BJK deel 5

In het vorig blogartikel kon je lezen dat mijn zoon Hugo heeft deelgenomen aan het Belgisch jeugdkampioenschap in februari 2023. Als ik goed tel dan was het reeds zijn 6de deelname (1 keertje was het online door corona waar hij geen interesse in had). Hij kijkt er elk jaar erg naar uit. Het is het leukste tornooi van het jaar want hij heeft er telkens veel plezier met de schaakvrienden.

Dit jaar moet ik wel toegeven dat ik als ouder even getwijfeld heb om hem te laten deelnemen. Moet je een kind laten aan een nationaal kampioenschap deelnemen wanneer hij welgeteld 0 partijen voor fide speelde dit seizoen (september 2022 - februari 2023)? Wie gaat hem begeleiden want ik heb echt geen zin om nog eens een weekje opgesloten te zitten in een appartement enkel voor zijn plezier (de organisatie eist dat elke minderjarige wordt begeleid door een volwassene) ? Tenslotte is zulk kampioenschap niet te duur (zie prijskaartje hieronder)?

Bovenop de 1011 euro kwam nog 35 euro inschrijvingsgeld

Dus mijn echtgenote offerde uiteindelijk zichzelf op want ik liet mij niet overhalen om weer eens met lede ogen aan de zijlijn te zien hoe Hugo met grote nonchalance zat te schaken. Ik overdrijf niet want in de derde ronde was het al prijs. Had ik toen niet per toeval een whatsapp-berichtje gezonden dan was de kans groot geweest dat hij die ronde had verloren met forfait. Hij had zich vergist van aanvangsuur was de uitleg. Hij zat te gamen op zijn kamer terwijl zijn klok aan het lopen was. Een computer had hij evenmin meegenomen dus van enige serieuze analyse of voorbereiding was geen sprake.

M.a.w. ik vermoed dat veel ouders minder vrijgevig zouden zijn en hun zoon/ dochter gewoon thuis zouden laten met die schaak-ingesteldheid. Anderzijds vorig jaar had ik + 1800 euro gespendeerd aan aan het wk-jeugd van mijn dochter en dat was zeker ook geen schaaktechnische hoogvlieger. Bovendien vind ik een schaaktornooi nog altijd heel braaf en veel interessanter t.o.v. wat ik recent las in de krant: Een recordaantal jongeren boekt groepsreizen. Er zijn 16-jarigen die naar Bali trekken voor hun sweet sixteen.

In elk geval Hugo ziet het schaken als pure fun dus hij voelt niet de minste druk om te presteren. Ik vermoed dat dit ook de reden is waarom hij ondanks de vele andere interesses toch geregeld terugkeert naar het schaken. Ik zie daarom de kosten voor het bjk dan ook als een investering op lange termijn in de schaakmicrobe van mijn zoon (en uitgebreider mijn beide kinderen). Schaken verrijkt mijn leven al ruim 3 decennia dus ik twijfel niet aan de meerwaarde van je kinderen op een "gezonde" manier te laten schaken.

Alleen blijft de vraag of een nationaal kampioenschap de juiste plaats is om "toeristen" te laten deelnemen. Enkele oudere sterkere schakers vroegen zich bijgevolg luidop af of we niet moeten kiezen voor kleiner en serieuzer i.p.v. iedereen toe te laten. Het is wellicht ook een belangrijke reden waarom in de oudere jeugdreeksen de toppers vaak het kampioenschap links laten liggen. Naarmate de leeftijd stijgt, zien we een steeds verder uiteenrekken van het speelveld. Je moet als topspeler bijna alles winnen om geen elo te verliezen en dat blijkt geen makkelijke opdracht te zijn (zie bv. de -14 reeks waar mijn zoon Hugo speelde).

Deelnemers bjk 2023 - 14 jaar met een fide-elo

49 spelers hadden vooraf een fide-elo dus we moeten voorzichtig zijn met grote conclusies te trekken uit deze kleine groep maar ik denk niet dat het kwaad kan om even stil te staan bij enkele cijfers in bovenstaande tabel.

• Vooreerst zien we dat er al bij -14 jarigen een kloof bestaat van meer dan 1000 elo tussen de sterkste en zwakste spelers in de reeks. Als ik vergelijk met de jongere reeksen waaraan mijn zoon deelnam dan merk ik dat met elk levensjaar de kloof groeit met enkele honderden elos. Dit betekent in een Zwitsers tornooi over 9 ronden een stijgend aantal oninteressante partijen gelinkt aan een stijgende leeftijd.
• Een tweede opvallend getal is dat de top 5 spelers beduidend actiever zijn dan elk ander segment. Veel schaken lijkt dus een voorwaarde om aan de top te komen/ blijven maar het is geen garantie. Ook in de lagere regionen zie ik enkele spelers met veel partijen maar die geen of nauwelijks progressie maken.
• Daarmee komen we aan mijn derde en wellicht meest gewaagde stelling. In bovenstaande tabel kunnen we de impact van talent + schaakstuderen afleiden. Ik leg de elogrens voor talent op minimum 1600 elo (zie ook gemiddelde elo in Belgie: Ervaring). Met puur talent haal je "makkelijk" 1600 elo maar talentvolle spelers kunnen daar bovenop nog vele honderden punten extra behalen door schaak te studeren.
• Tenslotte is de meest waarschijnlijke verklaring voor het eloverlies van het topsegment aan het tweede segment een gevolg van het verschil in aantal verwerkte partijen voor elo tussen beide. Het tweede segment speelt zo weinig dat hun "puur" talent achterop hinkt op hun elo. Zij pakken op zulk bjk vooral punten van de hoogste groep die dus wel een "correcte" elo bezitten.

De topspelers zijn bijgevolg 2 keer de pineut. Ze moeten (te) veel oninteressante partijen spelen en verliezen daar bovenop bijna gegarandeerd elo. Voor het prijzengeld moeten ze het evenmin doen want dat is een lachertje in vergelijking met de kosten die worden gemaakt. Selecties voor het wk/ek heb ik al in geuren en kleuren hier op de blog uitgelegd dat ze zeker geen cadeau zijn.

Nu volgend jaar wordt het bjk in elk geval veel minder fun want er zal voor het eerst worden gespeeld in het Sint-Pietersinstituut van Turnhout. Na ongeveer een decennium van geweldig veel plezier in de vakantiebestemming Floreal Blankenberge wordt "noodgedwongen" uitgeweken naar een school. Met de splitsing van de vakanties volgens regio was 9 t.e.m. 12 mei de compromis. 4 speeldagen i.p.v. 7 speeldagen laat verstaan dat er weinig of geen tijd zal zijn om nog "de toerist" te zijn in Turnhout zelfs als het aantal ronden gereduceerd wordt.

Dit jaar speelde mijn dochter Evelien het bjk niet mee wegens de afschaffing van aparte groepen volgens geslacht. Voor volgende editie is er weinig animo bij Hugo dus de kans is groot dat hij ook afhaakt. Het is wellicht niet de bedoeling van de organisatie maar het lijkt erop dat dankzij de verslechterde bjk-condities we een natuurlijk schifting zullen krijgen van de toeristen. Echter of de reeds afgehaakte topspelers hierdoor zullen terugkomen, betwijfel ik sterk.

Brabo