlachen bij het aantal nationaliteiten die ik had tegengekregen in mijn partijtjes op chess.com in het jaar 2023.

Wat is jullie nationaliteiten-getal op chess.com?

Van o.a. mijn artikels Papua New-Guinea en Lichess deel 2 weten we dat veel spelers liegen online over hun nationaliteit maar ik vermoed de meerderheid is wel eerlijk (chauvinistisch/ naïef). Dus op enkele eenheden na denk ik dat mijn 163 niet ver afwijkt van de waarheid. Het bewijst nogmaals welk prachtig medium schaken is om mensen te verbinden. In de hele wereld kom je makkelijk in alle lagen van de bevolking mensen tegen die de taal van het schaken kunnen spreken en dat lijkt mij een uniek selling point van het schaken.

Nu dat nationaliteiten-getal is leuk om te weten maar er is meer mogelijk met bepaalde andere cijfers uit ons persoonlijk overzicht. Sommige data laten ons toe om eens een spiegel voor onszelf te houden en wellicht onze efficiëntie op gebied van schaaktraining te verbeteren. Zo speelde ik in 2023 5.075 partijen online. Dat is peanuts in vergelijking met de 2023 chess.com-recordhouder Bleuletalonoir die 105.274 (en counting) speelde. Anderzijds blijft +5000 een waanzinnig hoog getal zeker als je het aantal uren hiervoor berekent die ik opofferde. De laatste paar jaren ben ik mij steeds meer bewust dat dit aantal omlaag moet maar in 2024 wil ik daar strikter op toezien.

In 2022 scheef ik over mijn online schaakverslaving en die is duidelijk nog niet onder controle. 434 uren in 2023 is volstrekt onzinnig als FM in combinatie met een voltijdse job naast het schaken en de verantwoordelijkheden van een gezin. Die investering in online schaken weegt niet op tegen de voordelen die ik beschreef in de reeks artikels De (on)zin van blitz deel 1, deel 2, deel 3, deel 4 en deel 5. Echter online schaken helemaal schrappen is dus evenmin optimaal want dezelfde artikels tonen wel degelijk aan dat online schaken een plaats heeft in een schaaktraining. Wat de juiste balans is, is lastig te zeggen en zal ook voor iedereen verschillen. Ik zet de target daarom arbitrair op 50% minder online schaken in 2024.

Het tweede cijfer waar ik in dit artikel wil naar kijken, is het aantal opgeloste puzzels. 2023 was net als vorige jaren weer een heel mager jaar voor mezelf met ongeveer 200 stuks. Ik heb dat nooit graag gedaan en snap dan ook niet hoe iemand zichzelf kan motiveren om het 2023 chess.com puzzelrecord op 277.820 te brengen. De top 5 van meest actieve puzzelaars bewijst ook mijn stelling in mijn artikel Hoopschaak want ondanks die massa opgeloste puzzels geraakt geen van die top 5 boven de 1000 elo op chess.com (ik heb zelf +2600).

Voor iemand die nieuw is in het schaken, zullen puzzels heel nuttig zijn om vertrouwd te geraken met de talloze tactische motieven. Voor heel ervaren schakers zie ik nog weinig toegevoegde waarde aan het oplossen van puzzels. Puzzels hebben nog heel weinig te maken met bordschaken wat ik laatst ook weer eens merkte tijdens de 12 uur durende terugrit van Cap d'Agde. Een van mijn medepassagiers toonde mij een live-stelling in het 2023 Fide Grand Swiss Isle of Man die ik in 30 seconden kon oplossen. De sterke Russische grootmeester Andrey Esipenko, 400 punten hoger gekwoteerd dan ikzelf vond de killerzet niet na meerdere minuten nadenken, verloor daarna alle voordeel maar won uiteindelijk toch nog de partij.

Ik claim uiteraard niet dat ik een betere tacticus ben dan Andrey. Dat is pure onzin wat niet betekent dat ik een complete sukkelaar ben in taktiek. Daarvoor is mijn online rating te hoog. In Cap d'Agde was er zelfs een uniek moment waar ik de winnende zet onmiddellijk zag voor mijn beduidend hoger gekwoteerde tegenstander maar hij die ondanks een dikke minuut nadenken miste. Ik kon het niet laten om na de partij het er even in te wrijven.

Mijn tegenstander zal mijn artikel uit 2014 over Interferenties niet kennen. 1 keertje iets meer zien dan je tegenstander heeft heel weinig betekenis. Anderzijds merk ik op dat de Franse IM zowel op lichess als chess.com exact dezelfde online rating heeft als ik dus daar kunnen we opnieuw uit afleiden dat schaken meer is dan enkel tactiek.

Streamen, online lessen, schaakvarianten spelen .... Online schaken heeft talloze gezichten. Ik hou mij online enkel bezig met spelen van standaard schaken (voornamelijk blitz en een beetje rapid). Een nieuw schaakjaar staat voor de deur (sommigen maken zelfs geen winterstop) dus het lijkt mij een ideaal moment om bij jezelf stil te staan en te kijken wat beter of anders kan. Tenslotte vergeet niet dat schaken in de eerste plaats fun moet zijn anders verlies je sowieso weer de gewonnen efficiëntie op lange termijn.

Brabo

Extra tijd deel 3

Tijdens de live-commentaar op het nog lopende Chennai Grand Masters tornooi maakte de Nederlandse topgrootmeester Anish Giri de straffe uitspraak dat hij nog nooit met het tempo 90 minuten + 30 seconden had gespeeld. Zoiets vind ik interessante informatie want je kan er een paar belangrijke zaken uit afleiden. Het eerste is dat het geheugen van een wereldtopper bijlange niet perfect is want in 2007 speelde Anish jawel een tornooi met 90m + 30s. Ik zit geregeld te sakkeren op mijn geheugen dus het brengt enig comfort dat ik bijlange geen uitzondering ben. Daarnaast impliceert Anish uitspraak dat hij net als ik niet houd van zonder extra tijd te spelen. Ik beschik jammer niet over zijn flexibiliteit (hij heeft geen job buiten het schaken) om enkel tornooien met extra tijd te kunnen kiezen.

Dus ik heb mij ondertussen neergelegd bij het feit dat ik partijen zonder extra tijd moet spelen als ik niet voor maanden werkloos aan de kant wil blijven staan. Vorige maand speelde ik daarom ook net als vorig jaar weer in Cap d'Agde (deze maal werd ik ook vergezeld door mijn dochter Evelien). Trouwens alles went snel en deze keer had ik beduidend minder last van increment-stress dan vorig jaar. Ik merkte bovendien op dat heel wat spelers truken hadden ontwikkeld om extra tijd te winnen. Echter niet alle truken konden door de beugel want mijn tegenstander uit ronde 3 was te creatief met zijn notatie.

Ik heb wel eens iemand gezien die 1 of 2 streepjes trok op zijn notatieformulier om geen tijd te verliezen in tijdnood maar een dozijn en meer zetten was jamais-vu. Achteraf gingen de poppen dan ook aan het dansen toen de arbiter de notatieformulieren kwam opvragen. Het kwam tot een serieuze woordenwisseling tussen beiden terwijl ik er stilletjes probeerde vanonder te muizen. Ik had helemaal geen zin in het helpen vervolledigen van het notatieformulier van mijn tegenstander want ik riskeerde net als vorig jaar het avondmaal te missen (zie het avontuur met de poort).

Achteraf begreep ik ook beter waarom mijn 70 jarige tegenstander tijdens het middenspel erg snel (te snel?) had gespeeld. Hij wist zonder twijfel op voorhand dat hij eenmaal in tijdnood niet meer in staat zou zijn om zijn notatie te verzorgen. Hij probeerde een buffer op te bouwen die in onze onderlinge partij onvoldoende bleek te zijn. Persoonlijk denk ik dat je beter niet meer meespeelt in zulke tornooien als je weet dat de notatie vaak een probleem is. Ook vind ik het optreden van de arbiter ondermaats. De arbiter had natuurlijk tijdens de partij al moeten optreden en niet na de partij (unfair voordeel voor mijn tegenstander). Trouwens het was niet het enige dat mij tegenviel van de arbiters in dit tornooi. De arbiters waren de hoofdreden waarom ik mijn oordopjes moest gebruiken. Babbelende en dus storende arbiters zijn geen zeldzaam fenomeen in tornooien.

Een andere tijdswinst-truc die ik ook ongepast vond, paste mijn tegenstander toe uit ronde 6: de 14 jarige Franse internationaal meester Marco Materia. Tijdens de eerst 7 zetten speelde hij telkens a tempo zijn zet zodat alle notatie op mijn tijd moest gebeuren. Reglementair mag je een zet spelen zonder eerst de zet van je tegenstander te noteren maar 7 keer na elkaar had ik nog niet eerder meegemaakt. Trouwens karma kwam deze keer heel snel want met zijn laatste zet had hij onbewust de zettenvolgorde omgedraaid. Het gevolg was voorbereiding naar de knoppen en in een voor hem totaal onbekende stelling ging hij heel snel de mist in.

Pre-moven in een klassieke partij raad ik compleet af. De tijdswinst weegt niet op t.o.v. het gevaar de verkeerde zet te spelen. Sam Shankland zal zich nog lang de catastrofe herinneren op de 2022 olympiade zie Youtube.

De zetherhaling vind ik dan wel een correct middel om tijd bij te winnen. Mijn tegenstander uit ronde 7, de Franse internationaal meester Thibault Fantinel maakte er meermaals gebruik van in combinatie met noteren in mijn tijd. Ik vond het bijzonder irritant maar ik snapte natuurlijk ook dat hij niet zomaar remise wou geven met wit tegen een beduidend lager gekwoteerde speler in een prettige stelling.

Echter op het einde van onze onderlinge partij aarzelde ik niet om mijn tegenstander terug te pakken met een speciale twist op de zetherhaling. Ik had een interessante voortzetting gezien maar wou eerst tijd opsparen voor ik het durfde te spelen. Hierbij profiteerde ik van 2 zwaktes. Mijn tegenstander had eerder laten blijken dat hij te koppig/ trots was om remise te claimen. De arbiters deden niet de moeite om onze partij te volgen en het reglement 9.6.1 in het fide-handboek: een partij is onmiddellijk remise bij 5 keer dezelfde stelling, toe te passen.

Uiteindelijk kreeg mijn tegenstander argwaan en claimde hij na de 4de keer toch zelf remise. Ik kon een brede glimlach niet onderdrukken. Ik was de uiteindelijke winnaar in het psychologisch steekspel en dat mag dan geen elopunten opleveren maar gaf mij wel een heel goed gevoel.

De afschaffing van de extra-tijd heeft het schaken harder gemaakt, meer competitiegericht. Menig ouder schaker kijkt met afgrijzen naar dit moderne schaken. De jonge schaker smult ervan en heeft vaak niets anders gekend. De toekomst ligt bij onze jeugd m.a.w. als schaker ben je best op de hoogte van welke truken er bestaan om  extra tijd op te bouwen. Aanpassen of opkrassen.

Brabo

Efficiëntie

Het zal wellicht onnozel klinken maar ik heb het altijd raar gevonden dat je soms vele jaren speelt met een vaste kliek spelers in een team maar terzelfdertijd nog nooit tegen elkaar heb gespeeld. Tientallen schakers die op honderd of meer kilometer afstand wonen, heb ik vaker partij gegeven dan de teamgenoot die spreekwoordelijk woont om de hoek.

Dat heeft natuurlijk te maken met dat de meeste spelers in de hogere elo-regionen enkel nog interclub spelen en geen clubkampioenschappen (zie Inactiviteit). In een extreem geval speel je dan al 25 jaar ononderbroken samen maar heb je elkaar op uitzondering van enkele blitzpartijtjes nog nooit ontmoet aan hetzelfde bord.

Dit laatste gold helemaal voor mijn ploeggenoot de Belgische FM Daniel Sadkowski tot recent. Dit jaar ging Daniel op pensioen en nam hij voor het eerst deel in het clubkampioenschap van Deurne. Eind september stond na 25 jaar onze eerste onderlinge serieuze partij op het programma en die had ik uiteraard met stip aangeduid op de kalender.

Zoals iedereen kon verwachten, liet ik niets aan het toeval over. Vooreerst bekeek ik 18 verschillende openingen die hij de voorbije decennia had gespeeld volgens de databases. Vervolgens voegde ik ook nog eens 3 openingen toe van zijn online partijen. Tenslotte herinnerde ik mij van onze autoritten enkele andere openingen waar hij interesse voor toonde. Uiteindelijk klokte ik af op 25 verschillende openingen waar ik 6 uren studie aan spendeerde.

Nu ondanks alle noeste arbeid schatte ik mijn kansen op een succesvolle opening slechts op 40% en dat bleek achteraf een heel accurate beoordeling. Daniel vertelde mij na de partij dat hij erg had getwijfeld over de openingskeuze. Tot de ochtend van de partij was Daniel van plan geweest om de Aljechin te spelen (1 van de openingen waar ik het meest tijd had aan gespendeerd).

Echter die ochtend van de partij kreeg Daniel plots argwaan. Daniel smeet het roer op het allerlaatste moment helemaal om. In extremis werd een compleet nieuwe opening in slechts tien minuutjes  ingestudeerd. Onmogelijk hoor ik iedereen zeggen maar hij kreeg in de partij t.e.m. zet 18 alles op het bord dat hij thuis eerder had bekeken.

Met een half uur extra op de klok, een uitstekende positie en voorkennis van de typische middenspel-plannen had Daniel de opening overduidelijk gewonnen. Ik wist natuurlijk onmiddellijk hoe Daniel dit had klaargespeeld. Hij had simpel mijn partij t.e.m. zet 17 gekopieerd tegen het Tsjechisch wonderkind Vaclav Finek gespeeld in Open Praag 2021 (zie ook mijn artikel wonderkinderen) en daar een paar computerzetten aan toegevoegd. Zelfs zijn verbetering op zet 17 (Dc6) was mij welbekend van mijn toenmalige analyses.

Dat mijn tegenstanders iets anders spelen dan hun normaal repertoire, is niets nieuw en kom ik voortdurend tegen. Dat een tegenstander een eerdere partij van mij t.e.m. zet 17 kopieert en bovendien een totaal voor hem onbekende opening speelt, dat heb ik nog nooit eerder meegemaakt. Ik en Daniel hebben samen honderden partijen voor Deurne naast elkaar gespeeld dus Daniel profiteerde maximaal van mijn gebrek aan variatie.

Ik baalde enorm maar de schuld lag natuurlijk bij mezelf. Ik had eerder moeten afwijken en dan had Daniel heel snel kleur moeten bekennen. Bovendien moet ik mijn openingen beter instuderen want ook deze keer was ik mijn nota's vergeten. Ook hier niets nieuw maar om een of andere reden dacht ik dat Daniel het niet zo hard zou spelen. Het ging tenslotte slechts over het clubkampioenschap van Deurne waar geen fiderating op spel stond. De partij werd gespeeld op vrijdagavond dus ik kwam net van mijn werk.

In het schaken hangt succes dus bijlange niet enkel af van hard werken. Minstens of zelfs nog belangrijker is efficiëntie/ slim werken zoals we zien in bovenstaand voorbeeld. Echter er zijn wel grenzen en die kwam Daniel ook in onze onderlinge partij tegen. Met zijn minimalistische partijvoorbereiding riskeer je dat een mini-verrassing elk eerder behaald openingsvoordeel teniet doet.

Ik speelde 2 zetten na Daniels verbetering (17...Dc6) slechts de 2de meest gespeelde voortzetting in de databases (19.Td1 ip.v. 19.De3) en dat was voldoende om Daniel uit boek te smijten. Daarnaast zien we weer eens een voorbeeld van dat het kennen van een middenspel-plan niet altijd een voordeel is. 19.De3 of 20.De3 zorgen voor een heel verschillende evaluatie van h6. Aan het bord is zoiets heel lastig te ontdekken en in een 10 minuten partijvoorbereiding heb je onvoldoende tijd voor dit soort details.

Ik twijfel er niet aan dat veel spelers hun resultaten kunnen verbeteren zonder extra vrije tijd op te offeren maar door de studietijd te optimaliseren. Een slechte studiemethode is volgens mij ook een belangrijke reden waarom veel schakers nauwelijks of geen progressie maken (Are you a chess mummy?). Anderzijds plaats ik ook een kanttekening bij de vele kant-en klaaroplossingen die sommige sites trachten te verkopen. In mijn verhaal vertel ik dan wel over 25 openingen die ik tevergeefs bestudeerd heb voor de partij maar op lange termijn zou mijn aanpak wel eens veel efficiënter kunnen zijn dan de ene opening die Daniel bekeken heeft. Efficiëntie heeft geen universeel antwoord.

Brabo

Amateurs deel 3

Sommige Belgische schaakclubs hebben het moeilijk maar je hebt ook andere zoals Chesslooks Lier. De club werd opgericht in 2016 en kende ondertussen een explosieve groei onder de impuls van enkele gedreven bestuursleden. De kaap van 70 leden werd reeds afgerond! Het clubaanbod is verbluffend. De club organiseert jaarlijks een open tornooi met dit jaar 6 reeksen ! In de interclub heeft Lier 3 ploegen ingeschreven. In de Zilveren toren hadden ze vorige editie 4 ploegen. Elke zondag is er voor de jeugd 2 uren les. Lier heeft ook zijn eigen stapjestornooi. Echter de kers op de taart vind ik de eigen Academie waar iedereen gratis les/ presentaties kan volgen van o.a. Belgische toppers zoals grootmeester Mher Hovhannisyan, internationaal meester Jan Rooze, fidemeester Lennert Lenaerts ...

Trouwens iedereen mag je letterlijk nemen want ook niet-leden van Lier zijn welkom.  De academie is een samenwerking met de schaakliga Antwerpen en tracht om de 2 weken op woensdagavond een sterke schaker te strikken om over een bepaald thema te spreken. Er is plaats voor minstens 30 personen dus hoogtijd om dit fantastische en nog veel te weinig bekend initiatief eens in de schijnwerpers te plaatsen.

Ik vermoed dat het uniek is in België wat daar gebeurt. Anderzijds heb ik toch een puntje van kritiek. Het is mooi om iedereen toe te laten maar van mijn lesgeven in Mechelen heb ik geleerd dat zoiets niet aangewezen is voor de efficiëntie. Voor de 2200 speler gaat het te traag en is het allemaal iets te vanzelfsprekend. Voor de 1500 gaat het allemaal veel te snel en is het weinig of niet toepasbaar voor de eigen bordpraktijk.

Zo was er de sessie van Mher over hoe kan je verrassingen in de opening voorbereiden die ik zelf had willen meevolgen (ik moest afhaken door een covid-infectie) maar dit thema lijkt mij voor de gewone clubschaker uit Lier toch zeer weinig relevant. Voorbereiden doen de meesten zelden of nooit. Omgekeerd is ook het geval want de meesten houden geen rekening met voorbereidingen en spelen al vele jaren dezelfde systemen waar ze zich goed bij voelen.

Lierenaar Nikolaas Bes (Nick) is iemand die aan deze beschrijving helemaal voldoet. Ik ontmoette hem 4 keer in het clubkampioenschap van Deurne in het voorbije decennium (heel wat spelers zijn lid van meerdere clubs). Onze eerste onderlinge partij speelden we in 2014 en scoorde ik volgens het ratingverschil een vrij vlotte overwinning.

In een tweede onderlinge partij had ik mij uiteraard voorbereid op deze opening. Ik dacht dat Nick zou varieren maar dat deed hij niet en dus kwam ik beter uit de opening dan de vorige keer.

Ook in de derde en vierde onderlinge partij koos Nick opnieuw tot mijn lichte verbazing voor dezelfde opening. Voor de meest recente onderlinge partij maakte ik voor het eerst gebruik van schaakprogramma's ondersteund door de neurale netwerken. Deze keer overleefde Nick zelfs niet meer de opening.

Van een theoretisch duel was geen sprake zie voor een goed voorbeeld mijn artikel uit 2012. Misschien dacht Nick dat de opening wegens het grote eloverschil sowieso geen rol speelt op de uitslag en hij daarom de partijen beschouwt als een openingstraining. Feit is dat dit soort systeemopeningen steeds meer onder druk staan (zie ook computers worden autonoom deel 2) en veel amateurschakers het gevaar hiervan niet inzien. Dit is tevens een vrij recent fenomeen. De vraag Do you struggle to sometimes understand stockfish positional ideas? kreeg niet toevallig vorige week nog heel veel bevestiging op lichess.

Op 14 december zal fide beslissen of iedereen onder de 2000 elo extra punten zal bijkrijgen en hoeveel. Dit gaat uit van de veronderstelling dat de deflatie in deze lagere elo-regionen (veel) groter was dan in de hogere elo-regionen. Echter misschien moeten we ook toegeven dat sterkere spelers meer voordeel hebben kunnen halen uit de neurale netwerken dan zwakkere spelers. Ik vermoed dat de kloof op zijn minst iets groter is geworden tussen de gemiddelde schaker en de hardwerkende (sub-)topper. De vraag naar beter begrijpbare output van computers klinkt steeds luider bij veel amateurschakers. AI kan en zal hier zeker een rol spelen. De eerste generatie is klaar: Chess AI Buddy.

Brabo

Schaakopeningen studeren deel 6

Op het einde van mijn vorig artikel daagde ik de lezers uit om het geheime lichess-profiel van de Franse FM Thibaut Dudognon te zoeken. Ik had zelfs er een kleine prijs voor uitgeloofd aan de eerste die mij het juiste antwoord kon geven. Echter vandaag 2 weken later is er nog steeds geen winnaar want niemand heeft zelfs een gok gewaagd.

Ik vermoed dat als ik de prijs verhoog naar 100 euro cash dat er meer animo zal zijn maar 100 euro kan ik thuis niet verdedigen dus dat zal ik niet doen. Bovendien eigenlijk weet ik al voldoende vandaag. Mijn methode om geheime lichess-accounts te onthullen werkt maar is voor de meeste schakers te moeilijk om te kopiëren. Het is trouwens de reden waarom Thibaut gewoon zijn geheim lichess-account blijft verder gebruiken nadat ik hem had verteld dat zijn dekmantel is opgeblazen. De kans dat we nog ooit tegen elkaar zullen spelen is heel klein en andere schakers acht hij niet in staat om mijn methode of soortgelijke te gebruiken.

Tja ik moet toegeven dat ik misschien iets te voortvarend was in mijn vorig artikel. Een onthulling van een geheim lichess-account neemt zelfs voor een expert in voorbereiden zoals ikzelf al snel een uurtje in beslag. Trouwens dan vergeet ik nog te vermelden de mis-en-place die ik voorafgaand een tornooi steeds doe. Een dag voor het tornooi download ik altijd de meest recente elite-databases en bordpartijen waarmee ik toch ook minstens een uurtje zoet ben. Zulke up-to-date databases op je computer installeren is cruciaal om heel snel te filteren en switchen tussen beiden. Ervaring met databasemanagement (Chessbase) is geen overbodige luxe.

Het spreekt voor zich dat voorbereidingstijd een belangrijke rol speelt in dit verhaal. Ik wil alles vinden over mijn tegenstander en bestuderen op voorhand maar dat is zeker niet altijd haalbaar. Het is ook lastig om vooraf te kunnen voorspellen hoe en wat je kan verwachten tijdens de partijvoorbereiding. Soms zeg ik aan mijn echtgenote dat ik in 10 minuten klaar ben en dan duurt het nog een dik uur. Een andere keer ben ik plots klaar terwijl ik nog dacht veel te moeten bekijken.

Voorbereiden is heel veel ziften en zeven. Ik vind het altijd leuk om heel veel informatie over iemand te vinden maar tezelfdertijd betekent het ook dat ik heel veel tijd verlies aan de echt waardevolle dingen eruit te halen. Een tip van de sterke Tsjechische grootmeester David Navara in het boek The secret ingredient is dan ook "Verspreid van je repertoire fake informatie zodat je tegenstander kostbare tijd verliest in de voorbereiding."

De meest bekende manier van "fake" informatie te verspreiden is een ander repertoire spelen wanneer je weet op voorhand dat je partijen in de database zullen komen zie o.a. Camouflage deel 2 en Familieschaak deel 4. Wel dit aspect heb ik vorig jaar naar een next level gebracht: het openen van een persoonlijk zeer zichtbare online account uitsluitend bedoeld om toekomstige tegenstanders in de maling te nemen.

Als je nu googelt op lichess + mijn naam dan is de eerste hit die je krijgt mvhk en dat is exact mijn bedoeling. Tegenstanders die deze blog niet volgen (vooral in het buitenland) zullen tijd verspillen aan het uitpluizen van de vele honderden partijen die niets te maken hebben met mijn bordrepertoire.

Nu ik vermoed sommigen zullen mij de vraag stellen of ik niet beter schaak had gestudeerd i.p.v. zulke enorme inspanning te doen voor een onbekend en misschien onbeduidend voordeeltje in bordschaken. Daar heb ik ook aan gedacht. Vooreerst speelde ik maximum 2 bulletpatijen per dag met tempo 2 minuten +1 seconden wat mij toeliet om te spelen in de kleine dode momenten als ik toch geen tijd had voor serieuze schaakstudie. 

Daarnaast ben ik er ook in geslaagd om van de speciale account een unieke testcase te maken. In 2012 maakte ik eens een kleine studie over de impact op mijn persoonlijke resultaten van een goede opening t.o.v. slechte opening zie Schaakopeningen studeren deel 1. Deze keer ga ik een grote stap verder. Ik vergelijk mijn 2 actieve lichess-accounts waarbij op de ene ik een mij totaal onbekend repertoire speel en met het andere mijn normaal zeer bekend repertoire speel. Alle partijen werden gespeeld in dezelfde tijdspanne (om effect van ratinginflatie/ deflatie te minimaliseren) en speltempo. Op beide accounts probeerde ik mij maximaal voor in te zetten. Ik ben dan ook vrij zeker dat de test best accuraat en interessant was.

Op mijn witpartijen is het verschil 100 TPR tussen standaardrepertoire en onbekend repertoire. Op de zwartpartijen is het verschil nog iets hoger met 134 TPR tussen standaardrepertoire en onbekend repertoire. Ik heb een sterk vermoeden dat nooit eerder iemand zwart op wit heeft kunnen aantonen wat het effect kan zijn betreffende schaakopeningen studeren op iemands tpr en dus rating. Zulke grootschalige test is onmogelijk in het bordschaken.

Bovendien creëert deze studie weer een heleboel nieuwe vragen. De resultaten gelden voor mezelf maar dat betekent uiteraard niet dat iedereen eenzelfde effect zou zien bij zichzelf in een gelijkaardige opzet. Evenmin betekent het voor mezelf dat dezelfde TPR-verschillen zullen optreden bij de keuze van een ander speltempo. Tenslotte welk repertoire als standaard en onbekend wordt gekozen zal ook het resultaat beïnvloeden.

Voor de keuze van het onbekend repertoire heb ik mij laten leiden door de oorspronkelijke opzet van misleiding. Daarom koos ik voor normale gezonde openingen en varieerde ik zo weinig mogelijk om te laten doorschijnen dat ik een nieuw repertoire aan het klaarstomen ben. Wel vermeed ik elk theoretisch opzoekingswerk anders zou het aspect onbekend te veel verloren gaan. Dit gaf mij bijgevolg dan ook de kans om te zien in hoeverre je een opening kunt leren door puur te spelen dus zonder boeken of ander materiaal te consulteren.

We zien een groot verschil in evolutie tussen mijn witpartijen en mijn zwartpartijen met het onbekend repertoire. Met wit speelde ik uitsluitend Engels dus 1.c4 en daar bleven mijn resultaten nagenoeg constant. Met zwart koos ik voor 1.e4 c5 en 1.d4 Pf6 waar ik het toch zeker in het begin veel lastiger had om levend uit de opening te komen.

Dit artikel heeft een aantal eeuwige vragen trachten te beantwoorden over schaakopeningen studeren maar tezelfdertijd is dit slechts de top van de ijsberg. Bovendien is dit artikel evenmin een advies om schaakopeningen te studeren. Ik ken heel veel spelers die 100 elo extra niet de moeite vinden om een massa vrije tijd op te offeren aan schaakopeningen studeren. Schaakopeningen studeren is een aparte vaak eenzame discipline. Als professional heb je geen keuze maar als amateur zou ik toch goed nadenken of het schaken met het studeren nog plezierig blijft.

Brabo

Lichess deel 2

Steeds meer spelers zijn zich bewust van hoe bezwarend online partijen kunnen zijn voor klassiek bordschaak. Bij het kiezen van een nieuwe account maakt men niet meer de fout hun eigen naam of variant hierop te kiezen. Veel titled-tuesday-deelnemers spelen een ander repertoire online dan bordschaken zodat je weinig kunt aanvangen met de truuk die ik recent nog in het artikel chess.com heb vermeld. Sterke online spelers doen er vandaag alles aan om anoniem te blijven. Echter sommigen beseffen nog steeds niet dat er op lichess geen anonimiteit bestaat.

Dat laatste ondervond ook mijn tegenstander uit de 5de ronde in Cap d'Agde : de Indische internationaal meester Dhulipalla Bala Chandra Prasad. Na de partij was hij flabbergasted toen ik hem vertelde dat ik 5 online accounts van hem had ontdekt in de partijvoorbereiding. De eerste 3 waren makkelijk: 1375 partijen met Swarnapuri op chess.com, 345 partijen met swarnapuri op lichess en 3126 partijen met Vijayanagara op lichess omdat zowel Swarnapuri (chess.com) als Vijayanagara (lichess) gelinkt kunnen worden aan partijen in de Chessbase database waar de volledige naam van mijn tegenstander vermeld staat. Bovendien gebruiken veel spelers dezelfde gebruikersnaam op diverse platforms.

Echter daar stopt mijn detectivewerk niet als ik opmerk dat een speler een ander repertoire met de online account speelt dan in het klassiek schaken. Ik weet dat de meeste serieuze spelers ook hun repertoire online oefenen met geheime accounts. Bovendien werkt de aanpak die ik beschreef vorig jaar in Anoniem deel 2 zelden. Klassieke bordpartijen zijn zelfs met eenzelfde repertoire t.o.v de snelle online partijen weinig overlappend waardoor de filter geen resultaat oplevert.

Dus heb ik enkele maanden geleden een nieuwe methode ontwikkeld die een mix is van enkele methodes die eerder op mijn blog aan bod kwamen. Ik filter nu geen 1 specifieke stelling meer uit een klassieke partij in de elitedatabase met slechts enkele hits als resultaat maar filter nu meerdere stellingen uit klassieke partijen telkens met soms honderd en meer hits als resultaat. Je moet even doorzetten maar het is perfect doenbaar manueel want na een half uur was het mij duidelijk dat 1 naam telkens terugkwam.

Filter in elitedatabase op de stelling uit partij Martian - Dhulipalla
na de zetten 1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lc4 Pf6 4.d3 h6 5.0-0 d6 6.a4 g5
gespeeld in april 2023 te Boekarest (Roemenië)

Filter in elitedatabase op de stelling uit partij Dhulipalla - Hamitevici
na de zetten 1.d4 Pf6 2.c4 e6 3.g3 c5 4.d5 cxd5 5.cxd5 d6 6.Pc3 g6
7.Lg2 Lg7 8.Pf3 0-0 9. 0-0 a6 10.a4 Te8 11.Lf4 h6 12.Dc1
gespeeld in april 2023 te Kolding (Denemarken)

Dus ik beet mij vast in  het lichess-account Svallap maar het werd mij niet makkelijk gemaakt want aanvankelijk wees er alles op dat ik naar een verkeerd account aan het kijken was. Op het profiel stond dat hij Fransman is. Hij heeft een elo van 2508 en is ook nog eens geabonneerd op 2 Franse kanalen.

Dus niets klopte maar sinds mijn artikel Papua New Guinea weet ik dat spelers durven verkeerde informatie te publiceren op hun profiel om curieuzeneuzen op een verkeerd spoor te zetten. Hoe meer overlappingen ik vond in de repertoires, hoe minder ik de profielbeschrijving geloofde tot ik overtuigd was dat ik toch de juiste had. Alleen zat ik nog verveeld met de gebruikersnaam. Svallap klinkt duidelijk niet Frans en eerder Indisch maar als je googelt dan vind je niets terug tot mijn dochter Evelien met het briljante idee kwam om eens de letters van de gebruikersnaam om te wisselen. Heeft Pallavs een betekenis? Jawel dat bestaat want kan je afleiden van de Pallava-dynastie niet toevallig ook de regio waar mijn tegenstander vandaan komt (achteraf gaf hij toe een boontje te hebben voor geschiedenis).

Na de partij sprak ik mijn tegenstander Dhulipalla in het Frans aan maar hij kon geen woord Frans ondanks "C'est toujours le bon moment" op zijn profiel. Dan sta je natuurlijk even perplex. Ik vermoed dat de les hard is binnengekomen en hij zal wellicht niet snel meer op lichess zijn repertoire oefenen.

Sommigen vonden het dan ook stom dat ik dit aan mijn tegenstander verteld heb (hij is een schaakprofessional dus beschikt sowieso over het voordeel van tijd). Misschien kan ik later nog eens profiteren maar zo bekijk ik het niet. Vooreerst de kans is erg klein dat ik ooit nog tegen Dhulipalla zal moeten spelen in mijn schaakcarrière. Bovendien net omwille van dezelfde reden ben ik overgestapt van lichess naar chess.com enkele maanden geleden zie ook Prooi wordt jager. Dat vind ik doodjammer want ik verkies veruit het online-schaakplatform lichess boven chess.com indien er geen database zou bestaan.

Mijn bedoeling van dit artikel is dan ook naast weeral een leuk avontuur te vertellen, de druk op lichess te verhogen om hun database af te sluiten of tenminste 100% anoniem te maken (dus door gebruikersnamen weg te laten). In een jaar tijd zijn het aantal toppartijen al met 50% teruggelopen zie o.a. elitedatabase dus ik vermoed dat ik niet de enige ben met dezelfde bekommernis.

Als nog veel topspelers zullen afhaken bij lichess dan zal dit zonder twijfel ook een impact hebben op de activiteit van de lagere regionen. Elke actieve + 2300 fide speler die vandaag zijn klassieke openingen traint op lichess is een vogel voor de kat. Om dit te bewijzen daag ik de lezer uit om het geheim nog steeds actieve lichess-account van de Franse FM Thibaut Dudognon zelf met de methode in dit artikel te zoeken. De eerste krijgt van mij een traktatie of schaakboek uit mijn bibliotheek naar keuze. 

Waarom Thibaut? Omdat ik ook van hem de link gelegd heb tussen zijn klassieke partijen en zijn geheim lichess-account tijdens de partijvoorbereiding voor de 8ste ronde in Dieppe deze zomer.  Ook toen gebeurde dat na al 4 minder relevante online accounts van Thibaut te hebben ontdekt. Bovendien ook hier ben ik 100% zeker want ik heb bevestiging gekregen van het "slachtoffer".

Brabo

Hoeveel geld spendeer je aan het schaken? deel 2

In het seizoen 2022-2023 maakte ik een record aan schaakkosten zodat ik het tijd vond om een update op het 5 jaar oude artikel deel 1 te publiceren. In 2018 stond de begeleiding van mijn zoon Hugo centraal in het kostenplaatje. Vandaag is het zwaartepunt verschoven naar mezelf maar de gemaakte schaakkosten voor de kinderen blijven hoog. Iedereen zit hopelijk stevig op zijn stoel want ik val met de deur in huis en start met het finale overzicht.

Schaakkosten Brabo seizoen 2022-2023

10.307,32 euro aan schaakkosten maakte ik in het seizoen 2022-2023. Met uitzondering van het Belgisch jeugkampioenschap, Cap d'Agde en WK jeugd in Mamai waar we logeerden met vol pension zijn kosten voor eten en drinken niet ingegrepen. Eten en drinken moet je sowieso doen maar vaak spendeer je wel veel meer dan thuis. De kosten van mijn schaakanalyses zitten evenmin in bovenstaand kostenplaatje. Met mijn 2 computers maak ik jaarlijks makkelijk meer dan 1500 uren schaakanalyses. Dat is dus geen klein bier maar lastig om een kost op te plakken dus laat ik hier buiten beschouwing.

Kortom schaken is een bijzonder dure activiteit voor mij. Bovendien recupereer ik nauwelijks iets via prijzengeld of vergoedingen. Een eerste gedeelde plaats in het clubkampioenschap van Deurne leverde mij 150 euro aan prijzengeld. Mijn tornooioverwinning in unrated Gent was opnieuw 150 euro. In Marienbad leverde mijn 2de plaats 200 euro op. Tenslotte kreeg ik in de Nederlandse interclub een vergoeding van 31,25 euro. Alles samen 531,25 of een druppel op de hete plaat.

Ik vermoed dat dit kostenplaatje voor heel veel Belgen zowel onhaalbaar als onaanvaardbaar is. Voor veel schakers is het ook de belangrijkste reden om enkel onder de eigen kerktoren te blijven schaken. De eigen club is de absolute discounter maar heeft natuurlijk zijn beperkingen. Je hangt vast aan het lokale aanbod en boven de 1800 elo is er nog heel weinig uitdaging. Dus sterke spelers zitten vaak met de handen in het haar. Hoe hou je de kosten onder controle en kan je toch  voldoende competitieve uitdagingen vinden? Tegenwoordig zie ik steeds vaker crowdfundings van schakers die wanhopig op zoek zijn naar centen zie Crowdfunding Arthur de Winter voor EK in Roemenië en Crowdfunding Benjamin Defromont voor WK in Mexico. Triestig en moeten we dit ondersteunen?

In het vervolg van dit artikel wil ik dan ook inzoomen op mijn gemaakte kosten. Valt er iets te optimaliseren en/ of welke mogelijkheden gebruik ik om de kosten te minimaliseren. Welke tornooiformule betreffende kost per partij is het meest interessant? Welke legale tips kunnen we elkaar geven mits behoud van een minimum aan comfort? Als 47 jarige zie ik het niet meer zitten om in een tentje ergens te logeren om een tornooi te spelen. Ik zag ooit een ploeggenoot een hele week overleven op 1 groot brood met een homp kaas maar dan is schaken geen fun meer voor mij.

Detail onkosten Belgische interclub

In bovenstaande tabel merk je op dat ik veel meer in Deurne was dan het aantal thuisronden. 1 van de meest gebruikte kostoptimalisaties is dan ook met meerdere ploeggenoten samen rijden naar een wedstrijd. Nu de medaille van autodelen heeft ook 2 zijden. Samen rijden met ploeggenoten zal altijd meer tijd vergen dan alleen rijden. Ik heb partijen gespeeld waarvan ik achteraf ontdekte dat ik 4 uren had kunnen winnen door zelf te rijden. Of je hebt die ploeggenoot die steevast te laat komt op afspraken waardoor je het hele seizoen zelf te laat aan je bord komt bij uitwedstrijden. Laatst vertelde mij de chauffeur van dienst dat hij meer dan 6 maanden niet meer met de auto had gereden waardoor ik tijdens de rit meermaals co-piloot moest spelen. Ach ik denk dat ik een boek kan volschrijven met alleen de avonturen bij het autodelen.

Detail onkosten Nederlandse interclub

In de Nederlandse interclub speel ik voor De Stukkenjagers (Tilburg) dus op net geen 100 kilometer rijden van mijn huis. Er zijn geen Belgische clubgenoten die in de buurt wonen waardoor autodelen weinig zinvol is. Echter zonder autodelen spendeerde ik er verrassend de grootste kost per partij als we ons baseren op de 2022 fedweb-kilometervergoeding van 0,417 euro/km. Het aantal kilometers liep in de meesterklasse erg op en de clubvergoeding van 31,25 euro was puur symbolisch. Als je dan ook nog eens af en toe tegen een ongekwoteerde speler moet spelen dan kan je de vraag stellen of ik mijn financiële middelen niet beter voor iets anders gebruik.

Detail onkosten tornooien in België

De kost per partij voor tornooien in België hangt erg af van de logeerkosten. Het is zeker niet aangenaam maar door op en af te rijden naar het tornooi van Gent spaarde ik wellicht 1000 euro. Voor de Brugse meesters besliste ik om enkele dagen bij mijn pa in Roeselare (33km van Brugge) te slapen (nogmaals bedankt pa maar zal ik niet meer herhalen 😏).

Detail onkosten tornooien in het buitenland

In het buitenland is het vaak goedkoper om te logeren dan in België zie bv. de hotelkosten van Marienbad (Tsjechie). Met een groep schaakvrienden een huisje huren en een goede kok die meereist zoals in Dieppe (zie Eten en drinken deel 3) kan je tevens vele honderden euros sparen op een schaaktornooi. Autodelen is hier een absolute aanrader (in Cap d'Agde reed ik zelfs gratis mee).

Kortom ik doe vandaag al heel wat om mijn schaakkosten zo laag mogelijk te houden en dan heb ik nog niet gesproken over een complete stop op schaakmateriaal aan te kopen. In deel 1 spendeerde ik nog 272,5 euro op jaarbasis aan schaakboeken, schaakprogramma's en schaakdvds. In het seizoen 2022-2023 gaf ik geen cent uit waardoor je natuurlijk kunt afvragen of ik hierdoor geen belangrijke schaaknieuwtjes gemist heb (zonder twijfel is het antwoord ja zie o.a. Chessable).

Het lijkt er dus steeds meer op dat topschaak meer en meer voor enkel de rijke elite zal zijn. Ik zie nu al talentvolle kinderen afhaken bij een gebrek aan financiële middelen. Echter ook veel sterke volwassen schakers zijn beduidend minder actief dan voorheen. Geld en tijd werken bovendien ook vaak als communicerende vaten. Verdien je veel geld dan heb je weinig vrije tijd. Heb je veel vrije tijd dan heb je weinig geld. Ik merk op dat ik mij in een bevoorrechte positie bevind met zowel voldoende vrije tijd als genoeg geld. Ik voel mij geregeld een buitenbeentje in de schaakwereld.

Brabo

De favoriet heeft honderden punten meer deel 3

Op facebook werd ik recentelijk omschreven als een speler die kunstmatig een hoge elo tracht vast te houden door zwakkere elo's zoveel mogelijk te vermijden. Het zat bij sommigen duidelijk erg diep mijn deelname aan unrated Gent.

Trouwens het kan verkeren want slechts 4 jaar geleden werd ik van exact het omgekeerde beticht (zie deel 2) . Ik heb een kunstmatige hoge elo door te vaak tegen lage elo's te spelen. Elo is onbelangrijk maar win niet te veel punten.

De laatste 4 jaar heb ik opnieuw veel in het buitenland gespeeld maar in slechts 16% van de 149 klassieke rated partijen speelde ik tegen iemand met een hogere elo dan ikzelf. Veel tegenstanders waren zelfs veel lager gekwoteerd.

Elospreiding van mijn tegenstanders in
klassieke rated bordpartijen tijdens de voorbije 4 jaren

Ik heb nog nooit een bordpartij geweigerd te spelen omwille van een rating. Ik moet wel toegeven dat ik recent voor de laatste ronde in Dieppe een fractie van een seconde getwijfeld heb. Tot mijn lichte ontgoocheling werd ik toen gepaard tegen de 16 jarige Robin Fontaine met een elo van 1866. Die jongen had de voorbije ronden de pannen van het dak gespeeld dus ik was er allerminst gerust op.

Een 1800 speler die 3 opeenvolgende ronden wint van een 2100, 2200 en 2300 speler.

Ik had met eigen ogen gezien hoe hij in ronde 7 met zwart een jonge FM van + 2300 elo van het bord had geveegd dus ik vroeg mij serieus af of ik er wel goed aan deed om die laatste ronde te spelen. Met winst kon ik geen geldprijs noch elo verdienen maar wel een bom elo verliezen. Ik vertrouwde hem ook niet want ik vond niet de minste partij terug in de databases.

Ik ben dus niet verwonderd dat spelers zoals Parcival, Verduyn, Hulshof, Tamer, Van Houtte, Cocquyt... beslisten in gelijkaardige situaties om de laatste ronde(n) niet meer mee te spelen in de recente edities van Gent Rated en Brugse meesters. Eerlijk gezegd moet je helemaal lak hebben aan je eigen rating als je dit soort partijen speelt.

Echter opgeven staat niet in mijn woordenboek (of noem het domme koppigheid). Bovendien in tegenstelling tot wat sommigen denken is elo voor mij geen prioriteit. Ik hou te veel van het spelletje om dan elo te laten bepalen of ik al dan niet speel. Dus ik gaf geen verstek in mijn partij tegen Robin en scoorde zo nog een mooie maar waardeloze overwinning.

Feit is dat de fide sinds 2022 beslist heeft om de 400 punten-regel aan te passen om farming op lage elo's tegen te gaan zie Fide rating regulations 8.31: "A difference in rating of more than 400 points shall be counted for rating purposes as though it were a difference of 400 points. In any tournament, a player may benefit from only one upgrade under this rule, for the game in which the rating difference is greatest." Dit had een impact op zowel de ratingverwerking van mijn partij tegen Robin als mijn partij tegen mijn zoon Hugo waarvoor ik slechts 1,2 elo kreeg ipv. 1,6 per winst.

Groen met 400 punten-regel, Rood zonder 400 punten-regel

Spelen tegen die ondergekwoteerde spelers is geen cadeau en ze lijken mij in recente jaren ook veel vaker voor te komen dan voorheen (zie o.a. ook Grote open tornooien). Trouwens in Dieppe kan je evenmin stellen dat ik slecht gespeeld heb met slechts 3,4 elopunten verlies over 9 partijen. Dus zelfs bij normaal spelen kom je die lage elo's tegenwoordig heel vaak tegen (waarbij je dan de vraag kan stellen of er misschien minder hogere elo's zijn dan vroeger die deelnemen aan open tornooien).

In elk geval fide slaat een mal figuur door in minder dan 2 jaar dit reglement terug te willen draaien naar de oude situatie. Dit soort gefoefel getuigt van weinig inzicht bij de ratingexperts. Het boezemt ook weinig vertrouwen in dat het weer dezelfde mensen zullen zijn die straks zullen sleutelen aan onze ratings (zie Fide seeks public discussion about proposed rating changes). Trouwens dit laatste is dan ook een klein lichtpuntje want fide beseft gelukkig dat ze van de ratings een knoeiboel gemaakt hebben.

Persoonlijk betwijfel ik sterk of het al dan niet toepassen van een 400 punten-regel enige merkbare invloed zal hebben op de deflatie. Een paar extra halve punten hier of daar is statistische ruis t.o.v. vele jeugdspelers die soms hun hele schaakcarriere honderden punten ondergekwoteerd zijn.

Wel geloof ik dat je het aantal forfaits kunt reduceren door een minimum elowinst te garanderen bij elke gespeelde partij voor de winnaar. Sommigen zullen nog altijd niet willen spelen maar ik ben er zeker van dat het anderen wel over de streep kan trekken. Die reden vind ik op zich al voldoende belangrijk om de 400 punten-regel te herintroduceren.

Brabo

Oordopjes

Begin deze maand werd ik door mijn huidige manager op een lichtjes ongewone wijze gefeliciteerd voor 25 jaar werken in hetzelfde bedrijf. "Ik wist niet dat je hier al 25 jaar werkt. Je ziet er jonger uit." Ik hoor het de laatste tijd af en toe dat ik er jonger uitzie dan mijn leeftijdsgenoten maar ik maak mij weinig illusies. De tijd staat ook voor mij niet stil. Mijn zicht gaat sinds mijn 40ste langzaam achteruit en ik draag al 5 jaar een leesbril naast mijn bijziende bril.

Ook in het bordschaken ondervond ik hiervan de gevolgen. Met mijn bijziende bril werd het steeds lastiger om het notatieformulier in te vullen. Echter overschakelen naar de leesbril leek mij evenmin optimaal. Zou ik dan nog de klok en stukken goed kunnen zien die toch niet zo dichtbij staan? Moet ik mij misschien eens bifocale bril aanschaffen? Zo een bifocale bril is ook een hele aanpassing en geen garantie op succes.

Vorig jaar kreeg ik het zo op mijn heupen van het wazige/ onleesbaar notatieformulier dat ik uiteindelijk toch besliste om de leesbril een kans te geven. Ik had schrik die eerste partij met de leesbril dat ik plots minder goed zou schaken hierdoor maar dat was onnodig. Ik zag de stukken met de leesbril best goed en daarna wou ik nooit meer terug naar mijn bijziende bril. Dus tot op vandaag wissel ik voor en na de partij steevast van bijziende bril naar leesbril naar opnieuw bijziende bril.

Links mijn leesbril, rechts mijn bijziende bril.
In de brildoos gaat de bril die ik niet gebruik.

Het enige waar ik een beetje last van heb door een leesbril te dragen tijdens de partijen is zoals gisteren gebeurde. Een clubgenoot vroeg mij waarom ik hem geen blik had gegund maar ik had hem gewoon niet gezien. Anderzijds zo is er ook minder afleiding en dat komt dan weer mijn concentratie ten goede.

Misschien doordat mijn zicht verminderd is, merk ik op dat ik de laatste jaren veel gevoeliger ben geworden voor lawaai. Het minste geluid in de speelzaal heb ik opgemerkt en ik kan mij mateloos storen aan spelers of toeschouwers die een praatje slaan. Steeds frequenter en luider roep ik tijdens mijn partijen voor stilte. Het werd zo erg dat zelfs mijn medespelers meer zich stoorden aan mij dan de oorspronkelijke geluidoverlast.

Kortom ik begreep dat als ik het voor iedereen leuk wou houden dan ik mij best oordopjes kon aanschaffen zoals al vele andere schakers mij hebben voorgedaan. In Kruidvat kan je vandaag 3 sets kopen voor 2,6 euro maar die zijn niet efficiënt. Ik vernam dat oordopjes op maat het beste is wat er te verkrijgen is dus begin dit jaar nam ik contact op met het hoorcentrum Goed voor een afspraak. Een schaakklant hadden ze nog niet eerder gehad. 😄

Zo een maatneming van de oren is ook weer een speciale ervaring want men spuit beide oren vol met een siliconenpasta die dan uithardt. Het voelt vreemd aan en ziet er ook wel eigenaardig uit (foto's en meer zie maatname van oordoppen op maat). Vervolgens wordt die uitgeharde pasta uit beide oren getrokken en opgestuurd naar een gespecialiseerd bedrijf die ze gebruikt om de op maat gemaakte oordopjes mee te produceren. Een kleine 2 maanden werd het uiteindelijk wachten tot ik ze in handen kreeg. Nee goedkoop was het uiteraard niet want ik betaalde 95 euro voor 1 setje !!

Mijn groen en blauw oordopje van het merk pluggerz

Thuis testte ik een eerste keer de oordopjes want het is even zoeken hoe je ze precies in de oren moet steken. Er staat duidelijk op de oordopjes welke rechts en welke links (de kleuren helpen ook) maar ik blijf klungelen. Een eerste ervaring was ook minder positief dan ik had gehoopt. Die oordopjes zorgen voor een stevige druk op de oren en 100% stilte krijg je niet want ze verminderen het geluid slechts met ongeveer 25 decibel.

 

Ik nam mezelf dan ook voor ze slechts te gebruiken wanneer het lawaai echt de spuigaten uitliep en dus speelde ik de Open Gent dit jaar zonder. De unrated-groep was gepositioneerd aan de zijkant van de speelzaal en daar was beduidend minder passage en dus lawaai. Pas in de 6de ronde van mijn volgend zomertornooi in Dieppe maakte ik er voor de eerste keer gebruik van toen een groep kinderen net naast de speelzaal op het piratenschip onophoudelijk waren aan het krijsen.

Het piratenschip net naast de speelzaal in Dieppe

Ik weet niet of het de oordopjes waren maar ze hielpen mij om een moeilijke stelling niet alleen recht te trekken maar in extremis ook nog de partij te winnen. Ik had sinds het inpluggen van de oordopjes niets meer van lawaai gehoord. Ondanks de druk in mijn oren had ik mij helemaal kunnen concentreren op de partij.

Ik vond het dus een geslaagd experiment maar de oordopjes bleef ik enkel in extreme situaties gebruiken. Een tweede keer was recent in de KOSK. De Oostendse schaakkring zit sinds mensenheugenis in de koninklijke stallen met de eigenaardigheid van een bar in de speelzaal. In de 19de eeuw (herinner o.a. Cafe de la Regence en Simpson's Divan) was schaken midden in het cafe standaard maar vandaag zou zoiets toch moeten worden verboden door de reglementen. In elk geval na 2 keer beleefd vragen naar stilte zonder gevolg, greep ik naar mijn oordopjes en kon zo een eindspel met een stuk minder nog met een tikkeltje geluk redden.

Echter deze keer bleef het daar niet bij want na de partij kreeg ik een verwittiging van de scheidsrechter (aanwezig van de eerste ploeg) dat oordopjes eigenlijk verboden zijn en ik dus in overtreding was geweest. Nu niemand maakte een officiële klacht dus ik kwam er mee weg maar ik zit wel met vragen. Als lawaai onvermijdbaar is, mag je dan echt geen oordopjes gebruiken in het schaken? Heeft de Belgische bond een speciaal reglement voor oordopjes? Is er een fide-reglement hiervoor? Ik vond enkel ACCProtectionMeasures maar het is mij allerminst duidelijk wat daar precies geldig is voor de Belgische interclub (en ik vermoed geen enkele club houdt zich er aan).

Met de recente inbreuken en verdachtmakingen rond valsspelen begrijp ik ook de reden waarom oordopjes liever uit een speelzaal worden geweerd. Een paar dagen geleden nog werd een interview met de sterke jonge Nederlandse grootmeester Max Warmerdam gepubliceerd waarin hij het had over vleeskleurige oordopjes waarmee je signalen kon opvangen. Als arbiter is het onbegonnen werk om alle type oordopjes te controleren zonder maar te spreken het ongemakkelijk klimaat dat hierdoor wordt gecreëerd.

De angst zit er bij velen goed in want in de Nederlandse interclub besliste men dit jaar om ineens alle uurwerken ook te verbieden in de speelzaal. In veel uurwerken zit vandaag elektronica en ook hier speelt de logica dat het onwerkbaar is om alle toestellen te controleren. Het is een nieuwe trend want slechts enkele dagen geleden kwam het zelfs over een mechanisch uurwerk tot een conflict in het nog lopende Qatar Masters tussen Magnus Carlsen en de organisatie (de organisatie haalde snel bakzeil).

Mijn 35 jaar oude mechanisch horloge.

Dus bovenstaand horloge dat ik gekregen heb voor mijn plechtige communie (technisch niet helemaal juist want na 20 jaar liet ik het vervangen door een gelijkaardig exemplaar nadat 1 van mijn kinderen per ongeluk ze stuk had gemaakt), mocht ik niet meer dragen in de Nederlandse interclub. Het wordt zo wel weer een stuk moeilijker om ergens op tijd te geraken of gewoon de werking van je eigen schaakklok te controleren.

Trouwens waar houdt het op? Vandaag bestaan er brillen waarmee je informatie kunt verzenden en ontvangen dus straks speel ik als een blinde? Misschien spelen we beter ineens helemaal naakt want kleren zijn ideale verstopplaatsen voor allerlei illegale hulpmiddelen. De wedren met een slimme valsspeler valt niet te winnen. Het is ook absurd om zulke draconische maatregelen op te leggen en tezelfdertijd geen nultolerantie toe te passen tegen valsspelers. Veel lijkt mij dan ook schone schijn.

Brabo

Camouflage deel 3

Geen enkel ander buitenlands zomertornooi trekt meer Belgen aan dan Dieppe (gelegen aan het Kanaal in Normandië/ Frankrijk). Dit jaar moest je er heel vroeg bij zijn om mee te kunnen spelen want het was net zoals vele andere tornooien heel snel volzet. Desalniettemin 31 Belgen slaagden erin om op de deelnemerslijst te geraken en beleefden er een prachtige editie.

Vooral bij de jeugd (en de begeleidende ouders) staat Dieppe met stip aan de top. Er is om te beginnen een enorme kermis die tijdens de complete duur van het tornooi open is. Voor de cultuur-/ geschiedenis/ oorlogs-liefhebbers is er een kasteel, tal van monumenten, een pittoreske haven .... Op het strand speelden mijn kinderen o.a. volleybal. Tijdens de week heb je meerdere straatmarkten waar je talloze leuke en interessante producten (heel veel lekkers) kunt kopen. In de avond werden blitz en tandemtornooitjes georganiseerd in een cafe met een heuse boksring. Daar huist zelfs een schaakboksclub waar sommige van onze jongeren hun krachten wel eens wilden testen maar de ouders niet zo fan van waren.

Omdat we dit jaar nogal ver logeerden van de tornooizaal en het lastig parkeren is in de buurt, besliste ik om voor ons drieën fietsen te huren maar ik raad iedereen aan om dit beter vooraf te doen dan ter plaatse. De goedkope waren allemaal al verhuurd en ik betaalde uiteindelijk ongeveer 200 euro voor een weekje. Dat was duur maar zinvol want de fietsen werden intensief gebruikt. Mijn zoon Hugo ging elke vrije minuut er op uit om o.a. met zijn vrienden te zwemmen. Vorig jaar was dit in het zwembad van Dieppe maar dit jaar werd het ruime sop van de zee gekozen.

Een van de vele zwempartijen in de open zee van de Belgen

Meer dan slapen en eten heb ik Hugo niet zien doen in ons logement. Vaak kwam hij slechts een uurtje voor de partij aandraven van weer een of ander escapade (deze keer hoorde ik weinig of geen details omdat ik mijn mond had voorbij gepraat 😥). In elk geval van schaken behalve in de tornooizaal was voor Hugo geen sprake, tenminste dat dacht ik tot ik in de 2de ronde tegen jawel mijn  zoon Hugo moest spelen.

Tja iemand die mijn artikel familieschaak deel 4 gelezen heeft, zal niet verwonderd zijn dat Hugo niet vergeten was wat voor "grap" ik hem vorige onderlinge partij had gelapt. Deze keer zou hij alles op alles zetten om zijn papa eens een koek van eigen deeg te geven. Na bovenstaande 16 zetten in sneltempo op het bord gekwakt te hebben, keek hij mij vol binnenpretjes aan. "Papa, deze keer heb ik je te pakken. Dit had je niet verwacht." De meester van de camouflage werd ijskoud gepakt door een camouflage van de hoogste plank. Hugo had zich stiekem voorbereid met een kritieke moderne variant in de Caro Kann en had zand in mijn ogen gestrooid door tot een uur voor de partij te gaan zwemmen.

Ai en bovendien realiseerde ik mij dat Hugo ook nog eens mijn online profielen misschien geconsulteerd had. Mijn paswoorden, pincodes .... kent hij allemaal (te open opvoeding ?) en dat kon mij hier wel eens heel zuur opbreken. Te2 is in bovenstaande stelling de meest gespeelde zet en had ik al meermaals online gespeeld op lichess dus daar was hij zonder twijfel op voorbereid. Echter terwijl die enge gedachten mij martelden, schoot mij plots door het hoofd dat ik eind 2021 had ontdekt dat Tee1 een interessant alternatief was voor Te2. Tee1 had ik zelf nog nooit gespeeld en scoort bovendien heel slecht voor wit in de praktijk (+0, =0 , -6) dus dat zou Hugo wellicht niet bekeken hebben. Bovendien herinnerde ik mij vaag dat er een computernieuwtje in de kritieke hoofdlijn zorgde voor herstel. Het vervolg liep perfect en een nachtmerrie werd omgebogen naar een droomscenario.

Na de partij vertelde ik aan Hugo dat 19.d5 een verbetering was van de computer uit mijn laboratorium op 4 gewonnen zwartpartijen dus dat hij brute pech had gehad met zijn partijvoorbereiding (en mijn geheugen). Sommigen vonden het dan ook niet ok dat ik met dat soort middelen had trachten te winnen van mijn eigen zoon. "Brabo je hebt al meer dan 400 elopunten meer dan je zoon bij aanvang van de partij. Het is erg flauw van je om in zulke situatie computeranalyses van +3400 elo te gebruiken. Geen remise geven kan ik nog tot op een zekere hoogte begrijpen maar die competitiviteit gaat gewoon erover."

Persoonlijk zie ik niet in waarom ik mijn zoon anders zou moeten behandelen dan een andere schaker. Een belangrijk deel van mijn 400 elopunten overwicht komt exact van dit soort openingskennis. Ik vind het onzin om mezelf opzettelijk te verzwakken in een officiële wedstrijd voor om het even welke reden. Bovendien als ik zie wat Hugo al kan in het schaken dan acht ik de kans groot dat hij vroeg of laat sowieso tot scoren komt in een onderlinge partij. Dan zal zijn triomf 1000 keer zoeter smaken dan elk eerder gekregen cadeau.

Alleen vrees ik er een beetje voor dat we misschien in de toekomst niet vaak meer elkaar aan het bord zullen ontmoeten. Er is straks wel nog onze partij in het klubkampioenschap van Deurne maar zijn voetbalcarrière begint steeds veeleisender te worden waardoor Hugo steeds minder tijd overhoudt voor het schaken. Trouwens ik vermoed dat dit ook wellicht onze laatste gezamenlijke deelname was aan Dieppe. Onze chefkok Roger Bruynseels wordt volgend jaar 80 jaar en hij heeft ons laten verstaan dat hij ermee stopt. Bedankt Roger voor al die jaren (ik ging de eerste keer mee in het jaar 2000 maar hij startte al veel vroeger).

Een alternatief is 8 dagen vol-pension in Dieppe voor ons drieën maar dat kost ons uiteraard een fortuin. Dat is misschien ok voor 1 keertje maar financieel wordt het lastig in combinatie met meerdere tornooien spelen per jaar. Mogelijks was het dus ook een van de laatste keren (voorlopig ?) dat we met ons drieën samen schaken in het buitenland. Ik zal het missen maar Dieppe 2023 kunnen ze alvast ons niet meer afpakken. Dat kan je ook aflezen uit de leuke foto hieronder.

Een gelukkige Brabo geflankeerd door zijn kinderen
aan het slot van de prijsuitreiking op Dieppe 2023

Brabo