maandag 28 januari 2019

Chessbase 15 deel 1

In het laatste decennium zijn talloze gratis schaakprogramma's online verschenen maar kwalitatief blijft Chessbase er met kop en schouders boven steken. Chessbase is dan ook niet zomaar 1 programma maar een software-huis met honderden schaakproducten. Niet verwonderlijk ziet de schaker soms door de bomen het bos niet meer.

Heel vaak gaat het hierdoor dan ook grondig verkeerd bij de eerste aankoop. De meeste verkopers prijzen hun duurste producten aan en de onervaren schaker gaat mee in het verhaal want denkt dat hij door meer te betalen op veilig speelt. Daarna volgt de ontgoocheling. Thuis blijkt dat je tegen het programma niet kunt schaken. De toegevoegde engine behoort niet tot de sterkste. 95% van de functies worden nooit gebruikt. Na een paar jaar mis je de meest recente partijen. Het gevolg kan je al raden. Men koopt zelden of nooit nog iets bij Chessbase en na verloop van tijd wordt het verouderde product slechts sporadisch nog gebruikt.

Dit doembeeld zag ik telkens opduiken tijdens de presentaties die ik begin vorig jaar gaf over schaakprogramma's zie o.a. de partijvoorbereiding deel 2. Bijna iedereen zat opgezadeld met een oude versie van Chessbase, een hopeloos verouderde database en een engine die vaak honderden punten zwakker was dan de huidige top. Uiteindelijk mislukte hierdoor ook grotendeels de opzet van de presentaties. Ik wou hen aanleren om optimaal van de meest recente technologie gebruik te maken  bij het voorbereiden en analyseren van partijen maar dat kon onmogelijk slagen wanneer men de programma's niet bezit.

Mijn leerlingen in Mechelen kon ik wel helpen omdat ik in de maanden na de presentatie ieder van hen persoonlijk begeleidde bij het updaten van hun schaakprogramma's. Ik toonde hen waar ze gratis interessante software konden downloaden of liet hen legaal kopiëren van mij. Slechts wanneer niet anders kon eiste ik dat ze een programma aankochten daarbij steeds zoekend voor de laagste prijs. Uiteindelijk had iedereen een up to date wapenarsenaal zonder de aankoop van het relatief dure Chessbase. Dit wil niet zeggen dat ik Chessbase helemaal nutteloos vind. Echter een student heeft meestal weinig geld en dan is het logisch om te kijken wat een investering als rendement oplevert.

Trouwens eind 2018 kwam een nieuwe editie op de markt : Chessbase 15 met weer tal van nieuwe functies. Ik denk dat het daarom interessant is om eens te kijken voor wie deze nieuwe editie wel kan worden aanbevolen. Het is een eenvoudige vraag maar pas na veel zoeken en vergelijken, kwam ik tot een besluit. Omdat ik zelf Chessbase 15 niet heb en de handleiding niet alles vertelt, heb ik de hulp ingeroepen van HK5000 die het programma gekocht heeft en voor deze blog ook af en toe iets schrijft.

Eerst zijn we gestart met een keuze te maken van 2 redelijk aannemelijke aankoop-pakketten die zowel financieel als functioneel ons zeer interessant leken. Echter tezelfdertijd moesten ze ook voldoende verschillen zodat een vergelijking alle min en pluspunten blootlegt. Het werd een moeilijke bevalling want we zagen allebei Chessbase voor een andere type gebruiker. Elk nadeel is een voordeel en dat was hier ook het geval want de verschillende visies zorgden uiteindelijk voor een meer genuanceerd beeld.


Optie 1: Prof-pakket

Aankopen in 2019 van Chessbase 15 Starter Package (Big Database 2019 gratis inbegrepen), in 2020 van 1 jaar Online-Update Reference Database, in 2021 van 1 jaar Online-Update Reference Database. Hierbij maakt HK5000 terecht de opmerking dat de updates enkel zinvol zijn voor Chessbase gebruikers die zeer veel partijen spelen (minstens 50 standaardwedstrijden per jaar) en +2200 elo hebben. Dus vele Chessbase gebruikers kunnen zeker de kosten van de updates vermijden. Budget over 3 jaar met updates = 319,7 euro. Budget over 3 jaar zonder updates = 199,9 euro.
Chessbase 15 starter Package (aankoop in 2019)
1 jaar online-update reference database (aankoop in 2020 en 2021)
Optie 2: Amateur-pakket

Aankopen in 2019 van Houdini 6 (Fritz 15 GUI gratis inbegrepen) en Big Database 2019. Ik koos voor Houdini i.p.v. Komodo omdat Houdini 10 euro goedkoper is, gemaakt door de Belg Robert Houdart en er geen wezenlijk verschil bestaat in speelsterkte. Fritz wordt aangeboden met de meer recente Fritz 16 interface en is ook 10 euro goedkoper dan Houdini maar vind ik minder interessant omdat de nieuwere interface geen belangrijke nieuwe functies aanbiedt en Fritz 200 elo zwakker speelt dan Houdini. Budget over 3 jaar = 149,8 euro.
Houdini 6 (aankoop in 2019)
Big Database 2019 (aankoop in 2019)
Vervolgens maakten ik en HK5000 samen een overzicht van alle min en pluspunten die we relevant vonden in beide pakketten met een persoonlijke score en beoordeling. De finale versie na meerdere iteraties kan je terugvinden in onderstaande 5 tabellen (klik erop om de details beter te kunnen lezen). Score 5 = ik kan/wil niet meer zonder, 1 = nutteloos, 0 = niet aanwezig.

Uit de persoonlijke scores van ons beide voor de 2 pakketten kunnen we al direct een aantal opmerkelijke conclusies trekken.
1) We geven allebei voor beide pakketten een totaal-score van 100 punten of meer. M.a.w. elk pakket biedt ons een uitgebreid gamma aan interessante functies.
2) In ongeveer 1/3 geven we allebei exact dezelfde score. Dus we zijn duidelijk verschillende type gebruikers van schaaksoftware wat niet wil zeggen dat we het grondig oneens zijn over de meerwaarde zelf van de functionaliteit.
3) Interessant is ook om vast te stellen hoeveel punten we allebei extra winnen wanneer we het prof-pakket kopen bovenop het amateur-pakket. Voor mezelf betekent dit 20 extra punten. Voor HK5000 zijn het er 27 extra punten. Indien ik niet reeds het amateur-pakket had dan zou ik vandaag zeker overwegen om het prof-pakket te kopen.

Bovenstaande informatie schetst een zeer gedetailleerd beeld van elk pakket en laat toe tot op zekere hoogte om een persoonlijke evaluatie te maken van welke aankoop voor jezelf het meest interessant zal zijn. Desondanks een aanbeveling lijkt mij niet overbodig in het bijzonder voor schakers die weinig of nooit gewerkt hebben met schaakprogramma's. Het is heel moeilijk zonder enige ervaring om bepaalde functies te visualiseren.

Persoonlijk raad ik het amateur-pakket aan voor iedere schaker die voor het eerst de stap wilt zetten om met 1ste categorie (betalende) schaaksoftware te leren werken. Ik denk dat het verstandiger is om langzaam op te bouwen met de eenvoudigere Fritz-interface. Trouwens meestal zullen beginnende schakers vooral geïnteresseerd zijn in het spelen zelf en hebben ze nog geen of weinig databases.

Het prof-pakket is zeer interessant voor een kleine niche schakers.
- Trainers en studenten die intensief materiaal uitwisselen (ik vermoed dat er in België slechts een handvol schakers aan deze omschrijving voldoen)
- Jonge schakers met de ambitie om FM/IM/GM te worden (hierbij kijk ik naar +2200 spelers onder 30 jaar dus maximum een 30 tal in België.)
- Schrijvers van clubmagazine tot referentiewerk of webmaster (ik vermoed dat we hier over hoogsten een paar tientallen spreken)
- Tenslotte schakers die al 1 of meerdere jaren ervaring hebben met het amateur-pakket, wekelijks minstens een uurtje werken met schaakprogramma's en de extra functionaliteit van het prof-pakket als een meerwaarde voor zichzelf zien. (moeilijk in te schatten hoeveel maar ik ken sowieso heel weinig schakers die wekelijks een uurtje werken met schaakprogramma's)

Kortom indien 50% van de clubschakers bereid zijn om te starten met het amateur-pakket dan zal er wellicht niet meer dan 5% van de clubschakers baat hebben met het prof-pakket. Nu moet ik er wel aan toevoegen dat Chessbase (de firma, niet het product) met elke nieuwe release van Chessbase (deze maal wel het product dus niet de firma) ervoor zorgt dat het telkens minder aantrekkelijk wordt om voor de Fritz Gui te kiezen. Men weet natuurlijk ook dat veel schakers niet beide pakketten aankopen en dan is het als commercieel bedrijf logisch om de koper te sturen naar het duurste product.

Brabo en HK5000

10 opmerkingen:

  1. Voor het amateur pakket lijkt me het niet zo belangrijk welke engine je koopt. Je kan toch eenvoudig gratis bvb. stockfish toevoegen als engine?

    Is het voor een amateur ook wel nodig om de Big Database 2019 te kopen?
    Het lijkt me dat je met bvb de databases hier: http://www.kingbase-chess.net/ wel al een heel eind komt.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. "Voor het amateur pakket lijkt me het niet zo belangrijk welke engine je koopt. Je kan toch eenvoudig gratis bvb. stockfish toevoegen als engine?"
      Je kan de Fritz Gui niet aankopen zonder een engine voor bv. de helft van de prijs. Dat zou een interessantere keuze zijn want natuurlijk volstaat Stockfish. Waarom ik precies kies voor Houdini, leg ik uit in het artikel. In al mijn aankopen kijk ik naar de oorsprong van het artikel. Ik verkies voorrang te geven aan alles wat Belgisch is omdat ik daarmee onrechtstreeks de Belgische economie steun op voorwaarde dat ik daarbij niet extra hoef te betalen. Ik vertel ook in het artikel dat ik graag in bepaalde kritieke stellingen nog naast Stockfish een 2de opinie krijg van een topengine. Houdini staat op http://www.computerchess.org.uk/ccrl/4040/ momenteel 2 punten onder Komodo die 2de staat dus zeker evenwaardig en in staat om Stockfish te concurreren. Als een 2de engine geen enkele meerwaarde betekent voor jezelf zoals mijn co-auteur HK5000 en de afkomst van het product speelt voor jou geen rol dan zou je kunnen overwegen om te kiezen voor de goedkoopste engine Fritz.
      Tenslotte koop geen oude zwakke engine. Ik zie dat Rybka en Hiarcs worden verkocht voor slechts 49,9 euro maar dan krijg je wel de verouderde Fritz 12 Gui die veel belangrijke functionaliteit mist t.o.v. Fritz 13 en nieuwer.

      Verwijderen
    2. "Is het voor een amateur ook wel nodig om de Big Database 2019 te kopen?
      Het lijkt me dat je met bvb de databases hier: http://www.kingbase-chess.net/ wel al een heel eind komt."
      Er komt een afzonderlijk artikel op deze blog alleen over de big database. Daarbij zal kingbase ook worden vermeld. Zo vertelde HK5000 mij dat kingbase geen partijen van spelers -2000 elo toelaat. Dit vind ik al een belangrijk minpunt want ik moet geregeld spelen tegen -2000 spelers en dan wil ik wel eens weten welke openingen ze spelen. Daarnaast worden evenmin historische partijen (voor 1990) verzameld terwijl ik dit soort informatie net leuk vind om toe te voegen in partijcommentaren. Nu in het artikel vermeld ik al dat meer en meer spelers enkel nog online partijen opzoeken en dus offline geen database meer bijhouden. Dit is ok zolang je slechts sporadisch iets nodig hebt en je woont/ schaakt in een regio waarbij een internetconnectie stabiel is.

      Verwijderen
    3. Toen ik dit artikel schreef, had ik Kingbase al gedownload, maar nog niet bekeken. Ondertussen wel al even in rondgeneusd, en de beperkingen die ze zichzelf opleggen (elo>2000 en jaar>1990) zijn te streng; ik begrijp zeker de datumgrens niet (wat is er mis met de partijen van Kasparov van 1989?; en so what als niet "alle" FM/IM/IGM-partijen van voor 1990 opgenomen worden?). De elogrens is nog te verdedigen, maar legt vaak een filter op voor partijen van net de sterke spelers, die in de eerste 1-2-3 ronden van een open tornooi dergelijke spelers op/voor hun bord krijgen. En voor spelers van 1800-2200 zijn die "afstraffingen" die zich dan voltrekken net het leerzaamst om te bekijken. Kingbase lijkt me dan ook eerder weggelegd voor de zeer sterke amateur, die met een beperkte, maar actuele en "sterke" database zich wil wapenen. Maar hierover later meer in een artikel over de Bigbase 2019.

      Verwijderen
    4. "ik begrijp zeker de datumgrens niet"
      Op hun website geven ze eigenlijk onrechtstreeks hierop een antwoord: "The games are mainly collected from the websites of various tournaments and TWIC archives" Voor 1990 bestond het internet niet. Er bestaan slechts 2 mogelijkheden om voor 1990 partijen in een database toe te voegen. Of je doet de digitalisering zelf maar dat is voor zulk kleinschalig project geen optie of je kopieert illegaal een commerciele database.

      Verwijderen
    5. Toen we hieraan bezig waren, vermeldde Brabo dat hij bij lessen over schaaksoftware verrast was door het slechte gebruik ervan door de schakers, meer nog, dat velen niet echt op de hoogte waren van wat er allemaal op de markt verkrijgbaar was. Gezien schaaksoftware naast boeken, zowat het enige hulpmiddel dat een schaker nodig heeft, vind ik dit zeer opmerkelijk.

      Verwijderen
    6. In mijn opmerkingen heb ik getracht om ook een aantal gratis alternatieven aan te bieden voor bepaalde functionaliteit. Zeker de jonge schakers zijn steeds op zoek naar geld besparen. Zo vermeldde ik lichess, chess.com, scid, chessbase light, ....
      Op Schaaksite worden naast de traditionele boekrecensies nu ook af en toe nieuwe (onbekende) schaaksoftware voorgesteld zoals bv. https://www.schaaksite.nl/2019/01/16/online-schaak-demonstratiebord/

      Wat schaaksite doet, kan hier ook natuurlijk dus ik verwelkom alle artikeltjes waarin nieuwe/onbekende schaaksoftware wordt voorgesteld. We kunnen er allemaal van leren en genieten.

      Verwijderen
  2. HK5000 wie is deze expert eigenlijk

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Hij stelde zich kort voor in https://schaken-brabo.blogspot.com/2012/11/schaaktijdschriften-passe.html

      Verwijderen
    2. ...en mijn vertrouwdheid met schaaksoftware wordt in het volgende artikel nader belicht. Ik wil alvast dit meegeven: ik ben in het computerschaak gerold vanaf 1988 (Psion op Atari) en heb vanaf dan het computerschaak gevolgd (via o.a. het tijdschrift CCS van F.Friedel) mede dankzij de even grote passie op dit vlak van Roger Lannoy, die ons jammer genoeg vorig jaar ontvallen is.

      Verwijderen