Stoppen met schaken deel 2

Vorig jaar vertelde de papa van de Belgische grootmeester Bart Michiels mij dat Bart voor onbepaalde tijd stopt met schaken. Vandaag zijn we exact een jaar verder en blijkt inderdaad dat Bart geen enkele klassieke partij in het voorbije jaar gespeeld heeft. Ondanks dat ik het in 2013 al enigszins voorspeld had in mijn artikel Bart wordt grootmeester kwam het nieuws voor mij als een kaakslag. Hoe vaak gebeurt het dat 1 van de grootste Belgische talenten er de brui aan geeft (HK5000 gaf hem de 6de plaats in de ranglijst van grootste Belgen in 2019 zie 6 Bart Michiels)?

Spelers zoals Bart hebben enorm veel tijd en energie gestoken in het schaken. De meeste Belgen kunnen alleen maar dromen van Barts palmares. Gezien zijn jonge leeftijd had hij nog tal van successen hieraan kunnen toevoegen. Ik hoor het af en toe ook van andere spelers dat bordsuccessen op een bepaald moment nauwelijks of geen plezier meer verschaffen.

Om dit fenomeen beter in kaart te brengen, heb ik eens de schaakcarrieres bekeken van al mijn vroegere tegenstanders (klassieke partijen) die FM, IM of GM vandaag zijn. Het kostte mij enkele uurtjes werk want zelfs als bescheiden FM was ik zelf verrast van hoeveel het er ondertussen zijn.

Tegenstanders klassieke partijen Brabo die vandaag FM, IM of GM zijn

De meeste van mijn getitelde tegenstanders zijn dus niet Belgen. Het aantal Belgen met een titel is beperkt alhoewel ik er nog sommigen niet ontmoet heb. Anderzijds is het ook zo dat ik heel wat Belgen met een titel meermaals partij heb gegeven wat heel uitzonderlijk voorkomt met niet-Belgen.

Vervolgens heb ik voor ieder van de 238 achterhaald of ze in het voorbije jaar minstens 1 klassieke partij gespeeld hebben. Ik was aangenaam verrast dat slechts 39 spelers hieraan niet voldeden (de 8 overledenen heb ik uiteraard niet in rekening gebracht).

Tegenstanders klassieke partijen Brabo die vandaag FM, IM of GM zijn
 en het voorbije jaar geen enkele klassieke partij gespeeld hebben.

Kortom de schaakmicrobe (zie deel 1, deel 2 en deel 3) blijkt voor de meesten toch veel hardnekkiger te leven dan ik eerder voor mogelijk had gehouden. Het negatieve beeld dat HK5000 in Stoppen met schaken deel 1 ophing, blijkt toch een pak genuanceerder te zijn. Het is een minderheid die stopt met schaken als je zoveel tijd en energie al in het schaken hebt gestoken (de behaalde titel maakt weinig of geen verschil). Mijn ploeggenoot vorig jaar bij de Stukkenjagers, de Nederlandse FM Nick Bijlsma vertelde me dat hij heel lang al dacht aan stoppen vooraleer hij effectief ook durfde om nee te zeggen tegen het schaken. Dit zien we ook heel duidelijk aan de gemiddelde leeftijd = ruim 46 jaar bij "mijn" 39 gestopte getitelde spelers hieronder.

Tegenstanders klassieke partijen Brabo die vandaag FM, IM of GM zijn
 en het voorbije jaar geen enkele klassieke partij gespeeld hebben.

Bovendien zijn veel van bovenstaande spelers uit het lijstje nooit echt gestopt met schaken. Sinds 2014 heeft de jongste uit mijn tabel de Oekrainse internationaal meester Roman Cherevanteko meer dan 60.000 partijen gespeeld op chess.com inclusief enkele gisteren zie roman_2112. De Oekrainse grootmeester Alexander Goloshchapov is dan weer elke dag bezig met zijn succesvolle schaakschool. Onze Belgische FM Hans Renette was de voorbije jaren ook een heel bezig bij want publiceerde niet minder dan 7 biografieen van schakers zie Amazon waarvan ik de Bird eens op deze blog besproken heb.

Het is evenmin een toeval dat 10 van de 39 spelers stopten tijdens covid. De sterke Britse grootmeester Matthew Sadler geeft toe in de heel recente NIC Podcast dat het onderbreken van zijn werkritme tijdens covid ervoor gezorgd heeft dat hij geen competitieschaak meer sindsdien gespeeld heeft. De lange periode van inactiviteit en misschien ook het besef dat ons aards bestaan relatief kort is, zorgde voor een heel duidelijke piek van spelers die stopten met schaken (anderzijds toch veel minder erg dan wat ik aanvankelijk had voor gevreesd zie Corona dreigt veel schaakclubs te laten verdwijnen).

Ik mag dus besluiten dat helemaal stoppen met schaken voor getitelde spelers iets zeer uitzonderlijk is. Anderzijds om vanaf 1 gespeelde klassieke partij al iemand een actieve schaker te beschouwen, is misschien ook iets te ruimdenkend. Uit o.a. inactiviteit deel 2 leid ik vooral af dat veel schakers een haat-liefde relatie hebben met (klassiek) schaken.

Brabo

PS

Bart kondigde op zijn eigen website zijn afscheid aan zie bartmichiels.eu/nl/schaken/. Als ik hem goed begrijp dan kon hij onvoldoende fun nog uit het schaken halen.

Mijn slechtste tornooi

Vorig jaar schreef ik een artikel over mijn eerste tornooioverwinning dus dan is het eerlijk om nu over mijn slechtste tornooi te schrijven. Winst en verlies liggen vaak heel dicht bij elkaar. In Mariënbad kreeg ik een oplawaai van jewelste. 43 elo kwijt en een TPR beneden 2000 elo.

Brabo Mariënbad 2024

Sinds 1996 heb ik een standaard-rating maar nooit heb ik zoveel rating verloren in 1 tornooi of zulke lage TPR gehad. Tijdens het tornooi waren sommige vrienden dan ook bezorgd en vroegen mij of ik ziek was.  Nee dat was niet het geval. Ik voelde mij kiplekker tijdens het tornooi. Ik ben zelfs meermaals gaan wandelen in de sneeuw en heb ook het zwembad van het hotel enkele keren bezocht. Ik ben geen beloftevolle jongere meer maar heb nog geen last van kwaaltjes zoals meerder seniorschaker.

Aan mijn aanpak lag het absoluut niet. Ik had (flink) extra betaald dit jaar voor een luxe-kamer (omdat mijn goedkopere voorkeur niet meer beschikbaar was) waardoor ik in tegenstelling tot vorig jaar elke nacht goed sliep. Een derde jaar in Mariënbad leverde ook het voordeel op dat ik ondertussen wist waar ik goed kon eten. (Tip: Vraag niet aan Marcel Van Herck of iets pikant is want hij smaakt geen verschil.) Tenslotte was ik meer dan ooit goed voorbereid op mijn partijen. Marcel vond vaak niets over een tegenstander terwijl ik een paar ronden later zelf 1000 partijen vond van dezelfde speler. (Het bewijst nogmaals dat er een enorme variatie bestaat in hoeveel energie/ tijd iemand in een partijvoorbereiding wilt steken).

11 bladen recto verso aan handgeschreven partijvoorbereidingen
 op 9 spelers met een elo van 1870 gemiddeld in Mariënbad 2024

Ik maakte uiteraard fouten in mijn partijen maar niets dramatisch zoals in Fouten deel 2. Mijn ergste fout in het tornooi was wellicht 15...Pg8 ?? in de laatste ronde zie Computerevaluaties deel 3 maar dat kan je niet beschouwen als een stuk laten hangen. Nee als er iets opvallend was aan mijn partijen dan was het vooral mijn tegenstanders die verrassend goed speelden. Zo was ik erg onder de indruk van de 22ste zet van mijn tegenstander in de 4de ronde: de 16 jarige Meshal Alhejab met een elo van 1787. Ik had zelf de zet gezien voor zwart maar dacht niet dat een 1787 punter dit zou vinden.

Zwart aan zet, welke zet is de sterkste?

De oplossing staat onderaan dit artikel voor zij die ook eens willen proberen. Ik heb de stelling aan enkele -2000 Belgen getoond en niemand gaf het juiste antwoord. Het was geen toeval dat de jongen in ronde 8 op bord 1 zat en voor de tornooi-overwinning speelde zie chessresults.

In ronde 7 kreeg ik de enige oudere speler dan ikzelf tegen, de 57 jarige Amerikaan Mustafa Atakay met een elo van 1888. Daar moest en zou ik tegen scoren want hij was de laatste jaren inactief geweest maar dat viel helemaal niet op tijdens de partij. Tientallen zetten speelde hij een foutloze partij en je kan duidelijk aan het slot zien dat ik gefrustreerd was hierdoor. Marcel mijn reisgenoot had grote honger dus was evenmin erg blij om mijn zinloos doorspelen.

Tja en dan weet je dat het niet meer goedkomt in dit tornooi. De ratings van mijn tegenstanders waren totaal onbetrouwbaar. Trouwens zelfs TPR zou in dit geval weinig hebben geholpen (in tegenstelling tot de claim in deze recente reactie) Daarvoor waren te veel spelers ondergekwoteerd. Op basis van TPR van mijn tegenstanders zou mijn TPR met 85 punten stijgen dus van 1996 tot 2079. Dat is nog steeds 200 punten onder mijn eigen rating.

Tegenstanders Brabo Mariënbad 2024

Nee pas als je de elo's van mijn tegenstanders ook corrigeert met enkele heel recente resultaten (tornooien met beperkt aantal ondergekwoteerde spelers) dan zien we dat mijn TPR stijgt met 245 punten dus van 1996 naar 2241. Dan zitten we dus wel al heel dicht bij mijn eigen rating.

Nu ik geef toe dat is cherry-picking en dus niet wetenschappelijk. Anderzijds lijken mij de  gecorrigeerde cijfers evenmin overdreven als ik naar het niveau van mijn partijen kijk. Trouwens zij die denken dat een eloverwerking in maart er veel beter had uitgezien, hebben het ook verkeerd.

Voor en na 1 maart 2024 elovewerking van Brabo voor Mariënbad 2024

Dus met de 400 elopuntencompressie en de afschaffing van de 400 punten-regel had ik slechts 3,6 elo minder verloren. Op (korte) termijn is het probleem van flagrant ondergekwoteerde spelers (zie ook Kamabathula Sushanth) niet van de baan.

Trouwens ik wil de lezer er ook op wijzen dat ik het grote eloverlies leed ondanks een score van 6/9 en zonder een nederlaag. Meerdere spelers vonden het dan ook waanzin dat ik voor een gemiddelde tegenstand van 400 punten lager dan ikzelf in Mariënbad had gespeeld. Goed gek hoorde ik om daarvoor 1000 euro uit te geven, een week verlof te nemen en een kleine 1600 km te rijden.

Tja moest ik dan uit het tornooi stappen toen ik een paar minuten voor het tornooi hoorde dan een tiental toppers zich hadden uitgeschreven? Er was ook de optie om 446 euro extra te betalen om in het meestertornooi (2400 elo gemiddeld) mee te spelen maar dat vond ik pure geldklopperij van de organisatie.

Tenslotte wil ik er ook op wijzen dat je geen medelijden moet verwachten eenmaal je terug thuis speelt na het eloverlies. Als je in het buitenland zulke tornooitjes wilt meespelen dan moet je ook bereid zijn om op de blaren te zitten. Ik bewees onmiddellijk na Mariënbad met 2 overwinningen en een remise op fidemeesters dat ik zeker nog niet afgeschreven ben maar elo is het enige dat telt als het op kwalificatie komt. Met de Stukkenjagers promoveren we naar de meesterklasse maar het eloverlies in Mariënbad zorgt ervoor dat mijn selectie in gedrang komt.

Het spelen van tornooien met veel ondergekwoteerde spelers is niet perse slecht maar dan combineer je beter dit niet met selecties voor interclubs of kampioenschappen. Ik zal dus Mariënbad in zijn huidig formaat links laten liggen want de sterkere thuisactiviteiten wil ik niet verliezen. Jammer want Mariënbad is qua timing, ligging en formaat best interessant. Ach ik moet maar 1 jaartje overslaan want dan mag ik al meespelen bij de senioren (+50).

Brabo

PS

Oplossing partij Brabo - Meshal Alhejab

22... Dc8 met het idee van 23. Pe4 Pf6 24.Le3 Pxe4 25.Dxe4 Th1+ 26.Kxh1 Dh3+ 27.Kg1 Dxg3+

Dat had mijn tegenstander van 1787 elo gezien tijdens de partij. Bovendien overwoog hij zelfs even om met slechts 10 minuten tegen mijn 30 minuten op winst te spelen dus hij had helemaal geen schrik van mijn elo.

Is/ was het ratingsysteem kapot?

Veel Belgen begrijpen niet waarom fide en de Belgische bond heel recent een drastische elo-correctie hebben doorgevoerd. Er wordt niet echt geklaagd want extra elopunten zijn altijd leuk om te krijgen maar velen vinden het vreemd dat ze nu meer elo hebben dan 10 of zelfs 20 jaar geleden.

Nu dat sentiment zou wel eens kunnen veranderen in de nabije toekomst wanneer steeds meer spelers beseffen dat de extra elo voor hen een vergiftigd geschenk was. Ik heb de Belgische ratingverantwoordelijke er voor gewaarschuwd en we hebben na slechts 2 klassementen reeds de eerste slachtoffers van de decompressie. Spelers die velen jaren een rating gehad hebben, zijn nu plots ongekwoteerd.

Pierre Valembois is 1 van de eerste slachtoffers van de decompressie

Ik voorspel dat het de start is van een golf van (vooral) oudere spelers die als grof huisvuil gedumpt worden door de fide. Collateral damage om een nieuwe deflatie te vermijden? Ik heb zeer sterke twijfels of dit een juiste strategie is. Veel clubs zouden wel eens belangrijke vrijwilligers kunnen verliezen want de hogere elo's zijn veelal enkel bezig met zichzelf. Daarnaast is het symptoombestrijding en is het zeker geen definitieve oplossing voor inflaties/ deflaties in de toekomst van het ratingsysteem.

Anderzijds besef ik sinds mijn laatste open tornooi in Mariënbad dat we evenmin de problemen met de deflatie nog verder konden negeren. Eerlijk gezegd dacht ik tot dan toe dat wie hard werkt aan het schaken, geen ratingverlies hoeft te vrezen van ondergekwoteerde spelers. Dat was mij de voorbije jaren in verscheidene tornooien telkens gelukt tot dus Mariënbad 2024. Daar zag en ondervond ik voor het eerst hoe dramatisch een ontspoord ratingsysteem kan zijn voor spelers en tornooi.

Nog voor de 1ste zet werd gespeeld, wist ik al dat het tornooi anders zou zijn dan alle andere die ik ooit had gespeeld. Het begon al met de paringen van de eerste ronde. Ik vermoed dat zeer weinigen zich voorbereiden voor de 1ste ronde op basis van een voorlopige deelnemerslijst want je hebt altijd spelers die laatste moment aanmelden en afmelden. Bovendien wordt het kleur geloot en moet je dus op beide kleuren voorbereiden zonder voorkennis van de loting. M.a.w. enkel omdat ik sowieso moest wachten, keek ik al eens naar het repertoire van  Thomas Hellmann die ik in een Zwitsers tornooi theoretisch als tegenstander volgens de voorlopige deelnemerslijst moest krijgen.

Mijn summiere voorbereiding op beide kleuren voor Thomas Hellmann

Ik heb nog nooit succes gehad met mij te baseren op de voorlopige deelnemerslijst maar deze keer keek ik toch heel raar op dat ik meer dan 100 elopunten te optimistisch was geweest. Ik vernam enkele minuten voor het tornooi begon, er minstens 10 hogere elo's zich hadden teruggetrokken waardoor het tornooi plots een pak minder sterk was bezet.

Hogere elo's haken massaal af in 2024

Angsthazen of wist men wat er ging gebeuren met de overgebleven hogere elo's? Het werd op uitzondering van een Indiër en een Pool een waar elobloedbad voor de top 10. Slechts 3 van de top 10 spelers eindigde in de top 10. 3 van de top 10 gaven 1 of meerdere forfaits.

Ondanks slechts K-factor 20 zien we zeer grote eloverliezen bij de top 10

Zelfs ondergekwoteerde spelers kloegen over dat ze te weinig rating konden verdienen in Mariënbad (herinner mijn artikel Hoe belangrijk is elo? over spelers die op elojacht waren). In ronde 8 won ik van een duidelijk ondergekwoteerde jeugdspeler die zelfs 41 elo verloor. Na het tornooi hoorde ik enkele ouders vertellen dat ze niet meer zouden terugkomen omdat hun kinderen te weinig rating hadden gewonnen. Sommige spelers speelden voor het tornooi van Mariënbad ook in Praag en je ziet heel duidelijk in onderstaand overzicht wat een onevenwicht in ondergekwoteerde spelers kan doen op de resultaten.

Verschil elowinst/ verlies tussen Mariënbad en Praag = 27.

Beide Tsjechische tornooien werden na elkaar in dezelfde maand gespeeld dus hetzelfde eloklassement werd gebruikt voor beide. Gemiddeld werd in Mariënbad 10 elo verloren en in Praag 17 elo gewonnen door de spelers. De grootste individuele verschillen (meer dan 40 elo) heb ik in oranje aangeduid en zijn telkens in het voordeel van Praag. Dit lijkt mij te toevallig om het aan statistische ruis te kunnen attribueren.

Dan is natuurlijk de vraag hoe kan zoiets verklaard worden. Waar komen al die onderkwoteerde spelers vandaan? Op reddit stond enkele maanden geleden een heel interessante tabel over de mediaanratings in de diverse landen en die laat uitschijnen dat leeftijd zeker niet het enige is dat een rol speelt in dit verhaal.

Meer dan 600 elo verschil voor de mediaan tussen de sterkste en zwakste landen.

Dat India op de voorlaatste plaats met een mediaan van 1223 elo staat is op zijn zachtst gezegd vreemd. Echter het is minder vreemd als je weet dat slechts een heel klein percentage van de Indiërs over de financiële middelen beschikt om naar het buitenland te reizen en daar elo te winnen. M.a.w. veel landen hebben hun eigen eco-systeem betreffende elo die nauwelijks of niet kan worden beïnvloed door andere landen.

Hoe groot de impact kan zijn door de eloverschillen tussen de landen op een individuele rating, zag ik o.a. in het fideprofiel van de Koeweitse 16 jarige Meshal Alhejab (mijn tegenstander in ronde 4 van Mariënbad). Ik vermoed dat hij altijd tornooien in EU-landen zou kiezen indien geld of tijd geen rol zou spelen.

Schaakprestaties in het voorbije jaar van Meshal Alhejab

Het verschil in Meshal's prestaties tussen EU landen en andere landen is gigantisch en kan opnieuw onmogelijk door statistische ruis worden verklaard. Het bevestigt nogmaals wat ook een artikel van Chessbase al enkele jaren geleden ons vertelde: Why do some countries always gain and other always lose rating points?

Dat fide deze problematiek compleet negeert getuigt niet perse van kwade wil maar wellicht dat hiervoor geen makkelijke oplossing bestaat. Ik kan mij voorstellen dat je nooit een voorstel goedgekeurd krijgt waarin het ene land punten moet geven aan een ander land zonder partijen te spelen.

Met de recente elocorrectie zullen de verschillen met 40% verkleind zijn maar dat is uiteraard onvoldoende. Tussen sommige landen betekent dit nog steeds meer dan 300 punten verschil voor de mediaan. Of het ratingsysteem dit kleiner verschil nu wel vanzelf zal rechttrekken, is erg twijfelachtig. Het ratingsysteem was kapot en ik vind het nog veel te vroeg om het nu al gezond te verklaren.

Brabo

Computerevaluaties deel 3

Op mijn vorig artikel kwam er een interessante reactie van een anonieme lezer: "Moeten we wakker liggen van vuile-streek-openingen?" Ik herinner mij een gelijkaardige reactie enkele jaren geleden van een ouder die duidelijk geëmotioneerd was na verlies van zijn zoon tegen een vuile-streek-opening: "Hoe is het mogelijk dat een ervaren schaker zich verlaagt tot zulk smerig soort schaken? Dat is een pure verspilling van onze tijd en energie. Ik hoop dat we dit nooit nog zullen meemaken."

Ik vermoed dat ik toen olie op het vuur gegooid heb door te antwoorden dat dit soort afbraakschaak (?) wellicht nog geregeld in de toekomst zou gebeuren. Trouwens vandaag weten we vrij zeker dat perfect schaak naar remise leidt dus als je wilt winnen dan moet je fouten trachten uit te lokken. Dat houdt risico's nemen in en iedereen geeft daar zijn eigen draai aan.

Bovendien krijgt de vuile-streek-speler vaak gelijk met zijn keuze. Het feit dat ik online 95 keer het Stafford-gambiet tegenkreeg in de voorbije jaren, betekent zonder twijfel dat het meer loont dan niet voor mijn tegenstanders om het te spelen. Dat duidt op 2 oorzaken. 

1. Het gros van de spelers ligt evenmin wakker van vuile-streek-openingen en doet geen moeite om ze eens te bestuderen. 
2. De weerleggingen van die vuile-streek-openingen kunnen de meeste spelers zonder hulp niet zelfstandig ontdekken.

Of wat te denken van de onderstaande statistieken die ik kon destilleren over het minder extreem Italiaans-Dubov-gambiet die ik in het artikel mode deel 3 besprak. Ik had zowel in kwantiteit (frequentie gespeelde partijen) als kwaliteit (score) een veel groter verval verwacht.

M.a.w. ik ben het dus helemaal niet eens dat je jezelf een dienst bewijst door vuile-streek-openingen te negeren. Opgeven zoals de sterke Azerbeidzjaanse grootmeester Mamedov eens deed na 1.e4 g5 is in een onbelangrijk online blitzpartijtje misschien nog een optie (ik breek soms ook online een partij af wanneer iemand met 1.a3 begint) maar zoiets laat een organisatie/ een arbiter niet toe in bordschaken.

Nee er zit niets anders op dan je huiswerk te maken telkens je een vuile-streek-opening tegenkomt want enkel zo hoef je er echt niet meer wakker van te liggen. Ik weet dat dit makkelijker gezegd is dan gedaan want zelfs als hardwerkende amateurschaker (zie bv mijn artikel uit 2023 Paranoia) geraak ik soms niet op tijd mee met alle ontwikkelingen (zie bv mijn artikel uit 2022 Powerplay). Het blijft een eeuwige wedloop maar is dat net niet ook het mooie aan het schaken?

Anderzijds wil ik dit "titanenwerk" ook relativeren. Sinds de neurale netwerken (2019) beschikken we over engines die in een mum van tijd de weerlegging van een vuile-streek-opening kunnen aantonen. Trouwens dat is niet iets wat enkel geldt voor dit soort extreme openingen. Vandaag zie ik de huidige generatie topengines in 99,9% van de openingen ons de kritieke/ beste zetten aantonen. Dit gegeven heeft recent mijn openingsaanpak duidelijk ook beïnvloed. Meer dan ooit link ik mijn openingskeuzes aan de computerevaluaties en dat is niet perse een verstandige evolutie.

In het recente artikel Spatiebalk deel 2 toonde ik aan dat ik hierdoor nog voorspelbaarder ben geworden dan voorheen maar erger is dat ik ook geregeld in zeer lastig spelende stellingen terechtkom. Onderstaande stelling stond in de eerste ronde van Mariënbad 2024 op mijn bord en kwam rechtstreeks uit een openingsanalyse die ik had gemaakt begin 2022.

Zwart aan zet.

Ik wist tijdens de partij dat de computer dit als een gelijke stelling beschouwt (exact 0.00 volgens de laatste Stockfish) maar zwarts positie ziet er afschuwelijk uit. Zwart heeft een vreselijke pionnenstructuur, een verschrikkelijk slechte loper en waar is het tegenspel? Het is niet de bedoeling van dit artikel om uit te leggen waarom 0.00 desalniettemin correct is maar je snapt wel dat het zwart is die flink uit de pijp moet komen om de 0.00 te bewijzen.

In mijn artikel Identiteitsfraude toonde ik aan dat ik de partij won met enig geluk want de tijdnood liep maar net goed af. Zo gaat het zeker niet elke keer en daar moest ik niet lang voor wachten. In de 9de ronde van Mariënbad 2024 ging ik slechts 2 zetten na het beëindigen van mijn partijvoorbereiding heel zwaar in de fout.

Een klein voordeeltje voor zwart (tussen -0,4 en -0,5 zegt de laatste Stockfish) maar ik wist reeds vooraf dat dit niet evident zou zijn om aan het bord te bewijzen. Het is opnieuw een stelling waarvan het heel lastig is om te begrijpen hoe zwart met zijn ingesloten slechte loper uberhaupt beter kan staan. Zwart heeft evenmin  concrete aanknopingspunten in de witte stelling om op te spelen. Ik dacht dat het +500 elopuntenverschil wel voldoende marge was om enig risico te nemen maar dat viel flink tegen (ook al omdat mijn tegenstandster ver boven haar elo speelde gedurende het hele tornooi).

Welke lessen kunnen we hieruit trekken? Dat is volgens mij geen zwart-wit verhaal. Het is zeker niet zo dat ik tijdens het analyseren van openingen mij niet realiseer dat er meer is in de bordpraktijk dan enkel de computerevaluaties. 

1. Moet je een opening overboord gooien omdat je 1 vertakking niet goed begrijpt?  Er zijn geen garanties dat het gras groener is elders.
2. Moet ik meer variëren in mijn repertoire zodat ik beter kan anticiperen? Ik heb nu al te weinig tijd om 1 repertoire te onderhouden. Bovendien riskeer je ook zelf meer verrassingen als je veel varieert (zie Tom in het vorig artikel). 
3. Meer tijd spenderen aan de lastig spelende stellingen om de computerevaluaties beter te begrijpen is enkel haalbaar indien het aantal beperkt blijft en het niet tijdens een partijvoorbereiding moet gebeuren. 

Tenslotte merk ik op dat zelfs voor de wereldtoppers de praktische interpretatie van de computerevaluaties een interessant speelterrein blijft om elkaar de loef af te steken in de opening.

Brabo

Jacob Dreelinck is Vlaams kampioen

Volgende week is het hemelvaartweekend dus weer tijd voor het Vlaams kampioenschap (VK) in Gent.  Als je dat denkt dan heb je de kalendershift gemist dit jaar. Een 139 spelers werkten reeds in de voorbije paasvakantie een extra lange editie van het VK af in Blankenberge. Nu het Belgisch jeugdkampioenschap niet meer kon worden georganiseerd in die periode (wegens geen overlappende schoolvakanties tussen Vlaanderen en Wallonië) koos bycoo om de locatie te gebruiken voor de organisatie van een uitgebreid VK.

Voor veel volwassenen was het een erg aangename eerste kennismaking met de Floreal. Op o.a. de website van KSK Deurne kan je een lovend verslag hierover lezen dus ik vermoed als de organisatie terugkeert dat hiermee het al jaren slabakkend VK een nieuwe impuls kan krijgen. Deze editie had reeds bijna 70% meer deelnemers dan vorig jaar dus deze nieuwe formule heeft zeker potentieel. Bovendien zitten we nog mijlenver van de deelnemersaantallen van de Belgische jeugdkampioenschappen zie bv. bjk deel 3. Toen sprak ik over +400 deelnemers dus er is plaats voor nog veel meer. Ik vermoed daarom dat het bycco voor dit VK stiekem op nog een pak meer deelnemers had gehoopt.

Vooral het segment 30 tot 50 jarigen bleek uit te blinken in afwezigheid. Ik telde er slechts 13 of m.a.w zelfs net geen 10% van alle deelnemers. Dit is geen nieuw gegeven zie mijn artikel van 2016 Vakantie deel 2 maar ik krijg wel het gevoel dat het in dit VK extremer was dan ooit tevoren. Een verlengd weekend schaken zonder extra verlof te moeten opnemen is een stuk makkelijker te verkopen thuis dan 5 vaak zeer kostbare verlofdagen te spenderen voor een week schaken. Een serieuze financiële uitgave is veel makkelijker te verantwoorden thuis voor zoon of dochter dan voor eigen plezier (daarom ook coaches voor kinderen maar niet voor volwassenen zie verrassingen deel 4).

Desalniettemin vond ik het zelf jammer dat ik er niet bij was door een samenloop van omstandigheden. Gelukkig werden de thuisblijvers deze keer in de watten gelegd met een zeer uitgebreide selectie aan live-borden. Het werd een spannend kampioenschap zowel in de gesloten en de open groep waarbij pas laat in de laatste ronde er duidelijkheid kwam. Uiteindelijk kregen we net als in de kandidatenfinales een 17 jarige die de hoofdvogel kon afschieten. De kersverse FM Jacob Dreelinck is de nieuwe Vlaams kampioen voor 2024.

Ik vermoed sinds Daniel Dardha al op 13 jaar Belgisch kampioen werd dat we nog nauwelijks van een verrassing kunnen spreken wanneer een 17 jarige Vlaams kampioen wordt. Waarom dan dit speciaal artikel voor Jacob? Wel ik schrok van de openingen die Jacob durfde te spelen in het VK.  Die tartten elke logica die ik verwachtte van een + 2300 speler. Ik heb nooit eerder iemand zulke gigantische risico's zien nemen op dat niveau en dit was achteraf ook heel duidelijk in zijn eindresultaat : 6 overwinningen en 3 nederlagen !!

In 2016 schreef ik over de vreemde eend : Ashote Draftian is Vlaams kampioen die geen openingstheorie kent en daardoor vaak met nadeel in het middenspel belandt. In 2021 scheef ik over licht dubieuze openingen in Openingsstrategie deel 2 maar die succesvol kunnen zijn tegen de juiste tegenstander. Wel Jacob gaat nog een reuzenstap verder door totaal weerlegde openingen te spelen en hier op voorhand ook van op de hoogte te zijn. In de eerste ronde verraste hij iedereen en in het bijzonder zijn tegenstander met het afschuwelijk Brussels gambiet.

Als je de stelling na zwarts tweede zet aan de laatste versie van Stockfish geeft dan is er geen twijfel over dat zwart verloren staat. Jacob heeft gegokt en had geluk of is er toch meer aan de hand?

Feit is dat er de voorbije jaren online heel veel populair luchtig schaakmateriaal werd gepubliceerd waarbij de focus ligt op concrete praktische toepassingen en de theoretische evaluatie van ondergeschikt belang is. Heel veel schakers hebben geen of nauwelijks interesse in de waarheid maar willen gewoon scoren. Dan past het Brussels-gambiet perfect in deze filosofie en jawel recent waren er enkele filmpjes hierover zie o.a. youtube Brussels-gambiet.

Trouwens je mag die aanpak niet onderschatten zoals Steven Bauwens aantoonde met het al minstens even slechte Stafford-gambiet in zijn onderlinge partij tegen niemand minder dan De Belgische internationaal meester Tom Piceu.

Ook van dit gambiet kan je talloze filmpjes online vinden zie o.a. youtube Stafford-gambiet maar daar was Tom duidelijk niet van op de hoogte (of  was op zijn minst niet geïnteresseerd). Ik vermoed dat heel wat oudere schakers geen actieve youtubers zijn. Als je dan ook zoals Tom heel vaak varieert in openingen dan ben ik niet verwonderd dat je zelfs een Stafford-gambiet niet kent (ik kreeg het 95 keer al tegen online !!).

Trouwens die online filmpjes van gekke openingen worden steeds extremer tot groot jolijt van het voornamelijk jeugdig publiek. Zo was het mijn zoon Hugo die mij enkele maanden geleden vertelde over een Alien-gambiet die grote sier maakt online. Het is nog slechter dan de eerder vermelde gambieten maar daar trekt de Russische FM Gor Glidzhain zich geen sikkepit van aan. In 549 online partijtjes heeft hij het al gespeeld. De meeste zijn bullet maar zijn 65% score en 2746 TPR is straffe toebak.

De eerste die dit Alien-gambiet in een standaardwedstrijd durft te spelen, krijgt van mij een traktatie en wellicht van de tegenstander een nul. Behalve Gors partijen kan je op youtube filmpjes hierover vinden van o.a. Gothamchess en Nakamura.

In elk geval verwacht ik meer in de toekomst van dit soort geintjes onder amateurs. Ik juich het zeker toe want het brengt leven in de brouwerij en ik zal wellicht enkele extra punten kunnen scoren. 😀 Ik twijfel sterk of Jacob hiermee nog veel verder kan geraken op de eloladder. Dit soort openingen lijkt mij zelfmoord op meesterniveau en in de databases kan je ook geen spelers (met uitzondering misschien van de 70 jarige Franse internationaal meester Kamran Shirazi) vinden die dit willen proberen in klassiek schaken. Nu Jacob zal zelf wel snel aanvoelen wat nog net speelbaar is en wat beter op de schop gaat. Saai wordt het schaken wellicht nooit bij Jacob.

Brabo

De schaakrepubliek

In het vorig blogartikel kon je lezen dat de schaakclub Chesslooks alle registers opentrekt om het Belgisch kampioenschap van het decennium te organiseren. Dit wordt een festival zonder voorgaande in België en bovendien tegen zeer democratische prijzen. Ik vermoed dat je heel ver terug moet gaan in de tijd om slechts 35 euro inschrijvingsgeld te moeten betalen en slechts 25 euro voor een overnachting met ontbijt.

Om zoiets vandaag te kunnen verwezenlijken moet je sponsors hebben en daar heeft de bk-organisatie een heuse campagne voor gelanceerd. Het lijstje van sponsors begint er al aardig uit te zien maar ik weet dat men nog steeds op zoek is naar nieuwe. Heb je weet van bedrijven of schaakliefhebbers die een duit in het zakje willen doen dan aarzel niet om de bk-organisatie te contacteren? In ruil kan je meespelen in de simultaan met Daniel en krijgt je bedrijf zonder twijfel publiciteit.

Dit bk is voor de Belgische schaker een buitenkansje want ik weet uit ervaring (zie o.a. Hoeveel geld spendeer je aan het schaken?) dat tornooien spelen meestal niet goedkoop is. Voor het zeldzaam tornooi in de buurt kan je nog beslissen om naar huis elke dag te rijden maar dat is zeker in het buitenland geen optie. Dan lopen de kosten vaak heel snel op voor eten + logement. 1000 euro is tegenwoordig niet overdreven hiervoor en dat is voor veel schakers financieel lastig of zelfs onhaalbaar.

De stijgende kosten verklaart wellicht ook het groeiend internationaal succes van de Czech Tour. Bij aanvang van de laatste ronde van Mariënbad kondigde de president van de Tsjechische schaakfederatie grootmeester Martin Peter triomfantelijk aan dat de recente tornooien van de Czech Tour alle records hadden verbroken betreffende aantal deelnemers. In 2022 toen ik voor het eerst meespeelde in Mariënbad was de zaal voor de helft gevuld. In 2023 was het voor driekwart gevuld en dit jaar werd elk hoekje gebruikt om alle spelers een plaats te kunnen aanbieden.

De Czech Tour is dan ook al enkele jaren de absolute discounter op gebied van schaaktornooien. In Mariënbad kon je dit jaar al vanaf 22 euro per nacht logeren en ontbijt kon je krijgen voor slechts 2 euro. Dat nieuws ging blijkbaar rond als een vuurtje wereldwijd en dat kan je letterlijk nemen. Ik speelde in 9 ronden tegen 9 verschillende nationaliteiten.

Zoiets heb ik nog nooit eerder meegemaakt zelfs op het wereldkampioenschap van studenten die ik in 1998 speelde. Meerdere nationaliteiten kreeg ik voor het eerst in + 30 jaar tornooien spelen als tegenstander in levende lijve. Alle continenten waren bovendien in Mariënbad vertegenwoordigd want naast de 9 nationaliteiten die ik tegen kreeg waren er ook een Australiër, een Braziliaan en Zuid-Afrikanen. De bondsvoorzitter maakte zelfs in zijn slotrede een grapje hierover door het voorstel te lanceren om de Czech Republic officieel van naam te laten veranderen naar Chess Republic.

Er is duidelijk nood aan goedkoop schaken voor een standaard fiderating maar in Mariënbad ondervond ik tevens dat goedkoop niet altijd beste koop betekent. Ik stoorde mij mateloos aan het gedrag van sommige low-budget deelnemers. De nationaliteiten zal ik niet vertellen maar het was voor het eerst dat ik te maken kreeg met spelers die boeren en scheten lieten tijdens hun partij en daar zelfs niet beschaamd voor waren. Sommigen stonken ook zo erg of zaten luidruchtig te knabbelen op snoep dat ik hoopte om zo ver mogelijk van hen vandaan een bord te krijgen.

Daarnaast merkte ik ook op dat een organisatie zonder (veel) centen zich geregeld niet te veel aantrok van schaakcomfort. Als je in Mariënbad meespeelt dan is het schaakmateriaal vaak een zootje bijeen zelfs als je op het hoogste bord speelt. Ik maakte er stiekem een foto van om te tonen hoe kleurrijk de borden zijn en de pionnen soms heel sterk variëren in formaat.

Kreeg de middelste pion te weinig eten?

In de interclub durf ik een ander bord met stukken te eisen als iemand dit mij aanbiedt maar in een open tornooi ligt dat natuurlijk moeilijker. Ik moet ook toegeven dat het snel went wanneer je in de partij zit. Je bent dan enkel nog bezig met de stelling zelf.

Over de zeer karige geldprijzen heb ik al eerder geschreven in Tsjechië maar nog niet dat de organisatie ook op bekers bespaart door papieren diploma's te laten afdrukken. Dat scheelt weer makkelijk een paar honderd euro maar met zulke papiertjes kan ik niet thuiskomen. Samen met mijn zoon Hugo hebben we er al 3.

De papieren diploma's die snel kreuken en krullen.

Het doet mij denken aan die puzzelkampioen-diploma's die in de kleuterklas worden uitgereikt. Leuk en creatief voor die jonge leeftijd maar zoiets is niet ernstig voor een open schaaktornooi. Het zal wellicht ook een reden zijn waarom sterkere spelers steeds minder nog te verleiden zijn om deel te nemen.

Kortom de Czech-tour mag zichzelf uitroepen als de schaakrepubliek omdat het de meeste schakers kan aantrekken maar ik heb graag ook wat luxe. Ik kan mij een extraatje financieel best permitteren zeker omdat ik ook slechts een beperkt aantal vakantiedagen kan spenderen aan het schaken.

Brabo

BK Schaken in Lierke Plezierke

Het Belgisch kampioenschap schaken zal dit jaar in Lier gespeeld worden. Speciaal hiervoor werd een vzw opgericht: vzw BKSL. In deze vzw zetelen mensen van Liga Antwerpen en ChessLooks Lier. Schaakliga Antwerpen nam het initiatief om het BK te organiseren, en ChessLooks Lier was onmiddellijk bereid om gastheer te spelen. In juli zal de Pallieterstad dus 9 dagen lang (6 t.e.m. 14 juli) het podium zijn van een heus schaakfestival.

Programma

Allereerst is er natuurlijk het hoofdtornooi: een gesloten reeks (10 experten) en een open reeks. De ambitie is om voldoende grootmeesters aan de start te krijgen in de gesloten reeks zodat het een normentornooi wordt. Aan het open tornooi kan iedereen deelnemen die bij de KBSB is aangesloten. ** Ben je dat niet? Dan kan je voor 30 euro een aansluiting nemen. In principe kan dit bij elke Belgische schaakclub. Is er geen club in je onmiddellijke omgeving? Dan kan je eventueel terecht bij de organiserende schaakclub, ChessLooks Lier. Stuur dan een mailtje naar Erik Laporte en hij zal je aansluiting in orde brengen (toernooileider@chesslooks-lier.be). Afgaande op voorgaande edities verwachten we 120 - 150 deelnemers.

Naast het hoofdtornooi is er een heel scala aan side events. Op vrijdagavond wordt het BK afgetrapt met een sponsorsimultaan door GM Daniel Dardha. Zowel de burgemeester van Lier, Rik Verwaest, als die van Antwerpen, Bart De Wever, zijn hiervoor uitgenodigd (en zullen, tenzij formatiegesprekken roet in het eten gooien, ook aanwezig zijn). Een deel van de opbrengst van deze avond gaat naar een goed doel.

De speelzaal voor het bk 2024.

Op zaterdag start dan officieel het BK met de eerste ronde. Er wordt gespeeld in de mooie zaal van het Sint-Gummaruscollege, bij een aantal van jullie gekend door het Stapjestornooi dat ChessLooks daar al enkele jaren organiseert. Voor elke deelnemer zal er die eerste dag een klein welkomstgeschenk in de vorm van een mooie goodiebag klaarstaan.

chessboxing

Het meest spectaculaire side event is ongetwijfeld de demonstratie schaakboksen, op zondagnamiddag 7 juli, op de Grote Markt van Lier. We werken hiervoor samen met de Lierse boksclub ComboNation en de Koninklijke Belgische Boksbond. Samen met hen zullen we 4 wedstrijden organiseren: 2 met boksende schakers, 2 met schakende boksers. De deelnemers wisselen korte schaakpartijen af met rondes in de boksring. Winnen doe je door de tegenstander schaakmat te zetten of KO te slaan. Dit evenement heeft een uitgesproken promotionele waarde en zal dus ook ruime aandacht in de pers krijgen.

We zoeken trouwens nog enkele kandidaten die de bokshandschoenen willen aantrekken, dus als dit je interesseert: snel een mailtje naar de verantwoordelijke voor dit event, Emmanuel Wildiers (jeugd@chesslooks-lier.be). We voorzien zelfs enkele gratis initiatielessen voor de vrijwilligers.

Het schaakboksen is maar één van de nevenactiviteiten. Er zal ook een publiekssimultaan zijn op de Grote Markt, een blitz- en doorgeefschaaktornooi, een schaakfilm ("The Royal Game"), een schaakkroegentocht en een toeristische stadswandeling door het pittoreske Lier (met optioneel zelfs een rondvaart op een oude palingschuit). Op verschillende voormiddagen zullen er lezingen zijn over schaakgerelateerde onderwerpen. Eén van de onderwerpen is bijvoorbeeld ‘Schaken & AI’ (door ir. E. Wildiers, Schröders). We sluiten het tornooi af met een smakelijke BBQ op zaterdagavond 13 juli, en een prijsuitreiking-annex-slotreceptie met hapjes en drankjes op zondag 14 juli.

Een volledig en gedetailleerd overzicht van het programma kan je vinden op de website (chess-festival).*

Overnachten?

Woon je wat ver van Lier om elke dag over-en-weer te rijden? Overnachten in Lier is ook perfect mogelijk. Aan een zeer goede prijs zelfs. Op de website zijn verschillende formules terug te vinden. De budgetformule kost amper 25 euro per overnachting, ontbijt inbegrepen. Als je bedenkt hoeveel tijd en kosten een verre verplaatsing met zich meebrengen dan is die budgetformule zeker het overwegen waard.

Pallieterstad Lier o.a. bekend voor zijn schapen

Je zal je geen moment vervelen want naast alle schaakactiviteiten is Lier ook gewoon een keitof stadje om te ontdekken, zeker in de zomer. Tal van restaurantjes en café’s, mooie pittoreske plekjes als bijvoorbeeld het begijnhof, gezellige terrasjes op het Zimmerplein,… Je gaat tijd tekort komen om alles te ontdekken.

Inschrijven

Voor 35 euro biedt het BK je dus een ideale gelegenheid om een mooie schaakzomer te starten. Meer info en inschrijven? Check snel de website: www.bkschaken.be

Om dit artikeltje af te sluiten willen de organisatoren Brabo bedanken. We appreciëren het dat hij bereid was om ons van dit bijzonder mooie forum gebruik te laten maken om het BK in de schijnwerpers te zetten.

Hopelijk tot in juli!

Patrick Verrijssen

* Raadpleeg steeds de website voor het actuele programma want enkele locaties zijn afhankelijk van de resultaten van onze Rode Duivels op het EK en kunnen dus last-minute nog wijzigen.

** Voorlopige deelnemerslijst : participants