Rontgenaanval

Vorig jaar schreef ik op mijn blog dat computers autonoom worden bij het dicteren van de openingstheorie maar op het domein van schaakcomposities bleef tot voor kort de computer onzichtbaar. Dr Mohammed Azlan Iqbal is een van de eersten die recent een programma schreef dat autonoom schaakcomposities kan creëren. Het artistieke is zowat het laatste bastion in het schaken waarvan men meent dat computers nog lang niet in staat zijn om het menselijk vernuft te evenaarden. Het was dan ook geen verrassing dat critici in de rij stonden om het programma met de grond gelijk te maken. Op Chessbase trachtte de auteur zich nog te verdedigen door te stellen dat hij niet dezelfde criteria voor schoonheid gebruikte als in de compositiewereld maar het kwaad was al geschied. Alhoewel het best een knap programma is met potentieel, lijkt de kans mij klein dat we nog verbeteringen zullen zien.

Echter dit betekent niet dat schaakprogramma's nutteloos zijn voor componisten. Zowel bij verificatie als bij het creëren van problemen/ studies spelen ze vaak een belangrijke rol. Soms in die mate zelfs dat er vraagtekens worden geplaatst bij de meerwaarde van de componist t.o.v. het werk door de computer. Studies met 6 - 7 stukken die allemaal terug te vinden zijn in de lomonosov 7 men tablebases worden daarom ook door sommigen niet meer aanvaard als uniek.

Schaakprogramma's reiken ons ook regelmatig verbazingwekkende ideeën aan. Hoe vaak gebeurt het niet dat we denken een goede partij gespeeld te hebben om dan toch thuis verrast te worden met ongelooflijke wendingen die een computer in een nanoseconde op het bord tovert. Misschien herinnert de trouwe lezer nog mijn artikeltje over interferenties met een fantastisch stukoffer uit mijn bordpraktijk. Deze keer wil ik het eens hebben over enkele fantastische wendingen gebaseerd op rontgenaanvallen die ik (relatief) recent ontmoette. Ter informatie geef ik nog even een beschrijving mee van een rontgenaanval. Een rontgenaanval is een tactiek waarbij 2 stukken van de tegenstander op 1 lijn staan. Als je 1 stuk aanvalt, en deze gaat weg, staat op diezelfde lijn ook nog het andere stuk. Je kijkt als het ware door het voorste stuk heen naar het achterste stuk. Vandaar dus de naam rontgenaanval.

In de stappenmethode wordt reeds veelvuldig getraind op de rontgenaanval maar dit betekent helemaal niet dat ervaren spelers elke rontgenaanval steeds zullen vinden, integendeel. Ook met dit thema bestaan vele soorten graden van complexiteit. Neem nu het voorbeeldje hieronder. Het is een variant uit een clubkampioenschappartij gespeeld te Deurne in 2015 die niet op het bord kwam maar toch belangrijk was voor de evaluatie van de stelling.

Een 2de voorbeeld dat uiteraard niet mag ontbreken, is het fantastische 12. Dg3 gespeeld in de rapid-tiebrake van de kwartfinales van de Fide World Cup te Baku, Azerbaijan. Het Chinese wonderkind Wei Yi  gebruikte slechts een paar seconden voor de zet maar ik ben ervan overtuigd dat hij al op de hoogte was vooraf van die mogelijkheid dankzij het prachtige boek Move First Think Later. Een korte bespreking van dit boek gaf ik op mijn blog zie ik wist het wel.

Het is moeilijk om een mooiere zet te vinden met het rontgenthema maar een paar maanden geleden deed de Russische topgrootmeester Ian Nepomniachtchi toch een serieuze gooi naar de hoofdvogel. Er bestaan heel wat partijen met een loperoffer op h7 wanneer de pion al op h4 staat maar hier werkt het zelfs als wit daarna h4 speelt.

Niet alleen vertelde Ian achteraf op twitter dat het voor hem een van de mooiste en unieke ideeën was dat hij gespeeld had maar ook dat het niet iets was dat hij zelf had ontdekt.

De computers worden door veel spelers vervloekt omdat ze het schaken vernietigen. Anderzijds moeten we toch toegeven dat ze ons ook veel schoonheid laten ontdekken zelfs al zijn de programma's helemaal niet hiervoor geprogrammeerd. Zeker in het geval van rontgenaanvallen heeft een schaakprogramma geen last van bepaalde visuele barrières. Ken je nog andere unieke voorbeelden uit je eigen praktijk of  de profwereld dan ben je welkom om hieronder dit met ons te delen.

Brabo