Het sadistische examen

Uit een lang verleden toen ik nog studeerde voor ingenieur herinner ik mij dat ik weinig tot geen zenuwen had voor examens. Als je de leerstof goed had ingestudeerd, wist je op voorhand dat je een zeer goede kans maakte om een mooi resultaat neer te zetten. Bij officiële schaakwedstrijden heb ik daarentegen altijd een portie zenuwen. Mijn vrouw kent mij ondertussen zo goed dat ze voor elke wedstrijd vraagt of ik al een sanitaire stop heb gemaakt want ze weet zelf ook ondertussen dat ik door de zenuwen steeds buikkrampen krijg. Zelfs na bijna 20 jaar competitie is de stress er nog steeds alhoewel ik wel moet toegeven dat het met de jaren minder erg is geworden.

Schaken is voor mij uiteraard meer dan gewoon een spelletje. Ik spendeer er heel wat tijd aan en dan is het normaal dat je ook de resultaten belangrijk vindt. Nu in tegenstelling met een klassiek examen op school, kan je slechts 3 resultaten krijgen: 100%, 50% of 0%. Daarnaast weet je niet op voorhand wat er gevraagd zal worden dus is goed voorbereiden vaak onmogelijk. 1 fout antwoord kan voldoende zijn voor een 0. In het boek MFTL (die ik hier besprak in een blogartikeltje) spreekt Willy Hendriks over de schaakpartij als een sadistisch examen en daar sluit ik mij zeker bij aan.

Onlangs mocht ik een nieuw triest record neerzetten i.v.m. mijn meest pijnlijke blunder ooit in een officiële partij met een standaard tempo. Op zich al een prestatie want ik heb al wat stoten uitgehaald. Zo herinner ik mij dat ik een mat in 1 toeliet terwijl ik 2 zetten eerder nog 3 volle pionnen zonder compensatie voor stond of hoe ik een makkelijk gewonnen eindspel van toren tegen paard weggaf door de toren te plaatsen op een veld zodat mijn tegenstander een vork kon geven tussen koning en toren. Deze keer slaagde ik erin te verliezen op tijd niet alleen in een totaal gewonnen stelling zie hieronder maar tevens met een increment van 30 seconden per zet. 

Slotstelling Geirnaert - Brabo

Om te verliezen met een increment van 30 seconden zou je denken dat ik lag te slapen wat gezien de stelling en het late tijdsstip in de avond mogelijk ware geweest. Echter als ik vertel dat ik met opzet de resterende tijd liet aflopen dan was er uiteraard iets anders aan de hand. Vooraf hadden we onderling afgesproken om met het tempo 90 min voor 40 zetten, 15 min voor de rest met 30 seconden increment vanaf zet 1 te spelen. De fidereglementen vertellen ons dat we bij een tempo van 30 seconden increment steeds verplicht zijn om te noteren (zie artikel 8.4). Dit betekent dat de spelers steeds weten hoeveel zetten er precies zijn gespeeld. Eenmaal zet 40 gespeeld, koos ik dan ook om rustig eens te kijken naar de stelling en zo de stress van de vorige fase waarin enkele blunders gemaakt werden te laten wegebben. Groot was dan ook mijn verwondering toen Steven de winst op tijd claimde toen mijn tijd op 0 was geraakt en mij vertelde dat ik zet 40 nog niet had gespeeld. Mijn eerste reactie was dat hij een grapje maakte maar toen ik mijn notatieformulier nakeek, zag ik tot mijn verschrikking dat hij bloedserieus was.

Mijn notatieformulier

Regel 30 onderaan kolom 1 had ik opengelaten waardoor ik 10 zetten later verkeerdelijk dacht de 40ste zet gespeeld te hebben. Aanvankelijk dacht ik dat misschien het notatieformulier mee aan de basis lag van de fout want een notatieformulier met 30 zetten per kolom is niet iets wat ik gewoonlijk gebruik. Echter toevallig maakte ik recent dezelfde fout in mijn partij tegen Luc Winants terwijl we het meer klassieke notatieformulier van 20 zetten per kolom gebruikten. Gelukkig zag ik deze keer wel op tijd de schrijffout en kon ik nog corrigeren. Het lijkt mij daarom ook correcter om toe te geven dat ik gewoon onoplettend was. Nederlagen heb ik al lang leren aanvaarden als inherent aan het schaakspel maar dit soort debacles went nooit. Het is dan ook geen verrassing dat ik achteraf de slaap niet kon vatten en tot een gat in de nacht op het internet met afstompend bulletschaak mijn gedachten tevergeefs trachtte te verzetten.

Na de partij vertelde mij 1 van de omstaanders dat hij mij remise had gegeven in zulke situatie maar ik vind dit onzin. In mijn blogartikeltje over sportiviteit heb ik reeds gesteld dat cadeaus geven niets te maken heeft met sportiviteit en vaak zelfs een bron is voor conflicten. Zo herinner ik mij een polemiek enkele jaren geleden in het Belgisch kampioenschap correspondentieschaak. Yen Peeren maakte toen een grove analysefout door een onoplettendheid bij het opstellen van de positie. Toen Yen doorhad dat hij de verkeerde stelling had geanalyseerd, was het kalf al verdronken maar de tegenstander had medelijden en ging toch akkoord met het remisevoorstel. De poppen gingen uiteraard aan het dansen toen dit aan het licht kwam op schaakfabriek vooral omdat het cadeau een belangrijke rol had in het bepalen van de kampioen.

Correspondentischaak is uiteraard een andere schaakdiscipline dan bordschaak. Anderzijds kan je correspondentieschaak ook beschouwen als een open boek examen waar je toegang hebt tot allerlei hulpmiddelen dus zie ik weinig of geen serieuze redenen om plots minnelijker te zijn dan bordschaak.

Tenslotte wou ik ook nog eens terugkeren naar het feit dat ik verloor op tijd. Achteraf realiseerde ik mij dat ik van de digitale klok al had kunnen afleiden dat ik geen 40 zetten gespeeld heb want de extra 15 minuten worden automatisch bijgeteld van zodra de 40 zetten gespeeld zijn. Toppunt bovendien was dat de hulpvaardige Austin Apemiye mij de werking van de speciaal gekozen klok vooraf nog had getoond. Echter tijdens de hectische slotfase was ik dit compleet vergeten en dacht ik dat de digitale klok werkte zoals ik gewoon was dus tijd voor de nieuwe periode wordt enkel toegevoegd als een speler zijn tijd van de vorige periode opgebruikt heeft (en het aantal voorgeschreven zetten behaald heeft). Wachten met toevoegen van tijd wanneer een klok eerst 0 heeft geafficheerd, wordt gebruikt als men verkiest om geen informatie te geven over hoeveel zetten er precies al gespeeld zijn. Vroeger werd het wachten met het toevoegen van de extra tijd door fide gepropagandeerd, zie bv. dgt 2010 time correction in option 21 with move counter. In Duitsland werd zelfs de DGT2000 verboden om nog te gebruiken, zie bv. dgt 2000 nicht fuer fischer modus geeignet.

Vandaag hoor ik echter andere geluiden op het internet na wat surfen. Zo geeft de bekende arbiter Geurt Gijssen in zijn maandelijkse rubriek van augustus 2012 te kennen dat hij het probleem begrijpt maar een serieus antwoord geeft hij niet. Zijn verwijzing dat heel wat tornooien al gebruik maken van schermen waarop de partijen geprojecteerd staan, is onzin want er bestaat geen enkele reglementering over hoe precies de projectie moet gebeuren (herinner de commotie vorig jaar in de belgische interclubs). Tevens vertelt hij dat arbiters niets over het aantal zetten kunnen vertellen omdat ze fouten kunnen maken, hierbij totaal negerend dat de elektronische klok ook makkelijk een fout zettenaantal kan beschouwen.

Onze reglementen hinken duidelijk achterop t.o.v. de technologische veranderingen. Het is m.i. niet gewenst om diverse klokken te hebben die verschillend werken. Vandaag beveel ik dan ook aan om niet te vertrouwen op de klok voor de zettenteller want vaak weten we niet op voorhand hoe die zal reageren bij het toevoegen van tijd voor de volgende periode. De notatie goed verzorgen lijkt mij dus de verstandigste keuze maar dat blijkt voor mij makkelijker gezegd dan gedaan.

Brabo

Addendum 10 december 2013
Dat onze reglementen achterop hinken t.o.v. de technologische veranderingen, werd gisteren nogmaals eens pijnlijk in de verf gezet met een heroptreden van Ivanov Borislav, zie bv: chessvibes. Het is schrijnend dat we een jaar verder zijn , zie mijn blogartikeltje vals spelen en er helemaal geen vooruitgang is geboekt.