Schaakmateriaal

Een paar maanden geleden schreef ik op de blog dat ik een stop heb ingelast op schaakmateriaal aankopen. Echter dat is niet omdat ik al heel veel schaakmateriaal heb. Na meer dan 30 jaar actief competitieschaak heb ik nog nooit Chessbase aangekocht. Mijn meest recente openingsboek dateert reeds van 2020 zie regressietesten. Mijn laatste database dateert van 2021. Mijn laatste gekochte schaakengine dateert van 2015 zie Interfaces. Ik heb nog steeds geen account op Chessable.

Al mijn schaakmateriaal kan ik plaatsen op 2 legplanken. 80 stuks in totaal waarvan een deel ook gekregen als aandenking/ prijs op een tornooi. Slechts 17 van die 80 zijn openingsboeken waarvan de helft zelfs dateert uit de jaren 90. Ik consulteer ze nooit meer en ze staan klaar om weggegooid te worden (opnieuw en co). Voor elk nieuw schaakboek die er nog bijkomt nu verwijder ik een oud schaakboek.

Behalve 5 schaakboeken staat alles wat ik bezit op deze 2 legplanken.

Nee ik kopieer of download geen illegaal materiaal want dat is zonder twijfel wat heel veel schakers wel doen. Nu ik veroordeel niemand want als je wilt meespelen met de grote jongens dan moet je op de hoogte blijven van alle nieuwe publicaties en dat geld hebben velen gewoon niet. Het mag niet maar ik heb begrip voor de situatie. 

Financieel heb ik het ruimer dan de meesten maar ik bots na 10.000 euro in een jaar aan schaakkosten voor spelen ook langzaam aan mijn limiet. Bij alles extra zal ik dan ook telkens mezelf afvragen of ik het echt wel nodig heb. Ik durf vandaag ook zeggen dat ik elk van mijn 80 schaakboeken helemaal heb gelezen dus ik laat mezelf niet snel betrappen op een overbodige aankoop.

Dan krijg ik uiteraard af en toe de vraag hoe hou ik mijn repertoire up to date zonder al die "noodzakelijke" aankopen. Dat doe ik door dagelijks zelf analyses te maken en zeer weinig variatie in mijn repertoire te steken. Dit laat het toe om het allemaal behapbaar te houden en maakt dat het gebrek aan schaakmateriaal heel weinig gevoeld wordt.

Dat wilt niet zeggen dat ik deze aanpak aanraad aan anderen. Dagelijks zelf analyses maken is zeker niet voor iedereen weggelegd. Als je daar geen plezier kunt uithalen dan hou je dat niet lang vol. Bovendien een repertoire zonder veel variatie zal vandaag elke coach afraden voor een +2200 speler. Mijn vorig artikeltje toonde weeral eens hoe kwetsbaar je wordt zelfs al heb je een opening veel dieper geanalyseerd vooraf dan je tegenstander.

Dus het is daarom ook eens tijd te kijken wat dan wel een normaal gedrag van schaakmateriaal aankopen is. Echter dat is makkelijk gezegd dan gedaan want de meeste schakers laten niet in hun kaarten kijken als het daarover gaat. Dat is enerzijds om de illegale praktijken te verdoezelen maar ook om potentiële latere tegenstanders geen informatie te geven. Gelukkig vond ik recent een Indische FM Nikhil Dixit die wel bereid was om een tip van de sluier op te lichten in een blogartikel : How much I spent on chess in 2023?

23 stuks kocht hij in 2023 en zijn opsomming lijkt mij heel representatief voor een ambitieuze FM. Hierin zien we een heel grote groep recente openingsboeken, een nieuwe versie van Chessbase, een Chessable-cursus en tenslotte enkele biografieen. Dat hij dit allemaal kon aankopen voor slechts 430$ is wellicht te danken aan de grote kortingen voor Indiërs want in België betaal je sowieso veel meer (x2 ?).

Ik kan mij goed voorstellen dat je met dit soort schaakmateriaal een heel flexibel en up to date repertoire kunt bouwen/ onderhouden die bijzonder efficiënt is in het bordschaken. Trouwens na verloop van jaren op die wijze schaakmateriaal te kopen, dikt de verzameling heel snel aan tot een indrukwekkende schaakbibliotheek.

Mijn medereiziger naar Marienbad, Marcel Van Herck vertelde mij dat hij ruw geschat 2000 schaakboeken heeft, verspreid over diverse kasten en kamers in zijn appartement. Ongeveer 200 hiervan zijn openingsboeken. Over enkel de Caro-Kann heeft hij er 11 (inclusief een e-book van Bologan). Dat laatste mocht ik ook weer eens ondervinden in onze onderlinge clubkampioenschappartij waar ik mijn tanden op stuk beet.

De Duitse grootmeester Lothar Schmid stond bekend voor de grootste (prive-) collectie van schaakmateriaal. Het is mij onduidelijk wat er met die collectie (50.000?) gebeurd is want soms smijten niet-schaakbeminnende nazaten alles weg (ook al omdat er zelden iets te verdienen valt aan tweedehandsschaakboeken). Als schaker zorg je beter tijdens je leven voor een tijdige overdracht van je eigen collectie.

Schaakmateriaal geraakt snel verouderd maar niet-openingsboeken zijn vaak tijdloos. Als er iets leuks en origineel voorbijkomt dan zeg ik er geen nee op maar vandaag geef ik mijn centen liever uit aan andere zaken. Dus contentmakers zullen aan mij zelden iets kunnen verdienen. Dat is ook jammer uiteraard want voor veel profschakers is het krabben om rond te komen en is elke extra cent meer dan welkom.

Brabo

Spatiebalk deel 2

Tata steel chess is vorige week opnieuw van start gegaan en dan kijk ik altijd uit naar wat Anish Giri ons nu weer zal vertellen. Hij stelde mij niet teleur want in ronde 3 werd ik al op mijn wenken bediend: "This year I don't really care about classical chess so I prepare really hard for Titled Tuesdays and this was actually part of my Titled Tuesday preparation."

Daar had ik onmiddellijk een dikke kluif aan. Peter Doggers van chess.com liet een gouden kans voorbijgaan om hier dieper op in te gaan want hij zou toch ook moeten weten dat Anish Giri de voorbije 6 jaar zo goed als niets had verdiend in Titled Tuesdays. Op esportsearnings kan je in detail zijn inkomsten terugvinden voor Titled Tuesdays:

• 2018: 325$
• 2019: 0$
• 2020: 200$
• 2021: 0$
• 2022: 200$
• 2023: 0$

Ik heb het al eerder vermeld in mijn artikel Chess.com dat ik die Titled Tuesdays een klucht vind en bovenstaand prijzengeld voor een absolute wereldtopper toont dit ook aan. Nee ik geloof Anish niet als hij zegt dat hij heel serieus zich voorbereidt op de Titled Tuesday-tornooien, vooral omdat hij eerder ook had gezegd in een interview dat geld voor hem de grootste motivator is om een tornooi serieus te nemen.

Wat is er aan de hand? Als je Anish een beetje volgt dan weet je dat hij een heel specifieke humor heeft. Bashing op de Titled Tuesdays heeft hij al meermaals gedaan maar hij weet ook wel dat hij dit niet openlijk kan doen dus dan is overdrijven in de omgekeerde zin een typische manier om toch een standpunt te vertellen. Ook is het heel duidelijk dat hij enorm teleurgesteld is over zijn niet-kwalificatie voor de kandidatenfinales. Anish is terecht boos hoe in december 2023 alle inspanningen van een heel jaar (of jaren) werden teniet gedaan door enkele spelers die de kantjes opzochten van de reglementen. Fide stond erbij en keek ernaar. Nu nog iets hierover openlijk zeggen, zal je enkel als een slechte verliezer doen overkomen.

Tenslotte zit er zonder twijfel toch een stukje waarheid in wat Anish ons vertelt want je mag er zeker van zijn dat elke opening ook die gespeeld in een Titled Tuesday door de absolute wereldtoppers worden bekeken. Ze willen van alles en iedereen altijd up to date zijn dus gaan zeker ook eens kijken naar wat hun collega's online spelen in blitz. De openingen die in blitz op het bord komen, komen vaak ook later in klassieke partijen op het bord.

Dus het is leuk om bevestigd te zien wat ik al eerder vermoedde. Online blitzpartijen worden gebruikt door sterke spelers om openingen in detail te bestuderen. Ik vind het eigenlijk spijtig dat ik pas eind 2020 hieraan begonnen ben zie mijn artikels over (on-)zin van blitz deel 3, deel 4, deel 5. In het jaar 2021 maakte ik met die methode 76 !! openingsstudies die mij de voorbije 2 jaren al vele keren van pas zijn gekomen. Ik vind het daarom ook jammer dat ik er sinds 2022 mee gestopt ben puur uit tijdsgebrek. Ik had zoveel ander analysewerk door de heropstart van de competities dat het op de achtergrond is geraakt. Ik hoop eenmaal er enkele projecten aflopen dat ik weer extra tijd hiervoor kan vrijmaken.

Nu ik wil de lezers ook verwittigen voor een valkuil waarin ik trapte in de laatste ronde van Cap d'Agde. Mijn tegenstander speelde een kleine zijvariant die toevallig 1 van de 76 openingsstudies betrof die ik had gemaakt in 2021. Die extra kennis leidde tot een smadelijke nederlaag.

Ik was veel te voorspelbaar. Ik varieer al mijn hele schaakcarrière onvoldoende en in bovenstaande variant volgde ik ook nog eens veel te lang de eerste keuze van de computer. Mijn tegenstander zei me na de partij doodleuk dat de computer op zet 21. ...Lg7 aangeeft. Dan moet je weten dat mijn tegenstander die lijn tot een uur voor de partij (die om 9 uur 's ochtends startte) nog nooit had gezien. Hij (of zijn coach) had 14.a3 gekozen en hij hoefde dan enkel op de spatiebalk te drukken om tot aan zet 21. ...Lg7 te geraken. De rest was makkelijk voor iemand die enkele maanden eerder nog 2276 fide had want op het einde hoefde hij zelfs niet de beste zetten meer te vinden.

Mijn geheugen had me weer eens in de steek gelaten want ik vond 21. ...Lg7 ook terug in mijn nota's. Anderzijds is het te kort door te bocht om van jezelf te eisen dat je analyses kan herinneren tot zet 21 die je meer dan 2 jaar geleden gemaakt heb en sindsdien nog niet nodig heb gehad. Nee ik had in 2021 bij de analyse toen moeten een plan maken om een spatiebalk-voorbereiding te kunnen counteren. Ik had mij toen enkel geconcentreerd op wat is theoretisch het beste tegen die 14.a3.

Tenslotte wil ik ook nog opmerken dat een deel van mijn nederlaag ook te wijten is aan het feit dat de progressie van schaakprogramma's compleet is stilgevallen sinds 2021. Een spatiebalk-voorbereiding gemaakt in 2024 met de huidige topprogramma's levert exact dezelfde analyses op als wat wat ik maakte in 2021. Stockfish 13 werd in februari 2021 gereleased en heeft 3610 elo volgens CCRL. Vandaag werken we met Stockfish 16 en die heeft 3631 elo volgens CCRL. 21 elo extra is onbeduidend en zal in 99% van de analyses onzichtbaar zijn.

Tot +/- 2021 zagen we gemiddeld 55 elo progressie per jaar zie o.a. mijn artikels Vooruitgang van schaakprogramma's deel 2 en Schaakprogramma's testen deel 2. 7 elo per jaar is bijgevolg bijzonder pover. Sommigen denken dat dit iets tijdelijk is. Anderen denken dat we aan de limiet zitten en geen grote progressie meer moeten verwachten. Persoonlijk ben ik best blij met het feit dat ik mijn analyses sinds 2021 niet meer hoef te hermaken. Het zorgt voor flinke tijdswinst en dus de mogelijkheid om andere projecten op te starten.

Brabo

Kleuren omwisselen deel 3

Over 3 dagen start de jaarlijkse hoogmis in Tata Steel (Wijk aan zee) en voor het eerst in 10 jaar zal dit zonder Magnus Carlsen zijn. Magnus heeft ook zonet bevestigd dat hij niet voor de wereldtitel zal spelen dus hij keert niet terug op de eerdere persberichten dat hij veel minder klassiek schaak zal spelen.

2023 was voor Magnus het jaar van het opvullen van de laatste gaatjes in zijn reeds fenomenaal palmares. Begin augustus won Magnus met zijn eigen team Offerspil voor het eerst het Europees kampioenschap voor teams. Eind augustus won Magnus zijn eerste wereldbeker. Eind november pakte Magnus zijn eerste individueel goud op een landenkampioenschap. Blijft er nog iets over waar Magnus zich kan voor opladen?

Wereldkampioenen komen en gaan. Fischer, Karpov, Kasparov, Kramnik ... hebben allemaal op een bepaald moment beslist om te stoppen met klassiek schaak te spelen. Desalniettemin is klassiek schaken vandaag meer dan ooit springlevend. Trouwens het zijn bijlange niet enkel wereldkampioenen die interessant schaak kunnen spelen. Iedereen speelt wel eens een leuke partij of komt een interessante stelling in zijn praktijk tegen. Bovendien spreken partijen van vrienden of landgenoten vaak meer aan dan van een onbereikbare wereldkampioen. Een partij van onze nieuwe Belgische grootmeester Igor Glek uit het eerder vermeld Europees landenkampioenschap trok dan ook vrij snel mijn aandacht.

Igor trok uiteindelijk aan het kortste eind tegen zijn veel hoger gekwoteerde collega grootmeester. Igor had zich na zijn openingsdebacle goed teruggeknokt in de partij maar dat heeft misschien net iets te veel energie gekost. Trouwens de openingskeuze vond ik op zijn minst merkwaardig. De sterke Poolse grootmeester Mateusz Bartel is een notoir kenner van het Hollands (zie o.a. eerder blogartikel) dus was Igor hier niet van op de hoogte?

Hoe gevaarlijk het kan zijn om te spelen tegen een specialist van verwisselde kleuren, merk ik geregeld op sinds ik "fake" repertoire-info verspreid over mezelf (zie schaakopeningen studeren deel 6). Af en toe krijg ik een Hollands tegen op mijn 1.c4 en dan heb ik weinig moeite om het varkentje te wassen.

Mijn online lichess-tegenstanders weten uiteraard niet dat ik zelf al decennia het Hollands speel. Ik vermoed dat velen een andere opening hadden gekozen indien ze wel hiervan op de hoogte waren. Een tip die het boek The Secret Ingredient (geschreven door de Slovaakse grootmeester Jan Markos) dan ook geeft, is om bij een partijvoorbereiding altijd eens te kijken of je tegenspeler niet toevallig dezelfde opening met verwisselde kleuren speelt.

Tijd is kostbaar in een partijvoorbereiding maar in open tornooien spendeer ik altijd enkele minuten in ook het bekijken van het "verkeerde" kleur van mijn tegenstander. Zo ontdekte ik in Cap d'Agde 2023 van mijn tegenstander uit ronde 8, de 16 jarige Indische grootmeester Prraneeth Vuppala dat hij toevallig exact dezelfde opstelling koos tegen de Najdorf als ik altijd doe. In de Qatar-masters won hij er een knappe partij mee tegen de eveneens erg jonge sterke grootmeester Sarin Nihal.

Nu ik speel die opstelling al lang voor mijn tegenstander werd geboren en ik heb er de laatste paar jaar serieuze studies van gemaakt om het speelbaar te houden. Ben ik dan echt beter af met het trachten in te studeren last minute van een nieuwe opstelling tegen de Najdorf? Ik denk het niet en bovendien vond ik het een unieke kans om mijn repertoire eens te laten testen door een sterkere tegenstander.

Met duidelijk voordeel kwam ik uit de opening en daar was ik best trots op (een maand later copieerde mijn tegenstander hoe ik het speelde in de Rilton Cup dus dat kan tellen als compliment). De opening staat vandaag als een rots in mijn repertoire ondanks dat de huidige topprogramma's geen enkel voordeel aangeven voor wit. Ik ben dan ook al lang niet meer op zoek naar voordeel maar wel hoe ik mijn tegenstander  complexe strategische vraagstukken kan voorschotelen. Die zijn kinderspel voor een computer maar allerminst voor mijn tegenstanders van vlees en bloed.

Angst is nooit een goede raadgever. Een opening vermijden uitsluitend omdat je de ervaring/ voorbereiding vreest van een tegenstander lijkt mij onverstandig. Ken je eigen zwakke en sterke punten en maak op basis van die keuzes, is een veel succesvollere formule.

Brabo

Coaches deel 2

Slechte reclame bestaat niet, wordt wel eens gezegd. Fide leek de controverse rond de race naar de kandidatenfinales helemaal niet erg te vinden want daardoor kreeg men plots veel meer media-aandacht. Dat enkele topfavorieten uiteindelijk de boot misten, was bijzaak.

Desondanks India is straks op het appel met 5 spelers: 3 mannen en 2 vrouwen zie  Gukesh Firouzja Humpy reach candidates 2024. Ik vraag mij af of de kandidatenfinales met zoveel Indiërs nog helemaal eerlijk zullen kunnen verlopen. Ik vermoed dat men sowieso dezelfde nationaliteiten zullen verplichten eerst tegen elkaar te spelen.

De hegemonie van Rusland is al enige tijd gebroken en het lijkt er steeds meer op dat India de nieuwe superpower is geworden in het schaken. Chessbase speelde hierin een niet te onderschatten rol zie o.a. 7th anniversary of ChessBase India en is dan ook terecht trots op de behaalde successen zie Super talents and the secret of success. Trouwens er lijkt nog veel meer Indisch talent op komst. Je kan het op Chessbase nauwgezet volgen.

• Op 5 januari 2023 kondigt Chessbase de 78ste grootmeester aan voor India: Karthik Venkataraman wins 59 Indian championship
• Op 6 januari 2023 kondigt Chessbase de 79ste grootmeester aan voor India: 16 year old M Pranesh wins Rilton-cup to become India's 79th grandmaster
• Op 21 februari 2023 kondigt Chessbase de 80ste grootmeester aan voor India: Vignesh N R becomes India's 80th and first Grandmaster brothers with Visakh
• Op 3 maart 2023 kondigt Chessbase de 81ste grootmeester aan voor India: Sayantan Das wins 6th Cannes Chess Open becomes India's 81st Grandmaster
• Op 3 juni 2023 kondigt Chessbase de 82ste grootmeester aan voor India: Prraneeth Vuppala becomes India's 82nd Grandmaster
• Op 19 augustus 2023 kondigt Chessbase de 83ste grootmeester aan voor India: Aditya S Samant becomes India's 83rd Grandmaster
• Op 3 december 2023 kondigt Chessbase de 84ste grootmeester aan voor India: Vaishali Rameshbabu gm-title

Wereldwijd worden tornooien met enig prijzengeld overspoeld door Indiërs en het was dan ook een kwestie van tijd dat ik zou botsen tegen 1 van die talenten. In Cap d'Agde had ik door goede resultaten in de 8ste ronde prijs en moest ik tegen de 82ste Indische grootmeester dus de 16 jarige Prraneeth Vuppala. De jonge man in lederen jas kwam te laat aan zijn bord maar had zich uiteraard voorbereid.

Zelf vond ik relatief weinig bruikbaar terug over mijn tegenstander maar dan las ik in het Chessbase artikel over zijn grootmeestertitel: "Then he started working with GM Victor Mikhalevski and continues to do so." Dat was interessante informatie want van de 51 jarige grootmeester vond ik uiteraard wel veel materiaal. Al snel merkte ik op dat het openingsrepertoire van leraar en leerling deels overlapte (Archangel, Najdorf ...) zodat ik ook de recente partijen van zijn coach kon gebruiken in de partijvoorbereiding. De naam van je coach niet vrijgeven, lijkt mij dus een aanrader zelfs al zijn we geen topspelers die angstvallig hun secondanten geheim houden. 

Anderzijds stel ik mezelf wel de vraag of het zo verstandig is om het repertoire van een coach zomaar over te nemen. Ik snap dat samenwerken op een opening interessant kan zijn maar het is toch vaak eerder gemakzucht van coach en leerling om dezelfde openingen te spelen. De leerling wil snel en makkelijk de openingsbestanden van de coach. De coach heeft geen zin om zich te verdiepen in openingen die niet in het eigen repertoire zitten. Topcoaches zoals de Nederlandse grootmeester Ivan Sokolov differentiëren zich dan ook door een heel brede kennis van openingen dus veel verdergaand dan hun eigen repertoire zie Captain Ivan Sokolov coach Uzbekistan-olympiad.

Tenslotte wil ik ook nog even stilstaan bij het feit dat mijn Indische tegenstander Vuppala een Israëlische coach heeft en geen Indische. In de schaakbuddy deel 3 vermeldde ik dat een oudere generatie van Indiërs zich omgeschoold hebben tot coaches maar hun aantal is nog te klein om aan de grote vraag te kunnen voldoen. Rijkere (?) Indiers kijken dan ook naar het buitenland waar heel wat grootmeesters graag een centje willen bijverdienen. Dit doen we in België nog veel te weinig want er blijven veel jeugdschakers in de kou staan door het beperkt aanbod van Belgische coaches. Belgen met een migratieachtergrond doen het daarom vaak beter dan de autochtone Belgen.

Brabo