woensdag 25 september 2024

Marathonpartijen

Het kort ziekteverzuim (<1 maand) ligt op de Belgische werkvloer vandaag rond de 3%. In onze zomerse schaaktornooien zien we echter vaak een veel hogere uitval. Tijd vond ik dus om eens in kaart te brengen welke tornooien meer last hebben van uitval dan anderen. Een nieuw klein projectje was geboren want ik heb mij weer goed geamuseerd met het collecteren en verwerken van tonnen aan data.

  1. In de 69ste editie van het Brusselse schaakblad stond al aangegeven dat de Open van Charleroi problemen heeft met zijn aantrekkelijkheid. Echter van de 23,4% die de laatste ronde(n) niet meespeelden, werd geen woord gerept en lijkt mij nog meer symptomatisch. Wat was er aan de hand?
  2. In België trekken de tornooien zonder extra tijd beduidend meer spelers aan dat met extra tijd. Nu hoogstwaarschijnlijk heeft dit te maken dat dubbele ronden per dag veel makkelijker te plannen zijn zonder extra tijd. We zien trouwens niet toevallig dat buitenlanders ook liever kiezen voor tornooien met kortere duur en dus goedkoper (hotel, uit eten...). Het helpt ook dat Gent (tijdens de feesten) en Brugge net populaire toeristische trekpleisters zijn.
  3. De uitval verhoogt met het aantal speeldagen van een tornooi. Ik merk geen groot verschil tussen lokale en buitenlandse spelers want beiden verlaten met ruim 10% de tornooien.
  4. Open Geraardsbergen is de beste van de klas maar ook de enige die een "normaal" cijfer kan voorleggen betreffende uitval. Toeval of ligt het toch aan de formule ?
Daarnaast was ik ook eens geïnteresseerd welke tornooien het meeste vechtschaak produceerden. Ik heb hiervoor geen Fighting Chess Index zoals de Australische grootmeester David Smerdon maar ik schreef een klein programmaatje om de zetten te tellen van alle geregistreerde partijen.

  1. Het aantal geregistreerde partijen van Dortmund is torenhoog in vergelijking met de andere tornooien. Daar is een speciale reden voor die in een apart blogartikel zal worden besproken.
  2. Het was in Geraardsbergen heel gezellig want er werden heel weinig lange partijen gespeeld.
  3. In Brugge had de Belgische expert Elias Ruzhansky het geluk/ pech om betrokken te zijn in 2 centuries (partijen van +100 zetten).
  4. Centuries komen gemiddeld eens om de +100 partijen voor.
  5. +2000 spelers spelen gemiddeld enkele zetten meer per partij dan -2000 spelers (ambities ?)
  6. 30 minuten extra na zet 40 levert slechts gemiddeld 1 extra zet op per partij
  7. Eloverschil tussen tegenstanders heeft geen noemenswaardige invloed op de lengte van de partij. Ik vermoed korte winstpartijen en spelen tot het laatste stuk compenseren elkaar bij partijen met groot eloverschil.
  8. Een klassieke partij duurt gemiddeld 41 zetten (op basis van de 1385 geregistreerde partijen van bovenstaande zomertornooien).
De langste partij van alle 1385 geregistreerde partijen werd gespeeld in Sparkassen Chess Trophy 2024 (Dortmund). Een bekend eindspel van toren + randpion tegen verkeerde loper stond op het bord. Dit wint maar puur op 30 seconden increment is het erg lastig als je het nog nooit bestudeerd hebt. De Israelische FM Nadav Zemach had geen geluk.
Die partij werd gespeeld in de 8ste ronde waardoor de paringen voor de 9de ronde pas om 22uur 's avonds werden gepubliceerd. Begin je dan nog die avond aan de partijvoorbereiding of wacht je beter tot de volgende ochtend (wetende dat de laatste ronde begint om 10u30)? Ik koos om toch eerst een uurtje voor te bereiden en dan pas te gaan slapen (anders is het risico dat ik pieker over de tegenstander).

Een marathonpartij in de laatste ronde heeft dan weer als enige nadeel dat de prijsuitreiking en aansluitende receptie moet worden uitgesteld. Jawel ik was de speler die betrokken was in  de langste marathonpartij in de Belgische zomertornooien. Met 128 zetten brak ik ruim mijn vorig persoonlijk record en bovendien won ik de partij. Het was een bijzonder ingewikkeld dame-eindspel die wellicht altijd gewonnen stond voor mij.
Ik vermoed dat dit soort partijen spelen of bekijken niet ieders meug is. Ik was dan ook lichtjes verwonderd toen ik achteraf de foto's bekeek van het bk in Lier (doen jullie dat ook na deelname aan een tornooi?) en zag dat er heel wat spelers aandachtig mijn geklungel hadden gevolgd. Of doe ik mezelf te veel eer aan en was het eerder een teken geven van maak er een eind aan want we hebben dorst?
Brabo en Dimitri Allaert in een 128 zetten marathonpartij
9de ronde van Open Belgisch kampioenschap Lier 2024

Ik weet niet of het iets persoonlijk is maar als ik bezig ben aan het spelen dan heb ik geen idee wat er rondom mij gebeurt (indien geen lawaai). Live borden, toeschouwers of zelfs een fantastisch ogende tegenstandster, ik ben helemaal geabsorbeerd door wat er op mijn bord gebeurt. Dat ik na zulke marathonpartij even moest bekomen spreekt voor zich maar een lekker biertje hielp mij al snel weer bovenop (jammer dat er geen lunch meer te verkrijgen was, tsja wat had ik verwacht om 16uur). Dus goed dat het een laatste ronde betrof want ik zie vaak dat spelers in de ronden na een marathonpartij minder presteren.

Brabo

dinsdag 17 september 2024

Fouten deel 3

Een nieuwe editie van de schaakolympiade is halfweg in Boedapest. We hadden gisteren de befaamde Bermuda-party en vandaag mag iedereen uitblazen. Schaakjournalisten maken overuren om de verslaggeving op de vele schaaksites te publiceren dus het is smullen van de vele anekdotes en verhalen.

Een kleurrijk figuur zoals de Oekraïense sterke grootmeester Vasyl Ivanchuk is een graag geziene klant bij de journalisten want er valt altijd wel iets te beleven met hem. Zelfs zijn landgenoot Anton Korobov bleef niet onbewogen bij het zien van hoe intens de 55 jarige Vasyl nog steeds houdt van het schaken. Na de 4 ronde vertelt Anton aan een reporter hoe hij zelfs kan detecteren hoe Vasyl zich voelt tijdens de partij. De ene dag ziet Anton hoe vol energie Vasyl is en kan Vasyl een wereldtopper verslaan zoals Wesley So. Op een andere dag hoort Anton aan het ademen van Vasyl dat hij een dame gaat wegblunderen. Het was uiteindelijk slechts een loper die werd weggegeven maar dat betekende uiteraard ook opgave.

Het aanvoelen dat er een blunder in de lucht hangt, gebeurt wel vaker in het schaken. Zeker met weinig tijd op de klok durf ik soms geld te verwedden dat een speler een truc zal missen. Dat is heel zelden het geval in lange partijen wanneer een speler nog veel tijd heeft op de klok maar laatst had ik toch eens zo een unieke situatie. De weerlegging was helemaal niet diep maar de blunder was een logische zet en ik voelde intuïtief aan hoe mijn tegenstander wanhopig aan het zoeken was naar activiteit.
Mijn tegenstander speelde na 5 minuten 20....Lf6 dus mistte compleet mijn 21.Txf6.
De pointe is uiteraard 21...Dxf6 22.Lg5 Df2 23.Tf1 en wit wint makkelijk.

Mijn tegenstander Oleg Iolis, een + 2100 speler speelde Lf6 na 5 minuten nadenken dus ik vroeg mij uiteraard af tijdens de partij of er iets dieper verborgen was. Na alles 3 keer gecheckt te hebben, sloeg ik de loper er af en bleek dat zwart de weerlegging compleet had gemist. Na ook de volgende ronde te verliezen, stapte Oleg uit het tornooi.

Meerdere omstanders hadden de weerlegging ook gezien dus het blijft vreemd hoe zo een sterke speler na zo lang nadenken de weerlegging gemist heeft maar het kan altijd erger. In onderstaande stelling had ik ook de blunder gezien maar nooit gedacht dat het effectief gespeeld zou worden na ruim 10 minuten nadenken. Deze keer speelde ik de weerlegging a tempo en gaf mijn tegenstander onmiddellijk op.
Mijn tegenstander speelde na 10 minuten 31...Tb1+ en gaf na 32.Td1+ onmiddellijk op.
Wit heeft geen voordeel na zowel 31...Tb4 als Tc3.

De Franse expert Samuel Dubuisson had nochtans de vorige ronden 2 grootmeesters op remise gehouden. 22 jaar was hij dus ik kan alleen maar spreken over een complete blackout. Hij liet het niet aan zijn hart komen want dezelfde avond zag ik hem al tandemblitz spelen met zijn broer.

Ik herinner mij een gelijkaardige blackout in het clubkampioenschap van Deurne vele jaren geleden tegen de erg ervaren Marcel De Schepper. Na jawel 20 minuten nadenken, liet hij pardoes een stuk instaan terwijl een paar zetten eerder hij nog gewonnen stond. Die blunder had ik totaal niet zien aankomen en mijn tegenstander had evenmin een verklaring.
Mijn tegenstander speelde na 20 minuten 19.a4 en gaf na 19...Dxe4 onmiddellijk op.
Wit heeft tal van speelbare voortzettingen maar miste compleet mijn dreiging.

Echter de grootste blackout die ik ooit meegemaakt heb, gebeurde in Open Leuven 2014. Na 10 minuten nadenken speelde de Belgische experte Iuliia Morozova het compleet absurde a5 in onderstaande stelling. Ik was bijna beschaamd toen ik haar dame eraf sloeg want ze had mij compleet weggespeeld in die partij.
Mijn tegenstandster speelde na 10 minuten 30...a5 en gaf na 31.Pxb4 onmiddellijk op.
Zwart wint met zowel 30...Db6, Db7 als Dd4

Iuliia stapte die avond nog uit het tornooi en hing enkele jaren later definitief het schaakbord aan de haak. Een mens heeft betere en leukere dingen te doen dan het maken van dit soort nonsens-blunders.

In deel 2 toonde ik enkele van mijn eigen blackouts maar die zijn flauwe kost in vergelijking met wat mijn tegenstanders hier boven van capriolen uithaalden. Ik vermoed dat het iets gelinkt is aan het persoonlijk nervositeit-systeem want ook op school zijn het meestal dezelfde leerlingen die last hebben van blackouts. Het lijkt mij een interessant thema om te onderzoeken maar dat ligt buiten mijn expertise. Ik vermoed dat algemene gezondheidsadviezen zoals goed eten en slapen, geen alcohol tijdens een tornooi ... zeer waarschijnlijk ook hier weer een belangrijke rol kunnen spelen.

Brabo

maandag 9 september 2024

Back-ups

Trouwe lezers van deze blog zullen het de voorbije maanden zeker opgemerkt hebben. Na een ongewenste update werkte de chess.com-viewer niet meer. Het duurde ruim een maand voor chess.com de fout herstelde en zelfs tot vandaag werkt het download-icoontje niet meer. Downloaden kan nog maar dan moet je eerst naar de chess.com-site. Ik vermoed dat het een bewuste marketing keuze is van chess.com.

Hierdoor realiseerde ik mij ook dat ik te afhankelijk was van een gratis service die op elk moment kan worden stopgezet. Ik had wel alle blogpartijen ergens op de computer staan maar niet gestructureerd in 1 file. Van zodra de chess.com-viewer hersteld was, begon ik daarom alle partijen van de blog te downloaden en in 1 file chronologisch te ordenen. Ik was er enkele uurtjes zoet mee want in 12,5 jaar bloggen heb ik heel wat gepubliceerd. Uiteindelijk liep de teller tot 1153. Als je geïnteresseerd bent in een kopij hiervan dan stuur mij een mailtje.
Folder met 1153 gedownloade partijen van deze blog in pgn formaat

Echter alsof dit niet genoeg irritatie veroorzaakte tijdens het Belgisch kampioenschap in Lier, kreeg ik ook nog eens de ondertussen befaamde blue screen. Dit gebeurde opnieuw na een ongewenste update deze keer van Microsoft (tip vermijd software updates tijdens een tornooi). Omdat het mijn nieuwe en meest krachtige laptop betrof, probeerde ik zelf het probleem op te lossen. Het gevolg kan je raden. Een blue screen werd een black screen waarna ik met hangende pootjes alsnog naar mijn PC-dealer moest rijden. Daar kreeg ik te horen dat ze mijn disks moesten formateren en er geen data meer gered kon worden.

Gelukkig had ik net voor het tornooi van alles een backup genomen want na bijna 3 decennia met computers te werken, weet ik uit ervaring hoe belangrijk zo iets is. Ik vind het daarom onvoorstelbaar dat er toch nog schakers soms bij mij aankloppen of ik een magische truc ken om gewiste bestanden te recuperen. Het enige wat je volgens mij dan nog kunt doen is je AutoSave-file checken als je Chessbase hebt. Die file kan je vinden in de directory "MyWork" en bevat dus alle werk die je in Chessbase met die computer gemaakt heb. Echter dat betekent dus ook ouder werk niet gemaakt in Chessbase op deze computer zal je er niet terugvinden maar de meest recente partijen zijn normaal de meest waardevolle.
AutoSave-file in Chessbase om verloren partijen te recuperen

Een tornooivoorbereiding bestaat daarom voor mij altijd uit het updaten van al mijn databases en backups te nemen van die databases. Ik zorg dat ik altijd alles in drievoud heb staan. 1 keer op een laptop, 1 keer op een desktop en 1 keer op een externe drive. Dus tijdens het BK schakelde ik na het uitvallen van mijn laptop naar de desktop over (grote voordeel van Lier was geen hotel nodig te hebben en thuis te kunnen slapen). Een ander voordeel is dat ik geen internet nodig heb want alles staat lokaal en dat is dan weer vaak een plus in landen waar je allesbehalve stabiel internet kunt verwachten (zie bv. het wk-avontuur in Roemenië).

De data die ik ondertussen bijhoud, groeit bovendien steeds sneller en heeft daarom ook steeds meer onderhoud nodig. Soms krijg ik al eens de vraag wat dit allemaal inhoudt maar daar antwoord ik zelden in detail op om hen niet bang te maken . M.a.w. lees enkel verder dit artikel op eigen risico want ik begin nu aan een eenmalige opsomming van mijn databases.
  1. Big Database (Ik koop om de 3 jaar een versie en hou die er tussen up to date met gratis Twic)
  2. Openingsboek (openingstree gemaakt van alle partijen met minstens 1 + 2300 speler, lengte 25 zetten uit Big Database)
  3. Helmut (+ 1000 klassieke partijen die ik speelde met eigen commentaar/ analyses)
  4. Details (Openingsanalyses op basis van die + 1000 klassieke partijen)
  5. Analyses (Openingsanalyses op basis van partijvoorbereidingen)
  6. Helmutrapid (Openingsanalyses op + 100 online rapidpartijen die ik speelde)
  7. Helmutblitz (Openingsanalyses op + 100 online blitzpartijen die ik speelde)
  8. Openingsboek (Samenvatting van partijvoorbereidingen volgens wit/zwart)
  9. Spelersvoorbeidingen (+200 partijvoorbereidingen op specifieke spelers)
  10. Pseudoniemen (lijst van + 300 al dan niet anonieme accounts op chess.com en lichess)
  11. Lichess-elitedatabase (+20M partijen van elitespelers op lichess)
  12. Internetgames (+900.000 online partijen die ik speelde op playchess, lichess en chess.com)
  13. Chesspub (ongeveer 8000 becommentarieerde partijen door grootmeesters van chesspub)
  14. Engine games (+2M computerpartijen van TCEC, SSDFCCRL)
  15. Correspondentiepartijen (+2M partijen van Ultracorr-X + contactpersoon ICCF)
  16. Blog Downloads (1153 partijen van de blog)
  17. Deurne (+2000 partijen van spelers club KSK Deurne die niet publiek werden gepubliceerd)
  18. België (bijna 4000 partijen van Belgen die niet in de Big Database zitten)
Die laatste België-database is een database die ik in de voorbije 2 jaren ben begonnen. Steeds vaker merkte ik op dat de Big Database maar ook Yottabase tal van gepubliceerde partijen van Belgen niet opnam (ook van buitenlanders maar dat is praktisch onhaalbaar en te laag rendement). Mits een beetje de actualiteit in België te volgen kan je dus van veel Belgen extra waardevolle informatie verzamelen.
Ik download alle leeftijdsreeksen van het BJK (Belgisch jeugdkampioenschap) want sommige kinderen breken heel snel door naar de hoogste regionen. Kijk maar eens naar onderstaande elografiek van Kobe Vandenhole.

+ 600 klassieke elo in 2 jaar tijd

Zijn lichess-profiel is ook indrukwekkend. Hij heeft 7 trofeeën terwijl ik er slechts eentje heb. M.a.w. een gewaarschuwd man is er twee waard en ik probeer daarom geen partijen te missen van Kobe.

Enkele uurtjes werk om de paar maanden is het om al die databases up to date te houden en backups van te maken. Persoonlijk vind ik dat niet alleen perfect haalbaar maar het hoort er gewoon bij als je een ambitieuze schaker bent. De zoektocht naar informatie is nooit af dus raad of tips zijn altijd welkom.

Brabo

maandag 2 september 2024

Yottabase

In mijn vorig artikel opperde ik dat het niet perse slecht is dat de Titled Tuesday-partijen worden toegevoegd aan de publieke schaakdatabases. De grootste speler op de schaakmarkt Chessbase aarzelt uiteraard niet om ze toe te voegen want meer partijen (bovendien van meesters), betekent meer klanten voor hun (dure) databases. In onderstaande historiek van de oudste publieke nog actieve database (Big Database) zie je duidelijk hoe recent online partijen en in het bijzonder Titled Tuesdaypartijen een steeds groter deel beslaan van alle nieuwe toegevoegde partijen.
Aantal miljoen partijen in de Big Database

Echter ik merkte recent op dat deze evolutie ook een keerzijde heeft voor de gebruikers. Chessbase mist steeds meer open gepubliceerde partijen in hun database. Het kost tijd en dus geld om wereldwijd alle schaakwebsites af te gaan en dit kan men onvoldoende recupereren met een hogere verkoop van de database.

Niet getreurd want andere schakers hebben dit ook opgemerkt en hebben daarom in de laatste paar jaar hun eigen databases opgestart gebaseerd op een reclame-model ipv betalend model. ChessabcChessbites, maar vooral Yottabase is de nieuwe database-speler in de markt en heeft zelfs Chessbase ondertussen verdrongen. Ik vergeleek Big Database met Yottabase voor de 17 actieve Belgische top 100 spelers en Yottabase kwam bijna telkens als winnaar uit de bus (vooral interessant voor 2023-2024)
Groen = 1ste, Rood = 2de

Ja slechts 17 spelers speelden minstens 40 klassieke partijen voor (Belgische) rating in 2023 en stonden in de top 100 van België 2023 en 2024. Ben ik de enige van die 17 die een voltijdse job combineer met een gezin (2 minderjarige kinderen) ? Of scherper gesteld, stel ik de verkeerde prioriteiten in mijn leven zoals iemand mij berispte enige tijd geleden ?

Ik dwaal af want we moeten het hebben over de Yottabase. De evolutie naar gratis completere databases lijkt positief maar zoals vaak heb ik ook hier heel wat opmerkingen. Gratis kan zoiets niet want niemand zal gratis het hele web dagelijks afschuimen om voor compleet onbekende schakers partijen te verzamelen en dan ook nog eens zelf betalen voor een eigen opslagplaats. De Yottabase kan je bijgevolg niet downloaden in zijn geheel en voor elke download per speler moet je verplicht kijken naar een volle minuut reclame.
Je kan pas klikken op de pgn nadat de 60 seconden zijn verstreken.

Bovendien is de kwaliteit van die downloads ook heel variërend. Ik krijg regelmatig twee keer dezelfde partijen in een download en wat te denken van partijen uit 1970 van de Belgische expert Robin Butzen terwijl hij slechts geboren is in 2001.
2 verschillende Robin Butzens in 1 Yottabase download

Dan zullen er zeker lezers zijn die zich afvragen of het sop wel de kolen waard zijn. Moet je echt het maximaal aantal gepubliceerde partijen kennen van je tegenstander of heb je genoeg met bv. 90%. Mijn tegenstander uit de 4de ronde in het open Belgisch kampioenschap Andreas Roelandt was na onze partij erg ontstemd toen hij hoorde dat hij verloren had door de database van Chessbase blind te vertrouwen in zijn partijvoorbereiding.
Nu zelfs Yottabase had Andreas hier niet geholpen. O.a. in het archief van chessresults kan je mijn referentiepartij uit 2023 naspelen maar ik geef toe niet de plaats waar je het eerst zult kijken. M.a.w. Yottabase is completer dan Chessbase maar daar stopt het verhaal niet. In een volgend artikel gaan we dan ook een stapje verder in de eeuwige quest naar partijen.

Brabo