Chess position trainer deel 2

Wat als ik de foute keuzes in mijn schaakontwikkeling niet had gemaakt? Ik denk niet dat het een interessante stelling is voor het populaire humoristische scetchprogramma "wat als" maar het is zeker nuttig om af en toe eens stil te staan bij de gemaakte fouten. Nee mezelf helemaal resetten, is vandaag niet realistisch maar ik kan wel dezelfde fouten vermijden bij mijn leerlingen.

Zo raad ik ieder van mijn leerlingen af om het Hollands te spelen. Blijf er van weg want ik heb er alleen maar miserie mee. Vervolgens moet men zoveel mogelijk spelen. Ik speel te weinig en besef dat het cruciaal is in de ontwikkeling. Het is belangrijker dan thuis te analyseren met een computer of het lezen van schaakboeken. Tenslotte maak niet de fout door te hardnekkig dezelfde openingen te blijven spelen. In bordschaak mag het verrassingselement niet onderschat worden. De wetenschappelijke aanpak is pure onzin voor het praktisch schaak. Mijn leerlingen willen punten scoren en zijn niet geïnteresseerd in de ontwikkeling van schaaktheorie.

Naast algemeen advies geven, zie ik dat leerlingen vaak ook nood hebben aan concrete tips. Succesvol variëren van openingen is niet zo eenvoudig zeker voor jonge schakers. Zonder enige kennis een nieuwe opening spelen, is zeer riskant. Verlangen van jonge schakers dat ze al openingsboeken lezen of openingsdvds bekijken, lijkt mij contra-productief. Het materiaal is zelden aangepast voor hun niveau of leeftijd. Dus ook hier moet de coach weer helpen. Echter deze taak is niet vanzelfsprekend en vergt een individuele aanpak. Tijd en wil ontbrak om voor al mijn leerlingen zoiets op maat klaar te maken. Dus niet verwonderlijk liep ik enkel voor mijn zoon Hugo deze extra mijl.

In mijn vorig artikel gaf ik aan dat ik na het Vlaams jeugdkampioenschap beslist had om Hugo nieuwe openingen te laten spelen in het Belgisch kampioenschap. Eerst ging ik daarvoor brainstormen. Liefst geen openingen die ik zelf speel. Die zijn niet geschikt voor het niveau van Hugo en bovendien zouden de coaches van de tegenstanders dan mijn partijen kunnen opzoeken en gebruiken in de voorbereiding. Daarnaast wou ik evenmin Hugo openingen laten spelen die theoretisch uitgebreid zijn. Een 1600 elopunter uren varianten laten van buiten leren, is het recept om iemand nachtmerries van het schaken te laten krijgen. Ook wou ik geen openingen die hem onmiddellijk de kop zouden kunnen kosten als hij iets niet kent. Tenslotte wou ik hem evenmin dubieuze stellingen laten spelen. Er mag geen bekende weg bestaan naar een duidelijk nadeel zelfs als die heel moeilijk zelf te ontdekken is.

Een paar weken later had ik mijn keuze gemaakt. Vervolgens maakte ik een beknopt overzicht van de belangrijkste varianten waarvan ik dacht dat Hugo ze best kende. Als laatste stap moest ik het nog Hugo aanleren maar dat ging aanvankelijk niet van een leien dakje. Ik wou niet dat Hugo in de weken/maanden voor het Belgisch jeugdkampioenschap de nieuwe openingen al zou spelen in wedstrijden want ik wou het verrassingselement zo groot mogelijk houden. Online spelen met een pseudoniem was dan ook mijn eerste keuze maar dat leverde slechts zeer gestaag progressie. Op die manier zou het maanden duren vooraleer de basiskennis aangeleerd zou zijn. Met de wanhoop nabij herinnerde ik mij ineens dat ik 2 jaar geleden chess position trainer had aangekocht.

Het bleek een koud kunstje te zijn om repertoires toe te voegen voor nieuwe personen zonder dat ze met elkaar zouden interfereren. Je klikt gewoon op "nieuw repertoire" en verander dit naar de naam van de nieuwe gebruiker. Daarna kan je net op dezelfde wijze folders maken en zetten toevoegen zoals ik voor mezelf 2 jaren geleden al deed. Trouwens het is ook mogelijk om te kopieren van de ene gebruiker naar de andere indien je dit zou willen. In een uurtje had ik alles klaar zodat Hugo aan de slag kon gaan.

Zoals je ziet, hield ik het aantal openingen beperkt. Enkel de openingen die ik lastig vond om tegen te spelen zonder enige kennis en een redelijke kans hadden om op het bord te komen, kwamen aan bod. Meer moet dat ook niet zijn op zijn niveau.

In mijn vorig artikel over chess position trainer was ik negatief want zelf vond ik er relatief weinig aan. Voor mijn zoon Hugo was het daarentegen een fantastische ontdekking. De combinatie van snel efficiënt aanleren van de varianten en de leuke mix van stimulerende geluidjes/ muziek, werkte als een magneet voor Hugo. De eerste keer duurde het een half uur om alle varianten van een opening 1 keertje goed te hebben. Net voor de wedstrijden op het bjk kon hij ze allemaal in 1 minuut afhaspelen. Het ging zo vlot dat ik zelfs schrik kreeg dat hij te snel zou spelen tijdens de partij.

Om maximaal rendement te verkrijgen had ik beslist om Hugo pas de nieuwe openingen te laten spelen als er voor de knikkers zou worden gevochten. Dat betekende de laatste 2 ronden van het bjk. De tegenstanders waren niet alleen totaal verrast maar bewezen opnieuw mijn stelling van het vorig blogartikel dat voorbereidingen voor jonge spelers vaak contra-productief zijn. Allebei beantwoordden ze de nieuwe openingen van Hugo op precies dezelfde wijze alsof Hugo nog de oude opening zou gespeeld hebben. Jonge onervaren spelers zijn bijzonder kwetsbaar voor het einstellung effect. De partij van de 9de ronde demonstreert dit veruit het best.

Als coach zoek je steeds de gulden middenweg tussen het gevaar van de leerling te overdonderen met varianten en het gevaar van een te beknopte samenvatting aan te leren. Na 4.Lb5 hadden we voor Lb4, Pd4, Lc5 en d6 iets ingestudeerd. Het zelden gespeelde a6 zat er dus niet bij. Misschien had ik het kunnen weten op voorhand dat a6 een grote kans maakte wegens de jeugdige leeftijd van de tegenstander. In elk geval achteraf is het altijd makkelijk om te zeggen wat er vooraf had moeten gebeuren.

Ja, ik geef toe dat de impact uiteindelijk heel beperkt was van het aanleren van de nieuwe openingen op de eindresultaten. Hugo haalde wel een heel knappe gedeelde 2de plaats (vergeet niet dat hij in een 2 jaar hogere leeftijdscategorie speelde dan zijn leeftijd) maar de punten werden nooit beslist in de opening. Desalniettemin vond ik onze beslissing om met chess position trainer de openingen te oefenen, geen verspilde energie. Ik zag dat het zijn zelfvertrouwen enorm opkrikte. Het was zelfs zo dat mijn dochter Evelien hierdoor jaloers werd. Waarom krijgt altijd broer alle ondersteuning en zij niet?

Evelien is pas vorig jaar beginnen schaken dus voor haar is het nog veel minder zinvol om openingen in te studeren. Trouwens haar tegenstandsters zijn vaak ook nog een stuk zwakker waardoor er gewoon niets voor te bereiden valt. Slechts voor de allerlaatste ronde op het bjk maakte ik voor haar een extra inspanning. Op basis van een eerder gespeelde partij van haar tegenstandster Jade Decraene in het bjk maakte ik een pgn-file met enkele aanbevelingen die Evelien met veel plezier kon inoefenen met de Chess position trainer.

Ik vermeld deze anekdote om te tonen dat je i.p.v. per opening ook kunt werken per tegenstan-der/ster. In mijn artikel curieuzeneuzemosterdpot schreef ik dat ik een spelersdatabase ben gestart met voorbereidingen per speler per kleur. Wel het is perfect mogelijk om die analyses in de chess position trainer te steken. Dit heeft een aantal grote voordelen want je hoeft niet meer te springen van de ene folder naar de andere. Bovendien bekijk je enkel dat wat echt relevant is voor die ene voorbereiding.

Hoe liep het af voor Evelien? Evelien kreeg een prachtige stelling dankzij de voorbereiding op het bord maar miste de ervaring om het af te werken. Ze was teleurgesteld maar je kan nu eenmaal niet verlangen dat je met minder dan 1 jaar schaakervaring iemand kunt verslaan die al bijna 4 jaar aan competitieschaak doet. Haar 5/9 belooft voor later als ze blijft schaken.

Chess position trainer heeft dus van mij een 2de leven gekregen. Voor kinderen is het een absolute aanrader mits een coach de juiste input kan verstrekken. Daarnaast vind ik de ontdekking om te werken per tegenstander i.p.v. per opening ook voor mezelf interessant. Tijd is voor mij een schaars goed en dus ik ben steeds op zoek naar het verder optimaliseren van mijn studiemethodes.

Brabo

Coaches

Op schaaksite werd 3 dagen geleden een uitnodiging geplaatst om deel te nemen aan een experiment. Tijdens het experiment speel je 2 tornooien. 1 tornooi waarbij je volle informatie krijgt van de tegenstanders en 1 tornooi waarbij je niets weet van je tegenstanders want de partij wordt gespeeld via een computerscherm. Met het experiment wil men te weten komen of de resultaten zullen verschillen door het al dan niet verkrijgen van informatie.

In beide tornooien worden 10 ronden gespeeld met het tempo 3 minuten en 2 seconden increment dus er blijft meer dan voldoende tijd over om er een leuk Onze Lieve Heer Hemelvaartweekend in Amsterdam van te maken. De combinatie van de prijzenpot (1ste prijs in elk tornooi is 250 euro) en de interessante insteek zorgt ondertussen al voor een interessant deelnemersveld met 3 grootmeesters en 3 internationaal meesters. Het is een alternatief voor het Vlaams kampioenschap die ook in dat weekend plaatsvindt voor schakers die liever een lichter programma afwerken.

Het experiment is voor een masterscriptie aan de universiteit dus de resultaten zullen meer dan waarschijnlijk worden onderworpen aan een statistische analyse. Eerst moet de variantie door de toevalligheden worden berekend. Pas daarna kan worden vastgesteld of het verschil tussen beide tornooien binnen of buiten de grenzen van de toevalligheid valt. M.a.w. kunnen we stellen dat het verschil deels afhankelijk is van de informatie.

Ik vind het best een interessante vraag die het experiment tracht te beantwoorden maar ik vrees dat het gekozen formaat weinig zal opleveren. Voorbereiden zal onmogelijk zijn bij dit snelle tempo en zelfs tijdens de partijtjes heb je eigenlijk onvoldoende tijd om aan iets anders te denken dan de zetten zelf. Trouwens als speler heb je meestal ook heel snel door tijdens de partij wat voor vlees de tegenstander in de kuip heeft. Vroeger heb ik eens een vergelijking gemaakt van mijn prestaties tussen partijen met en zonder ratingverwerking zie schaakopeningen studeren. De conclusie was dat er geen merkbaar verschil was.

Ook mijn tienjarige zoon Hugo kon vorige week in de laatste ronde van de Nederlandse Interclub goed inschatten dat zijn tegenstander niet sterker was dan hijzelf ondanks dat niemand hem de rating van zijn tegenstander had verteld. Toen ik hem tijdens de partij verwittigde om niet te snel remise aan te nemen daar ik Hugo als favoriet inschatte, gaf hij gedecideerd het antwoord: "Dat had ik al door bij het zien van de openingszetten van mijn tegenstander."

De tegenstander had 1427 elo. Als je kijkt naar de opening dan lijkt mij dit geen verrassing. Wit wijkt snel af van de theorie en kiest voor een weinig ambitieuze maar solide opstelling.

Voor het volgende openingsfragment vraag ik dat de lezer tracht de elo te achterhalen van de witspeler.

Wit heeft enkel pionzetten gespeeld dus geen enkel stuk ontwikkeld. Bovendien ziet het er heel eng uit want de eigen koningsvleugel is drastisch verzwakt en met de laatste zet blunderde wit een belangrijke centrumpion. Ik zou het dus volstrekt logisch vinden dat de witspeler als beginner wordt ingeschat.

Als je dit ook gedacht heb dan zat je er relatief dichtbij want de witspeler had 1190 elo. Hij was de tegenstander in het Vlaams kampioenschap in de 6de ronde van Hugo bij de -10.

Nu ik vermoed dat een paar enkelingen ook gezien hebben dat de opening geen pure willekeur was maar bekend is uit de grootmeesterpraktijk en zelfs te boek staat als een zeer kansrijke aanvalsstelling voor wit. Dus het antwoord op mijn vraag had evengoed 2500 elo kunnen zijn zoals in onderstaande  partij met als witspeler niemand minder dan de befaamde Russische grootmeester Evgeny Svechnikov.

Toeval bestaat maar zoveel toeval niet. De jongen moet de zetten eerder hebben gezien. Meer dan waarschijnlijk kreeg hij hiervoor hulp van een coach. Trouwens dat is iets wat ik regelmatig opmerk tijdens jeugdkampioenschappen. Heel wat coaches kiezen ervoor om hun pupillen openingszetten aan te leren om de kansen in die ene partij in het kampioenschap te maximaliseren.

Dat is logisch maar er is ook een keerzijde aan de medaille. In het Vlaams kampioenschap speelde Hugo wat de tegenstander had voorbereid en verloor hierdoor kansloos. Echter voor het Belgisch kampioenschap had ik als zijn coach lessen getrokken. Deze maal leerde ik Hugo aan om te anticiperen in de opening. Plots waren de voorbereidingen van Hugo's tegenstanders aangemaakt door hun coaches niet alleen nutteloos maar vaak ook contra-productief.

Het negeren van basisregels zoals stukken ontwikkelen, koning in veiligheid brengen werkt slechts in concrete situaties. Ik ben daarom helemaal geen voorstander van de aanpak van sommige coaches om leerlingen zettenreeksen aan te leren die gericht zijn op valletjes en korte termijn winst. Hetzelfde geldt ook voor veel dubieuze gambieten. Een maand geleden gaf de sterke Britse grootmeester Nigel Short nog te kennen dat hij veel tijd had verloren in het verleden doordat een coach hem het Morra-gambiet had aangeleerd zie artikel op Chessbase: "Ik heb nooit begrepen wat zwart had misdaan in de opening dat wit het kan permitteren om een belangrijke pion weg te geven."

Er was nog een leuke anekdote van het voorbije bjk. 10 minuten voor de laatste ronde kwam een jongen van de -14 naar mij paniekerig toegelopen. Hij stamelde: "Mijn coach heeft mij gevraagd om 2 pionnen tegen de Franse opening te offeren van mijn tegenstander maar ik snap het niet." Wat nu te doen? Ik wou mijn eigen kinderen naar hun bord begeleiden om mezelf te verzekeren dat ze klaar waren voor hun belangrijke laatste partij. Tezelfdertijd had ik medelijden met de jongen en wou ik hem niet zomaar afwimpelen. "Kom mee naar de analysezaal!" gaf ik aan. "Vergeet wat je coach je verteld heeft, ik kan je iets aanleren in slechts 5 minuten die veel solider is." vertelde ik terwijl ik het concept begon uit te leggen. Het concept werkte voor Hugo in Le Touquet (zie kinderen leren schaken deel 3) en ik zag geen reden waarom het niet voor iemand anders zou kunnen werken. Hij kreeg inderdaad het Frans op het bord, speelde het concept dat ik hem in 5 minuutjes had aangeleerd en won van zijn 200 punten hoger gekwoteerde tegenstander waardoor hij in de prijzen viel. Straffe toebak niet?

Natuurlijk speelde toeval hier een rol maar ik blijf erbij dat de ene coach niet de andere is. Nu coaches zijn dun gezaaid dus de meeste ouders zijn al lang blij dat ze iemand hebben. Echter soms doen ze meer slecht dan goed voor de ontwikkeling. Ik geef daarom als advies aan schaakouders dat ze niet getrouwd zijn met de coach van hun kind. Als je voelt dat het rendement daalt of het klikt niet dan verander je best. Uiteindelijk betaal je ook vaak flink wat geld aan een coach. Trouwens de meeste topspelers hebben een resem coaches gehad. Men werkt 1 of 2 jaar met een coach en daarna wordt die ingeruild. Er bestaat geen uniformiteit in het onderrichten dus het is zeker nuttig om kennis te maken met diverse methodes en repertoires van coaches. Dit geeft je de kans om uit te maken voor jezelf wat best bij je past.

In elk geval zonder coach kan je als kind onmogelijk je volle potentieel ontwikkelen. Daarnaast ben je in de voorbereiding bijna altijd in het nadeel wanneer je tegen een ander kind moet spelen die wel beschikt over een coach. Vandaag zie je dan ook dat de meest kinderen die aan de top spelen, toegang hebben tot een coach.

Eenmaal in het volwassencircuit valt dit aspect zo goed als helemaal weg. Volwassen schakers werken zeer zelden nog met coaches. Nochtans ben ik er zeker van dat ook voor hen een coach heel nuttig kan zijn. Dit kwam bijvoorbeeld mooi tot uiting tijdens het zonet beëindigde clubkampioenschap van Deurne. Ik was torenhoog favoriet en maakte die rol ook waar met de perfecte score van 9/9. Slechts in 1 partij had ik in de opening problemen.

Achteraf kwam ik te weten dat de Belgische internationaal meester Stefan Docx deze variant mijn tegenstander had getoond als een verbetering op het oude 6.Pf3. Het bevat heel wat venijn want 2 weken nadat ik het op het bord kreeg versloeg de Bulgaarse topgrootmeester Veselin Topalov er de Amerikaanse topgrootmeester Leinier Dominguez Perez mee. Stefan zei mij laatst dat hij de theoretische ontwikkelingen in de openingen niet meer zo volgt als voorheen maar dat moeten we dus met een korreltje zout nemen.

Misschien hebben de meeste volwassenen weinig schaakambities. Misschien zijn volwassenen te trots om hulp te vragen. Nochtans kan een coach net de motivator zijn om toch als volwassene te blijven schaken. Een coach kan je brengen wat op eigen kracht vaak onhaalbaar is.

Brabo

Belgische interclubs apotheose deel 2

Het slot van de Belgische interclubs verliep dit jaar erg tumultueus. Zo speelden de eerste klasse teams op 7 april hun laatste ronde terwijl de lagere klasse teams speelden op 28 april. Velen stelden zich de vraag waarom. In de bondsverslagen kan je terugvinden dat de tornooileider zoveel mogelijk aan de verzuchtingen van de diverse clubs heeft trachten te voldoen. M.a.w. ik interpreteer dit dat hij opnieuw moest toegeven aan de speciale wensen van onze Duitstalige bondsvoorzitter waarvan al lang geweten is dat hij voorrang geeft aan de (Duitstalige) professionele clubs (zie o.a. deel 1).

Bovendien zette deze splitsing van de kalender de deur open voor enkele dubieuze praktijken want zo speelde de 2de ploeg van KGSRL in de laatste ronde plots met de Belgische IM Geert Van der Stricht en de Belgische FM Johan Goormachtigh die in geen van de vorige 10 ronden hadden meegespeeld. Allemaal volstrekt reglementair maar het smaakte erg zuur want Geert had enkel in de eerste ploeg gespeeld tot dan toe. Johan kan je nog delibereren want hij speelde ook 1 keer in ploeg 4 mee en heeft een beduidend lagere elo.

Uiteindelijk maakte het geen verschil uit voor de eindrangschikking en dat is misschien ook de reden waarom KGSRL hen toch had opgesteld want ik dacht dat de relaties tussen Deurne en KGSRL goed waren. Borgerhout was mathematisch al zeker van de titel dus enkel een ereplaats stond nog op het spel die we met Deurne uiteindelijk desalniettemin konden verzilveren. Zonder twijfel een heel knap resultaat voor Deurne als je weet dat 2 basisspelers al +70 jaar oud zijn terwijl ik zelf als relatief "jonge" 40'er maar 50% scoorde dit jaar.

Het wordt elk nieuw seizoen een stukje onzekerder of iedereen er bij Deurne opnieuw bij zal zijn. Nu voor sommige ploegen was het seizoen op 28 april laatstleden nog niet gedaan. Ik heb het zelf in mijn 22 jaren interclub nooit meegemaakt maar vorige zondag moest Mechelen 1 tegen Wetteren 2 een testwedstrijd spelen voor promotie naar 2de afdeling. Beide ploegen stonden ex-aequo op de 1ste plaats met dus evenveel match als bordpunten en dan zegt het bondsreglement dat er een testwedstrijd gespeeld moet worden. Dit klinkt logisch maar er zaten wel enkele addertjes onder het gras waarvan ik niet op de hoogte was.

Zo mogen enkel spelers meespelen aan de testwedstrijd wanneer ze 3 keer eerder hebben meegespeeld tijdens het voorbije seizoen voor de ploeg. Goed om plotse versterkingen te vermijden, zou je denken maar het heeft wel 1 enorm nadeel waarmee geen rekening werd gehouden. Ploegen die met een vaste kern spelen en dus weinig of geen reserves gebruiken, geraken in de problemen wanneer net voor die ene testmatch iemand van de kernspelers niet kan. Het reglement maakt namelijk geen onderscheid tussen sterkere spelers als reserve oproepen en zwakkere spelers als reserve oproepen wat natuurlijk een lacune is. Bovendien daar een testwedstrijd iets zeer uitzonderlijk is, kan je al raden wat er dan ook daadwerkelijk gebeurde. Wetteren 2 werd verplicht op een bord forfait te geven terwijl een groep Wetterse fans aan de kant klaar stonden  om in te vallen maar noodgedwongen zichzelf moesten beperken tot supporteren voor de resterende ploeggenoten. Mechelen 1 dus 1- 0 voor zonder dat er 1 zet al gespeeld was op slechts 6 borden.

De wedstrijd zelf werd gespeeld op een min of meer neutrale locatie : het clublokaal van de KGSRL en toen ik hoorde dat er ook live borden zouden zijn, polste ik bij mijn gezin of een bezoekje mogelijk was. Mechelen is de club van mijn kinderen en 4 van mijn (ex-) leerlingen zouden meespelen in de testwedstrijd. Echter de laatste tijd was er al erg veel geschaakt dus ik wou ook de kerk in het midden houden. Ik had geluk want het was de eerste zondag van de maand en dat betekent de winkels in Gent zijn open waardoor echtgenote en dochter het wel zagen zitten om naar Gent af te zakken. Enkel mijn zoon moest ik nog overtuigen en dat lukte met de Mc Donalds.

Om 3 uur arriveerde ik in de KGSRL dus de wedstrijden waren al een uur onderweg. Het stond dus al 1-0 voor Mechelen maar bij een snelle rondblik werd mij onmiddellijk duidelijk dat het geen walkover zou worden, integendeel. Het zou een lange bijzonder spannende namiddag worden waarbij menig toeschouwer aangaf dat voetbal hier totaal niet kon aan tippen. Zelfs mijn 10 jarige zoon Hugo werd helemaal meegezogen en bleef 3,5 uur gekluisterd op zijn stoel naar de schermen turend terwijl ik geregeld commentaar gaf. Schaken valt dan wel spijtig genoeg niet te verkopen aan het brede publiek, meer dan een basiskennis is niet nodig om enorm ervan te kunnen genieten.

Al snel werd mij duidelijk dat de match beslist zou worden op borden 1 en 3. Mechelen stond op borden 4 en 6 erg slecht en verloor vervolgens snel. Daarnaast rekende ik al een punt erbij voor Mechelen op bord 5 alhoewel het nog vele uren duurde vooraleer het punt effectief werd gescoord. Met een 2-2 was alles mogelijk zeker ook een gelijkspel waarna een compleet absurde lottrekking zou gebeuren. Ik snap niet dat dit reglement ooit is goedgekeurd. Anderzijds ik ken slechts weinig schakers die echt verliefd zijn op het spel (het is een maar een hobby).

Van de 2 resterende borden, kraakte Sterre Dauw (reeds 2250 fide) als eerste op bord 3. Hij is niet vies van experimenteren in openingen zoals nu met de Grunfeld Indische opening maar dat is niet zonder risico's zeker als je tegenstander de zeer ervaren Nederlandse fide-meester Rene Tiggelman is. Gevolg Sterre kan de openingsproblemen nooit helemaal oplossen en belandt uiteindelijk in een lastig eindspel. De laatste maanden hebben we samen hard gewerkt om Sterre zijn eindspel te verbeteren met reeds merkbare recente successen maar hier verviel hij weer in passief spel.

In zulk soort toreneindspel moet je actief verdedigen. Ik had het laatst nog getoond met verve in het rapidtornooi van Aalter waar ik een ongelooflijke ontsnapping maakte in mijn partij tegen de Belgische expert David Roos. Het toreneindspel werd afgehaspeld in enkele minuten tijd dus misschien is de reconstructie uit het hoofd een week later gemaakt niet helemaal correct maar ver zal ik niet van de waarheid zijn.

Geef mij een actieve toren en 1 resterende potentiële vrijpion en ik blijf vechten zelfs al sta ik een legertje pionnen achter. Ik zag meerdere verwonderde gezichten toen de remise op het bord kwam. De kers op de taart zette ik door in de laatste ronde nog een ander toreneindspel af te snoepen van jawel Sterre en zo in extremis het tornooi te winnen. Het verschil tussen leraar en leerling is bijzonder klein geworden dus ik moet het meer en meer hebben van die laatste details.

We keren terug naar de laatste resterende partij van de testwedstrijd tussen Mechelen en Wetteren. Mooier, spannender kon het niet want een titanengevecht was aan de gang op het 1ste bord waarbij de klepel van links naar rechts voortdurend sloeg. Ik ging zo op in de analyses dat ik geregeld niet opmerkte dat 1 van de betrokken spelers naast mij stond mee te luisteren naar mijn opmerkingen. De live-borden staan dan ook heel ongelukkig opgesteld in het wandelpad van tornooizaal naar de toiletten. Daar had men moeten rekening mee houden bij de indeling van de ruimtes bij de renovatie.

Voor Mechelen speelde de Belgische expert Dimitri Allaert. Voor Wetteren speelde de Belgische expert Galeh Khonghaloos. Tegen Galeh heb ik zelf ook eens gespeeld en ik wist dat je hem zeker niet mocht onderschatten. Hij is een bijzonder creatieve speler en produceert vaak heel aantrekkelijke partijen. Vanuit de afruilvariant van het Spaans offerde hij er luchtig op los in 2006 tegen mij en kwam er uiteindelijk nog zelfs mee weg.

De partij op het 1ste bord in de testwedstrijd deed niet onder van spektakelwaarde. Met een gedurfd maar incorrect stukoffer op zet 28 laat Galeh de vlam in de pan slaan. Dimitri durft het niet te slaan maar komt hierdoor verloren te staan. Daarna volgen de avonturen zich op in sneltreinvaart met een onwaarschijnlijke ontknoping.

Immense ontgoocheling bij de Mechelse spelers. Euforie bij de Wetterse. Ik ben niet kunnen blijven tot de laatste zetten want het werd te laat voor mijn kinderen maar ik kreeg direct na afloop een telefoontje. Het was in elk geval een onvergetelijke namiddag en een feest van en voor het schaken.

Brabo

10. Richard Meulders

10. Richard Meulders

(9 april 1951 - )

Bron: newinchess

Bron: chessbase

Na een vreselijk drukke maand maart-april, heb ik even weer ademruimte om het geplande ritme van 1 speler per maand terug op te pikken. Wie mijn originele lijstje erbij haalt, zal merken dat de volgorde al gevoelig dooreen is gehaald. Dat heeft als belangrijkste oorzaak dat ik de originele lijst redelijk snel (lees: onzorgvuldig) had samengesteld. En dat er geleidelijk aan namen zijn bijgekomen – niet noodzakelijk in de top tien, maar wel in de top-20 en top-30. Door meer in detail te gaan, heb ik ook een herevaluatie gedaan van mijn oorspronkelijke lijst.

Is FIDE-Meester Richard Meulders een eerste minder evidente naam in deze lijst? Dan is zijn palmares zeker onderschat: Belgisch jeugdkampioen in 1968 en 1969, nationaal kampioen in Eupen 1978, de eerste titel van in een rijtje van zeven (1978-81-83-85-88-89-91). Met een laatste titel in Geraardsbergen 1991 kan dus met gemak gesteld worden dat hij de jaren ’80 compleet domineerde. Na de elf titels van O’Kelly is hij hiermee nog steeds tweede in de all-time lijst van nationale kampioenen. Die dominantie zorgde er ook voor dat hij incontournable was die jaren voor het olympiadeteam: vier deelnames tussen 1980 en 1990, met een score van 17,5/39 (44,9%).

Dat hij op wikipedia nog geen pagina (in het Nederlands) heeft, is op zijn minst een onrecht (enkel in het Roemeens vind ik een weinig informatieve stub terug). Gelukkig zijn er nog de klassieke bronnen.

De eerste sporen van schaakactiviteit vinden we op de onvolprezen site van Nikolaas Verhulst: hij werd vijfde op tien deelnemers in het eerste tornooi vanSchilde, met 5/9. Meteen al een hoopgevend resultaat, dat de jonge snaak de nodige stimulans gaf om zich verder te verdiepen in het schaakspel. Onder meer door die goede prestatie, mocht hij het jaar erop al op het tweede juniorenbord plaatsnemen in een interland tegen Luxemburg. Dat België, ondanks een zwakke opstelling, toch niet tot winst kon komen (6-6), kon als een blamage genoteerd worden. Het tweede jeugdtornooi van Schilde was sterker bezet dan het eerste, en de gedeeld derde plaats van Meulders kan gezien worden als heel respectabel. Tornooiwinnaar André Lombard werd later IM en Bo Jacobson (gedeeld derde) werd later Deens NK. Derek Wise (1949-2010), die tweede eindigde, was een Engelse speler van de club van Downend, bij Bristol, die later zijn schaakhobby zou laten varen voor een gedreven carrière als schooldirecteur. In februari van dat jaar zat hij al aan bord 11 in een interland tussen Antwerpen en Ljubljana – opmerkelijk voor een 16-jarige, want de namen die hem vooraf gingen in die match waren allemaal Vlaamse toppers.

  

In Eupen 1968 en in Bredene 1969 werd hij Belgisch jeugdkampioen, waarmee hij Eric Everaert opvolgde. Hij werd meteen de eerste jeugdkampioen die zichzelf opvolgde.

In 1972-73 werd hij ligakampioen van Antwerpen, samen met Peter de Jonghe en Bruno de Jonge. Opmerkelijk genoeg bleef dit zijn enige titel. In het NK van Oostende dat jaar werd hij gedeeld 5^de-9^de, met 6/11.

In 1978 speelt hij het ZT mee voor België; hij dient wel als kanonnenvoer voor de toppers (Timman, Miles, Sosonko, Speelman), maar scoort o.a. remises tegen Stean (dat kost de Engelsman een gedeelde eerste plaats), Langeweg en Ligterink. Winst is er tegen Rivas Pastor en de Luxemburger Feller, die afgetekend laatste wordt. Meulders behaalt 4,5/14 en wordt 11^de-13^de. In 1982 treedt hij weer aan in het ZT (Marbella) en eindigt met 4,5/10 net na een Donner uit vorm.  Weer speelt hij een kleine rol in de topplaatsen: zijn remise tegen alweer Stean kost deze opnieuw een eerste plaats (die voor Mestel is).

In het EK Teams van 1989 speelde hij op bord 2, achter Luc Winants, maar voor Marc Dutreeuw, maar het was zijn tornooi niet: amper 1,5/8. Nu, het hele team speelde niet bijster goed in dit tornooi; enkel Serge Vanderwaeren deed het goed met 5,5/7 op het reservebord.

Het ZT van Lyon in 1990 zag de opmars van Joel Lautier, die naar verluid zijn laatste zet in zijn laatste partij (die hem de kwalitificatie voor het IZT opleverde) met zijn tenen uitvoerde. Meulders zelf wordt voorlaatste en kan dit keer geen potten breken. Het ZT van Brussel 1993 is een open tornooi (open voor iedereen die het hoge inschrijvingsgeld wil betalen). Dat is een leuke formule. Zo nemen de ons onlangs ontvallen spelers Willem Hajenius en Paul Demoulin ook deel. Mede door die open formule nemen zowat alle IM’s en IGM’s van Frankrijk, Nederland en België deel, wat het een sterk bezette open maakt. Van der Sterren wint met Van Wely het tornooi, en zou zich later zelfs doorheen het IZT slaan, om pas tegen Kamsky ten onder te gaan. Richard Meulders heeft het in dit jonge, sterke gezelschap moeilijk en komt slechts één keer boven de 50% uit – finaal strandt hij na een nederlaag tegen Eloi Relange in de laatste ronde op 5/11.

Hij stopte in 2002 met schaken op zijn 50^ste. Reden: hij had niets meer te bewijzen, en om in de nadagen van zijn carrière te dienen als scalp voor jonge wolven, daar had hij geen zin meer in.

Gedurende zijn beste periode – zeg maar van 1980 tot midden jaren 90, was zijn elorating ruim boven 2300. In 1986 piekte hij voor het eerst op 2385 FIDE-elo, iets wat hij midden 1992 zou herhalen. Geen 2400, dus jammer genoeg is het bij de FM-titel gebleven. Zijn “stop-elo” was 2245.

Met wit speelde hij zo’n 50% 1.e4; in de andere gevallen speelde hij ongeveer 3 op 4 keer 1.d4 en 1 op 4 1.c4. Zijn score met 1.d4 was opmerkelijk hoog, maar dat lag aan zijn goede score tegen het Hollands, waartegen hij bijna 75% haalde; vooral met zijn dubbelfianchetto was hij dodelijk.

Opmerkelijke internationale partijresultaten? Wel, er is zijn remise tegen Sosonko in de ol van Malta 1980, zijn remises tegen Van der Sterren en Stean in het ZT van Marbella in 1982, zijn remises tegen Timman en  Van der Wiel in het Swift-tornooi in 1987. Daarnaast een remise tegen Ljubojevic in het jeugdtornooi van Zurich in 1970, een remise tegen Nino Kirov in Graz 1972, een remise tegen Hans Ree in Amsterdam Ohra 1982… Kortom, een mooi lijstje als schaak-CV. Richard Meulders staat op 10 in deze lijst, en laat enkele gerenommeerde namen achter zich, maar met acht nationale titels mag dat wel, dacht ik.

En omdat het niet altijd de “best of” moeten zijn, volgend (niet-foutloos, maar wel interessant) miniatuurtje uit het pre-computertijdperk.

HK5000

Het Siciliaanse Berlijns

Op de laatste interclubronde was ik verbaasd over hoeveel schakers na hun partij bezig waren de lopende partij van Magnus Carlsen te volgen. Een Belgische FM kwam mij zelfs persoonlijk de unieke matstelling tonen die op het bord kwam zie 2019 Grenke chess classic round 8. Het interesseerde hen (alvast tijdelijk) meer dan de partijen van hun ploeggenoten.

Tenzij je de laatste maanden compleet van de schaakwereld bent weggeweest, kan je onmogelijk de recente fenomenale successen van de regerende wereldkampioen gemist hebben. Terwijl hij vorig jaar nog met veel moeite zijn wereldtitel verdedigde tegen Fabiano Caruana, loopt het nu wel plots als een sneltrein. Magnus is weer absoluut hot en er wordt weer volop gespeculeerd of de magische grens van 2900 elo kan worden gebroken.

Voor mij bewijst het enkel dat elopunten relatief zijn. We maken allemaal schommelingen mee in onze speelsterkte. Soms zijn de redenen hiervoor evident zoals bv. nieuwe verantwoordelijkheden maar geluk mag je evenmin uitsluiten (zie o.a. mijn artikel de gelukzak) vooral op korte termijn. Dit laatste zou wel eens een belangrijke rol hier kunnen spelen want de recente 40 elopunten winst werd door Magnus behaald in slechts 31 partijen.

Op het Chessbase-verslag over de laatste ronde in Grenke wordt eveneens vermeld dat Carlsen vandaag nog de vruchten plukt van zijn voorbereiding op het voorbije wereldkampioenschap. Magnus: "Ik kan ideeën en concepten gebruiken die we toen hadden geanalyseerd." Dit laatste zien we bijvoorbeeld heel duidelijk in zijn shift van e5 naar c5 als belangrijkste keuze op 1.e4. In de laatste 10 jaar was e5 telkens de meest gekozen zet in standaardpartijen door Magnus maar sinds het wereldkampioenschap vorig jaar heeft hij een andere favoriet. Onderstaande tabel gebaseerd op een screening van de Big database 2019 toont dit heel mooi.

Het legde Magnus geen windeieren. Na het wereldkampioenschap behaalde hij ermee tegen (heel) sterke grootmeesters in 7 partijen, 4 winsten en 3 remises. De hoeksteen van het Siciliaans is hierbij steeds de Svechnikov. Het nieuwe Berlijns waarop ieder zijn tanden op stuk bijt. Ondertussen is ook de oplossing bekend van het raadsel die ik opgaf in het artikel curieuzeneuzemosterdpot. Waarom probeert niemand de hoofdvariant? Wel ondertussen heeft de Azerbeidzjaanse topgrootmeester Teimour Radjabov het eens geprobeerd in de voorbije Tata Steel. Ik vermoed dat Teimour zelf curieus was en van remises is hij nooit schuw geweest.

Je kan je terecht afvragen wat er zo speciaal is aan deze lijn. Bovendien kiest Teimour bijlange niet voor de meest kritieke test. Het antwoord kan je vinden in de Ultracorr-x. Als we de partijen selecteren na 12...Tb8 gespeeld door de crème de la crème in correspondentieschaak (beide spelers hebben + 2500 elo) in de laatste 10 jaren dan krijgen we onderstaande onthutsende statistiek.

Jawel alle 32 toppartijen gespeeld in de laatste 10 jaren werden remise. Nee geen enkele keer won wit of zwart. Het Berlijns in het kwadraat. Trouwens ook in de lagere elo-regionen merk je zeer zelden een beslissing. Ik maakte deze ontdekking reeds in 2015 naar aanleiding van de latere analyses op een ontsnapping in het clubkampioenschap van Deurne tegen Marcel Van Herck.

Het is de reden waarom ik tegenwoordig niet meer de hoofdlijn van de Svechnikov speel. Dus er komt geen vervolg meer op een theoretisch duel in de Svechnikov en de wetenschappelijke aanpak. Wat ik dan wel speel, zal je zelf moeten ontdekken. Ik heb er al 1 iemand mee kunnen verrassen en hoop het nog een paar keer te kunnen doen. Ik geef op deze blog al meer informatie weg van mezelf dan wellicht een dozijn schakers dus ik denk niet dat ik iemand tekort doe.

Trouwens ik blijf wel nog de ontwikkelingen volgen in deze lijn. Dit is iets wat ik vroeger nooit gedaan heb. Eenmaal ik een lijn niet meer speelde, stopte ik met die lijn nog verder op te volgen. Tegenwoordig doe ik ook regressie-analyses. Dus af en toe ga ik nog eens kijken of er recent iets veranderd is waardoor een lijn misschien opnieuw speelbaar wordt. Zo analyseerde ik enkele kleine recente vondsten voor wit in de hoofdlijn maar tezelfdertijd waren er ook weer verschuivingen in het voordeel voor zwart die het alweer teniet deden.

Magnus heeft vandaag een voorsprong maar ik ben er zeker van dat zijn tegenstanders niet zullen stilzitten. Vroeg of laat zal men sowieso anti-dotes vinden waardoor de scores van Magnus in het Siciliaans weer zullen verkleinen. Openingen zijn voor velen saai maar een paar enkelingen kunnen ook genieten van die eeuwige schommelingen.

Brabo