Schaakopeningen studeren deel 6

Op het einde van mijn vorig artikel daagde ik de lezers uit om het geheime lichess-profiel van de Franse FM Thibaut Dudognon te zoeken. Ik had zelfs er een kleine prijs voor uitgeloofd aan de eerste die mij het juiste antwoord kon geven. Echter vandaag 2 weken later is er nog steeds geen winnaar want niemand heeft zelfs een gok gewaagd.

Ik vermoed dat als ik de prijs verhoog naar 100 euro cash dat er meer animo zal zijn maar 100 euro kan ik thuis niet verdedigen dus dat zal ik niet doen. Bovendien eigenlijk weet ik al voldoende vandaag. Mijn methode om geheime lichess-accounts te onthullen werkt maar is voor de meeste schakers te moeilijk om te kopiëren. Het is trouwens de reden waarom Thibaut gewoon zijn geheim lichess-account blijft verder gebruiken nadat ik hem had verteld dat zijn dekmantel is opgeblazen. De kans dat we nog ooit tegen elkaar zullen spelen is heel klein en andere schakers acht hij niet in staat om mijn methode of soortgelijke te gebruiken.

Tja ik moet toegeven dat ik misschien iets te voortvarend was in mijn vorig artikel. Een onthulling van een geheim lichess-account neemt zelfs voor een expert in voorbereiden zoals ikzelf al snel een uurtje in beslag. Trouwens dan vergeet ik nog te vermelden de mis-en-place die ik voorafgaand een tornooi steeds doe. Een dag voor het tornooi download ik altijd de meest recente elite-databases en bordpartijen waarmee ik toch ook minstens een uurtje zoet ben. Zulke up-to-date databases op je computer installeren is cruciaal om heel snel te filteren en switchen tussen beiden. Ervaring met databasemanagement (Chessbase) is geen overbodige luxe.

Het spreekt voor zich dat voorbereidingstijd een belangrijke rol speelt in dit verhaal. Ik wil alles vinden over mijn tegenstander en bestuderen op voorhand maar dat is zeker niet altijd haalbaar. Het is ook lastig om vooraf te kunnen voorspellen hoe en wat je kan verwachten tijdens de partijvoorbereiding. Soms zeg ik aan mijn echtgenote dat ik in 10 minuten klaar ben en dan duurt het nog een dik uur. Een andere keer ben ik plots klaar terwijl ik nog dacht veel te moeten bekijken.

Voorbereiden is heel veel ziften en zeven. Ik vind het altijd leuk om heel veel informatie over iemand te vinden maar tezelfdertijd betekent het ook dat ik heel veel tijd verlies aan de echt waardevolle dingen eruit te halen. Een tip van de sterke Tsjechische grootmeester David Navara in het boek The secret ingredient is dan ook "Verspreid van je repertoire fake informatie zodat je tegenstander kostbare tijd verliest in de voorbereiding."

De meest bekende manier van "fake" informatie te verspreiden is een ander repertoire spelen wanneer je weet op voorhand dat je partijen in de database zullen komen zie o.a. Camouflage deel 2 en Familieschaak deel 4. Wel dit aspect heb ik vorig jaar naar een next level gebracht: het openen van een persoonlijk zeer zichtbare online account uitsluitend bedoeld om toekomstige tegenstanders in de maling te nemen.

Als je nu googelt op lichess + mijn naam dan is de eerste hit die je krijgt mvhk en dat is exact mijn bedoeling. Tegenstanders die deze blog niet volgen (vooral in het buitenland) zullen tijd verspillen aan het uitpluizen van de vele honderden partijen die niets te maken hebben met mijn bordrepertoire.

Nu ik vermoed sommigen zullen mij de vraag stellen of ik niet beter schaak had gestudeerd i.p.v. zulke enorme inspanning te doen voor een onbekend en misschien onbeduidend voordeeltje in bordschaken. Daar heb ik ook aan gedacht. Vooreerst speelde ik maximum 2 bulletpatijen per dag met tempo 2 minuten +1 seconden wat mij toeliet om te spelen in de kleine dode momenten als ik toch geen tijd had voor serieuze schaakstudie. 

Daarnaast ben ik er ook in geslaagd om van de speciale account een unieke testcase te maken. In 2012 maakte ik eens een kleine studie over de impact op mijn persoonlijke resultaten van een goede opening t.o.v. slechte opening zie Schaakopeningen studeren deel 1. Deze keer ga ik een grote stap verder. Ik vergelijk mijn 2 actieve lichess-accounts waarbij op de ene ik een mij totaal onbekend repertoire speel en met het andere mijn normaal zeer bekend repertoire speel. Alle partijen werden gespeeld in dezelfde tijdspanne (om effect van ratinginflatie/ deflatie te minimaliseren) en speltempo. Op beide accounts probeerde ik mij maximaal voor in te zetten. Ik ben dan ook vrij zeker dat de test best accuraat en interessant was.

Op mijn witpartijen is het verschil 100 TPR tussen standaardrepertoire en onbekend repertoire. Op de zwartpartijen is het verschil nog iets hoger met 134 TPR tussen standaardrepertoire en onbekend repertoire. Ik heb een sterk vermoeden dat nooit eerder iemand zwart op wit heeft kunnen aantonen wat het effect kan zijn betreffende schaakopeningen studeren op iemands tpr en dus rating. Zulke grootschalige test is onmogelijk in het bordschaken.

Bovendien creëert deze studie weer een heleboel nieuwe vragen. De resultaten gelden voor mezelf maar dat betekent uiteraard niet dat iedereen eenzelfde effect zou zien bij zichzelf in een gelijkaardige opzet. Evenmin betekent het voor mezelf dat dezelfde TPR-verschillen zullen optreden bij de keuze van een ander speltempo. Tenslotte welk repertoire als standaard en onbekend wordt gekozen zal ook het resultaat beïnvloeden.

Voor de keuze van het onbekend repertoire heb ik mij laten leiden door de oorspronkelijke opzet van misleiding. Daarom koos ik voor normale gezonde openingen en varieerde ik zo weinig mogelijk om te laten doorschijnen dat ik een nieuw repertoire aan het klaarstomen ben. Wel vermeed ik elk theoretisch opzoekingswerk anders zou het aspect onbekend te veel verloren gaan. Dit gaf mij bijgevolg dan ook de kans om te zien in hoeverre je een opening kunt leren door puur te spelen dus zonder boeken of ander materiaal te consulteren.

We zien een groot verschil in evolutie tussen mijn witpartijen en mijn zwartpartijen met het onbekend repertoire. Met wit speelde ik uitsluitend Engels dus 1.c4 en daar bleven mijn resultaten nagenoeg constant. Met zwart koos ik voor 1.e4 c5 en 1.d4 Pf6 waar ik het toch zeker in het begin veel lastiger had om levend uit de opening te komen.

Dit artikel heeft een aantal eeuwige vragen trachten te beantwoorden over schaakopeningen studeren maar tezelfdertijd is dit slechts de top van de ijsberg. Bovendien is dit artikel evenmin een advies om schaakopeningen te studeren. Ik ken heel veel spelers die 100 elo extra niet de moeite vinden om een massa vrije tijd op te offeren aan schaakopeningen studeren. Schaakopeningen studeren is een aparte vaak eenzame discipline. Als professional heb je geen keuze maar als amateur zou ik toch goed nadenken of het schaken met het studeren nog plezierig blijft.

Brabo

Lichess deel 2

Steeds meer spelers zijn zich bewust van hoe bezwarend online partijen kunnen zijn voor klassiek bordschaak. Bij het kiezen van een nieuwe account maakt men niet meer de fout hun eigen naam of variant hierop te kiezen. Veel titled-tuesday-deelnemers spelen een ander repertoire online dan bordschaken zodat je weinig kunt aanvangen met de truuk die ik recent nog in het artikel chess.com heb vermeld. Sterke online spelers doen er vandaag alles aan om anoniem te blijven. Echter sommigen beseffen nog steeds niet dat er op lichess geen anonimiteit bestaat.

Dat laatste ondervond ook mijn tegenstander uit de 5de ronde in Cap d'Agde : de Indische internationaal meester Dhulipalla Bala Chandra Prasad. Na de partij was hij flabbergasted toen ik hem vertelde dat ik 5 online accounts van hem had ontdekt in de partijvoorbereiding. De eerste 3 waren makkelijk: 1375 partijen met Swarnapuri op chess.com, 345 partijen met swarnapuri op lichess en 3126 partijen met Vijayanagara op lichess omdat zowel Swarnapuri (chess.com) als Vijayanagara (lichess) gelinkt kunnen worden aan partijen in de Chessbase database waar de volledige naam van mijn tegenstander vermeld staat. Bovendien gebruiken veel spelers dezelfde gebruikersnaam op diverse platforms.

Echter daar stopt mijn detectivewerk niet als ik opmerk dat een speler een ander repertoire met de online account speelt dan in het klassiek schaken. Ik weet dat de meeste serieuze spelers ook hun repertoire online oefenen met geheime accounts. Bovendien werkt de aanpak die ik beschreef vorig jaar in Anoniem deel 2 zelden. Klassieke bordpartijen zijn zelfs met eenzelfde repertoire t.o.v de snelle online partijen weinig overlappend waardoor de filter geen resultaat oplevert.

Dus heb ik enkele maanden geleden een nieuwe methode ontwikkeld die een mix is van enkele methodes die eerder op mijn blog aan bod kwamen. Ik filter nu geen 1 specifieke stelling meer uit een klassieke partij in de elitedatabase met slechts enkele hits als resultaat maar filter nu meerdere stellingen uit klassieke partijen telkens met soms honderd en meer hits als resultaat. Je moet even doorzetten maar het is perfect doenbaar manueel want na een half uur was het mij duidelijk dat 1 naam telkens terugkwam.

Filter in elitedatabase op de stelling uit partij Martian - Dhulipalla
na de zetten 1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lc4 Pf6 4.d3 h6 5.0-0 d6 6.a4 g5
gespeeld in april 2023 te Boekarest (Roemenië)

Filter in elitedatabase op de stelling uit partij Dhulipalla - Hamitevici
na de zetten 1.d4 Pf6 2.c4 e6 3.g3 c5 4.d5 cxd5 5.cxd5 d6 6.Pc3 g6
7.Lg2 Lg7 8.Pf3 0-0 9. 0-0 a6 10.a4 Te8 11.Lf4 h6 12.Dc1
gespeeld in april 2023 te Kolding (Denemarken)

Dus ik beet mij vast in  het lichess-account Svallap maar het werd mij niet makkelijk gemaakt want aanvankelijk wees er alles op dat ik naar een verkeerd account aan het kijken was. Op het profiel stond dat hij Fransman is. Hij heeft een elo van 2508 en is ook nog eens geabonneerd op 2 Franse kanalen.

Dus niets klopte maar sinds mijn artikel Papua New Guinea weet ik dat spelers durven verkeerde informatie te publiceren op hun profiel om curieuzeneuzen op een verkeerd spoor te zetten. Hoe meer overlappingen ik vond in de repertoires, hoe minder ik de profielbeschrijving geloofde tot ik overtuigd was dat ik toch de juiste had. Alleen zat ik nog verveeld met de gebruikersnaam. Svallap klinkt duidelijk niet Frans en eerder Indisch maar als je googelt dan vind je niets terug tot mijn dochter Evelien met het briljante idee kwam om eens de letters van de gebruikersnaam om te wisselen. Heeft Pallavs een betekenis? Jawel dat bestaat want kan je afleiden van de Pallava-dynastie niet toevallig ook de regio waar mijn tegenstander vandaan komt (achteraf gaf hij toe een boontje te hebben voor geschiedenis).

Na de partij sprak ik mijn tegenstander Dhulipalla in het Frans aan maar hij kon geen woord Frans ondanks "C'est toujours le bon moment" op zijn profiel. Dan sta je natuurlijk even perplex. Ik vermoed dat de les hard is binnengekomen en hij zal wellicht niet snel meer op lichess zijn repertoire oefenen.

Sommigen vonden het dan ook stom dat ik dit aan mijn tegenstander verteld heb (hij is een schaakprofessional dus beschikt sowieso over het voordeel van tijd). Misschien kan ik later nog eens profiteren maar zo bekijk ik het niet. Vooreerst de kans is erg klein dat ik ooit nog tegen Dhulipalla zal moeten spelen in mijn schaakcarrière. Bovendien net omwille van dezelfde reden ben ik overgestapt van lichess naar chess.com enkele maanden geleden zie ook Prooi wordt jager. Dat vind ik doodjammer want ik verkies veruit het online-schaakplatform lichess boven chess.com indien er geen database zou bestaan.

Mijn bedoeling van dit artikel is dan ook naast weeral een leuk avontuur te vertellen, de druk op lichess te verhogen om hun database af te sluiten of tenminste 100% anoniem te maken (dus door gebruikersnamen weg te laten). In een jaar tijd zijn het aantal toppartijen al met 50% teruggelopen zie o.a. elitedatabase dus ik vermoed dat ik niet de enige ben met dezelfde bekommernis.

Als nog veel topspelers zullen afhaken bij lichess dan zal dit zonder twijfel ook een impact hebben op de activiteit van de lagere regionen. Elke actieve + 2300 fide speler die vandaag zijn klassieke openingen traint op lichess is een vogel voor de kat. Om dit te bewijzen daag ik de lezer uit om het geheim nog steeds actieve lichess-account van de Franse FM Thibaut Dudognon zelf met de methode in dit artikel te zoeken. De eerste krijgt van mij een traktatie of schaakboek uit mijn bibliotheek naar keuze. 

Waarom Thibaut? Omdat ik ook van hem de link gelegd heb tussen zijn klassieke partijen en zijn geheim lichess-account tijdens de partijvoorbereiding voor de 8ste ronde in Dieppe deze zomer.  Ook toen gebeurde dat na al 4 minder relevante online accounts van Thibaut te hebben ontdekt. Bovendien ook hier ben ik 100% zeker want ik heb bevestiging gekregen van het "slachtoffer".

Brabo

Hoeveel geld spendeer je aan het schaken? deel 2

In het seizoen 2022-2023 maakte ik een record aan schaakkosten zodat ik het tijd vond om een update op het 5 jaar oude artikel deel 1 te publiceren. In 2018 stond de begeleiding van mijn zoon Hugo centraal in het kostenplaatje. Vandaag is het zwaartepunt verschoven naar mezelf maar de gemaakte schaakkosten voor de kinderen blijven hoog. Iedereen zit hopelijk stevig op zijn stoel want ik val met de deur in huis en start met het finale overzicht.

Schaakkosten Brabo seizoen 2022-2023

10.307,32 euro aan schaakkosten maakte ik in het seizoen 2022-2023. Met uitzondering van het Belgisch jeugkampioenschap, Cap d'Agde en WK jeugd in Mamai waar we logeerden met vol pension zijn kosten voor eten en drinken niet ingegrepen. Eten en drinken moet je sowieso doen maar vaak spendeer je wel veel meer dan thuis. De kosten van mijn schaakanalyses zitten evenmin in bovenstaand kostenplaatje. Met mijn 2 computers maak ik jaarlijks makkelijk meer dan 1500 uren schaakanalyses. Dat is dus geen klein bier maar lastig om een kost op te plakken dus laat ik hier buiten beschouwing.

Kortom schaken is een bijzonder dure activiteit voor mij. Bovendien recupereer ik nauwelijks iets via prijzengeld of vergoedingen. Een eerste gedeelde plaats in het clubkampioenschap van Deurne leverde mij 150 euro aan prijzengeld. Mijn tornooioverwinning in unrated Gent was opnieuw 150 euro. In Marienbad leverde mijn 2de plaats 200 euro op. Tenslotte kreeg ik in de Nederlandse interclub een vergoeding van 31,25 euro. Alles samen 531,25 of een druppel op de hete plaat.

Ik vermoed dat dit kostenplaatje voor heel veel Belgen zowel onhaalbaar als onaanvaardbaar is. Voor veel schakers is het ook de belangrijkste reden om enkel onder de eigen kerktoren te blijven schaken. De eigen club is de absolute discounter maar heeft natuurlijk zijn beperkingen. Je hangt vast aan het lokale aanbod en boven de 1800 elo is er nog heel weinig uitdaging. Dus sterke spelers zitten vaak met de handen in het haar. Hoe hou je de kosten onder controle en kan je toch  voldoende competitieve uitdagingen vinden? Tegenwoordig zie ik steeds vaker crowdfundings van schakers die wanhopig op zoek zijn naar centen zie Crowdfunding Arthur de Winter voor EK in Roemenië en Crowdfunding Benjamin Defromont voor WK in Mexico. Triestig en moeten we dit ondersteunen?

In het vervolg van dit artikel wil ik dan ook inzoomen op mijn gemaakte kosten. Valt er iets te optimaliseren en/ of welke mogelijkheden gebruik ik om de kosten te minimaliseren. Welke tornooiformule betreffende kost per partij is het meest interessant? Welke legale tips kunnen we elkaar geven mits behoud van een minimum aan comfort? Als 47 jarige zie ik het niet meer zitten om in een tentje ergens te logeren om een tornooi te spelen. Ik zag ooit een ploeggenoot een hele week overleven op 1 groot brood met een homp kaas maar dan is schaken geen fun meer voor mij.

Detail onkosten Belgische interclub

In bovenstaande tabel merk je op dat ik veel meer in Deurne was dan het aantal thuisronden. 1 van de meest gebruikte kostoptimalisaties is dan ook met meerdere ploeggenoten samen rijden naar een wedstrijd. Nu de medaille van autodelen heeft ook 2 zijden. Samen rijden met ploeggenoten zal altijd meer tijd vergen dan alleen rijden. Ik heb partijen gespeeld waarvan ik achteraf ontdekte dat ik 4 uren had kunnen winnen door zelf te rijden. Of je hebt die ploeggenoot die steevast te laat komt op afspraken waardoor je het hele seizoen zelf te laat aan je bord komt bij uitwedstrijden. Laatst vertelde mij de chauffeur van dienst dat hij meer dan 6 maanden niet meer met de auto had gereden waardoor ik tijdens de rit meermaals co-piloot moest spelen. Ach ik denk dat ik een boek kan volschrijven met alleen de avonturen bij het autodelen.

Detail onkosten Nederlandse interclub

In de Nederlandse interclub speel ik voor De Stukkenjagers (Tilburg) dus op net geen 100 kilometer rijden van mijn huis. Er zijn geen Belgische clubgenoten die in de buurt wonen waardoor autodelen weinig zinvol is. Echter zonder autodelen spendeerde ik er verrassend de grootste kost per partij als we ons baseren op de 2022 fedweb-kilometervergoeding van 0,417 euro/km. Het aantal kilometers liep in de meesterklasse erg op en de clubvergoeding van 31,25 euro was puur symbolisch. Als je dan ook nog eens af en toe tegen een ongekwoteerde speler moet spelen dan kan je de vraag stellen of ik mijn financiële middelen niet beter voor iets anders gebruik.

Detail onkosten tornooien in België

De kost per partij voor tornooien in België hangt erg af van de logeerkosten. Het is zeker niet aangenaam maar door op en af te rijden naar het tornooi van Gent spaarde ik wellicht 1000 euro. Voor de Brugse meesters besliste ik om enkele dagen bij mijn pa in Roeselare (33km van Brugge) te slapen (nogmaals bedankt pa maar zal ik niet meer herhalen 😏).

Detail onkosten tornooien in het buitenland

In het buitenland is het vaak goedkoper om te logeren dan in België zie bv. de hotelkosten van Marienbad (Tsjechie). Met een groep schaakvrienden een huisje huren en een goede kok die meereist zoals in Dieppe (zie Eten en drinken deel 3) kan je tevens vele honderden euros sparen op een schaaktornooi. Autodelen is hier een absolute aanrader (in Cap d'Agde reed ik zelfs gratis mee).

Kortom ik doe vandaag al heel wat om mijn schaakkosten zo laag mogelijk te houden en dan heb ik nog niet gesproken over een complete stop op schaakmateriaal aan te kopen. In deel 1 spendeerde ik nog 272,5 euro op jaarbasis aan schaakboeken, schaakprogramma's en schaakdvds. In het seizoen 2022-2023 gaf ik geen cent uit waardoor je natuurlijk kunt afvragen of ik hierdoor geen belangrijke schaaknieuwtjes gemist heb (zonder twijfel is het antwoord ja zie o.a. Chessable).

Het lijkt er dus steeds meer op dat topschaak meer en meer voor enkel de rijke elite zal zijn. Ik zie nu al talentvolle kinderen afhaken bij een gebrek aan financiële middelen. Echter ook veel sterke volwassen schakers zijn beduidend minder actief dan voorheen. Geld en tijd werken bovendien ook vaak als communicerende vaten. Verdien je veel geld dan heb je weinig vrije tijd. Heb je veel vrije tijd dan heb je weinig geld. Ik merk op dat ik mij in een bevoorrechte positie bevind met zowel voldoende vrije tijd als genoeg geld. Ik voel mij geregeld een buitenbeentje in de schaakwereld.

Brabo

De favoriet heeft honderden punten meer deel 3

Op facebook werd ik recentelijk omschreven als een speler die kunstmatig een hoge elo tracht vast te houden door zwakkere elo's zoveel mogelijk te vermijden. Het zat bij sommigen duidelijk erg diep mijn deelname aan unrated Gent.

Trouwens het kan verkeren want slechts 4 jaar geleden werd ik van exact het omgekeerde beticht (zie deel 2) . Ik heb een kunstmatige hoge elo door te vaak tegen lage elo's te spelen. Elo is onbelangrijk maar win niet te veel punten.

De laatste 4 jaar heb ik opnieuw veel in het buitenland gespeeld maar in slechts 16% van de 149 klassieke rated partijen speelde ik tegen iemand met een hogere elo dan ikzelf. Veel tegenstanders waren zelfs veel lager gekwoteerd.

Elospreiding van mijn tegenstanders in
klassieke rated bordpartijen tijdens de voorbije 4 jaren

Ik heb nog nooit een bordpartij geweigerd te spelen omwille van een rating. Ik moet wel toegeven dat ik recent voor de laatste ronde in Dieppe een fractie van een seconde getwijfeld heb. Tot mijn lichte ontgoocheling werd ik toen gepaard tegen de 16 jarige Robin Fontaine met een elo van 1866. Die jongen had de voorbije ronden de pannen van het dak gespeeld dus ik was er allerminst gerust op.

Een 1800 speler die 3 opeenvolgende ronden wint van een 2100, 2200 en 2300 speler.

Ik had met eigen ogen gezien hoe hij in ronde 7 met zwart een jonge FM van + 2300 elo van het bord had geveegd dus ik vroeg mij serieus af of ik er wel goed aan deed om die laatste ronde te spelen. Met winst kon ik geen geldprijs noch elo verdienen maar wel een bom elo verliezen. Ik vertrouwde hem ook niet want ik vond niet de minste partij terug in de databases.

Ik ben dus niet verwonderd dat spelers zoals Parcival, Verduyn, Hulshof, Tamer, Van Houtte, Cocquyt... beslisten in gelijkaardige situaties om de laatste ronde(n) niet meer mee te spelen in de recente edities van Gent Rated en Brugse meesters. Eerlijk gezegd moet je helemaal lak hebben aan je eigen rating als je dit soort partijen speelt.

Echter opgeven staat niet in mijn woordenboek (of noem het domme koppigheid). Bovendien in tegenstelling tot wat sommigen denken is elo voor mij geen prioriteit. Ik hou te veel van het spelletje om dan elo te laten bepalen of ik al dan niet speel. Dus ik gaf geen verstek in mijn partij tegen Robin en scoorde zo nog een mooie maar waardeloze overwinning.

Feit is dat de fide sinds 2022 beslist heeft om de 400 punten-regel aan te passen om farming op lage elo's tegen te gaan zie Fide rating regulations 8.31: "A difference in rating of more than 400 points shall be counted for rating purposes as though it were a difference of 400 points. In any tournament, a player may benefit from only one upgrade under this rule, for the game in which the rating difference is greatest." Dit had een impact op zowel de ratingverwerking van mijn partij tegen Robin als mijn partij tegen mijn zoon Hugo waarvoor ik slechts 1,2 elo kreeg ipv. 1,6 per winst.

Groen met 400 punten-regel, Rood zonder 400 punten-regel

Spelen tegen die ondergekwoteerde spelers is geen cadeau en ze lijken mij in recente jaren ook veel vaker voor te komen dan voorheen (zie o.a. ook Grote open tornooien). Trouwens in Dieppe kan je evenmin stellen dat ik slecht gespeeld heb met slechts 3,4 elopunten verlies over 9 partijen. Dus zelfs bij normaal spelen kom je die lage elo's tegenwoordig heel vaak tegen (waarbij je dan de vraag kan stellen of er misschien minder hogere elo's zijn dan vroeger die deelnemen aan open tornooien).

In elk geval fide slaat een mal figuur door in minder dan 2 jaar dit reglement terug te willen draaien naar de oude situatie. Dit soort gefoefel getuigt van weinig inzicht bij de ratingexperts. Het boezemt ook weinig vertrouwen in dat het weer dezelfde mensen zullen zijn die straks zullen sleutelen aan onze ratings (zie Fide seeks public discussion about proposed rating changes). Trouwens dit laatste is dan ook een klein lichtpuntje want fide beseft gelukkig dat ze van de ratings een knoeiboel gemaakt hebben.

Persoonlijk betwijfel ik sterk of het al dan niet toepassen van een 400 punten-regel enige merkbare invloed zal hebben op de deflatie. Een paar extra halve punten hier of daar is statistische ruis t.o.v. vele jeugdspelers die soms hun hele schaakcarriere honderden punten ondergekwoteerd zijn.

Wel geloof ik dat je het aantal forfaits kunt reduceren door een minimum elowinst te garanderen bij elke gespeelde partij voor de winnaar. Sommigen zullen nog altijd niet willen spelen maar ik ben er zeker van dat het anderen wel over de streep kan trekken. Die reden vind ik op zich al voldoende belangrijk om de 400 punten-regel te herintroduceren.

Brabo

Oordopjes

Begin deze maand werd ik door mijn huidige manager op een lichtjes ongewone wijze gefeliciteerd voor 25 jaar werken in hetzelfde bedrijf. "Ik wist niet dat je hier al 25 jaar werkt. Je ziet er jonger uit." Ik hoor het de laatste tijd af en toe dat ik er jonger uitzie dan mijn leeftijdsgenoten maar ik maak mij weinig illusies. De tijd staat ook voor mij niet stil. Mijn zicht gaat sinds mijn 40ste langzaam achteruit en ik draag al 5 jaar een leesbril naast mijn bijziende bril.

Ook in het bordschaken ondervond ik hiervan de gevolgen. Met mijn bijziende bril werd het steeds lastiger om het notatieformulier in te vullen. Echter overschakelen naar de leesbril leek mij evenmin optimaal. Zou ik dan nog de klok en stukken goed kunnen zien die toch niet zo dichtbij staan? Moet ik mij misschien eens bifocale bril aanschaffen? Zo een bifocale bril is ook een hele aanpassing en geen garantie op succes.

Vorig jaar kreeg ik het zo op mijn heupen van het wazige/ onleesbaar notatieformulier dat ik uiteindelijk toch besliste om de leesbril een kans te geven. Ik had schrik die eerste partij met de leesbril dat ik plots minder goed zou schaken hierdoor maar dat was onnodig. Ik zag de stukken met de leesbril best goed en daarna wou ik nooit meer terug naar mijn bijziende bril. Dus tot op vandaag wissel ik voor en na de partij steevast van bijziende bril naar leesbril naar opnieuw bijziende bril.

Links mijn leesbril, rechts mijn bijziende bril.
In de brildoos gaat de bril die ik niet gebruik.

Het enige waar ik een beetje last van heb door een leesbril te dragen tijdens de partijen is zoals gisteren gebeurde. Een clubgenoot vroeg mij waarom ik hem geen blik had gegund maar ik had hem gewoon niet gezien. Anderzijds zo is er ook minder afleiding en dat komt dan weer mijn concentratie ten goede.

Misschien doordat mijn zicht verminderd is, merk ik op dat ik de laatste jaren veel gevoeliger ben geworden voor lawaai. Het minste geluid in de speelzaal heb ik opgemerkt en ik kan mij mateloos storen aan spelers of toeschouwers die een praatje slaan. Steeds frequenter en luider roep ik tijdens mijn partijen voor stilte. Het werd zo erg dat zelfs mijn medespelers meer zich stoorden aan mij dan de oorspronkelijke geluidoverlast.

Kortom ik begreep dat als ik het voor iedereen leuk wou houden dan ik mij best oordopjes kon aanschaffen zoals al vele andere schakers mij hebben voorgedaan. In Kruidvat kan je vandaag 3 sets kopen voor 2,6 euro maar die zijn niet efficiënt. Ik vernam dat oordopjes op maat het beste is wat er te verkrijgen is dus begin dit jaar nam ik contact op met het hoorcentrum Goed voor een afspraak. Een schaakklant hadden ze nog niet eerder gehad. 😄

Zo een maatneming van de oren is ook weer een speciale ervaring want men spuit beide oren vol met een siliconenpasta die dan uithardt. Het voelt vreemd aan en ziet er ook wel eigenaardig uit (foto's en meer zie maatname van oordoppen op maat). Vervolgens wordt die uitgeharde pasta uit beide oren getrokken en opgestuurd naar een gespecialiseerd bedrijf die ze gebruikt om de op maat gemaakte oordopjes mee te produceren. Een kleine 2 maanden werd het uiteindelijk wachten tot ik ze in handen kreeg. Nee goedkoop was het uiteraard niet want ik betaalde 95 euro voor 1 setje !!

Mijn groen en blauw oordopje van het merk pluggerz

Thuis testte ik een eerste keer de oordopjes want het is even zoeken hoe je ze precies in de oren moet steken. Er staat duidelijk op de oordopjes welke rechts en welke links (de kleuren helpen ook) maar ik blijf klungelen. Een eerste ervaring was ook minder positief dan ik had gehoopt. Die oordopjes zorgen voor een stevige druk op de oren en 100% stilte krijg je niet want ze verminderen het geluid slechts met ongeveer 25 decibel.

 

Ik nam mezelf dan ook voor ze slechts te gebruiken wanneer het lawaai echt de spuigaten uitliep en dus speelde ik de Open Gent dit jaar zonder. De unrated-groep was gepositioneerd aan de zijkant van de speelzaal en daar was beduidend minder passage en dus lawaai. Pas in de 6de ronde van mijn volgend zomertornooi in Dieppe maakte ik er voor de eerste keer gebruik van toen een groep kinderen net naast de speelzaal op het piratenschip onophoudelijk waren aan het krijsen.

Het piratenschip net naast de speelzaal in Dieppe

Ik weet niet of het de oordopjes waren maar ze hielpen mij om een moeilijke stelling niet alleen recht te trekken maar in extremis ook nog de partij te winnen. Ik had sinds het inpluggen van de oordopjes niets meer van lawaai gehoord. Ondanks de druk in mijn oren had ik mij helemaal kunnen concentreren op de partij.

Ik vond het dus een geslaagd experiment maar de oordopjes bleef ik enkel in extreme situaties gebruiken. Een tweede keer was recent in de KOSK. De Oostendse schaakkring zit sinds mensenheugenis in de koninklijke stallen met de eigenaardigheid van een bar in de speelzaal. In de 19de eeuw (herinner o.a. Cafe de la Regence en Simpson's Divan) was schaken midden in het cafe standaard maar vandaag zou zoiets toch moeten worden verboden door de reglementen. In elk geval na 2 keer beleefd vragen naar stilte zonder gevolg, greep ik naar mijn oordopjes en kon zo een eindspel met een stuk minder nog met een tikkeltje geluk redden.

Echter deze keer bleef het daar niet bij want na de partij kreeg ik een verwittiging van de scheidsrechter (aanwezig van de eerste ploeg) dat oordopjes eigenlijk verboden zijn en ik dus in overtreding was geweest. Nu niemand maakte een officiële klacht dus ik kwam er mee weg maar ik zit wel met vragen. Als lawaai onvermijdbaar is, mag je dan echt geen oordopjes gebruiken in het schaken? Heeft de Belgische bond een speciaal reglement voor oordopjes? Is er een fide-reglement hiervoor? Ik vond enkel ACCProtectionMeasures maar het is mij allerminst duidelijk wat daar precies geldig is voor de Belgische interclub (en ik vermoed geen enkele club houdt zich er aan).

Met de recente inbreuken en verdachtmakingen rond valsspelen begrijp ik ook de reden waarom oordopjes liever uit een speelzaal worden geweerd. Een paar dagen geleden nog werd een interview met de sterke jonge Nederlandse grootmeester Max Warmerdam gepubliceerd waarin hij het had over vleeskleurige oordopjes waarmee je signalen kon opvangen. Als arbiter is het onbegonnen werk om alle type oordopjes te controleren zonder maar te spreken het ongemakkelijk klimaat dat hierdoor wordt gecreëerd.

De angst zit er bij velen goed in want in de Nederlandse interclub besliste men dit jaar om ineens alle uurwerken ook te verbieden in de speelzaal. In veel uurwerken zit vandaag elektronica en ook hier speelt de logica dat het onwerkbaar is om alle toestellen te controleren. Het is een nieuwe trend want slechts enkele dagen geleden kwam het zelfs over een mechanisch uurwerk tot een conflict in het nog lopende Qatar Masters tussen Magnus Carlsen en de organisatie (de organisatie haalde snel bakzeil).

Mijn 35 jaar oude mechanisch horloge.

Dus bovenstaand horloge dat ik gekregen heb voor mijn plechtige communie (technisch niet helemaal juist want na 20 jaar liet ik het vervangen door een gelijkaardig exemplaar nadat 1 van mijn kinderen per ongeluk ze stuk had gemaakt), mocht ik niet meer dragen in de Nederlandse interclub. Het wordt zo wel weer een stuk moeilijker om ergens op tijd te geraken of gewoon de werking van je eigen schaakklok te controleren.

Trouwens waar houdt het op? Vandaag bestaan er brillen waarmee je informatie kunt verzenden en ontvangen dus straks speel ik als een blinde? Misschien spelen we beter ineens helemaal naakt want kleren zijn ideale verstopplaatsen voor allerlei illegale hulpmiddelen. De wedren met een slimme valsspeler valt niet te winnen. Het is ook absurd om zulke draconische maatregelen op te leggen en tezelfdertijd geen nultolerantie toe te passen tegen valsspelers. Veel lijkt mij dan ook schone schijn.

Brabo

Camouflage deel 3

Geen enkel ander buitenlands zomertornooi trekt meer Belgen aan dan Dieppe (gelegen aan het Kanaal in Normandië/ Frankrijk). Dit jaar moest je er heel vroeg bij zijn om mee te kunnen spelen want het was net zoals vele andere tornooien heel snel volzet. Desalniettemin 31 Belgen slaagden erin om op de deelnemerslijst te geraken en beleefden er een prachtige editie.

Vooral bij de jeugd (en de begeleidende ouders) staat Dieppe met stip aan de top. Er is om te beginnen een enorme kermis die tijdens de complete duur van het tornooi open is. Voor de cultuur-/ geschiedenis/ oorlogs-liefhebbers is er een kasteel, tal van monumenten, een pittoreske haven .... Op het strand speelden mijn kinderen o.a. volleybal. Tijdens de week heb je meerdere straatmarkten waar je talloze leuke en interessante producten (heel veel lekkers) kunt kopen. In de avond werden blitz en tandemtornooitjes georganiseerd in een cafe met een heuse boksring. Daar huist zelfs een schaakboksclub waar sommige van onze jongeren hun krachten wel eens wilden testen maar de ouders niet zo fan van waren.

Omdat we dit jaar nogal ver logeerden van de tornooizaal en het lastig parkeren is in de buurt, besliste ik om voor ons drieën fietsen te huren maar ik raad iedereen aan om dit beter vooraf te doen dan ter plaatse. De goedkope waren allemaal al verhuurd en ik betaalde uiteindelijk ongeveer 200 euro voor een weekje. Dat was duur maar zinvol want de fietsen werden intensief gebruikt. Mijn zoon Hugo ging elke vrije minuut er op uit om o.a. met zijn vrienden te zwemmen. Vorig jaar was dit in het zwembad van Dieppe maar dit jaar werd het ruime sop van de zee gekozen.

Een van de vele zwempartijen in de open zee van de Belgen

Meer dan slapen en eten heb ik Hugo niet zien doen in ons logement. Vaak kwam hij slechts een uurtje voor de partij aandraven van weer een of ander escapade (deze keer hoorde ik weinig of geen details omdat ik mijn mond had voorbij gepraat 😥). In elk geval van schaken behalve in de tornooizaal was voor Hugo geen sprake, tenminste dat dacht ik tot ik in de 2de ronde tegen jawel mijn  zoon Hugo moest spelen.

Tja iemand die mijn artikel familieschaak deel 4 gelezen heeft, zal niet verwonderd zijn dat Hugo niet vergeten was wat voor "grap" ik hem vorige onderlinge partij had gelapt. Deze keer zou hij alles op alles zetten om zijn papa eens een koek van eigen deeg te geven. Na bovenstaande 16 zetten in sneltempo op het bord gekwakt te hebben, keek hij mij vol binnenpretjes aan. "Papa, deze keer heb ik je te pakken. Dit had je niet verwacht." De meester van de camouflage werd ijskoud gepakt door een camouflage van de hoogste plank. Hugo had zich stiekem voorbereid met een kritieke moderne variant in de Caro Kann en had zand in mijn ogen gestrooid door tot een uur voor de partij te gaan zwemmen.

Ai en bovendien realiseerde ik mij dat Hugo ook nog eens mijn online profielen misschien geconsulteerd had. Mijn paswoorden, pincodes .... kent hij allemaal (te open opvoeding ?) en dat kon mij hier wel eens heel zuur opbreken. Te2 is in bovenstaande stelling de meest gespeelde zet en had ik al meermaals online gespeeld op lichess dus daar was hij zonder twijfel op voorbereid. Echter terwijl die enge gedachten mij martelden, schoot mij plots door het hoofd dat ik eind 2021 had ontdekt dat Tee1 een interessant alternatief was voor Te2. Tee1 had ik zelf nog nooit gespeeld en scoort bovendien heel slecht voor wit in de praktijk (+0, =0 , -6) dus dat zou Hugo wellicht niet bekeken hebben. Bovendien herinnerde ik mij vaag dat er een computernieuwtje in de kritieke hoofdlijn zorgde voor herstel. Het vervolg liep perfect en een nachtmerrie werd omgebogen naar een droomscenario.

Na de partij vertelde ik aan Hugo dat 19.d5 een verbetering was van de computer uit mijn laboratorium op 4 gewonnen zwartpartijen dus dat hij brute pech had gehad met zijn partijvoorbereiding (en mijn geheugen). Sommigen vonden het dan ook niet ok dat ik met dat soort middelen had trachten te winnen van mijn eigen zoon. "Brabo je hebt al meer dan 400 elopunten meer dan je zoon bij aanvang van de partij. Het is erg flauw van je om in zulke situatie computeranalyses van +3400 elo te gebruiken. Geen remise geven kan ik nog tot op een zekere hoogte begrijpen maar die competitiviteit gaat gewoon erover."

Persoonlijk zie ik niet in waarom ik mijn zoon anders zou moeten behandelen dan een andere schaker. Een belangrijk deel van mijn 400 elopunten overwicht komt exact van dit soort openingskennis. Ik vind het onzin om mezelf opzettelijk te verzwakken in een officiële wedstrijd voor om het even welke reden. Bovendien als ik zie wat Hugo al kan in het schaken dan acht ik de kans groot dat hij vroeg of laat sowieso tot scoren komt in een onderlinge partij. Dan zal zijn triomf 1000 keer zoeter smaken dan elk eerder gekregen cadeau.

Alleen vrees ik er een beetje voor dat we misschien in de toekomst niet vaak meer elkaar aan het bord zullen ontmoeten. Er is straks wel nog onze partij in het klubkampioenschap van Deurne maar zijn voetbalcarrière begint steeds veeleisender te worden waardoor Hugo steeds minder tijd overhoudt voor het schaken. Trouwens ik vermoed dat dit ook wellicht onze laatste gezamenlijke deelname was aan Dieppe. Onze chefkok Roger Bruynseels wordt volgend jaar 80 jaar en hij heeft ons laten verstaan dat hij ermee stopt. Bedankt Roger voor al die jaren (ik ging de eerste keer mee in het jaar 2000 maar hij startte al veel vroeger).

Een alternatief is 8 dagen vol-pension in Dieppe voor ons drieën maar dat kost ons uiteraard een fortuin. Dat is misschien ok voor 1 keertje maar financieel wordt het lastig in combinatie met meerdere tornooien spelen per jaar. Mogelijks was het dus ook een van de laatste keren (voorlopig ?) dat we met ons drieën samen schaken in het buitenland. Ik zal het missen maar Dieppe 2023 kunnen ze alvast ons niet meer afpakken. Dat kan je ook aflezen uit de leuke foto hieronder.

Een gelukkige Brabo geflankeerd door zijn kinderen
aan het slot van de prijsuitreiking op Dieppe 2023

Brabo

Copycats deel 2

De impact van Magnus Carlsen op het klassieke schaken in het voorbije decennium mag niet worden geminimaliseerd. Hij leerde ons opnieuw dat succesvol schaken ook kan zonder enorme hoeveelheden openingstheorie te studeren. In 2014 schreef ik al dat hij wellicht op zijn eentje voor een merkbare daling in diepte van openingsnieuwtjes heeft gezorgd (zie De gelukzak).

Echter vandaag zie ik ook de eerste signalen dat deze daling helemaal is teruggedraaid en erger. Ik stel mij bijgevolg ook vragen bij de uitspraak " Chess is in good hands for the future." van Magnus in een recent interview die ik eerder al vermeldde op deze blog. Steeds meer toppartijen blijken van a tot z gecopieerd te zijn uit een laboratorium. In Schaakbuddy deel 3 schreef ik dat de Indiërs de coaching naar een compleet nieuw niveau hebben gestuwd. Niet verwonderlijk speelt hierin ook de openingsstudie een zeer grote rol.

In het voorbije jaar kon je dan ook meerdere krankzinnige voorbeelden online vinden van openingsvoorbereidingen ver voorbij zet 30 van Indiërs die hun illustere tegenstanders in problemen brachten. Zo heeft de Indische topgrootmeester Santosh Gujrath Vidit ondertussen de reputatie van bijzonder goed voorbereid te zijn in de grote openingen zie de Grunfeld tegen Maxime Vachier-Lagrave en het Russisch tegen Ian Nepomniachtchi. Echter misschien wel het meest absurde staaltje van voorbereiding kwam van de Indische topgrootmeester Arjun Erigaisi die in een rapidpartijtje !! een + 35 zetten voorbereiding uit de losse pols schudde.

Als je naar het youtubefimpje kijkt van deze partij dan valt het mij vooral op hoe Arjun ongeïnteresseerd zijn zetten in sneltempo op het bord kwakt. Pas wanneer de stelling compleet gewonnen is, begint hij voor het eerst na te denken en dan is het uiteraard kinderspel voor een +2700 speler om het punt binnen te koppen. Moet dat de mooie toekomst van ons schaken voorstellen? Is dat het schaken waar de fans en sponsors zitten op te wachten?

Ik overdrijf met dit horrorbeeld niet? Zulke lange theoretische partijen hebben altijd bestaan maar zijn uiterst zeldzaam, hoor ik denken. Is dat zo? Ik vrees dat we ons vandaag toch in een andere wereld bevinden dan een decennium geleden. Ik zie partijvoorbereidingen in rapidpartijen die je vroeger enkel in een finale van een klassiek wereldkampioenschap kon terugvinden. Extreem diepe partijvoorbereidingen zijn niet enkel meer in reeds diep geanalyseerde varianten maar soms gaat het in 1 keer met een dozijn of meer zetten dieper in tegenstelling tot vroeger in kleine stapjes. Tenslotte je hoeft helemaal geen dure software/ hardware te hebben en/of een wereldtopper te zijn om zulke diepe analyses te kunnen maken. Zelfs ik kan nu relatief makkelijk monster-voorbereidingen maken van zelfs + 40 zetten.

Ja het is 1 ding om zulke monsters te creëren. Je moet het ook nog altijd op het bord kunnen reproduceren en ik geef toe dat dit allerminst vanzelfsprekend is voor een amateurschaker zoals ikzelf. Bovendien zelfs als je dit lukt dan ben je nog niet klaar met de job. In bovenstaande analyse kan je al zien dat er naast de hoofdvariant vaak talloze subvarianten zijn die je ook best op voorhand bekijkt want die bevatten dikwijls ook heel lastig te vinden zetten. In de meest recente open van Gent kostte het mij bijna de tornooioverwinning want ik had de zwakkere alternatieven in de lange openingsvariant onvoldoende vooraf bestudeerd. De computerweerlegging bleek onvindbaar voor mezelf aan het bord.

In bovenstaand voorbeeld zien we nog een ander nadeel van dit soort monstervarianten. Als je die ene winstkans mist dan valt er vaak niet veel meer nog voor te spelen. M.a.w. dit soort schaken zorgt dat er nog heel weinig ruimte overblijft voor de menselijke creativiteit (waarvoor we tenslotte allemaal schaken, niet?).

Ik wil ook nog even benadrukken dat bovenstaande copycats erg verschillen van wat eerder aan bod kwam in o.a. deel 1 en fouten. Oude copycats bestonden uit 100% kopiëren van reeds bestaand materiaal met af en toe enkele nieuwe toegevoegde zetten. Nieuwe copycats daarentegen bieden vaak zeer diepe nieuwe varianten aan die echter compleet door moderne software/ hardware zeer grondig werden voorbereid.

Ik vrees dat het topschaak Carlsen zal missen zeker als het klassiek schaken betreft. Voor ons amateurschakers denk ik dat er weinig of niets zal veranderen. Ik heb mijn meest recente partijen eens vergeleken met mijn artikel uit 2018: Welke openingen spelen mijn tegenstanders?. Ik zie geen substantiële wijziging in de diepte van de openingsnieuwtjes die recent op mijn bord verschenen. De meeste amateurschakers zouden het wellicht ook snel voor bekeken houden als schaken enkel nog kopiëren van ingestudeerde lijnen zou betekenen. Moderne copycats lijken mij dus voornamelijk een probleem voor de topschakers.

Brabo