Efficiëntie

Het zal wellicht onnozel klinken maar ik heb het altijd raar gevonden dat je soms vele jaren speelt met een vaste kliek spelers in een team maar terzelfdertijd nog nooit tegen elkaar heb gespeeld. Tientallen schakers die op honderd of meer kilometer afstand wonen, heb ik vaker partij gegeven dan de teamgenoot die spreekwoordelijk woont om de hoek.

Dat heeft natuurlijk te maken met dat de meeste spelers in de hogere elo-regionen enkel nog interclub spelen en geen clubkampioenschappen (zie Inactiviteit). In een extreem geval speel je dan al 25 jaar ononderbroken samen maar heb je elkaar op uitzondering van enkele blitzpartijtjes nog nooit ontmoet aan hetzelfde bord.

Dit laatste gold helemaal voor mijn ploeggenoot de Belgische FM Daniel Sadkowski tot recent. Dit jaar ging Daniel op pensioen en nam hij voor het eerst deel in het clubkampioenschap van Deurne. Eind september stond na 25 jaar onze eerste onderlinge serieuze partij op het programma en die had ik uiteraard met stip aangeduid op de kalender.

Zoals iedereen kon verwachten, liet ik niets aan het toeval over. Vooreerst bekeek ik 18 verschillende openingen die hij de voorbije decennia had gespeeld volgens de databases. Vervolgens voegde ik ook nog eens 3 openingen toe van zijn online partijen. Tenslotte herinnerde ik mij van onze autoritten enkele andere openingen waar hij interesse voor toonde. Uiteindelijk klokte ik af op 25 verschillende openingen waar ik 6 uren studie aan spendeerde.

Nu ondanks alle noeste arbeid schatte ik mijn kansen op een succesvolle opening slechts op 40% en dat bleek achteraf een heel accurate beoordeling. Daniel vertelde mij na de partij dat hij erg had getwijfeld over de openingskeuze. Tot de ochtend van de partij was Daniel van plan geweest om de Aljechin te spelen (1 van de openingen waar ik het meest tijd had aan gespendeerd).

Echter die ochtend van de partij kreeg Daniel plots argwaan. Daniel smeet het roer op het allerlaatste moment helemaal om. In extremis werd een compleet nieuwe opening in slechts tien minuutjes  ingestudeerd. Onmogelijk hoor ik iedereen zeggen maar hij kreeg in de partij t.e.m. zet 18 alles op het bord dat hij thuis eerder had bekeken.

Met een half uur extra op de klok, een uitstekende positie en voorkennis van de typische middenspel-plannen had Daniel de opening overduidelijk gewonnen. Ik wist natuurlijk onmiddellijk hoe Daniel dit had klaargespeeld. Hij had simpel mijn partij t.e.m. zet 17 gekopieerd tegen het Tsjechisch wonderkind Vaclav Finek gespeeld in Open Praag 2021 (zie ook mijn artikel wonderkinderen) en daar een paar computerzetten aan toegevoegd. Zelfs zijn verbetering op zet 17 (Dc6) was mij welbekend van mijn toenmalige analyses.

Dat mijn tegenstanders iets anders spelen dan hun normaal repertoire, is niets nieuw en kom ik voortdurend tegen. Dat een tegenstander een eerdere partij van mij t.e.m. zet 17 kopieert en bovendien een totaal voor hem onbekende opening speelt, dat heb ik nog nooit eerder meegemaakt. Ik en Daniel hebben samen honderden partijen voor Deurne naast elkaar gespeeld dus Daniel profiteerde maximaal van mijn gebrek aan variatie.

Ik baalde enorm maar de schuld lag natuurlijk bij mezelf. Ik had eerder moeten afwijken en dan had Daniel heel snel kleur moeten bekennen. Bovendien moet ik mijn openingen beter instuderen want ook deze keer was ik mijn nota's vergeten. Ook hier niets nieuw maar om een of andere reden dacht ik dat Daniel het niet zo hard zou spelen. Het ging tenslotte slechts over het clubkampioenschap van Deurne waar geen fiderating op spel stond. De partij werd gespeeld op vrijdagavond dus ik kwam net van mijn werk.

In het schaken hangt succes dus bijlange niet enkel af van hard werken. Minstens of zelfs nog belangrijker is efficiëntie/ slim werken zoals we zien in bovenstaand voorbeeld. Echter er zijn wel grenzen en die kwam Daniel ook in onze onderlinge partij tegen. Met zijn minimalistische partijvoorbereiding riskeer je dat een mini-verrassing elk eerder behaald openingsvoordeel teniet doet.

Ik speelde 2 zetten na Daniels verbetering (17...Dc6) slechts de 2de meest gespeelde voortzetting in de databases (19.Td1 ip.v. 19.De3) en dat was voldoende om Daniel uit boek te smijten. Daarnaast zien we weer eens een voorbeeld van dat het kennen van een middenspel-plan niet altijd een voordeel is. 19.De3 of 20.De3 zorgen voor een heel verschillende evaluatie van h6. Aan het bord is zoiets heel lastig te ontdekken en in een 10 minuten partijvoorbereiding heb je onvoldoende tijd voor dit soort details.

Ik twijfel er niet aan dat veel spelers hun resultaten kunnen verbeteren zonder extra vrije tijd op te offeren maar door de studietijd te optimaliseren. Een slechte studiemethode is volgens mij ook een belangrijke reden waarom veel schakers nauwelijks of geen progressie maken (Are you a chess mummy?). Anderzijds plaats ik ook een kanttekening bij de vele kant-en klaaroplossingen die sommige sites trachten te verkopen. In mijn verhaal vertel ik dan wel over 25 openingen die ik tevergeefs bestudeerd heb voor de partij maar op lange termijn zou mijn aanpak wel eens veel efficiënter kunnen zijn dan de ene opening die Daniel bekeken heeft. Efficiëntie heeft geen universeel antwoord.

Brabo