Copycats deel 2

De impact van Magnus Carlsen op het klassieke schaken in het voorbije decennium mag niet worden geminimaliseerd. Hij leerde ons opnieuw dat succesvol schaken ook kan zonder enorme hoeveelheden openingstheorie te studeren. In 2014 schreef ik al dat hij wellicht op zijn eentje voor een merkbare daling in diepte van openingsnieuwtjes heeft gezorgd (zie De gelukzak).

Echter vandaag zie ik ook de eerste signalen dat deze daling helemaal is teruggedraaid en erger. Ik stel mij bijgevolg ook vragen bij de uitspraak " Chess is in good hands for the future." van Magnus in een recent interview die ik eerder al vermeldde op deze blog. Steeds meer toppartijen blijken van a tot z gecopieerd te zijn uit een laboratorium. In Schaakbuddy deel 3 schreef ik dat de Indiërs de coaching naar een compleet nieuw niveau hebben gestuwd. Niet verwonderlijk speelt hierin ook de openingsstudie een zeer grote rol.

In het voorbije jaar kon je dan ook meerdere krankzinnige voorbeelden online vinden van openingsvoorbereidingen ver voorbij zet 30 van Indiërs die hun illustere tegenstanders in problemen brachten. Zo heeft de Indische topgrootmeester Santosh Gujrath Vidit ondertussen de reputatie van bijzonder goed voorbereid te zijn in de grote openingen zie de Grunfeld tegen Maxime Vachier-Lagrave en het Russisch tegen Ian Nepomniachtchi. Echter misschien wel het meest absurde staaltje van voorbereiding kwam van de Indische topgrootmeester Arjun Erigaisi die in een rapidpartijtje !! een + 35 zetten voorbereiding uit de losse pols schudde.

Als je naar het youtubefimpje kijkt van deze partij dan valt het mij vooral op hoe Arjun ongeïnteresseerd zijn zetten in sneltempo op het bord kwakt. Pas wanneer de stelling compleet gewonnen is, begint hij voor het eerst na te denken en dan is het uiteraard kinderspel voor een +2700 speler om het punt binnen te koppen. Moet dat de mooie toekomst van ons schaken voorstellen? Is dat het schaken waar de fans en sponsors zitten op te wachten?

Ik overdrijf met dit horrorbeeld niet? Zulke lange theoretische partijen hebben altijd bestaan maar zijn uiterst zeldzaam, hoor ik denken. Is dat zo? Ik vrees dat we ons vandaag toch in een andere wereld bevinden dan een decennium geleden. Ik zie partijvoorbereidingen in rapidpartijen die je vroeger enkel in een finale van een klassiek wereldkampioenschap kon terugvinden. Extreem diepe partijvoorbereidingen zijn niet enkel meer in reeds diep geanalyseerde varianten maar soms gaat het in 1 keer met een dozijn of meer zetten dieper in tegenstelling tot vroeger in kleine stapjes. Tenslotte je hoeft helemaal geen dure software/ hardware te hebben en/of een wereldtopper te zijn om zulke diepe analyses te kunnen maken. Zelfs ik kan nu relatief makkelijk monster-voorbereidingen maken van zelfs + 40 zetten.

Ja het is 1 ding om zulke monsters te creëren. Je moet het ook nog altijd op het bord kunnen reproduceren en ik geef toe dat dit allerminst vanzelfsprekend is voor een amateurschaker zoals ikzelf. Bovendien zelfs als je dit lukt dan ben je nog niet klaar met de job. In bovenstaande analyse kan je al zien dat er naast de hoofdvariant vaak talloze subvarianten zijn die je ook best op voorhand bekijkt want die bevatten dikwijls ook heel lastig te vinden zetten. In de meest recente open van Gent kostte het mij bijna de tornooioverwinning want ik had de zwakkere alternatieven in de lange openingsvariant onvoldoende vooraf bestudeerd. De computerweerlegging bleek onvindbaar voor mezelf aan het bord.

In bovenstaand voorbeeld zien we nog een ander nadeel van dit soort monstervarianten. Als je die ene winstkans mist dan valt er vaak niet veel meer nog voor te spelen. M.a.w. dit soort schaken zorgt dat er nog heel weinig ruimte overblijft voor de menselijke creativiteit (waarvoor we tenslotte allemaal schaken, niet?).

Ik wil ook nog even benadrukken dat bovenstaande copycats erg verschillen van wat eerder aan bod kwam in o.a. deel 1 en fouten. Oude copycats bestonden uit 100% kopiëren van reeds bestaand materiaal met af en toe enkele nieuwe toegevoegde zetten. Nieuwe copycats daarentegen bieden vaak zeer diepe nieuwe varianten aan die echter compleet door moderne software/ hardware zeer grondig werden voorbereid.

Ik vrees dat het topschaak Carlsen zal missen zeker als het klassiek schaken betreft. Voor ons amateurschakers denk ik dat er weinig of niets zal veranderen. Ik heb mijn meest recente partijen eens vergeleken met mijn artikel uit 2018: Welke openingen spelen mijn tegenstanders?. Ik zie geen substantiële wijziging in de diepte van de openingsnieuwtjes die recent op mijn bord verschenen. De meeste amateurschakers zouden het wellicht ook snel voor bekeken houden als schaken enkel nog kopiëren van ingestudeerde lijnen zou betekenen. Moderne copycats lijken mij dus voornamelijk een probleem voor de topschakers.

Brabo

Mijn eerste tornooioverwinning

Eindelijk na 30 jaar behaalde ik deze zomer mijn eerste tornooioverwinning. Een doel is het nooit geweest voor mij en ik heb nooit een tornooi geselecteerd op basis van mijn winstkansen maar ik kan evenmin ontkennen dat het winnen van Open Gent 2023 mij vandaag helemaal onverschillig laat. Een extra emotionele toegevoegde waarde is net dat het in Gent gebeurde waar ik exact 30 jaar geleden mijn allereerste open klassiek tornooi heb gespeeld.

In mijn carrière heb ik wel meer tornooien gewonnen en zelfs enkele opens maar dit was mijn eerste klassieke open vandaar de titel. Ik denk dat iedere schaker het wel eens met mij is dat een klassiek open tornooi winnen iets speciaals is. Een grote meerderheid van de schakers slaagt er nooit in om eentje te winnen in hun leven. Ik heb er dus 30 jaar moeten op wachten en dat pas bij mijn 60ste deelname aan een open klassiek tornooi.

Ik heb elk jaar 1 of meerdere open klassieke tornooien gespeeld met uitzondering van het jaar 2007 toen mijn dochter Evelien werd geboren. Net voor ik trouwde in 2006 waren mijn meest actieve jaren (en behaalde ik ook mijn FM-titel). Nu de kinderen zelfstandiger zijn, ben ik sinds een paar jaar weer meer beginnen spelen.

Wat je uit bovenstaande tabel ook kunt afleiden is dat ik heel veel unrated heb gespeeld. Dat was tot een decennium geleden heel normaal maar tijden veranderen (zie ook mijn vorig blogartikel). Het is een logische evolutie sinds fide besliste om de minimumelo te verlagen naar een niveau dat voor de overgrote meerderheid van de clubschakers haalbaar is. Vroeger was voor rating spelen internationaal enkel weggelegd voor 1% van de schakers. Nu kan iedereen het (fide ontdekte dat het kassa, kassa was) en zeker de jongeren zijn verzot op die elopuntjes.

Ik vermoed dat het voor een fidemeester (sinds 2004) en + 2300 speler het op zijn minst traag is om 30 jaar/ 60 deelnames te moeten wachten op een eerste open klassieke tornooioverwinning. Ik ken heel wat spelers die hierin geslaagd zijn met veel minder tornooien te spelen en met een veel lagere elo. Er zijn 2 redenen voor mijn magere oogst. De eerste is dat ik in slechts een handvol tornooien bij de favorieten behoorde. Echter misschien nog belangrijker is dat ik de punch mis in mijn repertoire/ speelstijl om veel partijen te winnen. Ik heb in mijn carrière meerdere lange streaks gemaakt van partijen zonder nederlaag maar daar win je geen tornooien mee. In onderstaande tabel maak ik een overzicht van mijn +20 streaks van klassieke partijen zonder nederlaag waarin ook 7 open complete klassieke tornooien in bevat zijn.

6 streaks van + 20 klassieke partijen zonder nederlaag speelde ik al in mijn carrière. Veel tegenstanders waren beduidend lager gekwoteerd (zie je o.a. aan het aantal FMs, IMs of GMs als tegenstander) dus ik besef ook dat de ene streak niet dezelfde waarde heeft dan de andere. In elk geval het bewijst dat ik niet-verliezen heel belangrijk vind maar dat is een obstakel om open tornooien te winnen. Je hebt bijna altijd wel minstens 1 deelnemer die in een open tornooi veel partijen wint en dan net voor je in het eindklassement springt (zoals mij meermaals is overkomen).

Ook in de Open van Gent 2023 leek het weer uit te draaien op een net-niet-verhaal. Ik kon na mijn 5de remise in de laatste ronde enkel nog hopen op dat de resterende 2 topborden ook op remise zouden eindigen en bovendien moest dan ook nog het scheidingssysteem in mijn voordeel uitdraaien. Ik had er weinig hoop op maar Caissa was mij deze maal goed gezind. Alles werd remise en voortschrijdingspunten bleek het scheidingssysteem te zijn wat uiteraard in mijn voordeel was want ik stond van start tot einde aan de leiding.

Dat laatste betekent ook dat mijn tornooioverwinning niet helemaal onverdiend is. Ik stond in het hele tornooi slechts 1 zet in duidelijk nadeel toen ik met een fout pionoffer remise voorstelde in mijn partij tegen uiteindelijk de 2de in de eindstand Ian Vandelacluze. Hij vertrouwde de complicaties niet dus nam mijn voorstel aan. Soms speelde ik best wel scherp zoals in de tweede ronde met een dubbel (bekend theoretisch) stukoffer want die variant blijft altijd erg risicovol zonder computer.

Of het nu door de polemiek (unrated/ rated) was of niet, veel complimenten heb ik niet ontvangen. Schakers zijn sowieso daar niet echt goed in (zie ook Complimenten) maar deze keer ging ik zelf ook niet volledig vrijuit. Ik vertrok nog voor de prijsuitreiking helemaal was afgerond dus ik zond mijn kat naar de receptie achteraf. Mijn zoon Hugo had die avond zijn eerste officiële training met zijn nieuwe voetbalploeg en dan moet je een lastige keuze maken.

Ik hoop dat ik niet opnieuw 30 jaar zal moeten wachten op een volgende tornooioverwinning. Ik hoop ook dat het een volgende keer wel eens met rating kan lukken. Ik word er niet jonger op dus het wordt niet makkelijker maar misschien helpt mij wel de instorting van het schaakprofessionalisme een handje. Ik merk op dat veel grootmeesters afhaken nu het prijzengeld bijlange niet meer een inkomen garandeert maar daar wil ik het liever in een artikel over hebben. Met de 150 euros die ik verdiende met de tornooioverwinning, kon ik (dankzij elke dag op en af te rijden naar huis) net al mijn kosten dekken.

Brabo

Ongekwoteerd deel 2

You shall not play unrated when rated games are available.

De meest recente editie van de Open van Gent was wellicht de meest controversiële ooit. Nooit eerder heb ik zo vaak bitsige commentaren gehoord over mijn deelname. Reeds weken voor het tornooi startte, begonnen de verwijten al over waarom ik ongekwoteerd (unrated) wou spelen i.p.v. gekwoteerd (met elo/ rated). Bij het aanmelden in Gent kwam een sympathieke Engelsman mij feliciteren voor het knap staaltje camouflage dat ik had opgevoerd door opzettelijk mij op "de verkeerde" deelnemerslijst te plaatsen om dan in laatste instantie naar de "echte" deelnemerslijst te switchen. Hij volgt mijn blog al vele jaren maar zoiets zou ik nooit doen. Ik vind het totaal niet ok wanneer "valse" deelnemers op een deelnemerslijst staan en dus nee dat soort camouflage is voor mij een aantal bruggen te ver. Integendeel ik plaats mezelf vaak op een deelnemerslijst enige tijd op voorhand zodat andere spelers misschien ook overwegen om deel te nemen (ik vernam dat dit al meermaals lukte want sommigen willen die Brabo wel eens in levende lijve ontmoeten).

Tijdens het tornooi moest ik bijna elke ronde mijn keuze verrechtvaardigen aan iemand en tot zelfs lang na het tornooi botste ik op denigrerende opmerkingen over het ongekwoteerd tornooi. Het ongekwoteerd tornooi is voor de zuiplappen en dronkaards die elke nacht doorbrengen op de Gentse feesten. Het ongekwoteerd tornooi is voor angsthazen die hun schamele elopuntjes vrezen te verliezen en dus vanzelfsprekend al overgekwoteerd staan. Ik heb een olifantenvel dus liet het niet mijn koude kleren raken (anders had deze blog ook niet lang bestaan) maar hoorde van sommige medespelers in het ongekwoteerd tornooi dat ze het wel lastig hadden met al die negatieve opmerkingen.

Veel van mijn medespelers begrepen ook niet vanwaar al die vijandelijkheid plots kwam. Dit was de 44ste editie van de Open Gent en de vorige 43 keer werd geen enkele deelnemer aangevallen omdat hij deelnam aan het ongekwoteerd tornooi dus waarom juist nu? De meme (gemaakt met behulp van www.ranzey.com/generators/bart) bovenaan zegt het al "Je zal niet ongekwoteerd spelen als je gekwoteerd kunt spelen." Het is een ongeschreven wet in het schaken waar ik op de hoogte van was en dus ik was mij goed bewust vooraf welke strafexpeditie ik zou moeten ondergaan. Nee schakers zijn niet de meest empathische mensen.

De organisatie twijfelt ook of het experiment van zowel een ongekwoteerd als gekwoteerd tornooi simultaan te houden nog navolging moet krijgen. Tijdens het tornooi hoorde ik al stemmen dat de opsplitsing geen goede keuze was geweest. De editie werd verkocht als een succes (meer spelers in totaal dan vorige editie) maar als je het rated tornooi van Gent vergelijkt met de Brugse meesters dan moet je toch erkennen dat het eerder een mislukking was. Gent is het enige Open tornooi in België voor elo in de maand juli en trok slechts 177 deelnemers aan. Brugge was al weken op voorhand volzet met 280 deelnemers ondanks 2 extra speeldagen (dus beduidend hogere kosten) en een bikkelharde concurrentie van Geraardsbergen, Brasschaat, Luik, Charleroi in augustus. Betreffende sterke spelers was er ook een heel groot verschil. Rated Gent had 1GM, 1 IM en 5 FMs. Rated Brugge had 1 GM, 6 IMs, 9FMs, 1 WIM, 3 WFMs.

Dus ik heb een vermoeden dat het ongekwoteerd tornooi wel eens afgevoerd wordt volgend jaar. Sommigen duiden ook het ongekwoteerd tornooi aan als de schuldige voor het zeer matige succes van het rated tornooi. Volwassen spelers haken af in het rated tornooi omwille van de extra blootstelling aan jeugdspelers. Er is een onevenwicht aan leeftijden veroorzaakt door de drainage van oudere spelers naar het unrated tornooi.

+45 jarigen stappen massaal over naar het ongekwoteerd tornooi

Daar bovenop is er ook een drainage van de 2000-2200 elospelers naar het unrated tornooi. Dat bracht als vreemd fenomeen dat ondanks een 3 keer grotere prijzenpot voor het rated tornooi dat er kwalitatief nauwelijks een verschil was aan de top met het unrated tornooi. De tornooiwinnaar van het unrated tornooi kreeg 4 op de 9 ronden sterkere tegenstand en dan besef je dat het qua hogere elos uit balans was in het rated tornooi.

2000-2200 spelers stappen massaal over naar het ongekwoteerd tornooi

Dus sommigen menen dat het succes van een rated Open Gent makkelijk kan worden verbeterd door het unrated af te schaffen. Geen drainages meer en het vergemakkelijkt ook alle werk want geen gedoe meer met de inschrijvingen/ paringen voor 2 parallelle tornooien. Dit jaar was mijn zoon Hugo de dupe want door een administratieve fout van de organisatie stond hij voor het verkeerde tornooi ingeschreven.

Echter ik wil het bestuur van de KGSRL toch waarschuwen met dit soort haastige beslissingen want het zou wel eens helemaal anders kunnen aflopen. De Open van Gent is ontegensprekelijk verbonden met de Gentse feesten en dit is vooral een magneet voor buitenlanders die net daarom soms al decennia deelnemen aan het tornooi. Nu je ziet heel duidelijk aan onderstaande statistiek dat er voor veel buitenlanders grenzen zijn aan de hoeveelheid elopunten die je wenst te verliezen door te schaken in combinatie met feesten. Belgen hebben altijd nog de optie om de Gentse feesten te bezoeken voor of na het tornooi.

Niet Belgen stappen massaal over naar het ongekwoteerd tornooi

Bovendien merk ik ook op dat veel van die zogenaamde zuiplappen/ dronkaards toch vaak meer respect/ discipline aan de dag leggen dan al die "brave" schakers in het rated tornooi. Wie is er dan de echte angsthaas betreffende elo verliezen?

Beduidend meer forfaits in het rated t.o.v. unrated

Dat er veel spelers zijn die voor rating willen spelen dat begrijp ik maar er is duidelijk ook nog vraag voor een ongekwoteerd tornooi. Als je de +55 meetelt (die ook unrated is) dan wordt het verschil zelfs klein tussen beide type tornooien. Van de 27 +55 deelnemers aan het unrated tornooi gaat wellicht iedereen overstappen naar het aparte +55 tornooi (indien het unrated blijft). Trouwens ik snap niet goed waarom dat +55 tornooi dan net wel ongekwoteerd blijft (net zoals in Geraardsbergen). In het buitenland zijn die +55 tornooien allemaal met ratingverwerking dus waarom hebben we die uitzondering?

Last but not least wil ik ook nog aangeven dat het ongekwoteerd tornooi altijd een unieke springplank is geweest voor (nieuwe) spelers die nergens zijn aangesloten. Ook deze editie deden weer 7 spelers mee die geen lid zijn van een club of fide. Die mensen vallen dan wellicht uit de boot als het ongekwoteerd tornooi wordt afgeschaft en dan is er niets meer in België voor hen in die modaliteit. Akkoord dit is geen kerntaak voor de Open Gent en misschien moet iedereen worden verplicht om lid te worden maar ik was ooit een van hen. In de jaren 1993, 1994 en 1995 nam ik deel aan de Open Gent zonder lid te zijn van enige club. Dat was toen het enige open klassiek tornooi dat ik speelde elk jaar. Indien ik toen niet de kans had gehad om deel te nemen dan had misschien mijn schaakcarriere niet bestaan noch was deze blog ooit gestart. Serendipity?

Brabo

De schaakpauze

Maandag 28 augustus was ik terug thuis van het zomertornooi in Dieppe en sloot ik het schaakjaar 2022-2023 af. Slechts 6 dagen later op zondag 3 september werd met een algemene vergadering in Deurne het nieuwe schaakjaar 2023-2024 geopend.

Het belooft een extreem druk schaakjaar voor mezelf te worden want ik heb mezelf nu al gecommitteerd tot het clubkampioenschap van Deurne (9 partijen), de Belgische interclub (11 partijen), de Nederlandse interclub (9 partijen) en de open van Cap D'Agde (9 partijen). Hieronder vind je de voorlopige draft van mijn schaakkalender want ik verwacht vooral na nieuwjaar nog aanpassingen/ aanvullingen.

Dit soort persoonlijke schaakkalender maak ik nu al enkele jaren niet alleen om zelf het overzicht te kunnen bewaren maar ook om aan mijn familie op voorhand mee te delen wanneer ik alvast niet beschikbaar ben. Tja je kunt je wel voorstellen dat mijn familie niet echt blij is om zoiets te zien. Als ieder familielid zulke lijst maakt voor zijn eigen hobby dan zie je elkaar nooit. Mijn broer zei me enkele maanden geleden dan ook keihard dat ik alleen maar mij bekommerde om het schaken. Familie telt niet voor mij.

Het is geen toeval dat de jeugd en alleenstaanden oververtegenwoordigd zijn in het competitie-schaken. Een gepensioneerde Belgische FM vertelde mij enige tijd geleden dat hij stopte met de Belgische interclub want zondag was de dag waarop zijn kleinkinderen op bezoek kwamen. Ik begreep hem helemaal want ondanks wat velen denken is schaken zeker niet het enige wat voor mij telt. Elke vrije zaterdag ga ik kijken naar de voetbalwedstrijden van mijn zoon. Ik en mijn dochter hebben dit jaar meerdaagse niet-schaakvakanties gemaakt naar Hamburg en Berlijn. Ik ga met mijn echtgenote geregeld naar een concert of doen een daguitstapje naar zee/ Brugge/ Aken,...

Ik ben dus met heel veel tezelfdertijd bezig en bots dan ook geregeld tegen mijn grenzen aan. Soms valt het gewoon niet meer op een gezonde manier te combineren. Op het einde van het vorige interclubseizoen voelde ik me zelfs helemaal opgebrand. Competitieschaken is dan ook voor mij niet gewoon even komen opdraven en een partijtje spelen. In elke wedstrijd kruipt telkens talloze uren voorbereiding. Een foto vertelt vaak meer dan 1000 woorden dus hieronder de 82 bladen (recto verso) met samenvattingen van partijvoorbereidingen die ik met de hand geschreven heb in het schaakjaar 2022-23.

Alle 82 bladen handgeschreven partijvoorbereidingen van het schaakjaar 2022-2023

In elke bladzijde kruipt ongeveer 1 uur werk dus 82 bladen dat is ongeveer 150 uren. Echter dat is gewoon de samenvatting want daar komt bovenop nog het gedetailleerd uitwerken van bepaalde lijnen, herhalen van openingen, ... Ik vermoed dat het totaal aantal uren voorbereiden uiteindelijk het dubbele was van de 150 uren dus wellicht in de orde van 300 uren op jaarbasis.

Goed gek hoor ik al velen denken en het wordt nog gekker wanneer ik vertel dat ik dit voorbereiden helemaal niet leuk vind. Het is niets anders alsof je studeert voor een examen en je krijgt 1 vraag voorgeschoteld waarvan je zelfs niet zeker bent of ze uit de leerstof zal komen.

Ik vermoed, nee ik ben er 100% zeker van dat ik een buitenbeentje ben als 2300 speler maar tezelfdertijd realiseer ik mij ook dat wereldtoppers nog veel meer doen dat dit. Velen kunnen nog steeds niet begrijpen waarom Magnus Carlsen als sterkste speler zomaar zijn wereldtitel heeft afgegeven maar ik ben totaal niet verwonderd dat iemand het helemaal gehad heeft met de waanzin van voorbereiden voor klassieke partijen.

Eind april toen ik mijn laatste interclubpartij had gespeeld van vorig seizoen, was ik echt opgelucht dat de druk van de ketel was. Ik wou aanvankelijk nog een tornooi spelen in mei, juni of begin juli maar 1 voor 1 schrapte ik elke interessante optie van mijn kalender. Ik nam uiteindelijk een schaakpauze tot aan de Open van Gent dus midden juli en ik heb er geen seconde spijt van gehad.

Helemaal geen schaken tijdens die maanden daar ben ik nu ook weer te hard voor gebeten door de schaakmicrobe. Ik bleef op een heel gezapig tempo schaakanalyses maken, voor deze blog schrijven en online partijtjes spelen. Niets moest want ik had nergens een deadline dus kon op elk moment beslissen wat of wanneer.

Ik raad zulke schaakpauzes iedereen aan die een heel drukke persoonlijke schaakkalender heeft. Mijn schaakpauze liet ook toe om weer te connecteren met anderen. Ik denk aan familie maar ook andere zaken zoals de tuin onderhouden, reizen...

De huidige schaakkalender is zwaarder dan vorig schaakjaar en zeker in de laatste 2 maanden ziet het er niet gezond uit. De interclubverantwoordelijke in Deurne vertelde mij dat er 29 vaste spelers zijn voor slechts 20 plaatsen. Ik sta met veel plezier een aantal keren mijn bord af. Zal ik mijn interclubverantwoordelijke kunnen overtuigen met dit artikel?

Brabo

Verrassingen deel 3

Zaterdag laatst werd het Belgisch voetbalseizoen afgetrapt voor de jeugd. Mijn zoon Hugo promoveerde naar de A-ploeg (- 15 jaar) maar zal zich nu moeten bewijzen om een basisplaats te kunnen krijgen want er is flinke concurrentie. In elk geval hij heeft zijn start niet gemist want in de eerste wedstrijd toonde hij zich duidelijk met 3 assists en zelfs een goal als middenvelder.

Voetbal zal dus dit seizoen de absolute prioriteit krijgen en dat is jammer voor zijn schaken. Met de open van Dieppe ging hij voor het eerst boven 1900 fide en onlangs versloeg hij in een blitztornooi de blitzkampioene Isabelle Malassagne van Frankrijk 2022 en de Franse IM Jean-Francois Jolly. Als je weet dat hij dit allemaal doet zonder serieus met schaken bezig te zijn (hij heeft o.a. al minstens 4 jaar geen schaaklessen meer gevolgd) dan begrijp je dat hij veel meer in zijn mars heeft.

Bovendien vertelt Hugo ook mij dat schaken steeds leuker wordt nu hij steeds sterker wordt. Het is iets wat ik al lang weet en dat is hoe sterker je wordt, hoe meer je uit het schaken kunt halen. De combinaties die je ziet worden langer. De strategieën die je toepast, worden complexer. De spanning, emoties worden intenser ... Kortom ik raad elke schaker aan om hoger op de ladder te klimmen zonder zich blind te staren op de elopunten.

Een neveneffect typisch gelinkt aan de leeftijd van Hugo is dat Hugo graag laat zien aan andere schakers hoe goed hij ondertussen al is geworden. Uitspraken zoals "Die had je niet gezien." zoals in Tactiek deel-5 is iets wat ik hem wel vaker zie doen. Ik ben er geen voorstander van maar ik wil ook zijn enthousiasme niet temperen. Waren we trouwens niet allemaal zo op die leeftijd?

Meer zien dan de tegenstander is natuurlijk ook de ultieme kick die je kan krijgen in het schaken. Ik hoor dan ook zelden schakers toegeven dat ze iets gemist hebben. Integendeel schakers zijn vaak experten in het zoeken van uitvluchten. Complimenten krijg je zelden. Ik vind dit onzin en daarom wil ik in dit artikel eens tonen dat het echt ook anders kan. In het vervolg van dit artikel geef ik daarom de top 5 zetten die ik gemist heb in de voorbije honderd partijen waarvoor ik met plezier een diepe buiging maak naar mijn tegenstanders. Tezelfdertijd maak ik er ook een "kleine" uitdaging van voor de lezers door de stellingen als opgave voor te stellen en de oplossing op het einde slechts mee te geven.

Stelling 1:

Wat speel je met zwart?

Stelling 2:

Wit heeft al flink veel tijd verbruikt. Wat speel je met zwart?

Stelling 3:

Wat speel je met wit?

Stelling 4:

Wat speel je met zwart?

Stelling 5:

Welke verrassende en interessante zet speel je met zwart om wit die een expert is in deze stelling uit boek te krijgen?

Een aantal zetten hebben de shortlist net niet gehaald maar zijn zeker ook het vermelden waard: 33..c4, gespeeld door de Tsjechische FM Vaclac Finek zie voor partij Wonderkinderen ; 20...Kf7 gespeeld door de Belgische FM Hendrik Ponnet zie voor partij Revolutie in het millennium deel 2 en 16.Dd1 gespeeld door de Belgische expert Bert Feys zie voor partij De schaakclub.

De eerste opgave komt uit mijn partij tegen de Franse grootmeester Adrien Demuth. De stelling staat verloren dus je zou kunnen stellen dat er geen oplossing is maar Adriens zet 26...Ph8 beschouw ik als de beste praktische kans. Als een amateur dit soort zetten speelt dan wordt het als onzin bestempeld maar door een grootmeester is uiteraard andere koek. Ph8 maakt de 6de lijn vrij zodat de dame naar g6 kan waar een pionnenopmars kan worden gelanceerd op de koningsvleugel. Bovendien zal wit vroeg of laat de kwaliteit willen nemen en dan is het heel handig om terug te slaan met het paard zodat het veld d6 onder controle is. De weg naar remise is nog heel lang zie Swindels deel 2 maar Ph8 was een cruciale stap.

De tweede opgave komt uit mijn partij tegen de Franse IM Mahel Boyer. Ik herinner mij dat 21...Ta3 gespeeld werd na lang nadenken en het was een heel onaangename verrassing in mijn opkomende tijdnood. Ik had gehoopt op vereenvoudigingen door ruil en plots vond mijn tegenstander een mogelijkheid om de spanning nog te verhogen. Objectief is de zet niet de beste maar praktisch vind ik het fantastisch en een duidelijk indicatie van het talent van mijn tegenstander. De partij kwam niet toevallig al eerder aan bod in mijn artikel complimenten.

De derde opgave is een stelling die komt uit mijn partij tegen de Duitse IM Matthias Dann gespeeld in Munster 2021. 19.C5 vond ik een magistraal concept toen en vandaag. Ipv. de d4-pion te slaan, laat wit toe er een gedekte vrijpion van te maken. Echter tezelfdertijd worden de ongelijke lopers afgedwongen en dat blijkt hier kansrijk aanvalsspel toe te laten op de koningsvleugel. C5 wordt aanbevolen door de topprogramma's en was de eerste steen van wits overwinning in deze partij (zie voor het slot mijn artikel Pat). Het was tevens een heel grote stap voorwaarts naar de tornooioverwinning voor Matthias.

De vierde opgave is een stelling uit een partij die ik recent speelde in Dieppe tegen de Franse FM Thibault Dudognon. Ik had eerder in de partij een pion geofferd en dacht voldoende compensatie of zelfs meer te hebben. Na het briljante 29....Dh8 spatte die luchtbel uit elkaar. Zwart ontpent hiermee rustig het paard en wit blijkt geen enkel verhaal te hebben. Dh8 is de eerste keuze van de topprogramma's maar had ik totaal niet zien aankomen. Ik ben niet verwonderd dat Thibault in de voorbije maand 83 elo won. Dat hij geen IM-norm scoorde, was brute pech. Eenmaal had hij te weinig buitenlanders, een andere keer was het reglement voor een IM-norm aangepast van 2 naar 3 grootmeesters. Vroeger had je genoeg met 2 GMs zie 1.45c in Old Title Regulations maar nu heb je er 3 nodig 1.45c in Today Title Regulations.

De vijfde opgave is een aparte en hoort misschien niet helemaal thuis in het rijtje. Toen de Nederlandse FM Joris Kokje 11...Pxd5 speelde ipv het normale Lxd5 speelde, dacht ik aanvankelijk aan een vingerfout en dat hij simpel een stuk verloor na exd5. Echter zwart had er een half uur over nagedacht dus dat leek mij onwaarschijnlijk en klopte ook niet want zwart heeft de tussenzet e4. Ik stond perplex hoe iemand achter het bord een speelbaar nieuwtje kon vinden in een stelling waar ik al bijna 200 blitzpartijen en 15 klassieke partijen had meegespeeld. Het is een zeldzaam geval van hout voelen (aan het bord iets interessants vinden in de opening).

Ik vermoed dat de meeste lezers moeite hadden om 1 opgave juist te hebben. Als je er 3 of meer correct had zonder hulp dan ben je zonder twijfel van meesterniveau. Trouwens dat laatste is iets wat we ook opmerken als we zien wie mij de verrassingen hebben voorgeschoteld. Het zijn stuk voor stuk sterke spelers van meesterniveau. Ik vermoed dan ook dat een speler die lager gekwoteerd is dan mezelf veel minder kans maakt om succesvol mij te verrassen met een knappe zet.

Of ik zelf andere schakers verrast heb met een "briljante" zet die ze gemist hebben, weet ik jammer genoeg niet. Het is uiterst zelden dat een schaker (vooral) na een verliespartij tegen mij nog iets wilt vertellen over de partij. Het gebeurt geregeld dat ik het resultaat nog moet aan de tornooileiding doorgeven en de tegenstander is al verdwenen met de horizon. Sommigen houden wellicht niet van verrassingen.

Brabo

Chess.com

Het was vorige week op alle grote schaaksites te lezen. Magnus Carlsen won eindelijk eens de wereldbeker. Het was de enige grote trofee die hij nog miste op zijn al waanzinnig palmares. Terwijl de schaakwereld nog aan het nagenieten was van zijn schaaktechniek, kwam een heel vreemde tweet van Magnus " Chess? Completed it.

Hierdoor ging het al snel niet meer over de wereldcup zelf maar werd er volop gespeculeerd over wat Magnus hiermee exact bedoelde. Kondigde Magnus zijn schaakpensioen aan? In een lang exclusief schaakinterview bleef hij heel vaag over zijn toekomst en je moest kijken naar wat hij niet zei om te snappen wat hij eigenlijk bedoelde.

Eigenlijk kon je er niet naast kijken want elke dag droeg Magnus tijdens de worldcup een shirt met daarop 2 heel belangrijke berichten: Mission: Zero % en Chess.com. Magnus wil zijn ecologische voetafdruk verkleinen door veel minder te reizen (wat hij ook terloops vermeldt tijdens het exclusief interview) en dan is chess.com gewoon de logica-zelf om als topschaker voluit voor te kiezen. Magnus speelt ook een heel slim psychologisch spelletje door in het interview te stellen dat hij niets persoonlijks heeft tegen fide heeft maar tezelfdertijd laat hij wel weten dat fide niets meer kan bieden.

Chess.com heeft tijdens de corona-jaren enorm kunnen profiteren van de bijzondere condities en is nu post-covid niet van plan om hun leiderspositie weer af te staan aan de fide. Samen met de sterkste speler in de wereld is heel recent een frontale aanval op de fide (als vertegenwoordiger van bordschaken) ingezet. Vrouwen worden in bordschaak belaagd. Chess.com stopt met de verslaggeving van Amerikaanse bordtornooien, Fide publiceert een controversieel reglement over transgenders. Het zijn allemaal artikels om bordschaken en in het bijzonder fide in een slecht daglicht te stellen en bovendien allemaal gepubliceerd in de voorbije maand. Daarnaast merk ik op dat de nieuwssite van chess.com steeds vaker zich concentreert op de verslaggeving van de eigen activiteiten. Tja het ligt misschien aan mezelf (ben ik een dinosaurus?) maar ik heb niet de minste interesse in de verslaggeving van bullettornooien of de exploten van populaire youtubers die soms het verschil niet eens kennen tussen mat en pat.

Persoonlijk schat ik de kans erg klein dat chess.com erin zal slagen om het bordschaken te doen verdwijnen. Ik krijg zelfs de indruk dat fide recent nog groeit in aantal spelers want ik zie rondom mij vele tornooien voor bordschaken die al maanden vooraf volzet zijn. Bovendien stel ik ook vragen bij het financiële plaatje van chess.com. Anish Giri zegt in een interview dat de belangrijkheid van een tornooi afhangt van het prijzengeld.

10.000 euro is ongeveer wat een + 2600 speler vandaag kan verwachten aan inkomsten in een jaar met online competitieschaken, vertelt de sterke grootmeester Eric Hansen in Was I a top chess earner?. Daaronder is het online competitieschaak betreffende geld verdienen al helemaal huilen met de pet op. Behalve onze Belgische nummer 1 Daniel Dardha ken ik niemand die het voorbije jaar een cent heeft verdiend aan online schaken (benieuwd naar reacties). Eigenlijk ken ik buiten Titled Tuesday ook geen chess.com-tornooien waar ik uberhaupt iets zou kunnen verdienen.

Die Titled Tuesday-tornooien vind ik bovendien een complete klucht. Ik snap echt niet waarom + 500 getitelde spelers (GMs, IMs, FMs....) daar telkens aan meespelen terwijl er slechts 6 bescheiden prijzen zijn die bijna steeds naar een zeer klein groepje van spelers gaat (Magnus Carlsen, Hikaru Nakamura ...). Bovendien verscheidene topspelers zijn zelfs helemaal niet geïnteresseerd in het prijzengeld maar doen enkel mee om hun eigen merk te promoten. Het belachelijk maken van hun tegenstanders door bijvoorbeeld de Grob is dan ook een standaardpraktijk.

De sterke Azerbeidjaanse grootmeester Rauf Mamedov had er genoeg van. Hij speelde mee om een cent te verdienen maar het verliezen van dit soort partijtjes schaadt enorm de reputatie (als coach en of  profschaker). Het sop is dan de kool niet meer waard. Bovendien is het ook nog zo dat alle partijen van Titled Tuesday-tornooien met de echte naam van de deelnemers in de publieke databases van o.a. Chessbase terechtkomen. Als je aan alle Titled Tuesday-tornooien deelneemt dan betekent dit 52x2x11 = 1144 partijen per jaar.

Trouwens ik merk op dat sommige Titled Tuesday-deelnemers hun chess.com-profiel ook gebruiken voor het spelen van andere partijen op chess.com en menen dat er geen risico is door gebruik te maken van een pseudoniem op chess.com. Wel die geloven ook nog in sprookjes. Ik bereidde mij dit seizoen voor op De Spaanse FM Victor Garcia Cuenca en had geen probleem met behulp van onderstaande Titled Tuesdaypartij om zijn "geheim" chess.com account te ontdekken.

Zijn tegenstander de Zwitserse grootmeester Alexandra Kosteniuk in bovenstaande partij heeft een open chess.com account: ChessQueen. Dan is het kinderspel met Openingtree om de link tussen Victor en zijn chess.com-account IMGC te leggen.

Victor speelde recent mee in het Belgisch expertentornooi. Ik ben benieuwd of zijn tegenstanders dit ook ontdekt hebben (zijn chess.com-profiel is nog altijd actief).

Ik had recent in Dieppe een tegenstander die slechts 2 partijen gespeeld had in de Titled Tuesdays. Wel dan is de chess.com-account al gecompromitteerd want zelfs zonder een open account van een tegenstander is het nog steeds mogelijk om relatief snel de link te leggen.  Voor bovenstaande partij moet je dan het juiste tornooi eerst zoeken zie early-titled-tuesday-blitz-june-21-2022, alle partijen van het tornooi downloaden en filteren op een gevorderde stelling om uiteindelijk de identieke partij te vinden.

Kortom ik verwacht niet dat chess.com snel een absoluut monopolie in het schaken zal kunnen verwerven. Als het prijzengeld alleen maar voor de absolute wereldtop is in online schaken dan zal bordschaken sowieso belangrijk blijven voor de meer serieuze amateurschakers. Ik hou mij dan ook ver van die titled-tuesdaytornooien want mijn tegenstanders in bordschaken weten al meer dan genoeg.

Brabo

De schaakbuddy deel 3

De vraag naar coaches wordt steeds groter in het schaken. Vroeger werd opgekeken naar zelfmade-schakers die zich op eigen kracht naar een hoge elo hebben kunnen opwerken. Vandaag worden dezelfde schakers als eigenwijze dommeriken weggezet. Met een coach hadden ze veel verder gestaan. Ze verliezen geweldig veel tijd aan nutteloze experimenten.

De zomertornooien draaien weer op volle toeren dus het is ook weer de tijd van het jaar dat Indiërs ons overweldigen met fenomenale resultaten. Een 17 jarige Indische met een rating van 1800 elo behaalt een TPR van 2575 elo tussen IMs en GMs. Een 16 jarige Indiër springt in slechts 2 maanden van 2000 naar 2600 elo. In beide gevallen lezen we dat intensieve trainingen met hun coaches de sleutel was naar hun successen.

In Indie is coaching in de voorbije jaren naar een totaal nieuw niveau gestuwd. Een iets oudere generatie van talenten (2500 elo) is gestopt met actief schaken omwille van onvoldoende financiële inkomsten in het tornooicircuit en heeft zich omgeschoold naar coaches. Het niveau van de beste Indische coaches is hierdoor enorm gestegen en we zien dat een jonge nieuwe generatie hiervan de vruchten plukt. Veel piepjonge Indiërs slagen erin mits hard te werken heel snel de kennis van hun coaches te absorberen en geregeld zelfs het niveau van hun coaches ruim te overstijgen. Ze staan als het ware op de schouders van hun coaches waardoor nu meerdere Indische toptalenten aan de deur kloppen van de absolute wereldtop.

Dus steeds meer schakers worden zich bewust dat een coach zeer belangrijk is in de ontwikkeling. Ik krijg bijgevolg dan ook steeds meer vragen hier omtrent. "Wat kost mij een coach?" is wellicht de eerste vraag die menig ouder zich stelt. Op lichess verscheen hierover recent (weer geen toeval uiteraard gezien de explosieve vraag naar coaches) een heel interessante studie: a data driven deep dive into lichess coaches. Zo vraagt een grootmeester gemiddeld 50 dollar per uur, een internationaal meester gemiddeld 30 dollar per uur en een fidemeester gemiddeld 25 dollar per uur. Nu dat zijn gemiddelden en zeker ervaren coaches durven soms veel meer vragen.

Dan is natuurlijk de volgende vraag: "Welke coach is de juiste voor mij?" Ook hierover verschenen recent meerdere artikels waarvan How to find the right chess coach? The ultimate guide wellicht 1 van de beste is. Opvallend in dit hele artikel vind ik dat nergens iets wordt gezegd over de rating van de coach. Ik zeg opvallend omdat het bijna altijd het eerste criterium is dat de meeste ouders/ leerlingen gebruiken om een coach te selecteren. Hoe hoger de rating, hoe beter de coach wordt verondersteld.

Rating zegt uiteraard iets maar bijlange niet alles over een speler. Zo stuurt mijn schaakbuddy Yves ondanks het eloverschil geregeld leuke partijen of speciale stellingen op die ook voor mij vaak een uitdaging zijn. Onderstaande stelling komt uit een rapidpartij van Yves gespeeld enkele maanden geleden. Ik moest uiteindelijk zelf een computer consulteren om alle finesses te begrijpen.

Geregeld leer ik zelf ook iets bij die later nuttig blijkt te zijn in mijn eigen praktijk. Onderstaand ongelijk lopereindspel werd mij in februari voorgeschoteld door Yves.

Slechts een paar maanden later kon ik een gelijkaardig concept implementeren in de verdediging van mijn inferieur ongelijk lopereindspel tegen de Nederlandse IM Xander Wemmers.

Het is een greep uit de technische interacties met mijn schaakbuddy en demonstreert dat het eloverschil voor ons geen obstakel is. Wie ik hiervan zeker niet moet overtuigen is de Amerikaanse topgrootmeester Hikaru Nakamura. Hij werkt al vele jaren samen met de secondant Kristoffer Littlejohn ondanks een eloverschil van 600 punten.

Schaakbuddy, coach, secondant ... Het belangrijkste is dat er een klik bestaat tussen beiden. Dit is meestal ook ruimer dan enkel de schaakclub of tornooien. Ik heb Yves meermaals thuis een bezoekje gebracht. Eerst was het in zijn ouderlijk huis te Roeselare, dan zijn eigen woning in Roeselare en tenslotte in het Antwerpse waar hij vandaag woont. Het was een vanzelfsprekendheid dat we elkaar uitnodigden toen we trouwden met onze buitenlandse schoonheden (ik vond ze in het Oosten, hij in het Westen).

Mijn schaakbuddy Yves en ik op de voorgrond. Onze prachtige ega's staan er tussen.
Receptie van mijn trouw op 26 augustus 2006

Ik zie vandaag heel veel (zelfs sterke) spelers stoppen met schaken. De oorspronkelijke fascinatie voor het spel is verdwenen. Verder doorgroeien kost te grote inspanningen. Men heeft geen schaakvrienden. Ik ben ervan overtuigd dat als iedereen een schaakbuddy zou hebben dat zoiets zelden zou gebeuren.

Hierbij kom ik aan het einde van de schaakbuddy-trilogie. Ik hoop dat ik de lezer een beetje op weg gezet heb om zijn eigen schaakbuddy te vinden. Er bestaat veel meer dan de elopunten. Schaken is en blijft een prachtig spel als je die passie ook met anderen kunt delen.

Brabo