Herdersmat deel 2

Vele jaren was het eenzaam bloggen als Nederlandstalige schaker maar dit jaar schieten ze plots als paddenstoelen uit de grond. Ik vind het een heel leuke evolutie. De meest recente blog van de Belgische internationaal meester Thibaut Vandenbussche is een absolute smaakmaker zowel letterlijk als figuurlijk. Het bewijst wat ik al veel langer vermoedde. Schakers maken veel mee in hun leven en kunnen vaak heel veel interessants vertellen.

Daarnaast is het ook erg prettig om te beseffen dat wij schakers allemaal met dezelfde twijfels kampen. "In het land der blinden" toont Thibaut heel mooi aan hoe iemand in een tijdspanne van enkele uren zo slecht en zo goed kan spelen. Ik had net hetzelfde gevoel na 2 recente interclubpartijen maar dan in omgekeerde volgorde. Eerst maakte ik knap remise tegen een +2600 om daarna bijna te verliezen tegen een -2000 (fide) die notabene een herdersmat speelde.

Hoe kan je nu bijna verliezen van een herdersmat in een klassieke partij tegen een speler die zo veel lager staat op de ranking? Een eerdere blogreactie liet niet na om nog wat zout in de open wonde te gooien. Het kwam er op neer dat ik echt wel heel slecht moet hebben geschaakt om tegen herdersmat in de problemen te komen.

Schakers kunnen erg hard zijn voor elkaar. Ik ben zelf niet de braafste en kan tegen een stootje dus ik klaag niet. Wat ik wel met dit artikel wil aantonen is dat schaken vaak complexer is dan een eerste algemene indruk. In 2017 schreef ik dat clubspelers voor herdersmat kozen om openingstheorie te vermijden. Deze keer koos de clubspeler voor een totaal andere reden de herdersmat. Hij hoopte mij te verrassen met jawel theorie over de herdersmat.

In de Brugse Meesters 2025 hoorde ik een +2100 speler vertellen dat hij geen Chessable gebruikt. Ik ben dus niet de enige maar zonder Chessable ben je vandaag in het nadeel. Na de interclubpartij met de herdersmat kon mijn tegenstander een duivels lachje niet onderdrukken wanneer hij vertelde dat er een Chessable-cursus vandaag bestaat over de herdersmat: Secret blitz weapons wayward queen-attack. Ik viel van mijn stoel toen ik de +8 uren video-materiaal zag.

Hoe is het uberhaupt mogelijk om +8 uur materiaal te maken over een herdersmat? Wordt daar iets zinvol in verteld? Ik maakte mijn eigen uitgebreide analyses en stelde vast dat zelfs met een herdersmat de positie heel snel een chaos kan worden. Ik vermoed dat onderstaande kritieke variant geen enkele mens kan spelen.

Sommige lijnen zijn nog waanzinniger. Stockfish heeft geen enkele moeite om de sterkste zetten te vinden maar ik zie opnieuw geen mens dit zonder voorkennis spelen.

Kortom het is zoals de Nederlandse topgrootmeester Anish Giri in een livestream recent vertelde. Vandaag kan je zelfs van vrij dubieuze openingen een gevaarlijk wapen maken met behulp van de computer. Je bent nooit klaar met schaken dus er valt altijd wel iets te studeren.

Tijdens de lockdowns van covid speelde de Servische internationaal meester Miodrag Perunovic net als miljoenen anderen online schaak. Online schaken kan snel vervelen dus begon Miodrag te experimenteren met de herdersmat. Tot zijn verwondering scoorde hij er bijzonder goed mee wat je ook kan zien op bv. zijn lichessaccount: TheButcherMio. Zo ontstond het idee om er een studie van te maken en later dus een cursus.

Miodrag raadt de opening aan voor blitz maar mijn tegenstander bewees dat het ook interessant is voor klassiek schaken. In Brugge vertelde de Belgische expert Arne Nemegeer mij dat hij vaak de zet speelde die hij al de eerste paar seconden had gezien. In mijn openingstudie maak ik al vele jaren gebruik van blitzpartijen omdat ze vaak een goede indicator zijn voor klassiek schaken zie de (on)zin van blitz deel 2.

Dit wil niet zeggen dat de herdersmat helemaal koosjer is. Aan de hand van mijn partij tegen Mardoek Thienpondt toon ik enkele pijnpunten waar de cursus geen antwoord op zal kunnen geven.

De opening valt of staat dus met het verrassingseffect. Hoe groot is de kans dat de tegenstander toevallig dezelfde cursus gekocht heeft en bestudeerd heeft? Wie heeft van de herdersmat met een moderne engine zelfstandig een uitgebreide studie gemaakt? Bijna niemand en dat is net waarom sommige witspelers vandaag veel beter scoren dan je zou verwachten.

Trouwens als er nog steeds spelers bang zijn om een stelling met wit te spelen die -0,3 nadeel oplevert dan raad ik ze aan om eens Koen Leenhouts "HZ- ronde 8 Puzzle-Rush" na te lezen. Daarin wordt uitgelegd hoe wit bewust een stelling met -0,4 nadeel speelt maar toch vlot wint. Koen is een grootmeester. Als de aanpak werkt voor een grootmeester dan zeker voor de gewone sterveling.

Dan resteert nog een laatste belangrijke vraag en dat is het prijskaartje. Mardoek omzeilde dit met de gratis lightversie van 50 minuten want voor de complete herdersmat-video wordt 110 euro gevraagd. Ik vermoed Koen heeft wel 79 euro betaald voor Trompowsky attack top level repertoire for white. Ik vind dat persoonlijk heel veel geld voor een verrassingsopening. Koen mag verwachten dat al zijn tegenstanders nu gewapend zullen zijn en de -0,4 nadeel zullen trachten uit te buiten. Het gebruikmaken van dit soort openingswapens past niet in mijn wetenschappelijke aanpak dus ik denk niet dat ik ooit op die trein zal stappen. Wel zal ik zulke verrassingswapens nooit licht opnemen. Een grondige studie en een of meerdere anti-dotes zal ik altijd maken. Weliswaar soms te laat !

Brabo