Chat GPT en schaken

Artificiële intelligentie is al lange tijd de gouden graal van computerwetenschappen. Van John Conway’s simulatie “Life” (zie bv playgameoflife) over de ontwikkeling van expertsystemen (die bv de ervaring van een oudere werknemer proberen te capteren in een variantenboom om nieuwe werknemers door problemen te gidsen) tot de neurale netwerken nu. Om het bij schaken te houden: van een “good for all” algoritme zijn we geëvolueerd naar de moderne programma’s, die niet enkel zeer diep rekenen maar ook over zowel een gigantisch openingsboek beschikken, als eindspeldatabanken. We zitten nog niet dichtbij het opgeloste schaak (wat wel al 25 jaar geleden gedaan is voor Amerikaans dammen (checkers) – zie het meer dan uitstekende boek “One Jump Ahead” van Jonathan Schaeffer (of lees als inleiding de paper schaeffer.pdf), die het damspel op een schaakbord oploste door te proberen de correcte openingsvarianten te verbinden met de eindspeldatabanken, wat hem uiteindelijk lukte.

ChatGPT, hotpot en Google LM zijn slechts enkele van de mogelijkheden in AI. Micromachines, ingeplante chips (hetzij in ons eigen lichaam, of in onze kledij) en virtuele realiteit zullen ons leven in de toekomst nog meer veranderen. De ethische vragen die dit oproept zijn een doctoraatsstudie waard, en vallen buiten de scope van dit artikeltje.

Een afbeelding gemaakt met hotpot op basis van de woorden “winning chess position”.

Kunstmatige intelligentie (AI) heeft een grote invloed gehad op het schaakspel. AI heeft schaakcomputers in staat gesteld om veel sterkere spelers te worden, die vaak menselijke topspelers verslaan. AI heeft ook geleid tot de ontwikkeling van nieuwe schaakalgoritmen en software. Het gebruik van AI bij het schaken heeft ook de manier veranderd waarop mensen het spel spelen, wat heeft geleid tot nieuwe strategieën en benaderingen. AI heeft ook nieuwe mogelijkheden geopend voor schaakanalyse, training en onderwijs.

Als schaker is het verleidelijk om zo’n AI-engine te testen op zijn schaakkennis. Een pgn-notatie aan het beest (ChatGPT) voeren levert niet veel op; de AI herkent dat het een partij is, maar de specifieke kennis om iets zinnigs over de partij te zeggen, ontbreekt.

Maar omdat het eerder over algemene kennis gaat, is het misschien een beter idee om de AI te testen op strategie. Een eerste vraag was hoe het best het Olifantengambiet aan te pakken.

OK, logisch advies. Vooral het eerste deed me even grinniken: “Don’t panic”. Maar het derde advies lijkt me niet echt to the point; het is eerder zwart die zijn pion door actief stukkenspel moet proberen terug te winnen (als hij wit niet op de knieën krijgt door zijn activiteit).

Dan maar wat advies vragen over hoe de Caro-Kann aan te pakken. Hier antwoordt de AI dat veel afhangt van de gekozen variant (terecht), maar we zien hier toch ook weer wat vreemd advies opduiken (avoid the c6-d5 pawn chain), maar anderzijds ook wel nuttige zaken (exploit the lack of pawn breaks with aggressive play). Het slotadvies doet wat denken aan dat wat we gekregen hebben bij het Olifantengambiet.

Het advies blijft heel algemeen, ook voor eindspelen. Op mijn vraag hoe het best het toreneindspel te spelen met pionnen op de koningsvleugel en één pion op de damevleugel, was het antwoord bijna helemaal naast de kwestie.

En hoe je de Vancura-stelling remise houdt, daar had ChatGPT ook geen kaas van gegeten.

Mat zetten met loper en paard: opnieuw zeer algemene regels, met zelfs een disclaimer op het einde.

Als het zeer concreet wordt, is ChatGPT nog niet echt bruikbaar voor het schaken. Dat was ook zo’n beetje de conclusie van het artikel op Lichess (My new ai-chess-coach). Algemene regels kan het programma wel genereren (en dat is al heel knap). Maar de heilige graal: hetzij correct partijen woordelijk analyseren, hetzij correct een speler coachen, daar zijn we voorlopig nog niet.

Dat pluspunt, het algemene aspect in de tekstgeneratie komt mooi naar voor als je bv vraagt: “maak een inleiding voor de leden van de schaakclub”, wat een schaakvriend probeerde. Het resultaat was meer dan behoorlijk.

Beste leden van de schaakclub,

Ik ben erg blij om vandaag hier te zijn om een inleiding te geven voor de schaakclub. Als grote liefhebbers van het schaakspel weten jullie vast al dat schaken een uitdagend en fascinerend spel is dat ons kan helpen om onze logische en strategische denkvaardigheden te verbeteren.

Schaak is een spel dat al eeuwenlang wordt gespeeld en het is nog steeds populair over de hele wereld. Het vereist nauwkeurigheid, concentratie en inzicht om een goede speler te zijn. Bovendien biedt het ons de mogelijkheid om onze vaardigheden te verbeteren en tegenstanders uit verschillende delen van de wereld te ontmoeten.

Ik ben erg enthousiast om deel te nemen aan de activiteiten van de schaakclub en ik kijk uit naar het spelen van veel interessante partijen met jullie. Laten we samen ons schaakspel verbeteren en genieten van deze prachtige sport.

Met vriendelijke groeten,

[Uw naam]

Wie nog twijfelt over de impact van AI op schaken, moet misschien nog eens de derde alinea herlezen. Deze werd gegenereerd door chatgpt (op de vraag “wat is de impact van AI op het schaakspel”) en daarna vertaald met google translate. Of had u dat al door?

HK5000