De (on)zin van blitz deel 5

In deel 3 ging het over mijn zoektocht naar de beste selectiecriteria die je kan gebruiken om goed studiemateriaal te vinden in de eigen gespeelde online partijen. In deel 4 toonde ik wat ik met dit studiemateriaal deed en hoe ik daarna onmiddellijk de nieuwe kennis in de praktijk implementeerde. In deel 5 zullen we het hebben over hoe we het best nieuw online studiemateriaal kunnen creëren. Welk tempo, tornooi, tegenstanders .... kiezen we het best waarbij we dus zo weinig mogelijk tijd online spenderen met de hoogst mogelijke vangst aan interessante partijen.

Echter vooraleer ik hiermee start, wil ik de lezer eerst erop attent maken dat plezier online altijd moet primeren. Meer fun betekent automatisch meer spelen en dus uiteindelijk ook meer studiemateriaal. Bovendien als het enkel om schaak studeren draait dan hou je het sowieso niet vol. Uiteindelijk is het ook zo dat slechts een heel klein percentage van de online gespeelde partijen bruikbaar blijkt te zijn voor openingsstudie. Hoe klein dit percentage wel is, viel mij op toen ik een toevallige check deed op een theoretische positie die ik eerder dit jaar op het bord kreeg van de Nederlandse WIM/FM Rosa Ratsma. Op 2.814.723 partijen in mijn megadatabase waarbij minstens 1 van beide spelers +2300 elo heeft, kan je 457 partijen vinden die onderstaande stelling bereiken.

Daarna zocht ik dezelfde stelling op in de eerste 10.000.000 (10 miljoen) gespeelde rated standaard partijen op lichess begin November en kwam tot de onthutsende vaststelling dat die stelling niet 1 keer was voorgekomen. Bijna 3,6 meer partijen dus dat had bij eenzelfde kwaliteit 1623 partijen i.p.v. 0 betekent. Hiermee toon ik dan ook onmiddellijk de limieten aan van de nieuwe studiemethode. Ik had eerder vermeld hoe bepaalde openingen populair zijn online maar bijna nooit voorkomen in standaard bordschaken. Het omgekeerde blijkt dus ook het geval te zijn en dat is jammer.

Jawel fun blijft superbelangrijk maar het gevaar bestaat dat het enkel daarbij blijft. Zo is verliezen absoluut niet plezant maar het zijn wel meestal de partijen waarvan je het meest kunt leren. Verliezen ga je ook het vaakst doen tegen sterkere spelers dus logisch dat we dan ook op zoek gaan naar die sterkere spelers. Trouwens als ik kijk naar mijn eigen gespeelde online partijen dan zie ik een heel duidelijke link tussen sterkte van de tegenstander en studiemateriaal. 14% van mijn verliespartijen tegen +2600 elo gebruikte ik als studiemateriaal. Tussen 2550-2600 elo zakte dit naar 12% en tussen 2500-2550 elo bleef er slechts 6% over.

Onder de 2500 elo zullen er wel nog partijen zijn die ik kan gebruiken als studiemateriaal maar je ziet dat het rendement niet alleen zeer snel afneemt maar ook zeer klein wordt. Het is dus zaak om zoveel mogelijk +2500 elo en liefst nog sterker tegen te krijgen en daar zit natuurlijk een probleem voor velen. De meeste +2500 elo-spelers zitten niet te springen om tegen (veel) zwakkere tegenstanders te spelen. Echter er zijn wel enkele tips die ik kan geven om dit te omzeilen.

1) Pump je online rating op want hoe hoger je rating hoe meer kansen je krijgt om te spelen tegen sterkere tegenstanders.

- Ik snap dat sommige spelers er geen graten in zien om computers te gebruiken wanneer ze schaak aan het studeren zijn want dat doen ze wanneer ze online hun openingen aan het testen zijn tegen de sterkste spelers online maar doe het niet. Het mag niet en je krijgt een etiquette op je gekleefd die zowel binnen als buiten het schaken zeer lang blijft plakken.

- Sandbagging of het gebruiken van meerdere accounts om 1 te sponsoren. Dit lijkt misschien minder erg maar opnieuw het mag niet en de sterke tegenstanders zullen ook niet echt blij zijn om vast te stellen dat ze tijd aan het verliezen zijn met het spelen tegen een oninteressante/ veel zwakkere tegenstander.

- Vermijd tilten. Tilten gebeurt wanneer je enkele partijen (al dan niet onterecht) verloren hebt waarna je alle objectiviteit verliest en hierdoor nog veel meer partijen verliest. Las regelmatig pauzes in maar ik geef toe dat dit makkelijker gezegd is dan gedaan.

- Vermijd vermoeidheid, alcohol, omgevingsgeluiden... Opnieuw niet altijd makkelijk als je pas kunt spelen na bijvoorbeeld een lange dag op het werk.

- Vermijd kritieke lijnen die je niet goed kent. Dit is heel efficiënt maar gaat lijnrecht in tegen de doelstelling om studiemateriaal te vinden. Best is daarom om het enkel toe te passen wanneer je rating lager dan gewoonlijk staat om snel weer omhoog te kunnen gaan.

2) Speel onlinetornooien waar sterke(re) tegenstanders spelen.

- Lichess organiseert elke uur Arenatornooien en als het een beetje lekker loopt dan krijg je de kans om tegen een grote vis te spelen. Zeker 's avonds zit er vaak schoon volk. In mijn vorig artikel sprak ik over Alexsur81, de Russische grootmeester Aleksei Priodorozhni. Andere groten die ik regelmatig bezig zie in die tornooien zijn o.a. Arnelos, de sterke Griekse grootmeester Hristos Banikas en BIZOO, de Franse grootmeester Anthony Wirig.

- Word lid van Belgisch vriendenteam die ik vorige week op lichess heb aangemaakt. We hebben gisteren onze eerste wedstrijd in Zondagse teambattles gespeeld. Niet alleen kreeg hierdoor 1 van onze leden de kans om tegen de eerder vermelde WIM/ FM Rosa Ratsma te spelen (ik niet) maar reeds volgende zondag treden we een klasse hoger aan met veel meer sterke spelers. Dus het zou leuk zijn als er na het lezen van dit artikel nog andere Belgen willen meehelpen. Dit kan alleen maar iedereen ten goede komen.

Dan wil ik het ook nog hebben over het beste tempo om online studiemateriaal te vinden. Hoe sneller, hoe meer partijen er gespeeld kunnen worden. Lichess verdeelt de verschillende tijdscontroles op in 5 categorieën (correspondentieschaak over verscheidene dagen niet meegerekend): Lichess time-controls. Onderstaande tabel toont aan hoeveel partijen je van elke type tijdcontrole bij benadering kunt spelen in eenzelfde tijd (binnen een categorie bestaat ook nog heel veel variatie dus exact kan je dit niet bepalen).

Dus we kunnen gemiddeld bijna 162 UltraBullet-partijtjes spelen in de tijd van 1 klassieke partij of ongeveer 2,68 Bulletpartijtjes in de tijd van 1 Blitzpartij. Echter ook hier wegen we kwantiteit best weer af tegen kwaliteit. Dit kan eenvoudig door bijvoorbeeld te bepalen hoeveel % Spaanse partijen dus 1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 in elke categorie voorkomen. Hiervoor destilleerde ik eerst de elitepartijen (+2400 lichess rating) uit de eerder vermelde 10 miljoen rated standaardpartijen gespeeld begin November. Ter referentie heb ik ook nog eens de meesterpartijen in de megadatabase toegevoegd in onderstaande tabel.

Niet verwonderlijk is UltraBullet pure onzin. Klassiek schaken doet bijna niemand van de elite online dus dat valt ook af. Dan blijven Bullet, Blitz en Rapid nog over. Als we Rapid 1 geven als tijdsgewicht dan krijgen we Rapid 1*3,3% = 3,3%, Blitz 3,13*2,6% = 8,2% en Bullet 8,37*0,8% = 6,4%. M.a.w. Blitz blijkt de tijdcontrole te zijn met het beste rendement voor onze studiemethode. Bullet zit er niet zo ver van af maar we kijken hier dan ook nog maar naar de opening van 3 zetten dus ik verwacht dat het verschil nog enorm oploopt voor complexere openingen.

Om af te sluiten wil ik het ook nog hebben over de increment. Spelen we best met of zonder increment. Ikzelf ben niet supersnel met de muis en zonder increment levert dat heel regelmatig nederlagen op in stellingen die technisch helemaal nog niet verloren zijn. Ik heb 160 partijen zonder increment verloren dit jaar volgens mijn persoonlijke database van online gespeelde partijen enkel tegen +2500 elo. Exact 40 verloor ik op tijd waar ik gewonnen of zeker nog niet verloren stond op het bord. Dat is 25% dus erg veel waardoor je kunt afvragen of het wel zinvol is om openingen te selecteren op resultaat.

Anderzijds zie ik ook enkele goede redenen om toch zonder increment te blijven spelen. Zo merk ik op dat verliezen op tijd vaak gekoppeld is aan geen of onvoldoende ervaring met een opening en dan is het toch zinvol om er eens naar te kijken ongeacht het spelverloop. Ook is het zo dat voor elke seconde increment je toevoegt, de partij gemiddeld een kleine minuut langer duurt dus je kan minder partijen spelen met increment t.o.v. zonder increment. Echter belangrijker vind ik dat spelers met +2500 elo voor 85% kiezen om zonder increment te spelen en slechts 15% met increment. Hiervoor baseer ik mij opnieuw op die 10 miljoen rated standaardpartijen gespeeld begin November. Je hebt dus bijna 6 keer meer kans op een interessante tegenstander in online partijen zonder increment dan met increment.

Kortom het is best mogelijk om het online-schaak ook wetenschappelijk te benaderen en zo te werken aan het schaken. Ik verwacht dat we niet snel zullen terugkeren naar normaal bordschaken en misschien zullen zelfs bepaalde initiatieven de coronacrisis overleven. Deze nieuwe werkmethode verdient volgens mij een plaats naast de oude.

Brabo