De tornooiorganisator

Een van de meest gestelde vragen aan schakers is hoe lang een schaakpartij duurt. Het is een heel simpele vraag waar echter geen eenduidig antwoord voor bestaat. Ik zeg tegenwoordig 1 minuut duren de meeste schaakpartijen waarna men mij vol ongeloof aankijkt. Na enkele seconden stilte kijkt men dan meestal weg op zoek naar een andere en betere gesprekspartner. Wat een rare snuiter, hoor ik ze denken en ik ben gewoon opgelucht om niet voor de zoveelste keer dezelfde oppervlakkige vragen over het schaken te moeten beantwoorden.

Trouwens mijn antwoord is volgens mij helemaal correct. Online worden 100 keer meer partijen gespeeld dan op een fysiek schaakbord (zie maar naar bv. lichess database) en in mijn artikel het populairste online-tempo had ik al aangetoond dat bullet het meest gekozen tempo is online. Bullet zijn partijtjes van ongeveer 1 minuut dus vandaar mijn antwoord dat de meeste schaakpartijen gemiddeld 1 minuut duren. Anderzijds besef ik natuurlijk ook dat ik met mijn eigenzinnig antwoord nooit iemand warm zal kunnen maken voor het schaken.

Nu ik merk meestal ook heel snel op wanneer iemand echt geïnteresseerd is in het schaken of gewoon even snel een bevestiging wilt krijgen van het stereotiepe beeld dat ze hebben over het schaken. Pas wanneer ik opmerk dat men echt wel interesse heeft om het spel te spelen, ben ik bereid om tijd te spenderen om meer duiding te geven. In die zeldzame gevallen vertel ik dat een schaakpartij kan duren van een paar seconden tot zelfs enkele jaren. Het tempo spreek je af met je tegenstander.

In tornooien schikt de schaker zich naar de tornooiorganisator. Het is gewoon praktisch niet meer haalbaar om onderling af te spreken tussen soms wel honderden deelnemers. De tornooiorganisator beslist dus maar niet alleen over het tempo. Hij of zij is absoluut de baas over bijna alles wat er gebeurt tijdens een tornooi. Speeltempo, hoeveel ronden, wanneer, wie mag meespelen, wie tegen wie, het inschrijvingsgeld, de spelregels, de straffen, het prijzengeld, de locatie, publicatierechten,... De lijst is bijna eindeloos waardoor ik mezelf soms afvraag waarom niet meer schakers zich profileren als tornooiorganisator. Wie wil nu niet daarover allemaal het laatste woord hebben?

Wel in de paasvakantie organiseerde ik mijn allereerste grote schaaktornooi en daarmee kreeg ik tevens bevestigd wat ik al eerder vermoedde. Als tornooiorganisator krijg je niet alleen alle rechten maar ook alle lasten. Bij alles wat er verkeerd gaat, is het de tornooiorganisator die het mag oplossen. Dit mag je echt niet onderschatten. Ik had dat ook niet gedaan want eigenlijk was het helemaal niet mijn bedoeling geweest om überhaupt tornooiorganisator te zijn maar door omstandigheden werd ik geduwd in die rol.

Eind maart liet ik een ballonnetje op dat er met het wegvallen van het Belgisch jeugdkampioenschap in de paasvakantie er een unieke kans was om de Belgische online schaakclub meer naambekendheid te geven. Er was al een oproep gekomen van de KBSB maar niemand (zoals gewoonlijk) had daar gehoor aan gegeven. Echter veel hoop had ik niet dat er iets ging van komen ook al omdat ik zelf zeker niet zulk project wou dragen. In tijden van de pandemie moet je online werken en daarvoor heb ik absoluut niet de IT-skills. Bovendien hadden mijn eigen kinderen al meermaals laten weten dat ze niet geïnteresseerd waren en dus niet wilden meespelen. Tenslotte was het mijn eerste verlof dit jaar en hoopte mijn echtgenote dat ik echt wel iets anders ging doen in die periode dan schaken.

Dus ik dacht dat het bij het oplaten van het ballonnetje zou blijven maar tot mijn verwondering stonden plots 2 zeer enthousiaste jonge twintigers op die ook nog eens heel handig bleken te zijn met het creëren van webpagina's, scripts, .... Kortom ze waren een geschenk uit de hemel want in een mum van tijd onderging de website van de Belgische online schaakclub een metamorfose van pover amateurisme naar professioneel. In parallel werd alles in orde gebracht door hen voor een heus klassiek 9 rondig paastornooi: een automatisch inschrijvingssysteem, een eigen paringssysteem, een prachtige flyer zie hieronder, een eigen tornooisite ....

Alles liep op wieltjes en ik zou mij gewoon beperken tot een bijrolletje door het live-commentariëren van maximaal 3 ronden. Dat vergt geen voorbereiding en zo bleef er ruim tijd over om ook samen met het gezin iets te doen tijdens het verlof. Daar kwam spijtig snel verandering in. De eerste krak stelde ik vast bij het testen van het oorspronkelijk tempo op lichess. 55 min + 5 seconden blijkt helemaal niet mogelijk te zijn. Dus in allerijl vroeg ik om het tempo aan te passen naar 60 min + 5 seconden terwijl ik mij ook onmiddellijk realiseerde dat het tornooiprogramma hierdoor onder enorme druk zou komen te staan. Tussen bepaalde ronden zou slechts een half uur zijn om alle resultaten correct in het paringssysteem in te geven, de paringen te maken, de resultaten van de vorige ronde online te publiceren en de nieuwe paringen online te publiceren.

Echter het tweede probleem was nog veel groter. Beide twintigers waarvan ik verwachtte dat ze het tornooi in goede banen zouden leiden, vertelden mij 2 dagen voordien dat ze geen verlof konden krijgen tijdens het verloop van het tornooi en daardoor slechts af en toe eens een paar minuutjes konden vrijmaken. Tja mijn eerste reactie was dan moeten we de stekker eruit trekken. Hoe krijg je dit uitgelegd aan de meer dan 50 ingeschrevenen zonder maar te spreken van de onomkeerbare schade dat een afzegging zou creëren voor de Belgische online schaakclub. Dus ik koos de vlucht vooruit en in samenspraak met mijn echtgenote schortten we alle plannen met het gezin op voor de paasvakantie. Het paastornooi moest doorgaan en zelfs mijn dochter Evelien werd ingezet tijdens het tornooi om bepaalde taakjes uit te voeren.

Dit was geen overbodige luxe want ik kan je vertellen dat het een echte heksenketel was waarin ik mij stortte. Door de inschrijvingen tot 1 dag voor de start toe te laten, moest ik overal bijspringen om de (vaak heel jonge) spelers te helpen met het vinden van het juiste bord, waar de paringen staan, hoe de camera op te zetten, ... ja ondanks onze uitgebreide informatie-pagina. Ik had het verwacht want velen hadden onze in allerijl opgezette demonstratie gemist de avond voordien en de meeste schakers zijn nog niet gewend dit soort hybride-schaaktornooien. Ik las trouwens gisteren op schaaksite dat wel meer hybride-schaaktornooien te kampen hebben met kinderziektes. De online en offline schaakwereld combineren in 1 tornooi maakt de organisatie een heel stuk ingewikkelder.

Alsof dit niet volstond ontdekte ik in ronde 3 plots dat er iets serieus schortte aan het paringssysteem challonge dat we gebruikten. Horror want klaarblijkelijk houdt dit paringssysteem helemaal geen rekening met wit/zwart. Toen pas hoorde ik dat het paringsysteem eigenlijk ontworpen was voor videospelletjes waarbij iedereen op hetzelfde moment start en er dus geen sprake is van wit/ zwart. Zo kregen sommige spelers al 3 keer wit of 3 keer zwart na elkaar. Uiteraard kwamen de eerste klachten al binnen bij de organisator. Een overzetting naar Swar met behoud van kennis over de gespeelde partijen (dus rekening houdend met de kleuren) bleek onmogelijk dus bleef enkel een manuele paring nog over. Tja daar sta je dan met je half uurtje tussen de ronden.

Gelukkig is excel wel mijn specialiteit en in de vroege uurtjes van dag 2 slaagde ik erin om een half-automatisch nieuw paringssysteem te ontwerpen dat kon rekening houden met de reeds gespeelde partijen en tezelfdertijd zou toelaten om de kleuren weer recht te trekken. Het bleef zelfs met dit hulpmiddeltje spannend maar ik kan vandaag trots vertellen dat we geen enkele ronde met vertraging moesten starten en uiteindelijk iedereen toch een normaal ogende verdeling kreeg van kleur. Het tornooi liep en ik hoorde bij velen dat ze zich kostelijk amuseerden. Het niveau mocht ook wel gezien worden zelfs in die mate dat ik achterdochtig werd. Kan iemand met die elo echt wel zo goed spelen? Nee dus want we werden door lichess gealarmeerd dat 2 spelers de fairplay-voorwaarden hadden geschonden. Uitsluiting was de enige optie om de andere spelers te beschermen maar doordat 1 van hen de helft van de toppers had afgemaakt, was het tornooi onthoofd. Het is een kaakslag voor al het werk dat je als organisatie erin hebt gestoken maar ook voor de deelnemers is dit een enorme afknapper.

Desalniettemin wil ik daar niet nog meer woorden vuil aan maken. De overgrote meerderheid speelde het heel zeker eerlijk en het podium toont dat er echt wel kwaliteit aanwezig was. Je mag als organisator nog zo je best doen maar zonder deelnemers geen tornooi dus wou ik enkele van hen daarna nog even in de bloemetjes zetten met een virtueel podium en enkele (niet op voorhand aangekondigde) prijzen o.a. geschonken door De Denksportkampioen.

Er waren een groot aantal spectaculaire partijen waar het af en toe zonder engine ook voor de live-commentatoren te moeilijk was om een correct oordeel te vellen over de stellingen. Onze tornooiwinnaar Joppe Raats was daar geregeld een protagonist bij. Onderstaande partij was een typische voor hem. Na een gezapige opening gaat er iets mis maar dan blaast hij de stelling op en in de complicaties komt hij bovendrijven.

Dus ondanks alle obstakels kan ik het tornooi zeker nog een succes noemen. Ik noch mijn mede-organisatoren hadden eerdere ervaring met het organiseren van dit soort tornooien en alles in acht genomen kregen we toch alles gedaan. Zelfs de nazorg (eindklassement, winnaars contacteren...) was veel beter dan bij heel wat andere tornooien.  Daarnaast hebben we zeker lessen getrokken voor de toekomst.

De vraag die dan rest is welke toekomst. Met de afschaffing van het Vlaams kampioenschap (OLH-verlengd weekend) en afschaffing van Open Maastricht (Pinksteren verlengd weekend) had ik gehoopt om ons huzarenstukje nogmaals over te doen maar dat ballonnetje ging deze keer wel in het ijle verloren. Ik vrees dat ondertussen iedereen ook beseft dat zulke tornooien organiseren geen kattenpis is en best veel vergt van een organisator. Dit in combinatie met de zeer snel dalende online activiteiten in het algemeen, doet mij vermoeden dat het bij die ene maal zal blijven. Ach als ik gepensioneerd ben, zal ik mits voldoende centen eens mijn eigen tornooi organiseren. Echt fysiek schaken op een bord waarbij je met Jan en alleman kunt een praatje slaan. Dat is nog altijd veel plezanter.

Brabo

Hout voelen deel 2

Verscheidene schaakclubs die toegang hebben tot een buitenterras hebben hun deuren terug geopend. Zo las ik op de website van schaakkringdeurne-zuid dat de heropening op 12 mei een groot succes was. Meer dan 20 leden waren aanwezig ondanks de regen en dat op een woensdagnamiddag. Het is duidelijk dat veel schakers hun potjes op een fysiek schaakbord samen met een praatje in hun favoriete schaakclub erg gemist hebben in de voorbije maanden.

Tezelfdertijd merk ik ook op dat er niet verrassend plots veel minder clubschakers online nog actief zijn. Over x maanden zal corona enkel nog een nare herinnering zijn uit ons collectief verleden waar niemand nog wilt aan terugdenken. Straks gaat alles weer zijn gangetje net als voorheen of.... Nee dat lijkt mij te optimistisch want ik verwacht dat we straks zullen opmerken dat veel schakers niet meer terugkeren naar de club en hun sabbatjaar voor onbepaalde tijd zullen verderzetten.

Daarnaast zou ik het ook heel jammer vinden als we helemaal niets van de voorbije periode kunnen/ willen leren. Veel clubschakers hebben met het online schaken voor het eerst geëxperimenteerd en sommige hebben zich er zelfs in gespecialiseerd. Er zijn talloze initiatieven geweest waarvan meer dan een dozijn nooit mogelijk waren geweest in klassiek clubschaken. Kortom ik hoop dat bv. de Belgische online schaakclub niet aan een stille dood sterft in de volgende maanden bij gebrek aan interesse.

Voorlopig gaat het online klassiek schaken nog zeker een maandje door met morgen ronde 3. Dus heel wat clubschakers hebben zich voor deze periode nog geëngageerd maar daarna is het koffiedik kijken. De organisator hoopt door de spelers te verplichten op een echt bord te spelen dat dit in de toekomst bij nieuwe gelijkaardige tornooien clubschakers zal blijven aantrekken. Tenminste dat is in de veronderstelling dat het hout voelen een cruciaal deel is van het clubschaken maar is dat eigenlijk wel zo?

Eerst en vooral is het zeker niet zo dat iedere clubschaker in België een eigen schaakbord thuis ter zijn beschikking heeft. In België zorgen de clubs zelf voor het materiaal waardoor je dus perfect kunt schaken in de club zonder zelf in het bezit te zijn van klok/ bord en stukken. Dit is bijvoorbeeld anders in US waar iedere schaker zelf moet zorgen voor zijn materiaal en je daardoor ook veel meer variatie ziet in de tornooien. Dus ik vermoed dat een aantal potentiele deelnemers aan het oks hierdoor afgehaakt hebben. Dit werd nog eens ludiek bevestigd door een 2de ronde verslagje van Marc Ghysels: "Gelukkig kon er een pion geruild zijn op zet 6 want mijn schaakset is niet compleet en mist een zwarte pion (die door een koffiecapsule werd vervangen)."

Ja ik kan er van meespreken over die onvolledige schaaksets. In een schaakclub valt dit minder op daar je dit gemakkelijk kunt oplossen met 1 reserve schaakset waar je dan kunt uit putten als er een keertje iets verloren gaat maar thuis is dat natuurlijk onmogelijk. Zeker bij die pocketschaaksetjes is het erg lastig om geen stukken te verliezen. Nu die zijn meestal gemaakt van heel goedkope plastiek tenzij je ooit als cadeau van je grootmoeder onderstaand pocketschaakset verguld met 24 karaat echt goud kreeg.

De zwarte dame ontbreekt dus gelukkig geen verguld stuk. Ik herinner mij dat het al voor mijn verhuis van 12 jaar geleden zo was. Ik acht de kans onbestaande dat het nog ergens opduikt maar ik vind het nog steeds doodjammer want het blijft een uniek schaakspel en een blijvende herinnering aan hoe geprivilegieerd mijn band was met mijn grootmoeder.

In de beginjaren dat ik schaakte kreeg ik wel meerdere schaaksets cadeau. De ene mooier dan de andere zoals wat te denken van onderstaand schaakspel met middeleeuwse soldaten gemaakt uit tin. We discussiëren nog altijd over wie wit of zwart is.

Zelf kocht ik in 2000 een heel speciaal handgemaakte schaakset aan in Chennai (de geboortestad van Viswanathan Anand in Indië) toen ik daar een maand werkte voor Alcatel. De prijs: 5239 roepies staat nog vermeld op de koffer en dat moet toen ongeveer 125 euro geweest zijn.

Je ziet kamelen, olifanten en paarden maar vooral elk stuk is uniek want zelfs bij de pionnen zie je telkens kleine verschillen. De detail van afwerking zie je het best in de witte koning. Het stuk stelt een Maharadja voor die zit op een troon, vastgemaakt op een enorme olifant met vooraan een stuurman (zoals ook in werkelijkheid gebeurde zie deze oude foto daterend van rond 1926). Hieronder een close-up van het schaakstuk.

Talloze uren moeten in het vervaardigen van dit prachtige schaakset gekropen zijn. Veel collega's die niet-schaker waren, kochten er een of meerdere van want dat vind je gewoon niet in Europa en zeker niet tegen die prijs. Aan een Indische dagloon van vaak niet hoger dan 1 euro, was dit voor ons een buitenkans.

Daarna heb ik aan mijn familieleden wel gevraagd om te stoppen met mij schaaksets als cadeau te geven. Ze nemen niet alleen veel plaats in maar bovendien zijn ze allerminst praktisch om mee te spelen. Eenmaal dat ik trouwde in 2006 vlogen ze allemaal de berging in.

Uiteindelijk was het pas eind 2012 (dus ik schaakte toen al meer dan 2 decennia) dat ik mijn eerste standaard schaakset (met Staunton-schaakstukken) aankocht. Het was de periode dat ik mijn kinderen leerde schaken (zie mijn artikel vals spelen) en de spelregels uitleggen doe je nog altijd veel makkelijk met bord en stukken dan op een scherm. Ik vermoed zonder mijn kinderen dat de kans groot zou zijn dat ik vandaag nog steeds geen fysiek schaakbord of stukken zou hebben.

Trouwens er is vandaag meer dan ooit discussie over hoe zinvol het nog is om thuis over zulk fysiek schaakbord te beschikken. Sommigen vinden het uren turen op een scherm niet gezond maar doen we dat sowieso niet elke dag in heel wat beroepen? Die paar uren extra maken niet meer het verschil of is het net wel dat je dan 's avonds na een lange werkdag best een pauze neemt van het scherm. In elk geval is het voor mij persoonlijk zo dat ik vaak even veel uren online blitz en daar heb je niet eens de optie om een fysiek bord er naast te leggen.

Nu er is wel een verschil tussen het intens turen naar 1 specifieke positie en naar posities die voortdurend veranderen op een scherm. Ik twijfel ook of je dezelfde concentratie kunt behouden door naar een scherm te kijken of wanneer je echt het hout kunt voelen. Echter 1 ding is zonder twijfel vervelend bij het oks en dat is dat je steeds moest switchen tussen een scherm en het fysieke schaakbord. Het is te zeggen dat is als je niet over een DGT-bord beschikt. Misschien wel de nummer 1 vandaag op de markt is Square Off. Dit is een klassiek schaakbord die je niet alleen met een app kunt aansluiten op een account van chess.com of lichess maar ook nog eens volautomatisch fysiek de stukken van je tegenstander verzet op het bord zelf. Enkele demonstraties van dit technologisch hoogstandje vind je in de fimpjes Experience the world's smartest chessboard en VID 20190224 170306.

Het prijskaartje van 400 euro vind ik stevig maar voor echte liefhebbers van DGT niet onoverkomelijk. Voor online klassieke partijen lijkt het mij zeker leuk. Voor een sneller tempo is het wellicht niet zo geschikt want de tijdsregistratie loopt niet zo vlot als puur online schaken waardoor je riskeert sneller te verliezen op tijd. De markt is relatief klein voor dit soort projecten maar mocht de prijs kunnen dalen dan kan het zeker helpen om de brug tussen online en clubschaken te verkleinen.

Brabo

Partijen becommentariëren deel 2

De whatsapp-groep van het oks draait overuren. Veel deelnemers gebruiken het kanaal om informeel te zwansen over het schaken. Dat het soms botst is ook niet verwonderlijk want schakers hebben vaak heel uiteenlopende meningen vooral als het over iets abstracts zoals schaakplezier gaat. Leeftijd speelt hierbij een belangrijke rol want hoe ouder een speler is, hoe minder men genegen is om de schaakprogramma's te omarmen.

Dus veel van de discussies ontstaan over het al dan niet toelaten van schaakprogramma's bij schaak-activiteiten. 40 plussers hebben nog de tijd meegemaakt dat schaken weinig of niet werd beïnvloed door de computer en kijken vaak met weemoed terug naar die periode. Ik herinner mij tot  begin jaren 2000 dat er toen heel felle (cafe-)debatten waren over het nut van het aanschaffen van een schaakprogramma. Een meerderheid van schakers was overtuigd dat het zeer slecht was voor je schaakontwikkeling. De spelers die desondanks openlijk een schaakcomputer gebruikten in hun schaakstudie/ voorbereidingen werden beschuldigd van spelbederf.

Echter de tijd heeft ondertussen uitgewezen dat niemand de revolutie in het schaken kon tegenhouden. Veel oudere schakers zijn daarom afgehaakt en gestopt met schaken. Daar staat tegenover dat horden jonge nieuwe schakers opgegroeid zijn/ opgroeien met alle toeters en bellen van de schaakprogramma's. De oorlog is verloren maar dat betekent niet dat alle gevechten voorbij zijn of dat de resterende oudere spelers de handdoek helemaal in de ring smijten. Bepaalde niches in het schaken blijft men met hand en tand verdedigen tot de laatste man.

Desalniettemin ook deze laatste vestingen vertonen vandaag steeds meer scheuren. Enkele jaren geleden ging de markt van schaakboeken definitief voor de bijl. Vandaag is het absoluut not done om een schaakproduct te koop aan te bieden waar niet minstens een serieuze blundercheck met een computer is voor gebeurd. Geen enkele recensent zal een boek nog aanprijzen met flagrante blunders die een topprogramma in luttele seconden kan detecteren. Daar was men 10 jaar geleden veel toleranter voor.

Een andere vesting die vandaag ook steeds meer onder druk staat, zijn de post-mortems. Net na het spelen van partijen, gaan spelers nog ergens buiten de speelzaal samenzitten om na te praten over hun partij. Voor het computertijdperk was dit voor sommigen de enige manier om feedback te ontvangen over hun spel en dus heel belangrijk in de schaakontwikkeling. Vandaag is het daarom perfect begrijpelijk dat veel (vooral oudere) schakers nog steeds computers niet graag zien verschijnen in de post-mortems. Computerevaluaties zijn heel lastig of zelfs onmogelijk om te zetten in menselijke begrijpbare taal en het voortdurend kijken op een scherm stoort geweldig de vaak zeer interessante en leerzame interacties tussen mensen. Dus hou de computer weg van de post-mortems want je tegenstander kan je niet thuis meer bevragen in tegenstelling tot de computer.

Tenminste zo bekeek ik ook post-mortems tot in 2012 de Nederlandse grootmeester Martijn Dambacher (toen nog slechts internationaal meester) tot mijn grote verbazing mij plots uitnodigde om een post-mortem te doen samen met een schaakcomputer (zie dit artikel voor die partij). Dat was mij nog nooit eerder overkomen maar het smaakte naar meer. Het was helemaal niet zo dat de computer afbreuk deed op de kwaliteit van de post-mortem. Integendeel nu gingen we veel sneller en efficiënter door de ingewikkelde stellingen. Het gesprek leed helemaal niet onder de evaluaties van de computer. 

Nu een computer meesleuren naar een post-mortem is niet zo praktisch (ik herinner mij dat Martijn toen een computer consulteerde van een aanwezige arbiter want we speelden in de 1ste afdeling van de Belgische interclub). Post-mortems begonnen pas echt te worden beïnvloed door schaakprogramma's na het doorbreken van de smartphones. In 2015 was het dat de Belgische FM Matthias De Wachter mij toonde hoe handig die dingetjes waren voor een post-mortem na onze onderlinge partij. Zelf sprong ik pas op de trein in 2017 (zie dit artikel) maar tot op vandaag blijven vooral oudere schakers zich hardnekkig verzetten tegen het onding tijdens post-mortems. In herinner mij niet toevallig in Brugge (waar veel 40 plussers spelen) dat ik nog in 2019 aangevallen werd door meerdere omstaanders omdat ik de post-mortem durfde te verpesten met het bovenhalen van mijn smartphone (zie artikel computers worden autonoom deel 2 voor de gerelateerde partij).

Het blijft een gevoelig onderwerp tot op vandaag wat ook weer eens tot uiting kwam in de live-stream van het oks. Video-streaming over het schaken (meestal live) is enorm gegroeid door de corona-crisis en ook enkele Belgische schakers waaronder ikzelf wilden wel eens hiervan proeven. Dus zonder enige ervaring smeet ik mezelf in die nieuwe media-wereld voor het eerste online klassiek schaaktornooi. 4-5 uren volpraten leek mij op voorhand bijzonder lastig en dus liet ik alle opties open maar daar kreeg ik later spijt van. Vooreerst had ik helemaal geen probleem om die uren te vullen en was het zelfs vaak zo dat meerdere sprekers enkel tot chaos leidde. Daarnaast bleek ook dat duidelijke afspraken op voorhand maken, had kunnen helpen om jawel de discussie over al dan niet gebruik van de computer te vermijden.

Ik was overtuigd zeker met de aanwezigheid van enkele sterke deelnemers zoals IM Thibaut Maenhout en FM Adrian Roos dat je enkel zinvol commentaar over hun partijen kon geven mits een schaakprogramma te consulteren maar daar waren sommigen het niet eens mee. Anderen bleven bij het standpunt dat het veel interessanter is om de partijen zelfstandig live trachten te ontleden zelfs als de varianten concreet weerlegd kunnen worden door een computer. Het belangrijkste voor hen was de logica van hoe sterkere spelers redeneren uit te leggen aan het publiek en dat het publiek iets van die denkwijze later in hun eigen partijen kunnen gebruiken.

Een van de kerntaken van de Belgische online schaakclub is de vele nieuwe schakers te leren schaken dus dan is het zeker logisch om de computer met al zijn ingewikkelde varianten buiten de stream te houden. Dus als ik een volgende keer nog eens stream zal ik op voorhand veel beter communiceren welke doelstellingen ik heb want met lesgeven heb ik het echt wel voor even gehad zie mijn artikel van vorig jaar : kinderen leren schaken deel 4. Dus botste het met mijn co-presentatoren wanneer ik vooral mezelf en het publiek wou amuseren met het tonen van hoe mooi schaken wel kan zijn als je mens en computer laat samenwerken. Een mooi voorbeeldje van de mogelijkheden hiervan kwam al aan bod in de eerste ronde van het eerste oks.

Trouwens nog iets wat ik weer eens bevestigd zag, is dat schakers heel gevoelig zijn als er commentaar over hun partijen wordt gegeven. Zelf weet ik ook heel graag wat anderen denken maar sommigen kunnen dat heel moeilijk plaatsen. Vooral over partijen gespeeld door kinderen zijn sommigen hypergevoelig. 

Ik vermoed daarom dat de hand en brein sessies waarmee ik begonnen ben misschien wel leuker zijn voor de betrokken spelers dan puur commentaar geven. Je kan hiervan al een aantal streams zien op youtube. Het concept is dat een sterke speler (het brein) gematcht wordt aan een zwakkere speler (de hand) waardoor op een heel speelse manier geschaakt wordt. Het brein zegt welk stuk er gespeeld moet worden en de hand kiest hoe. Bijvoorbeeld het brein zegt in de beginstelling pion en dan de hand kan kiezen om 1 van de 8 pionnen naar eigen goed dunken vooruit te zetten. Tijdens de partij geef ik dan ook nog voortdurend tips van ik had toch liever die pion gespeeld omwille van dat. Als de partij verloren gaat dat is het de schuld van het brein. Als er gewonnen wordt, vieren we samen. Het is voor mij in elk geval ook veel aantrekkelijker dan gewoon lesgeven. Wil je het ook eens proberen dan kan je mij hiervoor contacteren.

Brabo

Hybrid schaken deel 2

Sinds begin 2020 hebben de meeste Belgische schakers geen enkele officiële partij met ratingverwerking meer gespeeld. In de omringende landen was het eveneens armoe troef. Op enkele uitzonderingen na (veelal in landen waar de overheid koos voor de economie i.p.v. het redden van mensenlevens) viel er geen bordschaken te beleven.

Het gevolg is natuurlijk dat bijna iedereen nog net dezelfde rating heeft als begin 2020. Er zijn ook nauwelijks normen of titels uitgereikt. Het is een ramp voor de vele ambitieuze jonge spelers waarvan ik vermoed dat een aantal ondertussen afgehaakt zijn. Ook voor fide was het een annus horribilis. De meeste inkomsten voor de fide verdampten want die zijn grotendeels afkomstig van de ratingverwerking en uitreiking van titels.

Ik was bijgevolg dan ook niet verwonderd dat fide begin 2021 plechtig aankondigde op hun site zie https://fide.com/news/906 dat vanaf nu ook online schaken zou kunnen meetellen voor ratingverwerking en het behalen van titels. Daarvoor werden de fide-reglementen speciaal aangepast met een bijlage voor online schaken zie Regulations.pdf.

Echter een succes is dit initiatief (nog) niet geworden en ik verwacht ook niet dat het ooit zal worden.  Hybrid schaken zoals fide het zelf noemt, werkt volgens een systeem van hubs. Spelers verzamelen zich over de wereld in kleine groepjes op aparte locaties waar ze onder de supervisie van een arbiter op een computer hun partijen kunnen spelen. Dit heeft als grote voordelen t.o.v. gewoon bordschaken dat je vermijdt dat spelers grote afstanden moeten afleggen om deel te nemen aan een tornooi (geen luxe met het huidige vliegverkeer). Dankzij het spelen op een computer vermijdt je ook direct contact met de tegenstander en dat is in covid-tijden zeker aan te raden. Tenslotte zorgt de aanwezigheid van de arbiter ervoor dat je min of meer dezelfde fairplay bereikt als in bordschaken en dus 100x beter dan in puur online schaken.

Uiteraard zijn er ook grote nadelen aan dit systeem die verklaren waarom het vooral dode letter is gebleven. Arbiters zijn schaars en werken in hubs betekent dat je een veelvoud nodig hebt aan arbiters in een hybridtornooi van de fide t.o.v. een gewoon bordtornooi. Verzamelen van spelers/ arbiters in hubs is ook in vele landen simpelweg verboden door de coronamaatregelen. Tenslotte is het allesbehalve comfortabel om computers telkens te verslepen naar die hubs en daar vaak ook nog met allerlei beperkingen te moeten rekening houden. Dat lijkt mij toch vele malen minder gezellig dan in je eigen knusse bureau te schaken.

Spijtig want ik denk dat fide hier een unieke kans gemist heeft om de voordelen van het online schaken te omarmen. De gemiddelde clubschaker bleef in de kou staan. Een succesvolle hybrid-oplossing moet rekening houden met de specifieke wensen/ eisen voor de gewone clubs/ schakers. Fictie? Wel in elk geval komt het prive-initiatief van Mark Dechamps al heel dicht bij die droom. Vorig jaar begon hij met een handvol spelers en ondertussen is het uitgegroeid tot een van de grootste succesvolle klassieke online tornooien in de wereld (nee ik denk niet dat ik overdrijf want ik zie echt heel weinig gelijkaardige initiatieven online).

Mark legt zijn visie uit in een youtubefilmpje: algemeen concept. Kort uitgelegd probeert hij de schakers zo goed mogelijk dezelfde ervaring te geven als in klassiek bordschaken. Dit betekent o.a. spelers spelen niet alleen hun partijen maar zien elkaar ook. Daarnaast verzamelen ze zich allemaal in 1 virtuele speelzaal. Hoe zo een schaakavond exact verloopt, legt Mark uit in een tweede youtubeflimpje. Hoe zo een speelzaal in volle actie er uit ziet, kan je hieronder bekijken. Best wel spectaculair vind ik als je beseft dat de icoontjes allemaal echte personen zijn. 

Trouwens online schaken laat ook toe om met het speeluur/ speeldag te schuiven indien nodig. Het is leuk om allemaal samen te kunnen spelen maar net omdat we virtueel alles doen, kan je ook veel makkelijker afspreken met je tegenstander om op een ander moment te spelen dan de standaard speeluren. Dit is een gigantisch voordeel t.o.v. gewoon klassiek bordschaken en zeker in deze 21ste eeuw meer dan ooit noodzakelijk voor veel schakers die een heel druk leven leiden.

Thuis kan je het jezelf zo knus maken als je zelf wilt. In de whatsappgroep speciaal gecreëerd voor dit initiatief werden enkele heel leuke foto's gedeeld van schakers die hun eigen setup deelden. Onderstaande foto vond ik de meest knappe. Als je zulke opstelling (4 schermen + schaakbord !) kunt creëren dan ga je toch niet meer snel gewoon bordschaken, niet?

Dus we zien hier naast een klassiek schaakbord ook dat de speler een zicht heeft op de paringstabellen, de tornooizaal, zijn lopende partij in lichess en zijn tegenstander die aan het denken is. Echter Mark biedt nog veel extra lekkers aan voor iedereen. Naast een heel up to date website zie oks met paringen, standen en zelfs verslagen van de partijen door de spelers zelf, heeft Mark ook nog een aparte zaal gecreëerd waar live-verslaggeving door meesters/ experten wordt gegeven. In onderstaand screenshot kan je zien hoe spelers en verslaggevers verzamelen in de zaal om dan samen in een video-sessie de lopende of net beëindigde partijen te bespreken.

Trouwens deze liveverslaggeving wordt dan ook nog eens bewaard op de twitch en youtube-kanalen van de Belgische online schaakclub. Ik merk op dat ook daar veel gebruik wordt van gemaakt. Iedereen is natuurlijk nieuwsgierig over wat er over zichzelf verteld werd.

Een laatste recente uitbreiding is het virtueel schaakcafe waar schakers buiten het zicht van de livestream met elkaar kunnen chatten. Hiervoor maakte Mark een echt bruine schaakkroeg. Ik heb ze nog niet gebruikt maar ze ziet er visueel fantastisch uit.

Kortom ik kan alleen maar zeggen proficiat Mark voor al het werk. We hebben het klassiek bordschaken enorm gemist en dit hybide schaken is een verademing t.o.v. het dagelijks online gepruts. Je kan er niet omheen dat een echte klassieke partij zoals onderstaande toch 1000 keer meer voldoening brengt dan een ontelbaar aantal blitz/ bulletpartijtjes.

Dan blijft natuurlijk de vraag over wat zal de toekomst brengen. Wel ik vrees ervoor. Na de 60 deelnemers van vorig tornooi en alle publiciteit errond vind ik 74 deelnemers voor de lopende editie eerder mager. Ik hoor al dat sommige schakers niet meedoen omwille van dat de terrassen volgende week zullen opengaan. Ik hoor ook dat veel clubs al staan te springen om weer in juni hun deuren te openen (terwijl dat juni eigenlijk altijd einde seizoen is dus normaal een vrij dode periode in de clubs). Tenslotte zullen zeer waarschijnlijk veel schakers liever klassiek schaken waar een rating, titels, prijzen op spel staan en dat is hier niet het geval wegens onvoldoende controle op valsspelers.

Dus ik verwacht dat de meeste clubschakers heel snel het online en/of het hybride schaken vaarwel zullen zeggen. Jammer want ik denk echt dat er een plaats is voor dit hybride schaken naast de gewone clubs. De meeste clubs hebben een heel beperkt aanbod of zijn moeilijk te bereiken. Dit hybride schaken zou een heel goede aanvulling kunnen betekenen voor veel schakers. Zelf geef ik het zeker een kans want het zou wel eens een oplossing kunnen bieden voor inactiviteit.

Brabo