De schaakverslaving

Misschien wel de meest opzienbarende gebeurtenis van de voorbije kandidatenfinales in Madrid was de 11de ronde tussen Alireza Firouzja en (de latere tornooiwinnaar) Ian Nepomniachtchi. Tijdens de partij zat Alireza wanhopig op 2 fronten aan het vechten: op het bord en tegen de slaap. Het was een triestig aanblik voor al zijn fans en ook het tornooi want hierdoor verdween de laatste spanning voor de eerste plaats. De voorsprong van Ian was ondertussen opgelopen tot 1,5 punt met slechts 3 ronden nog resterend.

De reden van dit debacle werd reeds talloze malen breed uitgesmeerd in alle media dus iedereen weet ondertussen dat Alireza de hele nacht vooraf bullet heeft gespeeld i.p.v. in zijn bed lag te slapen. Dus de vraag is vooral hoe kan je zo dom zijn als wereldtopper om met 300 bulletpartijtjes een nachtrust op te geven en daardoor het belangrijkste tornooi van je leven helemaal weg te gooien. Tja de titel van dit artikel geeft het antwoord al weg: de schaakverslaving.

Veel schakers zijn totaal verslaafd aan het schaken en in het bijzonder de snelle tempi. Dit gaat veel verder dan wat ik beschreef in mijn artikels over de schaakmicrobe (deel 2, deel 3, deel 4 en deel 5) want bij een schaakverslaving zijn er duidelijke langdurige nadelige gevolgen. Echter zoiets wordt uiteraard niet aan de grote klok gehangen. Ik vermoed dat Alireza ook wel eerder had gestopt met zijn bulletsessie indien hij vooraf had geweten welke storm het zou veroorzaken en ik ben er vrij zeker van dat hij zijn les geleerd heeft.

Nu de meeste drama's spelen zich af binnen vier muren. Ik vang wel geregeld iets op. Zo hoorde ik eens van een ouder dat de resultaten van hun kind catastrofaal waren gezakt door een schaakverslaving. Daarnaast kan ik niet bijhouden hoeveel zogenaamde sterke jonge (Vlaamse) schakers problemen hebben op school/ universiteit. Een hoge elo blijkt in tegenstelling tot wat velen denken absoluut geen garantie te zijn op goede resultaten op school. Integendeel denk ik soms want hoe vaak hoor ik niet van die heeft herexamens en die een B of C-attest.

Laatst kreeg ik dan ook de vraag van hoe ik ooit door mijn studies ben geraakt. Op deze blog heb ik al meerdere malen laten doorschijnen/blijken dat ik een (heel) fanatieke schaker ben. Op lichess kan je makkelijk terugvinden in iemand profiel welke zijn langste schaaksessie ooit was. Op 1 van mijn lichessprofielen vond ik een sessie terug van meer dan 12 uur bijna non stop schaak waarin ik 138 blitzpartijtjes speelde met tempo 3 minuten elk.

Ik ben er niet trots op. Ik verspilde een heel dag toen en besefte dat ik iets moest doen om dit niet meer te herhalen. 1 dag later besliste ik daarom om helemaal niet meer te spelen op die account zoals je kunt zien in onderstaand screenshot van mijn activiteit.

Dat is drastisch uiteraard maar ik voelde dat ik het moest doen om andere belangrijke zaken niet te verwaarlozen. Trouwens om terug te keren op school dan heb ik wellicht geluk gehad dat ik in een tijdperk ben opgegroeid waarin deze verlokkingen nog niet bestonden. Pas rond begin 2007 beschikte ik voor het eerst over een stabiele permanente internetverbinding thuis. Ik was toen net de 30 voorbij en dus lagen mijn studiejaren al enige tijd achter de rug.

De schaakverslaving komen we in alle lagen tegen van de schakers. Zo speelde de Azerbeidjaanse grootmeester Namig Guliyev meer dan 47.000 partijtjes online in slechts 2 jaar zie titan00013 (en dan moet je eigenlijk nog die van chess.com bij tellen). Tijdens de open van Dieppe zag ik hoe hij zelfs tot een half uur voor de start van de ronden nog enkele bulletpartijtjes online zat te spelen om dan in laatste instantie zich naar de zaal te reppen. Aan de andere kant van het spectrum heb je german11. Ondanks meer dan een half miljoen partijtjes blijft hij al jaren hangen rond de 1000 bulletrating en 1500 blitzrating. De speler is een legende op lichess met zelfs een eigen fanclub die 230 leden telt zie german11-club.

Af en toe wordt als excuus opgegeven dat je veel online moet schaken om beter te leren schaken maar german11 bewijst dat er meer nodig is. Anderzijds zag ik op het wk-jeugd in Roemenië (waar ik net van terug ben voor mijn dochter) andermaal bevestigd dat alle betere spelers heel actief waren online in de voorbije 2 corona-jaren en dan kan evenmin toeval zijn.

Dus online schaak kan zeker een rol spelen in de ontwikkeling van een schaker maar het is zaak om een evenwicht te vinden. Even stoom aflaten met enkele bulletpartijtjes is niets mis mee maar een sessie van vele uren is complete onzin. Ik raad daarom aan om online ofwel een langzamer tempo te spelen of tenminste op voorhand een duidelijke afspraak te maken van maximum x partijen en niet meer. Dat is hoe ik het nu doe met mijn nieuw lichessprofiel mvhk.

Het spook van de schaakverslaving blijft desalniettemin altijd om de hoek loeren. Ik heb mij ondanks alle goede voornemens toch nog een aantal keren laten betrappen (op een ander lichessprofiel). Dus ik weet hoe moeilijk het is om nee te kunnen zeggen tegen nog een extra partijtje. De nachtrust krijgt in elk geval prioriteit als ik volgende dag aan een bord moet schaken.

Brabo