De schoonheidsprijs

Bij de Torrewachter (schaakclub van Roeselare) weten ze heel goed hoe ze hun leden tevreden kunnen houden. Naast een erg aantrekkelijke apres-schaak op de speeldagen wordt elk schaakseizoen steevast afgesloten met een heus banket. Bovendien wordt er elk clublid die winnaar van een intern tornooi in dat jaar was, in de bloemetjes gezet en mag hij/zij een beker in ontvangst nemen. Kortom iedereen maakt een goede kans in die club om op termijn de trotste bezitter te zijn van een beker.

Veel tornooien waren er de voorbije 2 jaren uiteraard niet door corona. Een van de weinige was het Ben De Cat Memorial die uiteindelijk zelfs 15 maanden duurde om de slechts 9 ronden te kunnen afwerken. Veel geduld was dus nodig en dat verdiende volgens de organisatie iets extra. Een schoonheidsprijs werd uitgeloofd voor de speler die erin slaagde om zijn/ haar mooiste partij tot beste partij van het tornooi te bekronen.

Als bijkomende voorwaarde werd echter wel geëist dat deelname aan de schoonheidsprijs enkel kon indien geen andere prijs/ beker gewonnen werd in het tornooi. Kwestie uiteraard van zeker een extra deelnemer gelukkig te maken. Nadeel van deze voorwaarde is dat je eigenlijk moeilijk nog kunt praten van beste partij van het tornooi als de winnaars niet mogen deelnemen. Ach ik denk niet dat iemand daar echt van wakker ligt.

Schoonheidsprijzen zien we niet vaak meer behalve in de wereld van composities en studies. Ik vermoed dat de computer hier weer een rol in speelt. Voor het computertijdperk was het niet abnormaal dat toeschouwers applaudisseerden na het beëindigen van een mooie partij. Vandaag kan elk klein kind met een computer in een oogopslag zien welke blunders er gemaakt zijn. Het magische van het schaken is vervlogen en schaken is meer en meer een pure (denk-)sport geworden. Het verwondert mij bijgevolg dan ook niet dat er weinig animo was bij de deelnemers van het tornooi om partijen in te dienen voor de schoonheidsprijs. Pas na enig aandringen durfden dan toch sommigen de stap te zetten en werd er afgesloten op 9 inzendingen.

Dan is de volgende vraag hoe pak je het toekennen van een schoonheidsprijs aan. In het verleden liep het daar te vaak fout. Zo blijkt dat er achter de schermen van de Fide albums (de meest prestigieuze collectie van beste studies en problemen) een carrousel van gesjoemel en gesjacher zit. Langdurige ruzies tussen componisten is dan ook geen zeldzaamheid. Ook in bordschaken liepen de emoties geregeld op. Herinner je nog vroeger hoe het telkens hommeles was met Kasparov toen hij niet de rondeprijs kreeg in Wijk aan Zee? Kortom dit heeft zeker ook een rol gespeeld waarom we vandaag nog zo weinig schoonheidsprijzen zien. Ik vond het net daarom ook verstandig dat de organisatie 4 externe schakers vroeg om compleet anonieme partijen te beoordelen. Hiermee maximaliseer je een eerlijke beoordeling.

Een quotatie op 10 punten in 3 categorieën: intensiteit, correctheid en creativiteit werd gevraagd voor de 9 ingezonden partijen aan de 4 juryleden. Verdere instructies waren er niet dus ieder jurylid stond het vrij om zijn eigen interpretatie te geven hieraan. Het was een interessant experiment en ik aarzelde dan ook niet toen ik gevraagd werd om als 1 van de 4 juryleden te fungeren. Bovendien had ik met corona tijd zat.

Omdat de partijen niet becommentarieerd waren door de spelers, heb ik mij voorgenomen om uitsluitend op mijn eigen indrukken te baseren voor de beoordeling. Dat is ook nog zo iets. Is het een meerwaarde dat een inzending becommentarieerd is door een speler die de partij gespeeld heeft of niet. Heel vaak zit het meeste schoon onder de oppervlakte en werden die zetten niet gespeeld maar wel bekeken tijdens de partij. Anderzijds wat is authentiek van het commentaar? Hoe weet je dat de analyse van de speler komt en niet de computer? Zeker niet iedereen zal daar eerlijk over zijn. In die optiek liet ik de computer in de achtergrond meerekenen maar linkte ik zeker mijn scores niet aan die van de schaakprogramma's.

In elke categorie had ik uiteindelijk 1 duidelijke winnaar. Intensiteit staat voor mij in hoeverre het een spannende partij was. Was het een walk-over/ eenrichtingsverkeer of zagen we beide spelers gewonnen staan in de partij. De partij die voor mij hieraan het best voldeed, was de eerste inzending. Beide spelers zijn aan elkaar gewaagd en blijven op elkaar hakken als echte gladiatoren. 9/10 voor intensiteit kreeg onderstaande partij van mij.

De 2de categorie was correctheid dus het aantal technische fouten in de partij. Hoe hoger de intensiteit in een partij, hoe lager de correctheid in een partij dus daar probeerde ik wel rekening mee te houden. Als ik vermoed dat een computerweerlegging zelfs voor mezelf te lastig zou zijn om tijdens een partij te vinden, dan trok ik de spelers hiervoor geen punten af. Evenmin vind ik dat een snellere winst missen van enig belang is bij het bepalen van de correctheid. Zo haalde onderstaande partij een 9/10 voor correctheid van mij.

Tenslotte de laatste categorie is creativiteit. Ik vermoed dat dit het meest subjectieve deel is bij de beoordeling. Wat de ene origineel vindt, zal de andere gesneden koek beschouwen. De vijfde inzending kon mij het meest bekoren. Had wit de slotcombinatie gespeeld i.p.v. remise voorgesteld met h3 dan was dit voor mij zonder twijfel de uitgesproken favoriet geweest voor de schoonheidsprijs.

Een heel leuke partij maar de voortijdige remise laat een wrange nasmaak. Jammer het is een gemiste kans voor de 2 protagonisten. Dus kreeg van mij uiteindelijk in de 3 categorieën samen, de partij van Yves tegen Steven (dus met de hoogste correctheid) de hoogste totaalscore.

Dan blijft natuurlijk de belangrijkste vraag over. Wie won er nadat de scores van de andere 3 juryleden werden samengeteld? Toeval of niet maar we kwamen unaniem tot dezelfde eindwinnaar. Het is een bijzondere conclusie van dit experiment. De speelsterkte van de juryleden varieerde tussen 1800 tot 2300 elo maar de definitie van schoonheid lijkt iets universeels te zijn. Opmerkelijk en dus kijk ik uit naar gelijksoortige experimenten in de toekomst. Voor herhaling vatbaar.

Brabo

PS Lezers die geïnteresseerd zijn in de commentaar van de winnaar van de schoonheidsprijs, kunnen dit bekijken op deel 1 en deel 2.