Heel weinig schakers delen gratis (waardevolle) kennis met elkaar. Dat is zelfs het geval als je samen in hetzelfde team speelt. Sinds 1995 speel ik al schaakcompetities in teamverband en ik kan mij nauwelijks momenten herinneren waarin we samen iets schaaktechnisch bespraken. Op het recente EK-teams in Rhodos keken mijn teamgenoten zelfs vreemd op toen ik tijdens het laatste ontbijt plots onderstaand papiertje openingsanalyses op tafel legde.
 |
| Extract van mijn geschreven partijvoorbereidingen in Rhodos |
Ik had opgemerkt tijdens het tornooi dat mijn teamgenoot, de Nederlandse FM Nick Bijlsma een slappe remise had gespeeld in het Schots vierpaardenspel (zie partij uit de 4de ronde). Daar had ik toevallig eerder in het tornooi een leuke anti-dote tegen gevonden. Na de verwondering, kopieerde Nick dankbaar mijn analyses op zijn smartphone.
De meeste gesprekken tussen schakers (zelfs op de hogere niveaus) gaan dan ook meestal over niet-schaak-gerelateerde onderwerpen. Koen schreef in zijn meest recente blogartikel Vreemdgaan "Ik verwachtte dat de laatste openingsnieuwtjes de gesprekken tijdens het eten zouden domineren, bleek het longlevity het voornaamste onderwerp". Hoe maak je de beste kans om oud te worden? Wat moet je doen en doe je beter niet?
Lang leven is voor velen de heilige graal, maar minstens even zo niet belangrijker is levenskwaliteit. Heb ik nog plezier in wat ik vandaag doe? Als je jezelf afvraagt "Waarom doe ik dit eigenlijk?" dan is het wellicht tijd om andere horizonten op te zoeken. Vroeg of laat zal iedere schaker zichzelf de vraag stellen of blijven competitiespelen nog leuk/ zinvol is. De 104 jarige Manuel Alvarez Escudero twijfelt geen seconde in een recent Guardian-interview: "Een leven zonder schaken zou heel saai geweest zijn." Manuel is ondertussen een wereldberoemdheid. Ter ere van zijn 104de verjaardag werd een heus rapidtornooi georganiseerd. Manuel geniet duidelijk van alle aandacht en cadeaus in deze prachtige video.
Toen ik 6 maanden geleden gecontacteerd werd door het Nederlandstalige mediaconcern Trouw om in een podcast over de ouder wordende schaker te spreken, was ik dan aanvankelijk ook weigerachtig. Ik voelde mij nog veel te jong hiervoor. Bovendien zijn er veel Nederlandstalige oudere schakers die m.i. veel geschikter waren. Ik kon de redactie niet overtuigen. Deze blog was voor hen het bewijs dat ze mij moesten hebben. Er werd uiteindelijk een drie-uur durend interview bij mijn thuis afgenomen. Slechts enkele minuutjes hiervan bleven over in de gepubliceerde podcast.
De duur van het interview is een duidelijke graadmeter dat het moeizaam ging. Ik had gevraagd om de vragen op voorhand te krijgen maar dat mocht niet. De spontaniteit zou verloren gaan. Echter om even uit de losse pols te vertellen wat de karakteristieken zijn van een oudere schaker, is niet eenvoudig. De schaakliteratuur vertelt daar weinig of niets over. Het is ook niet een thema waar graag over gepraat wordt. Tenslotte heb ik als 49 jarige nog onvoldoende ervaring.
Desalniettemin is er wel 1 aspect dat mij telkens opnieuw opvalt bij oudere schakers. Oudere schakers zijn veel minder flexibel dan jongere schakers. Oudere schakers werken vaak met compleet outdated software (zie een Nederlandse IM die nog dagelijks werkt met het 14 jaar oude en ruim + 650 zwakkere Fritz 13). Velen doen geen enkele moeite meer om nog een nieuwe opening aan te leren. Daarvan kon ik laatst profiteren in de Brugse Meesters. In de 8ste ronde speelde ik tegen de 68 jarige Nederlandse expert Bart-Piet Mulder. In de partijvoorbereiding vond ik van hem dankzij Chessbase (Na versie 18 werd zonet versie 26 aangekondigd ??) een 5 jaar oud Lichess-account. Tot mijn lichte verbazing en grote tevredenheid bleek zijn repertoire nog niets veranderd. Hij kreeg een geweldige verrassing voorgeschoteld in een van zijn favoriete nevensysteempjes.
Wie zonder zonde is mag de eerste steen gooien en dat zal ik dus zeker niet doen. Ik ben zonder twijfel een modelvoorbeeld van de oudere niet flexibele schaker. In Rhodos profiteerden mijn tegenstanders hiervan elke partij. Het was zo erg dat ik achteraf mezelf afvroeg of dit nog zinvol schaken was. Heb ik hier nog plezier van en leer ik hier nog iets uit?
Andere karakteristieken van de oudere schaker zijn minder zichtbaar. Het is lastig om partijen van jezelf uit diverse periodes van je leven te vergelijken. Een oudere schaker vergeet niet plots alles uit het verleden en kan heel lang nieuwe schaakkennis blijven opbouwen. Een recent wetenschappelijk artikel van Gilles Gignac toont verrassend aan dat we psychologisch pas pieken tussen 55-60 jaar. Een mens leert zijn hele leven nieuwe woorden in zijn moedertaal dus die kennis blijft altijd groeien.
- Vermoeidheid
- Het vaker missen van triviale kandidaatzetten (zie ook mijn partij tegen Bart-Piet)
- Het steeds moeizamer aanleren van nieuwe schaakkennis
- Het langzamer rekenen en minder efficiënt nadenken
Het zal allemaal een rol spelen bij het ratingverval van oudere spelers. Een cijfer volgens leeftijd durf ik er niet op te plakken. Bovendien hebben de individuele verschillen tussen spelers vaak een veel grotere invloed. Op de Trouw-podcast liet ik voor mezelf al enkele ballonnetjes opgaan hoe ik het schaakvuur kan laten branden. Vanaf volgend jaar mag ik meespelen bij de "oudjes". Mijn eerste seniortornooi is al geboekt.
Brabo
Ik denk dat het aspect "leeftijd in schaken" sterk uitgewerkt kan worden. Je haalt al diverse zaken aan, waarvoor op zich al een verklaring kan gezocht worden. Een voorbeeld: werken met oude software lijkt idd vreemd, vooral nu de sterkste schaakengines gratis zijn en perfect onder die oude GUI werken, maar zaken als geld (investeer ik in de nieuwe chessbase? - is de meerwaarde (ook voor nieuwe hardware = ook nieuwe windows en het herinstellen van email en andere apps) het geld waard en heb ik het ervoor over), het niet vertrouwd zijn met ICT, het zelf nog willen ideeën aanbrengen en het plezier in het zoeken naar de waarheid in analyses of gewoon leuke varianten (daar waar SF en Leela je meteen de oplossing aanreiken), ...
BeantwoordenVerwijderen30 jaar geleden leefden we in een wereld zonder ICT. Veel ouderen hebben zich niet of veel te weinig aangepast aan de nieuwe realiteit. Schaken is slechts 1 domein waar je dat immense verschil ziet tussen jongeren en ouderen. In schaken kost het slechts wat elopunten dus veel ouderen vinden dat onbelangrijk. Echter op de arbeidsmarkt zien we dat veel ouderen irrelevant zijn geworden na ontslag.
VerwijderenJongeren hebben veel meer vrije tijd en beschikken over een heel goed netwerk. Nieuwe ICT ontwikkelingen kunnen hierdoor heel snel en efficient worden opgepikt. Ouderen hebben dit niet en zullen dus veel grotere inspanningen moeten doen.
Uit boek na Dc2 - een beetje vreemd, als je zijn partijen al had. Wit speelt gewoon de Witte Leeuw, en Dc2 is een standaardzet in deze opzet.
BeantwoordenVerwijderenIk ben goed vertrouwd met de zwarte Philidor/ Leeuw dus ik weet dat Dc2 een standaardzet is. Met uit boek bedoel ik dan ook die heel precieze stelling had ik niet eerder bestudeerd.
VerwijderenAls je in de meest recente Big Database zoekt op die exacte stelling dan kan je slechts 2 + 2300 elo partijen terugvinden. Dat duidt erop dat het een heel zeldzame positie is en moeilijk/ onmogelijk deel kon maken van een partijvoorbereiding.
Als je het online lichess-profiel checkt van mijn tegenstander dan kan je zien dat hij 17 keer wits opstelling heeft gespeeld. 0 keer kreeg hij Ld6 tegen. Hij was duidelijk verrast toen ik het a tempo op het schaakbord speelde. Hij begreep niet hoe dit mogelijk was en wat de achterliggende plannen waren.
Partijanalyses en commentaren zoals in bovenstaand artikel heb ik van al mijn klassieke partijen (+1200). Die maak ik dus in de eerste plaats voor mezelf. Geregeld kopieer ik daar eentje van naar deze blog. Vaak is dat integraal, soms maak ik daar lichte aanpassingen aan (vooral in de opening).
VerwijderenVoordeel van deze methode is grote tijdswinst. Nadeel is dat de gekopieerde partijanalyses te weinig zijn aangepast voor het grote publiek. Ik hoop dat de lezers het mij niet kwalijk nemen en niet aarzelen met vragen te stellen indien iets een beetje vreemd is.
Beste Helmut,
BeantwoordenVerwijderenIk ben 56.75 jaar ongeveer en hogergeschoold, informaticus en heb als jongeman toch wel wat gestudeerd voor mijn job en kan heel duidelijk de lijn doortrekken tussen mijn schaakcapaciteiten en beroepsmatige beslomeringen als 'sysadmin'. In de zeer pretentieuze wereld van de IT en in het schaken uiteraard ook is kennis goud. Als je die kennis niet meer blijvend gestockeerd krijgt of retrieved voel je zo aan dat je tegenover opkomend geweld de strijd verliest.
Mensen die hun hele leven intensief en op een hoger niveau bezig zijn, zullen die terugval veel sneller opmerken. De focus is minder en alles kost meer tijd en bevat meer fouten. Omdat een en ander bij mij zo flagrant is, heb ik bij mijn neuroloog een hersenscan laten doen naar neurologische problemen. Mijn grijze hersencellen zijn in lijn met een persoon van mijn leeftijd. Dus dat betekent dat ik het verval heb van Jan Modaal. Maar een verval is een verval en ik neem er geen genoegen mee,, begrijp je. Van de hoop om professioneel tot je 67ste in het zadel te blijven, op pensioen te gaan en dan eindelijk de zee van tijd te hebben om je in het schaken te verdiepen is verwoest. Het is een strijd op alle fronten, tegen het verval in je core gebieden waarin je 'excelled' waarin je aan alles merkt dat je hoe langer hoe meer voorbijgestreefd geraakt. Je kan ertegen vechten en ertegen opboxen, maar het kost dermate veel energie dat je in de 'burnout' dangerzone terecht komt , waarna je nog verder van huis bent. Zowel professioneel als in je passionele hobby.
Op schaak gebied zie ik aan online bullet,blitz en rapid maar ook in puzzels een neerwaartse trend in de tijd , een lawine die je niet kan stoppen a.h.w.
S.T.
1) Do Helmut and his readers consider that having the latest Chessbase is useful anough to pay for the upgrade?
BeantwoordenVerwijderen2) re ageing as a chessplayer, my recent experience: I'm in my mid-70s. I play mostly local league chess and online. I've just played in an International open and compared to my previous one a few months ago it was disappointing. I scored only two wins, both against lower-rated players, and two draws, losing three games, albeit to an IM and two higher-rated players (I took 2 byes to avoid the morning rounds). In each game I was doing at least OK in the openings and early middlegames but then, even with the 30 secs increment, I found it a real struggle to reach move 40, after which you get a further 30 minutes. I've been blundering or missing opportunities between moves 35 and 40, feeling tired and running low on time. Advice, anyone?
PS Still, I guess at my age it's still good to be able to play chess at all!
Still, I guess at my age it's still good to be able to play at all!
I am not going to purchase the new Chessbase. The new features don't look interesting enough for me. I hoped for an upgrade on the search functionality to discover online accounts but Chessbase chose not to invest further in it (for now). The new openingrecommendations based on lower ratings is a nice new feature but is very basic compared to e.g. https://chesspath.pro/ That is free and much more advanced.
VerwijderenIf you can minimize stress and frustration then I think playing chess can benefit health for + 70 old persons a lot. Anyway I am not a doctor nor a specialist in neurology. This is based on what I have seen around me and read in literature.
VerwijderenI would need more information to understand why somebody hasn't much energy during a game. It can be a lack of sleep, not drinking/eating enough, too much drinking/ eating, health issues, worries, troubles ...
VerwijderenSome can be mitigated and even completely eliminated. Others you will have to accept. It is hard to say without knowing somebody.