Security

Gukesh daagt Magnus uit voor een wereldkampioenschap. Gukesh beweert dat hij Magnus wereldrecord van 2882 elo kan verbeteren. Met 3 nederlagen en geen winsten uit 6 klassieke partijen maakte Gukesh een belabberde indruk in het net afgelopen Freestyle Weissenhaus toptornooi. Carlsen liet de kans niet voorbijgaan om keihard terug te slaan in een recent interview. "Gukesh heeft geen schaakintuitie, hij is enkel wereldkampioen in klassiek standaardschaken door zich kapot te werken.

In elk geval heeft het tornooi opnieuw getoond waarom Carlsen zo een grote fan is van freestyle-schaken. Spelers kunnen met geen enkel kleur een remise afdwingen. Er moet vanaf zet 1 worden geschaakt. 14 van de 26 gespeelde klassieke partijen hadden een winnaar. De remises zoals die in de laatste ronde tussen Caruana en de winnaar Keymer zijn telkens heel origineel en entertainend.

In april wordt het eerste grote open klassiek tornooi met freestyle-schaak georganiseerd: Grenke Open.  Zelfs ik overwoog even om mee te spelen. Echter als amateurschaker is mijn tijd en geld beperkt. Het is mij vandaag een stap te ver om standaardschaak op te offeren voor freestyle-schaak en het lijkt erop dat ik niet de enige ben die er zo over denkt. Vandaag kiezen slechts 197 van de 1330 Grenke-registraties voor freestyle-schaak ten voordele van standaardschaak (15% - 85%). Slechts want de prijzenpot is ruim 3 keer hoger bij freestyle-schaak en bovendien zal Magnus er meespelen.

M.a.w. ik begrijp dan ook de kritiek van de Poolse grootmeester Grzegorz Gajewski, hoofdcoach van Gukesh. Er bestaat geen enkele garantie dat zulke freestyle-schaak-evenementen over 2 jaar nog zullen bestaan. Wij willen liever investeren in standaardschaak voor Gukesh. Eenzelfde geluid hoorde ik in de derde podcast van de Lange rokade. De Nederlandse grootmeester Koen Leenhouts heeft geen interesse in Fischer Randomschaak.

Dit weet uiteraard ook de Freestyle-organisatie en verklaart waarom ze hun ultieme troef op tafel gooien: een clash tussen Niemann en Carlsen straks in Parijs. De wk-blitz kwartfinale in New York tussen hun beiden trok een record aantal bezoekers. Parijs zal wellicht samenvallen met de uitgave van de Netflix-serie over Carlsen - Niemann schandaal. Parijs zal en moet de doorbraak worden van freestyle-schaak of het zou wel eens daarna snel kunnen uitdoven.

Het is dan ook geen toeval dat net nu Magnus in een interview over Niemann zegt "I don't trust him". Kan je uberhaupt iemand die zelf heeft toegegeven ooit te hebben valsgespeeld, nog vertrouwen? Of wat te denken van Magnus' statement dat Niemann's resultaten wel heel toevallig gelinkt zijn aan de aanwezigheid van security-maatregelen in een tornooi. Enkel in een handvol tornooien worden serieuze anti-cheating maatregelen toegepast.

Het teamkampioenschap in Servië waar ik vorig jaar aan deelnam was voor mij het eerste tornooi dat ik ooit met doorgedreven anti-cheating maatregelen in contact kwam. Bovendien werd net voor het tornooi de sterke Roemeense grootmeester Kirill Shevchenko nog gepakt voor valsspelen in Spanje. Kirill stond op de deelnemerslijst voor Servië maar werd uiteraard niet meer toegelaten. Ik zag duidelijk angst bij de organisatie.

Screenshots van Youtube-filmpje

Zo werd ik elke ronde aan een complete body-check met scanner onderworpen. Net zoals in een luchthaven deed ik mijn armen omhoog om de oksels te laten controleren. Mijn riem werd doorzocht op geheime compartimenten en zelfs elk vakje in mijn portefeuille werd gecontroleerd of er nergens een elektronische microchip in zat verborgen.

Uurwerken, smartphones maar ook pennen of ander potentieel gevaarlijke items mochten niet worden binnengebracht in de speelzaal. Zelfs niet in een aparte doorschijnende zak mocht het niet. De organisatie zorgde zelf voor eigen goedkeurde pennen die iedereen moest gebruiken. Trouwens de controle op wat binnenkwam was dan wel heel streng, voor wat er uitging was helemaal geen controle. Ik nam per ongeluk 2 balpennen en mijn naamkaartje mee naar het hotel.

Oordopjes en mijn bijziende bril durfde ik niet mee te nemen naar de speelzaal. Vooral dit laatste was vervelend want met mijn leesbril en zonder GSM vond ik niet onmiddellijk de weg terug naar het hotel in de duisternis na de partij. Ik was dan ook opgelucht dat ik een teamgenoot ontdekte die mij als een blinde mol wilde begeleiden.

Misschien overdreef ik met die bril maar nog tijdens het tornooi in Servië verscheen op chess.com een artikel over een prototype-AI-bril waarmee je kan valsspelen. Begin januari 2025 las ik dan op hln dat die brillen weer heel veel progressie hadden gemaakt. 5 dagen later verscheen reeds de compleet afgewerkte AI-bril waarmee kan worden valsgespeeld in schaken zie schaaksite. Iemand schreef dat brillen moeten worden verboden maar ook dat is alweer achterhaald. Een paar minuten daarna wist de Nederlandse grootmeester Dimitri Reinderman al te vertellen dat er ook smartlenzen bestaan die nog veel moeilijker te detecteren zijn.

Dat die dingen zullen worden gebruikt voor valsspelen, is onvermijdelijk. Dat fide erin zal slagen om telkens een antwoord hier tegen te verzinnen, is twijfelachtig. 

Jammers (signaalstoorders), verplichte aanwezigheid in de speelzaal tijdens de partijen, vertragingen op live-uitzendingen, verplichte onmiddellijke verwijdering van de speelzaal na de partij, ... Het wordt allemaal al toegepast in tornooien georganiseerd door fide. Security-maatregelen kosten geld en creëren ongemakken zoals mij overkwam na de laatste ronde. Ik vergat mijn trui in de speelzaal en het was niet makkelijk om die nog achteraf te recuperen. 

Desalniettemin hoop ik dat fide nooit de strijd zal opgegeven tegen valsspelers. ICCF (correspondentieschaak) heeft dat wel gedaan en zal straks wellicht 10 wereldkampioenen tezelfdertijd moeten kronen zie Cross Tabel. Dan ben ik ook klaar met bordschaken.

Brabo

Fidetitels deel 2

Vorig jaar publiceerde ik 2 artikels over Fischer Random op deze blog (deel 2 en deel 3). In de schaakclub Chesslooks Lier gaf ik in december 2024 een presentatie over deze schaakvorm en nodigde ik de aanwezigen uit om er eens van te proeven in losse partijtjes zie flyer. Online speelde ik ruim 3000 Fischer Random partijen op lichess in het voorbije jaar. Begin januari 2025 won ik met 7/7 mijn eerste Fischer Random-bordschaaktornooi. Kortom het is geen verrassing dat schakers mij af en toe vragen of Fischer Random groeit en belangrijk zal worden.

De Freestyle Chess Grandslamtour 2025 die afgelopen weekend van start is gegaan, is zonder twijfel een gigantische reclame voor Fischer Random schaak. Echter ik denk niet dat het voldoende zal zijn om clubschakers massaal er toe aan te zetten. Op Lichess blijft de populariteit van Fischer Random veel kleiner dan 1% t.o.v. standaardschaak ondanks een groei van 10% in 2024. In de 22ste aflevering van De Schaakpod werd verteld dat de journalisten in Weissenhaus liever keken naar amateurpartijen uit de Nederlandse interclub i.p.v. de Fischer Random-partijen gespeeld door wereldtoppers als Carlsen, Nakamura ...

Desalniettemin fide neemt geen risico's meer sinds ze ruim een decennium geleden de online schaaktrein definitief gemist hebben. Met enkele wereldtoppers als ambassadeurs en een permanente campagne voor Fischer Random-schaak kan je onmogelijk vandaag zeggen of Fischer Random nooit groot en belangrijk zal worden. De schaakrel tussen fide en Freestyle gaat dus over macht en potentieel vele miljoenen in de toekomst.

Fide heeft liever geen wereldkampioenschap dan een wereldkampioenschap dat niet door fide is goedgekeurd. Je kan zoiets machtsmisbruik of een overlevingsstrategie noemen afhankelijk de kant je staat. Feit is dat fide niet terugdeinst om regels op te leggen aan de eigen leden om de eigen belangen zo goed mogelijk te beschermen. Fide-belangen of kunnen we zeggen fide-geld ?

Zo past fide al jaren aparte reglementen voor fidetitels toe voor de eigen georganiseerde tornooien. Op Europese, wereldkampioenschappen,... verdient fide grof geld dus zorgen ze met extra aantrekkelijke voorwaarden ervoor dat spelers eerder hun tornooi kiezen dan een ander tornooi. Voor een CM-titel moet je 2200 fide behalen maar in het Europees teamkampioenschap kan je al met 3,5/7 ongeacht de TPR dezelfde titel behalen. Voor een FM-titel moet je 2300 fide behalen maar in het Europees teamkampioenschap kan je al met 5,5/7 ongeacht de TPR dezelfde titel halen. Voor een IM- of GM-norm moet je minstens een TPR over 9 partijen gespeeld hebben maar in het Europees teamkampioenschap is een TPR over 7 partijen al voldoende.

Dus fide geeft zichzelf een concurrentieel voordeel maar daar stopt het niet bij. Fide verdient ook veel geld met het uitreiken van fide-titels. Het is te zeggen als de spelers die gerechtigd zijn die ook zouden aanvragen wat bijlange niet altijd het geval blijkt te zijn. Van de 4 Belgen die aan de CM-vereisten van 3,5/ 7 in het Europees teamkampioenschap voldeden, blijkt slechts 1 speler effectief de titel te hebben aangevraagd: Michiel Jacobs.

Als ik naar de Belgische elolijst kijk dan vind ik slechts 8 actieve CM (candidate masters) terug. M.a.w. heel weinig spelers zien er graten in om 50 euro voor die titel neer te tellen. Trouwens sommigen buitenlanders zijn nog zuiniger op hun geld en willen zelfs niet betalen voor een FM of een IM-titel. Echter waarom de Indische FM Vedant Panesar na 14 IM-normen en 2462 fide nog steeds de IM titel weigert, is ook voor mij een raadsel (zie Tata-Steel-Qualifiers-2025-report).

Dat spelers titels weigeren aan te vragen, is uiteraard zuur voor fide maar fide krijgt hulp uit een heel onverwachte hoek hiervoor. Het aantal deelnemers in Titled Tuesdays op chess.com is bijna verdubbeld in anderhalf jaar (zie Doubled prizes if 1000 participants in 2025) en om mee te spelen moet je een fide-titel hebben. Aartsvijand chess.com sponsort tandenknarsend fide want ze hebben geen eigen systeem van titels.

In 2023 schreef ik over de Titled Tuesdays dat ik niet begreep waarom spelers hieraan willen meespelen. Vandaag zie ik een "nieuw" fenomeen van spelers die koortsachtig op jacht gaan naar een scalp van een supergrootmeester. Een foto nemen van je idool (zie schaakidolen) is leuk om te tonen aan de vrienden maar met een scalp van je idool maak je pas echt indruk. Zelfs een 2500 fide zoals Alexander Rustemov is niet immuun hiervoor zie zijn chess.com-pagina waarin hij opschept over zijn blitz-overwinningen tegen Magnus Carlsen, Hikaru Nakamura en Alireza Firouzja.

Een neveneffect hiervan is dat heel wat deelnemers in de Titled Tuesdays hun A-spel bovenhalen om zo een supergrootmeester te kunnen verslaan. Velen spelen ongeacht de publicatie van de partijen, de beste varianten die ze bestudeerd hebben. Titled Tuesdays is hierdoor een ware goudmijn geworden voor openingsnieuwtjes en dat is de elite uiteraard niet ontgaan. De commentaar van de Braziliaanse grootmeester Rafael Leitao tijdens de meest recente Tata Steel is hiervan een duidelijk bewijs.

"As usual, this has been already tested in Titled Tuesday,
where nearly every opening idea can be found."

De tijd dat het "verboden" was om blitzpartijtjes te gebruiken in een theoretisch artikel, is zeker voorbij. Zelfs een grote website als chesspublishing.com gespecialiseerd in openingen, aarzelt vandaag niet om blitzpartijtjes van Titled Tuesdays te gebruiken zie hun meeste recent update voor "Darings Defences" 

Heel wat Belgen met een titel hebben al eens geproefd van Titled Tuesdays maar behalve onze Belgische nummer 1 Daniel Dardha is niemand echt grote fan. Daniel is ook de enige die reeds 2 keer won in Titled Tuesdays van Magnus Carlsen. De meest recente was slechts een maand geleden.

Brabo

PS

Daar was ik op zoek voor de losse partijtjes in Lier : Chess960-Generator

Default tijd deel 2

Vorige maand sloeg nogmaals een grootmeester alarm over hoe precair de financiële situatie is geworden als schaakprofessional: Being a chess professional in Europe sucks. De 22 jarige Duitse grootmeester Felix Blohberger vertelt dat zijn jaarlijks inkomen van 30.000 euro bruto te pover is om ooit een gezin van te kunnen onderhouden (in België is het gemiddeld bruto jaarlijks inkomen 48.448 euro).

In de commentaren onder het artikel las ik gelatenheid en zelfs enige vijandigheid om hier iets aan te doen. Niemand wordt verplicht om profschaker te worden en schaken zal nooit populair worden om grote sponsors te kunnen aantrekken. Bovendien heeft een amateurschaker die profschakers helemaal niet nodig.

Eind vorig jaar waarschuwde ik al in Uitdagingen deel 2 dat amateurschakers schromelijk de gevolgen onderschatten van een afkalvend profcircuit maar zelfs ik stond begin dit jaar verbaasd te kijken naar hoe snel het soms kan gaan. In de Open van Praag 2025 scoorde de winnaar 8 op 9 en een TPR van 2578 elo maar scoorde geen IM-norm wegens slechts 2 IMs als tegenstander.

Resultaat winnaar Praag 

Als slechts 1 + 2400 speler meespeelt in een tornooi zie chess-results dan wordt de kans heel groot dat niet IMs te actief worden op de topborden om nog normen te kunnen scoren. Normen zullen bijna onmogelijk worden om te behalen in open tornooien zonder de aanwezigheid van + 2400 spelers. Trouwens Fide eist dat minstens 1 norm in een open tornooi wordt behaald (dit heb ik eerder vermeld in het artikel zie fidetitels).

Ok maar de meeste amateurs nemen deel aan open tornooien zonder een realistisch kans te maken op een norm dus vinden het niet erg dat + 2400s afhaken. Open Marienbad 2025 demonstreert dat het ecosysteem helemaal kan instorten bij gebrek aan prijzengeld. In de meest recente editie speelde voor het eerst sinds de start 23 jaar geleden, geen enkele + 2200 elo mee.

Eindstand Open Marienbad 2025

"I Don't Have A Club" is uiteraard niet de naam van een club maar betekent dat de speler geen club heeft. Voor spelers die geen club hebben, zullen opens altijd de enige plek zijn waar ze klassieke partijen voor fide-elo kunnen spelen maar daar heeft de Belg geen behoefte aan. In De schaakclub deel 2 schreef ik reeds dat elke Belg verplicht is om zich aan te sluiten in een schaakclub.

M.a.w. een dalende prijzenpot zorgt ervoor dat er minder geschaakt wordt. Dat is ook slecht nieuws voor fide want dat betekent ook voor hen minder inkomsten. Sponsors moeten dringend worden aangetrokken. Nee onmogelijk kan dat zeker niet zijn als ik door de fantastische site van Niklaas Verhulst scroll. In talloze boeken, films, reclame wordt graag de metafoor van het schaken gebruikt met als achterliggend idee om iets of iemand als intelligent en gedisciplineerd voor te stellen.

Alleen spat die zeepbel snel uiteen als een potentiële sponsor kijkt naar een schaaktornooi. In de 2de podcast van de Lange Rokade wordt verteld over een grootmeester die gedurende meerdere dagen geen onderbroek draagt (hoe kan je uberhaupt zoiets zien of zelfs naar trachten te kijken ?). In Dieppe 2023 vond ik het ook maar niets dat mijn tegenstander met blote voeten zat te spelen. Daar wilt toch geen enkele sponsor mee gelinkt worden.

Kortom fide wil paal en perk stellen aan dit amateurisme die veel schade brengt aan het imago. Kledingvoorschriften zijn een logische stap hierin. Of jeans kunnen volstaan in een strak professionele context is zeker open voor debat. Ik herinner mij uit mijn studententijd dat jeans niet waren toegelaten door sommige leerkrachten op mondelinge examens en ook vandaag is het nog niet in elke bedrijfscultuur ok.

Daarnaast wil fide ook dat schakers veel meer discipline en inzet tonen in het schaken. Een sponsor zal als werkgever verlangen van zijn werknemers dat ze op tijd komen en hard werken. Zoiets wil je als sponsor ook terugvinden in het schaken. Defaulttijden (wachttijden) worden steeds vaker ingekort en steeds meer tornooien passen Sofiaregels toe.

Voor een complete nultolerantie t.o.v. laatkomers bestaat nog geen algemeen draagvlak maar we zien toch al reducties van 50 t.e.m. 75%. In Open Dortmund en Open Cap Negret is de wachttijd 30 minuten geworden. Fide gebruikte 15 minuten in het Europese teamkampioenschap. Onze ploegkapitein nam er geen risico's want we waren telkens 15 minuten vooraf aanwezig.

Ondertussen werd die richtlijn ook gekopieerd in de interclub. Het is voor de ploegkapitein veel aangenamer als 15 minuten voor de wedstrijd iedereen aanwezig is. Dat is een kleine moeite en appreciatie voor al zijn werk. Schakers houden veel te weinig rekening met elkaar. Dan kunnen we nog heel wat leren van de voetbal waar mijn zoon 75 minuten vooraf aanwezig moet zijn. Te laat betekent op de bank starten en als ploeg een minuut te laat aan de aftrap is verliezen met forfaitcijfers.

Brabo

De reserve

Marcel Van Herck maakte op mijn vorig artikel de terechte opmerking dat heel weinig leden alle 11 ronden in de Belgische interclubs spelen. Ik durf zelfs een stap verder te gaan door te stellen dat steeds vaker spelers voor de minste reden hun kat sturen. Bovendien reserves zijn ook niet meer wat ze vroeger waren. Bijna niemand is nog bereid om standby te staan voor een speeldag om gaten op te vullen.

In Deurne zijn we daarom al jaren geleden afgestapt van basisspelers + reserves per ploeg. Vroeger had je exact evenveel basisspelers als inschrijvingen maar dat werkt niet meer. Nu wordt voor elke ploeg meer basisspelers voorzien dan plaatsen. Dat betekent concreet voor onze eerste ploeg met 8 borden dat we 10 basisspelers hebben.

Dat is geen ideale oplossing want zondag laatst hadden we hierdoor een basisspeler op overschot die evenmin in een lagere ploeg mocht meespelen. Sinds dit seizoen mogen geen + 1900 spelers meer meespelen als invaller in een lagere ploeg van Deurne (wijziging in het wedstrijdreglement). Deurne telt 17 + 1900 spelers dus dat zorgt voor extra stress bij de interclubveranwoordelijke.

Dat is wellicht een luxeprobleem want ik hoor dat een tekort veel vaker en moeilijker op te lossen is. Zelfs met 10 basisspelers voor de eerste ploeg krijgen we geregeld de 8 borden niet gevuld. Ik ga hierin zeker niet vrijuit want ook ik voel er steeds minder voor om alles opzij te schuiven voor de Belgische interclubs. Vorig jaar koos ik voor uitstapjes naar Parijs en de Vogezen met de echtgenote ipv te schaken wat ik 10 jaar geleden nooit had willen doen.

Echter nog een uitstapje naar Wintergloed in Brugge op 1 december met de echtgenote liet ik aan mij voorbijgaan omdat hierdoor o.a. ons 2de bord van Deurne 5 keer zwart op een rij zou krijgen. Ik vermoed niemand had hierover geklaagd maar het voelde voor mij niet goed als eerste bordspeler. Trouwens ik had geluk. Mijn tegenstander in Oostende koos die dag voor een scherp gambiet. Hierdoor was ik in tegenstelling tot vorig jaar in Oostende vroeg klaar en kon ik alsnog in Brugge met een warme chocolademelk de avondwandeling samen met mijn echtgenote afronden.

Volgend jaar is dit probleem van de kleuren definitief van de baan. Ik vernam via de podcast "De Lange Rokade" dat er eindelijk werk is gemaakt van een nieuw reglement om te schuiven met spelers. Spelers mogen tot een halve ploeg hoger of lager spelen dan de huidige volgorde volgens speelsterkte. Voor een ploeg met 8 spelers betekent dit bord 1 mag op bord 5 spelen en bord 8 mag op bord 4 spelen. Ik verwacht veel goeds van dit reglement zeker omdat ik hierdoor minder in het nadeel zal zijn door de ellenlange sterktelijsten. Anderzijds ben ik voldoende realistisch om te beseffen dat de puzzel van basisspelers en reserves niet minder complex is geworden voor de interclubverantwoordelijke met dit nieuw reglement. Op voorhand goede afspraken maken, lijkt mij niet overbodig om iedereen tevreden te houden.

Waar duidelijke afspraken vooraf cruciaal zijn, is een teamcompetitie in het buitenland. Er is niets meer ergerlijk dan onderling niet tot een akkoord te komen wie als reservespeler op de bank blijft zitten. Het overkwam ons in de 4de ronde met de Stukkenjagers in Servië waar pas 's ochtends de reserve d.m.v. een muntje opwerpen bepaald werd. Kostbare voorbereidingstijd was verloren gegaan.

Ambitieuze spelers zitten niet graag op de reservebank, zeker niet als er ook + 1000 euro werd betaald om mee te spelen en een week verlof werd genomen. De situatie wordt nog moeilijker als spelers onderling tot een akkoord moeten komen omdat er geen niet-spelende ploegkapitein is om te modereren. Uit onderstaande tabel zou je zelfs kunnen afleiden dat het uiterst twijfelachtig is om reserves uberhaupt voor een 7 ronden teamkampioenschap te gebruiken.

Teams met reservespeler(s) en spelende ploegleider waren de slechtst presterende combinatie.

De data zijn erg beperkt dus het is gevaarlijk om grote conclusies te trekken maar zeker is dat een niet-spelende ploegleider voor de Stukkenjagers een meerwaarde had kunnen betekenen. In Oost-Europa is het erg lastig om de nodige aanpassingen te kunnen verkrijgen voor een speler met beperking die in ons team meespeelde. Onze ploegkapitein Luuk Baselmans deed zijn uiterste best om alle taken te vervullen maar miste op het einde energie aan zijn bord om een topresultaat neer te zetten. De kost van een niet-spelende ploegleider is natuurlijk het grootste obstakel wat we duidelijk zien in welke teams er over 1 beschikken.

Een niet-spelende ploegleider kost geld en is dan ook iets wat
vooral de sterkste teams met professionele spelers gebruiken.

In mijn vorig artikel vertelde ik dat het Europees teamkampioenschap het mooiste tornooi is waar ik ooit aan heb deelgenomen. Ik vermoed dat dit ook de voornaamste reden is waarom ondanks de extra kost veel zwakkere teams over reservespelers beschikten.

Een laatste waarschuwing wil ik ook nog geven aan teams die werken met een beurtrol als reserve. De Stukkenjagers gebruikten net als 3 andere deelnemende teams voor deze "meest eerlijke" verdeling maar kwamen pas achteraf te weten dat dit ook nadelen heeft. Net als de 4 Belgen Nils Vantorre, Michiel Jacobs, Mark Dechamps en Dennis Van Vliet had ons laatste bord Erwin Kalle minstens 3,5 punten behaald. Alleen Erwin had het behaald over slechts 6 partijen t.o.v. 7 partijen voor de anderen en dan telt het resultaat niet voor de CM (Candidate Master) titel. Ja 3,5 punten halen in 6 partijen is moeilijker dan in 7 partijen maar die logica volgt fide niet.

Brabo

Het mooiste tornooi

De Belgische interclubs is niet alleen veruit het meest populaire tornooi voor de Belgische schaker. Het trok ook nooit eerder zoveel schakers aan. Als ik goed geteld heb dan zijn er 1756 inschrijvingen die zich gecommitteerd hebben om dit seizoen 11 wedstrijden te spelen. In de 5de en laagste afdeling zijn er zelfs 17 reeksen (A t.e.m. Q) waarbij ik mij afvraag hoe promoties en degradaties zullen werken. Er zijn slechts 16 promotieplaatsen voor de 17 reeksen of hoopt men dat er een ploeg vrijwillig degradeert?

Aantal Belgen die deelnamen in het voorbije jaar
aan Belgische open tornooien met klassiek schaken

Geen enkel open klassiektornooi komt in de buurt betreffende Belgische deelnames. Zelfs als ik alle tornooien samentel kom ik er nog niet aan. Waarom is en blijft de Belgische interclubs een succesverhaal?

• Flexibiliteit: In tegenstelling tot open tornooien is het in de Belgische interclubs toegelaten om een afwezigheid op te vangen door een reservespeler
• Heel lage kost: Geen dure overnachtingen en er wordt getracht om de afstanden minimaal te houden binnen een reeks
• Interessante tegenstanders: Je krijgt in tegenstelling tot zwitserse open tornooien meestal iemand die dicht tegen je eigen rating aanleunt
• Ploegencompetitie i.p.v. individuele competitie: Ik vermoed sommigen spelen ook mee omwille van het ploegaspect. Bovendien blijven de resultaten ook meetellen voor de individuele rating of zelfs een norm

Ik heb vele jaren dan ook de Belgische interclubs absolute voorrang gegeven. Het is pas toen ik 5 jaar geleden opnieuw in het buitenland open tornooien begon te spelen dat dit veranderde. Een buitenlands tornooi is zoveel meer dan enkel wedstrijden spelen.

3 keer een magisch wintertornooi met sneeuw meegemaakt
in Mariënbad Tsjechië (2022, 2023 en 2024)

Dan heb ik het niet zozeer over de andere taal, cultuur en omgeving maar vooral dat je elke dag helemaal kunt/ mag spenderen aan het schaken. Een Belgisch kampioenschap in Lier is een meevaller betreffende lokatie want ik kan elke dag thuis slapen en eten maar heeft ook nadelen. Ik herinner mij dat topspelers vaak een hotel boeken zelfs voor een tornooi in de thuisstad om de onvermijdelijke afleidingen te vermijden.

In 3 decennia heb ik 25 meerdaagse tornooien in het buitenland gespeeld maar mijn meest recente avontuur in Servië steekt er met kop en schouders bovenuit als mijn mooiste. Over de uitzonderlijk interessante tegenstanders schreef ik reeds vorige maand zie Uitdagingen deel 3. Daarnaast hadden we ook het geluk om in een excellent hotel met zeer lekker vol pension te verblijven (zie voor foto's van het eten naar mijn verslag op de Belgische schaakbond). Ik herinnerde mij van o.a. mijn trip naar Roemenië in 2022 zie WK jeugd deel 2 dat je best niet krenterig doet hierover (andere Belgen met goedkoper hotel hadden het veel minder goed). Bovendien wist ik ook nog van een andere trip in 2017 naar Rusland zie familieschaak deel 2 dat er heel lekker gegeten kan worden in de Balkanlanden.

Daarnaast is het spelen van een ploegencompetitie in het buitenland nog veel interessanter dan in België. Met een groep ambitieuze spelers van ongeveer hetzelfde niveau een week samen werken aan 1 doel (als team zo hoog mogelijk in de rangschikking eindigen) op 1 locatie zorgt mits enig geluk al heel snel voor camaraderie en samenwerking. Leeftijdsverschil of beperking speelt dan nauwelijks nog een rol wat je duidelijk kunt aflezen uit onderstaande foto.

Vooraan zitten ik en Jasper.
Achteraan staan lnr Bertalan, Bob, Erwin, Luuk en Sam.

Al voor vertrek in de luchthaven werd er duchtig geblitzt in een bar. Tips in de voorbereidingen werden vlot gedeeld via een whatsappgroepje. Elke avond werden grappige anekdotes of stellingen gedeeld van de voorbije ronde. Vooral de gezamenlijke analysesessies van onze eigen partijen werd gesmaakt. Ik herinner mij dat we onderstaande remisepartij tot in het eeuwige samen dissecteerden tot hilariteit van iedereen.

Als het klikt tussen de spelers dan is wachten plots niet meer vervelend. Enkele uren wachten op de nachtbus voor de luchthaven vul je op met blitzen. Enkele uren op een nachtbus vul je dan weer met praten en je toekomstige tegenstander laten geloven dat je geen interclub tegen hem zult spelen. Een uur extra wachten midden in de nacht in een afgesloten luchthaven door verandering van zomeruur naar winteruur? Dat is nog een extra uur plezier samen. De laatste whatsappberichtjes lieten geen twijfel bestaan over hoe jammer iedereen het vond dat het voorbij was.

Trouwens ik vermoed dat ik niet de enige Belg ben die dit het mooiste tornooi vind waar je als amateurschaker kunt aan deelnemen. In deze editie namen reeds 26 Belgen deel waarbij het voor 13 de enige buitenlandse schaaktrip was in 2024. Verscheidene Belgen namen ondanks een gemiddeld prijskaartje van 1500 euro al meerdere keren deel aan dit teamevent maar recordhouder is wellicht de Luxemburgse expert Pierre Gengler met deelnames aan minstens 12 edities.

Heb je tips voor andere mooie tornooien die ik zeker niet mag missen dan laat het weten in de reacties!  Volgend jaar zal het Europees teamkampioenschap plaatsvinden in het zonovergoten Rhodos (Griekenland) en die heb ik al aangeduid met stip op de schaakkalender. Ik zal heel snel moeten zijn om een plaats te bemachtigen na dit artikel.

Brabo

Risico's deel 3

Is het iets typisch Oost-Europees of zijn we veel meer amateurschaker in het Westen? Het Europees teamkampioenschap in Servië was mijn 4de opeenvolgende tornooi in Oost-Europa (na eerder 2 in Tsjechië en 1 in Roemenië) dat er geen aparte analyseruimte met schaakborden werd voorzien. Ik heb het ooit gevraagd waarom en men vertelde mij dat partijen worden besproken thuis met de coach en niet met de tegenstander.

Dus als 2 Westerse schakers dan toch iets aan elkaar willen vertellen in zulk tornooi dan gebeurt dit met blindschaak op straat rechtstaand buiten de tornooizaal. Dat is precies wat er gebeurde na de laatste ronde in Servië die ik speelde tegen de Franse expert Alexis Cahen. Na de partij sprak ik mijn tegenstander in het Frans aan (iemand in zijn moedertaal kunnen aanspreken is altijd een plus) waardoor we nog een kwartiertje op de stoeprand van het hotel waar we speelden, bleven praten.

Zo kwam ik te weten dat Alexis niet alleen mijn lichess-artikel How to reveal the identity of an anonymous master had gelezen maar ook voorbereidingstijd had verloren aan het bekijken van mijn lichessprofiel met fake-openingsrepertoire. Ik had er veel tijd in gestoken (zie Schaakopeningen studeren deel 6) dus het was leuk om te horen dat mijn duivels plannetje ook werkt. Ik verwacht dat het nog veel andere schakers zal misleiden.

Ik weet niet of het poets wederom poets was maar Alexis vertelde mij ook dat de variant die hij had ingestudeerd eigenlijk verliest voor zwart. Hij legde mij zelfs haarfijn uit hoe je dit moet spelen met wit om te winnen. Dat spelers een inferieure of zelfs verliezende variant spelen is niet nieuw voor mij (zie o.a. Spelen op de man). Het was wel de eerste keer in mijn schaakcarrière dat iemand niet alleen openlijk toegaf dat wat hij speelde verliest maar ook nog eens achteraf de weerlegging ervan meegaf.

Vandaag kan iedereen met een computer heel snel een evaluatie zien van een variant dus het maakt nog weinig uit om een weerlegging niet te vertellen. Wat Alexis wel duidelijk maakte, was dat een verliezende opening niet perse een slechte openingskeuze is voor bordschaak. Wij als mensen zijn vaak niet in staat zonder computer om de weerlegging te vinden. Meer zelfs in het voorbeeld van Alexis scoort zwart veel hoger in de praktijk dan je met een "normale" openingskeuze kunt verwachten. Het openingsconcept bevat dan ook een zeer gevaarlijke val waar menig speler al is in verongelukt.

Gelukkig herinnerde ik tijdens de partij mijn artikel van 2013 schaakintuitie deel 2 dat hetzelfde idee toepassen in gelijkaardige stellingen erg riskant kan zijn. Ondanks ik de weerlegging niet zag van het winnende concept tegen 14...hxg6 t.o.v. 14...fxg6, vond ik het daarom verstandiger om iets anders te spelen.

Ik wist dat 14... fxg6 ook moest verliezen want anders had ik geen groot voordeel gezien op het computerscherm voor wit tijdens de partijvoorbereiding. Echter na 15 minuten nadenken realiseerde ik dat ik de computerwinst nooit zelfstandig zou kunnen vinden en besloot ik met een algemene afruil de stekker uit de partij te trekken.

Dat was laf zullen sommigen denken. Wat een zonde om niets te doen met zoveel potentieel die in de stelling aanwezig was. Mijn ploegmakkers waren minder kritisch en vonden het geen slechte keuze in belang van het team. Spelen tegen een voorbereiding gemaakt met een computer die ruim duizend elo sterker is, is geen gelijke strijd.

In deel 2 heb ik reeds enkele voorbeelden gegeven waarin spelers bewust afwijken met een (iets) minder goede zet om openingskennis te omzeilen. Dat is uiteraard niet altijd mogelijk. Soms zit je hoofd al in de muil van de leeuw en kan je enkel nog hopen dat het beest niet zal bijten.

Brabo

Openingskennis of zelf bedacht ?

Ook in 2024 spendeerde ik geen enkele euro aan schaakmateriaal als we de schaakroman De Sponsor buiten beschouwing laten. Schakers spelen in die roman een hoofdrol maar het is fictie en kan zeker niet als schaakstudie worden beschouwd. Fictieboeken zijn vandaag de grootste slokop in mijn leesbudget (maar dat doe ik met plezier om auteurs financieel een duwtje in de rug te geven). Hieronder vind je een overzicht wat ik vorig jaar kocht en las.

Brabo's boeken 2024

Legende mijn beoordeling

Enkel van de Britse auteur Matt Haig heb ik dus meerdere boeken gelezen. Samen met zijn boek Wezens dat ik in 2023 las, zijn het er ondertussen 4 maar niet elk boek vind ik even goed. Middernachtbibiliotheek (winnaar van de Goodreads price 2020) is zonder twijfel zijn meest populaire en beste boek. Het hoofdpersonage komt in een middernacht-bibliotheek terecht waar elk boek een ander leven van zichzelf voorstelt. Ik zal het boek hier niet bespreken maar ik hou van dit soort boeken die je laten nadenken. Ben ik tevreden van mijn leven en welke andere levens had ik willen meemaken?

Zo stelt wellicht iedere volwassene zich wel eens de vraag wat er had gebeurd als andere keuzes op sleutelmomenten waren genomen. Als kind hield ik van toneel en een rolletje spelen ging me best goed af. Wie weet, in een ander leven was ik een beroemde acteur. "Ik had niet misstaan in Holywood" vertelde een teamgenoot mij enkele maanden geleden na afloop van de laatste ronde van het Europees teamkampioenschap.

Voor die partij had ik 2 geheime accounts gevonden van mijn tegenstander. Het was niet eenvoudig maar ik slaagde erin om SDishman (met de misleidende profielnaam Stephen Dishman van England) en Alexis1666 te koppelen aan de Franse expert Alexis Cahen. Hierdoor kreeg ik toegang tot 18.000 extra partijen van Alexis maar vooral wist ik exact welke lijn in de Siciliaanse Draak hij altijd koos. In enkele uren voorbereiden maakte ik er compleet gehakt van.

Net voor de partij vertelde ik mijn ploeggenoten dat ik bovenstaande prachtige analyse had voorbereid en ingestudeerd dus iedereen keek met belangstelling naar wat er zou gebeuren op mijn bord. De partij begon en jawel de eerste zetten vlogen op het bord zoals ik had voorspeld. Op zet 10 hield ik echter halt. Ik wou mijn tegenstander uiteraard niet laten afwijken van zijn standaardopening en door nog verder snel te spelen zou hij onraad ruiken. Voor elke nieuwe zet verspilde ik daarom telkens meerdere minuten zoals ik 10 jaar eerder in mijn artikel camouflage had beschreven. Mijn ploeggenoten konden met moeite hun lach verbergen.

Het was dan ook een koude douche toen op zet 14 Alexis alsnog afweek met iets dat ik niet op voorhand had bestudeerd (want geen partijen ermee teruggevonden). Achteraf besefte ik dat ik een kapitale fout voor de partij had gemaakt. Als je heel goed bent in geheime accounts te vinden dan verkondig dat niet onder eigen naam op het internet. Mijn tegenstander had na het lezen van mijn lichess-artikel How to reveal the identity of an anonymous master beslist om in 3 uren tijd een voor hem nieuwe sublijn in te studeren.

De camouflage zelf was eigenlijk gelukt want achteraf gaf Alexis toe dat hij twijfelde tijdens de partij om toch de oude lijn te spelen. Uiteindelijk had hij het zekere voor het onzekere genomen want tenslotte had hij er 3 uren werk in gestoken. Ik was erg kwaad op mezelf en les geleerd om volgende keer mijn artikel offline te halen bij zulke partijen. Ik had het artikel gepubliceerd om lichess onder druk te zetten om hun database offline te halen (veel sterke spelers zijn al afgehaakt) maar nu kwam het dus terug als een boemerang.

Heeft je tegenstander de openingszetten aan het bord bedacht of is het openingskennis? Het is een heel belangrijk stukje informatie in het beslissen van hoe je best hierop kan antwoorden maar dus vaak heel moeilijk te achterhalen. Dit werd nogmaals bewezen na mijn 4de partij in hetzelfde tornooi waarna ik een levendige discussie over de opening had met mijn teamgenoten. Was de uiterst vreemde 7de zet (Pg4) van mijn tegenstandster het 16 jarig meisje Masa Babic met een bescheiden rating van 2033 aan het bord bedacht of een ingestudeerd nummertje?

Openingskennis of werd 7...Pg4 aan het bord bedacht?

Masa speelde de zet na 5 minuten denken en bovendien 2 keer hetzelfde stuk spelen in de opening is typisch iets voor een zwakkere speler. Mijn ploeggenoten dachten dat ze het zelf had bedacht aan het bord. Echter ik had onmiddellijk twijfels hierover. Iemand die al 2150 elo heeft gehad en zichzelf een professional noemt, speelt geen onnatuurlijke zetten als Pg4 zonder voorkennis. Bovendien had ik vooraf ontdekt dat haar tweelingszus Milana Babic al enkele maanden intensief deze opening aan het spelen was. Rekening houden met schakende familieleden in de partijvoorbereiding loont vaak zoals ik al schreef in 2017 zie familieschaak deel 2.

Nee Masa leek mij verrast door de variant die ik koos (want enkele maanden eerder in het Belgisch kampioenschap had ik een totaal andere gespeeld + die partij was in de Yottabase beschikbaar) en het lijkt mij daarom zeer waarschijnlijk dat ze tijd nodig had om haar analyses op te rakelen. Pas toen ik ontdekte dat de Servische grootmeester Mihajlo Stojanovic (tevens coach van veel lokale spelers) het enkele maanden eerder had gespeeld, was ik helemaal zeker dat de zet vooraf bestudeerd was geweest.

Ondertussen heb ik een uitgebreide studie gemaakt van dit concept en een weerlegging heb ik niet gevonden. Het is evenmin toeval dat enkele (sterke) spelers het recent veelvuldig hebben getest o.a. op lichess.

Ik heb een grote neus maar durf niet te stellen dat die mij helpt om te bepalen wat openingskennis is of aan het bord bedacht. Wat wel zeker helpt is in de voorbereiding een goed beeld vormen van de karakteristieken van je tegenstander. In een volgend artikel zal ik het hebben welke strategie ik verkies als mijn tegenstander nog in boek zit en ik niet meer.

Brabo