Killerinstinct

Het doel van het schaken is je tegenstander schaakmat zetten. Dat was de scherpe opmerking van een lezer die vond dat ik veel te weinig ambitie toon(de). Nee toen het talent killerinstinct werd uitgedeeld, stond ik niet op de eerste rij. Het gebeurt veel te vaak dat ik al voor de partij denk dat remise best ok is. Ik ben er ook als de kippen bij om een partij helemaal dood te maken als ik verrast wordt in de opening (zie bv. risico's deel 3).

Kortom ik vroeg mij na die opmerking af in hoeverre dit iets typisch is voor mezelf of zijn er ook andere spelers met zulke handicap. Hoe groot is het verschil in killerinstinct tussen mezelf en andere spelers? In 2021 publiceerde de Australische grootmeester David Smerdon hiervoor the fighting chess index maar die was er enkel voor topspelers en is ondertussen al gedateerd (voor covid dus 2020). Ik keek daarom naar de tenacity-score in het stijlreport die je per speler kunt generen met Chessbase 18. Die score zou volgens Chessbase een heel goede indicatie geven van iemands killerinstinct.

Chessbase 18 kan veel automatisch maar een onderzoek over het killerinstinct vergt nog steeds heel wat manueel werk. Eerst filterde ik alle spelers uit mijn up to date Big database 2025 waarvan ik minstens 50 gepubliceerde klassieke partijen kon vinden sinds januari 2020. Vervolgens filterde ik uit die groep de spelers met een of meerdere van onderstaande eigenschappen:

• Belg
• Nederlander
• Hij/zij was mijn tegenstander in een klassieke partij die gespeeld werd in de voorbije 5 jaar
• +2700 klassieke fide-elo volgens 2700chess.com op 6 mei 2025

Voor elk van hen noteerde ik in een exceltabel

• Naam + voornaam
• Killerinstinct = Tenacity-score
• Piekelo sinds januari 2020
• Aantal klassieke partijen in rekening gebracht (dus minstens 50)
• Man of vrouw
• Heb ik de speler in de laatste 5 jaar ontmoet in een open tornooi? Ja of Nee

In totaal verzamelde ik van 230 spelers de data. Dat liet mij toe om enkele interessante grafieken te maken. Ik begin met hoe groot iemands leeftijd invloed heeft op het killerinstinct.

• De Nederlandse internationaal meester Herman Grooten, geboren in 1958 is de speler met de hoogste killerinstinct-score in mijn onderzoekje.
• Zonder Herman Grooten ligt de trendlijn (stippellijn) ongeveer 10% lager voor de oudste spelers.
• Zonder Herman Grooten is er een 30%  killerinstinct-score-daling van jong naar oud.
• De Belgische internationaal meester Jan Rooze is de oudste speler in mijn onderzoekje en blijft vandaag imponeren met zijn energie.

In een 2de grafiek tracht ik te achterhalen in hoeverre (piek-) elo een invloed heeft op het killerinstinct.

• De remises worden frequenter bij de hogere elo's.
• Desondanks zakt de trendlijn met slechts 15% van 1900 naar 2900 fide elo.

Ik wou ook eens weten of er door het aantal partijen een vermoeidheidseffect te zien is in het killerinstinct.

• Onze Belgische nummer 1 Daniel Dardha is de meest actieve speler in mijn onderzoekje.
• Zonder Daniel Dardha ligt de trendlijn ongeveer 8% hoger voor de meest actieve spelers.
• Ik zie een lichte stijging van het killerinstinct als spelers meer spelen en dat heeft wellicht te maken met minder schrik van eloverlies.
• Speelt Daniel te veel partijen?

De score van de Belgen in mijn data kan je hieronder aflezen. Ik kom er zoals verwacht zelf zwak uit.

Belgen met minstens 50 klassieke partijen gespeeld sinds 2020
en gepubliceerd in de Big Database 2025

• Slechts 55 Belgen kwamen in aanmerking voor mijn onderzoekje
• De Belg met het hoogste killerinstinct is Daria Vanduyfhuys.
• 2 Belgen kregen een 0 score van Chessbase voor hun killerinstinct.
• Rood betekent dat de killerinstinct-score van de speler 10% onder de te verwachten score volgens leeftijd ligt.

Tenslotte was ik ook nog geïnteresseerd in enkele speciale vergelijkingen van groepen.

1. Belg: Ja - Nee

• De gemiddelde Belg heeft een iets lagere killerinstinct-score (inclusief correctie volgens leeftijd) t.o.v. niet Belgen.
• 55 Belgen is een klein percentage van het totaal aantal Belgische schakers. Ze zijn ook een speciale categorie dus veel kunnen we hier niet uit afleiden.

2. Man - Vrouw

• Vrouwen scoren gemiddeld ruim 12% hoger op de killerinstinct-index dan mannen (inclusief correctie volgens leeftijd)
• Zijn de vrouwen competitiever of is het eerder dat de minder competitieve vrouwen massaal afhaken?

3. Open tornooi spelers: Ja - Nee

• De spelers die ik ontmoette in open tornooien hebben gemiddeld een iets groter killerinstinct (inclusief correctie volgens leeftijd)
• Tussen de 187 spelers die ik niet in open tornooien ontmoette, zijn ook nog veel spelers die regelmatig open tornooien spelen.

Mijn algemene conclusie is dat er trends zijn maar dat het killerinstinct vooral iets heel individueel is dus ongeacht leeftijd, elo, geslacht, activiteit ... In de tabel van de Belgen insinueer ik met de rode kleur dat spelers meer dan 10% onder de trendlijn zich moeten aanpassen maar ik ben daar zelf niet zeker van. Het is goed om jezelf te kennen en daar rekening mee te houden in beslissingen. Het is noch eenvoudig, noch een recept tot succes om plots drastische wijzigingen in je schaakpatroon te maken. Mentale coaches in het schaken worden langzaam bekender maar nog veel te weinig spelers maken er gebruik van.

Brabo

Extra tijd deel 4

Partijen van het eerste grote klassiek Freestyle-tornooi in Grenke (17-21 april 2025) heb ik nauwelijks live gevolgd of zelfs nagespeeld. Desondanks viel het mij wel op dat er veel partijen beslist waren in minder dan 20 zetten. 46 op 621 gespeelde en gepubliceerde partijen in de Freestyle A-groep waren miniaturen = 7% van het totaal. Daar zaten bovendien verliespartijen van heel sterke spelers zoals Dardha, Movsesian en Smeets tussen. Zoiets heb ik nooit eerder gezien in klassiek schaak. Ter vergelijking in de parallel lopende Standaard A-groep waren slechts 4 op 584 gespeelde en gepubliceerde partijen beslist in minder dan 20 zetten. De hoogste verliezende speler in die 4 partijen had slechts 2266 elo. In mijn database met persoonlijke klassieke partijen (+1000) vond ik slechts 1 partij terug waarin ik in minder dan 20 zetten heb opgegeven.

Dit Freestyle-fenomeen werd ook door andere spelers opgemerkt zoals bijvoorbeeld in de meest recente editie van de C-Square Podcast. Volgens de Amerikaanse supergrootmeester Fabiano Caruana is het gelinkt aan een gebrek aan ratings voor Freestyle waardoor spelers hun motivatie verliezen. Ik denk dat het vooral te maken heeft met dat veel spelers zeer weinig ervaring hadden met Freestyle-schaak. Zo zag ik de Nederlandse grootmeester Jan Smeets 3 weken voor de start van Grenke plots op lichess Chess960 spelen. Hij speelde er in totaal 42 blitzpartijtjes zie smeets Chess960-lichess. Dat is niet ernstig. Ter vergelijking ik heb ruim 300 fide-elo minder dan Jan. Online heb ik slechts 80 Chess960-elo minder op lichess dankzij 5000 Chess960 partijen. De verliespartij in minder dan 20 zetten van Jan in Grenke moet dus eerder gelinkt worden aan dit gebrek aan oefenen.

Magnus Carlsen laat zelden in zijn kaarten zien maar hij heeft zonder twijfel al een zeer groot aantal partijen Freestyle-schaak gespeeld. Hiermee had hij een groot voordeel t.o.v. alle andere Grenke-deelnemers. In de eerder vermelde podcast zegt Fabiano daarom ook dat de 9 op 9 van Magnus voor hem geen al te grote verrassing was. Het formaat van het tornooi was precies op maat van Magnus. Magnus zei in een Grenke-interview dat het de eerste keer was in 20 jaar dat hij nog eens dubbele ronden op een dag speelde. Dat is uiteraard geen toeval.

Freestyle-schaak betekent dat de uren partijvoorbereiding niet bestaan. 2 klassieke partijen per dag wordt hierdoor veel makkelijker verteerbaar. Bovendien werd ook nog eens in Grenke de extra tijd na zet 40 weggelaten. Dan vermoed ik dat je zelfs gemiddeld minder tijd bezig bent met 2 klassieke Freestyle-partijen per dag dan 1 klassieke partij met extra tijd standaardschaak. Magnus leidt met ruime voorsprong de wereldranglijst rapid dus was zeker vragende partij hiervoor. Het legde hem geen windeieren want hij scoorde 5 winstpunten waarbij de tijdnood van de tegenstanders een cruciale rol speelde.

• 2de ronde: 30 ste zet Finek - Carlsen: 1 minuut tegen 15 minuten waarna Finek helemaal instort
• 3de ronde: 30 ste zet Carlsen - Grandelius: 26 minuten tegen 6 minuten waarna Grandelius de verliezende fout maakt
• 7de ronde: Carlsen wint op tijd tegen Maghsoodloo op zet 31 reeds
• 8ste ronde: 43ste zet Mamedov - Carlsen: 4 minuten tegen 24 minuten waarna Mamedov er niet meer in slaagt om een constructieve verdediging te vinden
• 9de ronde: 25ste zet Carlsen - Keymer: 10 minuten tegen 1 minuut waarna Keymer de verliezende fout maakt

In deel 1 schreef ik al dat ik geen fan was van klassieke partijen zonder extra tijd maar soms is extra tijd ook echt wel te veel van het goede. Op speeldag 5 (19 februari 2025) in Cappelle La Grande was ik ruim 14 uur intensief bezig met schaken.

• 6 uur: Opstaan en 2 uren voorbereiden op ronde 6.
• 8 uur: douchen, ontbijten, pendelen met auto naar tornooizaal
• 9 uur: Start ronde 6
• 14 uur: Einde ronde 6, snel terugrijden naar hotelkamer, middageten binnen schrokken, voorbereiden op ronde 7 want paringen zijn er al
• 16 uur: Naar de tornooizaal, start ronde 7
• 21 uur: Einde ronde 7, terug naar hotelkamer. Tijdens avondmaal, checken van de 2 gespeelde partijen met smartphone.

Het blogartikel I don't like chess-tournaments van de Amerikaanse FM Nathan Solon begrijp ik dus helemaal. Of het eten is niet goed, of er is te weinig rust of je speelt oninteressante partijen, of het is te duur, .... Je vindt altijd wel een reden om ergens niet te willen spelen.

Zeker volwassen spelers zullen daarom afhaken of proberen een open tornooi te combineren met toerisme. Afgelopen weken zag ik heel leuke verslagen van Pascal De Kaey in open tornooi Reykjavik (IJsland), Wouter Schuurbiers in open tornooi Bangkok (Thailand) en uiteraard ook nog Koen Leenhouts in open tornooi Menorca (Balearen eilanden van Spanje).

Ik vroeg Pascal achteraf hoe combineer je toerisme in IJsland met dubbele ronden van extra tijd in een tornooi. Niet voorbereiden was deel van zijn antwoord. Door niet voor te bereiden win je al snel 4 uren per dag t.o.v. wat ik doe in CLG. Koen lanceerde dan weer een poll om te zien of byes nemen een goed idee was zie toernooidagboek Menorca 2. 

Niet voorbereiden en dan achteraf ontdekken dat ik de opening van de partij vooraf had kunnen weerleggen. Ik zou het mezelf niet kunnen vergeven. Een week mijn gezin in de steek laten om te schaken en dan ter plaatse beslissen om een partij niet te spelen. Ik voel mij nu al erg schuldig dat ik dit niet aandurf. Het perfecte tornooi bestaat niet maar BK Lier vorig jaar kwam aardig in de buurt. De extra tijd beschouw ik nog steeds als een bonus maar ik stel geen veto aan open tornooien zonder.

Brabo

Chivalry

Als je een podcast publiceert waarin je klaagt over te weinig Vlaamse schaakartikels dan wordt ergens ook verwacht dat je zelf de handen uit de mouwen steekt. Dat is precies wat de nieuwe blog van De Lange Rokade doet. Ze zijn sinds 27 februari 2025 online en met 15 posts hebben ze een vliegende start genomen. 2 van de 3 podcasters (komt Tom er nog bij of houdt hij zich liever afzijdig?) schrijven over diverse thema's waarop ik al af en toe eens een reactie achterliet. Ik juich het initiatief uiteraard toe want het is erg leuk om te lezen.

Tezelfdertijd valt het mij ook op dat zowel Glen als Koen bijzonder voorzichtig zijn met iets van persoonlijke schaakkennis te delen die ook maar op 1 of andere wijze tegen zichzelf kan worden gebruikt. Eigen partijen worden niet gedeeld (ik stel mezelf de vraag of dat misschien de reden is van Substack te kiezen waardoor geen partijen kunnen worden afgespeeld) . Koen geeft zelf toe tijdens de review van deze blog dat het wringt om over iets te schrijven maar steeds op de rem te moeten staan. Het is best mogelijk om een interessante/ entertainende schaakblog te schrijven zonder waardevolle informatie over jezelf te delen maar het is sowieso een grote handicap.

Kritiek op deze blog heb ik dan ook nauwelijks gehoord in de 5de editie van de podcast de Lange Rokade. Wel was het zo dat ik als bordschaker met de grond gelijk werd gemaakt. Bepaalde openingen in mijn repertoire zijn barslecht. Ik werk totaal inefficiënt aan het schaken. Mijn openingsaanpak is complete onzin. Het is absurd om je schaakkennis zomaar te grabbel te gooien op een blog.

Het zijn allemaal terechte opmerkingen over mij als bordschaker waarvan ik zelf al heel lang bewust ben. Tevens ben ik akkoord dat een schets maken van de auteur nuttig is in een review van een blog. Anderzijds mis ik nuancering hierbij. Het was hoogstwaarschijnlijk niet de bedoeling van de review maar er is op zijn minst de schijn gecreëerd dat de kwaliteit van een schaakblog sterk afhangt van de auteur als bordschaker.

Bloggen en bordschaken hebben vaak tegenstrijdige belangen. Openheid/ chivalry is een enorm pluspunt in bloggen maar is een enorm nadeel in bordschaken. Zelfs ik maak altijd een afweging. Is het verhaal belangrijker dan mijn schaakkennis? Hoe groot is de persoonlijke schade als ik iets deel? Zoals terecht werd opgemerkt in de Lange Rokade-podcast, durf ik hierin heel ver te gaan. Schakers zijn gelukkig lui en vergeten snel maar het achterste van mijn tong laat ik niet altijd zien. Zeker relevante openingsnieuwtjes voor mijn repertoire verwijder ik geregeld in partijanalyses als ze niet kritisch zijn in een verhaal.

Nee in vergelijking met mijn tegenstander uit de 2de ronde van Cappelle La Grande ben ik klein bier betreffende openheid. De Luxemburger Claude Kaber nomineer ik als de ultieme schaakridder die altijd de tegenstander met open vizier zal bekampen. Tijdens de partijvoorbereiding was ik totaal verbaasd over hoe Claude geen enkele moeite deed om iets te verbergen. + 16.000 partijen op chess.com en + 26.000 partijen op lichess zijn gesigneerd met zijn volledige naam. Bovendien stuurt hij steevast aan op het koningsgambiet in zijn witpartijen zowel in online als bordschaken. Trouwens alsof dat niet genoeg chivalry is, speelt hij een variant op het Muzio-gambiet waar de hedendaagse computers geen fan van zijn. 1 keer raden hoe onze onderlinge partij verliep?

In de 19de eeuw had Claude zich als een vis in het water gevoeld. In de 21ste eeuw is deze manier van spelen tegen een goed voorbereide speler bijna gegarandeerd een nul. Het verklaart wellicht ook waarom Claude in de voorbije 25 jaar ongeveer 300 elo heeft verloren. Chivalry heeft geen plaats meer vandaag.

Desalniettemin is niet alles zwart-wit in dit verhaal. Zo viel het mij op dat in +42.000 online partijen van Claude niemand van zijn tegenstanders "mijn" weerlegging had gespeeld. Online heeft Claude geen last van partijvoorbereidingen. Bovendien vertelde Claude mij achteraf dat ik de eerste was in bordschaken die hem met deze weerlegging geconfronteerd heeft. Heel weinig schakers in zijn elo-range doen de moeite om online profielen op te zoeken. De weinigen die het doen spelen bovendien zelden of nooit de Fischer-verdediging. Tenslotte is de weerlegging op zich ook niet zo makkelijk om als mens goed te doorgronden. Sommige varianten zijn best pittig. Onderstaande computerpartij toont aan dat het zelfs met een partijvoorbereiding nog fout kan gaan aan het bord.

Ik was er niet 100% gerust in tijdens de partij. Ik moest Claude achteraf ook gelijk geven dat we geen computers zijn en bovenstaand schaak als mens niet kunnen produceren. Claude lijkt dan ook niet van plan om zijn chivalry op te geven. Ik sluit af met een losse interpretatie van een quote die ik 2 maanden geleden hoorde op de perpetual chess podcast van de sterke Duitse grootmeester Jan Gustafsson. "Oudere schakers moeten bezig zijn met fun in het schaken ipv zichzelf nog grote doelen te stellen." Dat hoef je Claude niet te vertellen. Hij verbaasde iedereen in CLG door na zijn val in de sneeuw te blijven schaken tot zelfs enkele uren voor de geplande arm-operatie. Schaken is voor hem pure fun en de rest is bijzaak.

Brabo

Paringen deel 2

Iedereen speelt in 1 groot tornooi. Je ziet het vandaag steeds minder (zie ook Grote open tornooien) want de meeste organisatoren van grote tornooien kiezen om te splitsen in meerdere kleinere tornooien volgens leeftijd of elo. De open van Cappelle La Grande (afgekort CLG) trekt zich echter niets aan van deze moderne trend. Men houdt er vast aan de oude formule en laat alle 533 !! spelers in 1 grote groep spelen. Het zou wel eens de grootste open kunnen zijn die zoiets vandaag nog doet maar de lezer mag mij uiteraard verbeteren. Ik ken niet alle opens in de hele wereld.

Sfeerbeeld van de speelzaal
Foto Leuvencentraal verslag CLG 2025

Het heeft wel een zekere charme om iedereen in dezelfde groep te zien spelen. Bij subtornooien krijg je al snel dat spelers enkel nog oog hebben voor hun eigen subtornooi. In 1 groep maakt iedereen in theorie kans op de hoofdprijs. Iedereen kan in theorie spelen tegen om het even wie dus ongeacht de elo. Leuk maar tezelfdertijd zie je onmiddellijk ook een probleem. Je krijgt een massa totaal oninteressante partijen door een complete mismatch in speelsterkte. De sterkste speler had in CLG bijna 2600 elo (dichtbij de top 100 van de wereld). De zwakste spelers hadden (nog) geen elo (sommige waren beginners).

Trouwens het waren er niet weinig in CLG die ongekwoteerd waren. De 33 spelers zorgden voor een moeilijk in te schatten elowinst/ verlies voor veel spelers onderaan het klassement. Een reisgenoot keek raar op toen hij ipv elo te winnen uiteindelijk elo verloor omdat de winst tegen ongekwoteerde niets opleverde. Ik vermoed dat het probleem in de volgende jaren bij ongewijzigd fide-beleid alleen zal vergroten. Ik keek vandaag op de Belgische elo-site en telde 4049 spelers met een Belgische elo. Slechts 3006 hebben een fide-elo.

Vorig jaar waarschuwde ik al in Is/ was het ratingsysteem kapot voor spelers die hun fiderating kwijt zouden spelen maar ik zie vandaag ook veel beginners die er niet in slagen om de 1400 minimum te behalen. Het verklaart wellicht waarom we het voorbije half jaar niet veel meer gehoord hebben over de afschaffing van de Belgische elo. Het lijkt mij twijfelachtig dat het op korte termijn goedgekeurd zal worden.

Of ongekwoteerde spelers uberhaupt in een groot open als CLG moeten kunnen spelen, is een andere discussie. Ik vermoed dat je ze als organisator niet mag weigeren als ze een fide-id hebben. Zoveel alternatieven om klassiek schaak te spelen en een fide-rating te krijgen, bestaan er trouwens ook niet. Meer dan ooit is het dus belangrijk om interessante paringen te creëren.

CLG gebruikt daarom al decennia een speciaal programma met versnelde paringen over 7 ronden zie 320.pdf onderaan. Een fide-tornooi mag afwijken van klassieke paringen mits het paringsprogramma werkt met strikte regels (geen manuele aanpassingen zijn mogelijk/ zelfde resultaten ongeacht de gebruiker) en goedgekeurd zijn door de fide.

Desondanks ben ik een heel koele minnaar van die versnelde paringen. Je zou zogezegd tegenstanders moeten krijgen die veel dichter bij je rating aanleunen maar in mijn 3 deelnames merkte ik dit helemaal niet op. Integendeel, gemiddeld zat er 234 elo verschil tussen mijn rating en die van mijn tegenstanders. De dichtste match was nog steeds een stevige kloof van 136 elo. Misschien is het voor spelers in andere elo-categorieën beter maar ik heb mijn bedenkingen bij het effect van die zogenaamde versnelde paringen.

Wat mij wel opviel door de versnelde paringen, is dat ik veel meer dan in andere tornooien tegen hoge elo's kan spelen in CLG. Dat is interessant voor een ambitieuze +2200 speler die een norm wilt scoren. Ik kwam 2 keer heel aardig in de buurt (halfje tekort) maar het is nooit een doel geweest voor mij.

Brabo's tegenstanders in 27 partijen / 3 tornooien CLG

Ik ken geen/ weinig open tornooien waar ik in ongeveer de helft van de partijen kan spelen tegen spelers die gemiddeld bijna 200 punten hoger gekwoteerd zijn. Dat alleen is al de moeite op zich om eens mee te spelen in CLG. Normaal moet ik veel (meer) betalen om zoiets te kunnen meemaken.

Met 5 op 13 scoorde ik dus ook boven mijn rating. 8 halfjes waren het en een (gestolen) overwinning. Die overwinning scoorde ik in 2005 op de Slovaakse internationaal meester Tomas Likavsky die duidelijk van slag was na onze partij.

Tomas liet het gelukkig niet aan zijn hart komen. Nog hetzelfde jaar haalde hij zijn grootmeestertitel (zie wikipedia) en werd het Brabo-fiasco voor eeuwig verbannen naar de vergeetput. Het risico om een tweede keer Brabo tegen het lijf te lopen, heeft hij niet genomen want CLG heeft hij nooit meer gespeeld.

Brabo

Arbiters deel 2

De 5de editie van de podcast de Lange Rokade is zowel flatterend als confronterend voor mezelf. Een bijna hele podcast praten 3 (groot-)meesters dus sterker dan ikzelf over deze blog en mezelf. Ik vind het jammer dat ik niet uitgenodigd was want dan had ik onmiddellijk enkele misverstanden kunnen vermijden. Anderzijds nu kon ik niet storen en konden de 3 tenoren vrij hun mening verkondigen. Heel wat conclusies zaten er pal op.

Zo vermeldt Tom dat ik hou van reacties op mijn artikels. Meer zelfs dat die reacties ook liefst het niet eens zijn met wat ik schrijf zodat ik in discussie kan gaan. Door de jaren heen heb ik een select groepje opgebouwd van schakers die dat ook doen. Onder de meeste artikels staan een of meerdere reacties.

Toms conclusie is helemaal juist. Je kan mij geen groter plezier doen dan eens een reactie op een artikel te plaatsen. Enkele duizenden zijn er geplaatst over de jaren. Echter het hadden er veel meer mogen/ kunnen/ moeten zijn want dat betekent slechts 1 reactie per 1000 bezoekers. Dat 99,9% van de bezoekers niets te vertellen heeft, geloof ik niet. Tijdsgebrek, privacy, angst voor feedback.. of gewoon onze Vlaamse mentaliteit om de aandacht niet op onszelf te richten. Ik begrijp het maar jammer.

Nu ik heb 1 superkritische fan van deze blog en dit is mijn briljante dochter Evelien. Een dochter hebben als papa verlengt niet alleen je leven als papa met 74 weken volgens een recente studie maar het levert ook een fantastisch klankbord op. Ik vind het bovendien heerlijk dat de rol leerling/ leraar steeds vaker omgedraaid wordt. Mijn dochter kan mij haarfijn uitleggen waar ik weer eens schrijffouten gemaakt heb in de artikels. In de autoritten van Antwerpen naar pepe en terug, krijg ik telkens een uitgebreide update van alle moderne muziek. Kendrick Lamar, Doechii ... passeren de revue en iets minder modern maar waar ze grote fan van is: Arctic Monkeys. Ik luister aandachtig en geregeld vind ik iets echt goed maar onthouden kan ik het niet meer.

Kwissen over muziek is niet aan mij besteed en dat kwam ook nog eens tot uiting tijdens mijn meest recente schaaktornooi: Cappelle La Grande. Voor elke ronde toonde de arbiter zich van zijn beste DJ-kant door telkens de zaal tot een paar seconden voor de start op zijn muziekkeuzes te trakteren. Maneskin was de enige die ik duidelijk herkende (van het Eurosongfestival). Na het tornooi stuurde ik de arbiter een mail. Welke muziek werd er afgespeeld voor de ronden? Ik werd afgewimpeld maar kreeg hulp uit onverwachte Belgische hoek. Kevin Demiddele heeft wel een muzikaal oor en had geen moeite om Bob Dylan, Queen, Radiohead, AC/DC ... op te sommen in zijn CLG-verslag op de website van Leuven Centraal.

Van Magnus Carlsen is geweten dat hij graag muziek hoort tijdens het schaken zie Titled Tuesday spelen met eigen DJ. Van het ondertussen legendarische verslag The secret sauce weten we dat muziek een belangrijk ingrediënt kan zijn in succes op het bord. Metal, jaren 80 muziek, indianenmuziek , ... is een greep uit het brede scala aan genres die aan bod kwamen. Persoonlijk speel ik graag radiomuziek af wanneer ik alleen in de auto rij naar een schaakpartij maar dan moeten het wel a tempo nummers zijn. Bij een traag nummer verander ik van kanaal want zulke nummers doen mij enkel onmiddellijk remise maken.

Of de muziek vooraf bij elke ronde in Cappelle La Grande een impact op mijn partijen heeft gehad, weet ik niet. Wat ik wel weet is dat ik met een gemiddelde van bijna 60 zetten per partij veruit mijn meest actieve tornooi ooit gespeeld heb. Ook met de inspiratie zat het snor zoals in onderstaande partij die ik mijn beste vind van het tornooi. De Franse FM Mario Mancini is mijn ex-teamgenoot bij Lille/ Rijsel en speelde ik in een strakke partij van het bord.

Desalniettemin ben ik geen fan van de muziek vooraf in Cappelle La Grande. Vooral op de topborden zag ik irritatie. Velen zijn minuten (ik zag zelfs iemand een kwartier) voor de start van de ronden al aan hun bord om zich mentaal op te laden voor het gevecht.

Enkele minuten voor de laatste ronde CLG.
Mijn tegenstander is er nog niet maar de meesten zijn wel al in focusmode.

Van de regerende wereldkampioen Gukesh Dommaraju is geweten dat hij graag mediteert aan zijn bord voor een partij zie o.a. de thriller Gukesh - Giri van Wijk aan Zee 2025. Luide muziek is dan echt wel een stoorzender op zulke momenten.

Hiermee komen we eindelijk aan de kern van dit artikel. Het is iets wat ik al terloops vermeldde in 2023: Amateurs. Arbiters hebben vaak geen flauw benul dat er een verschil bestaat tussen de gewone clubschaker en de ambitieuze schaker op gebied van concentratie, aanpak, ... 

Ik zag het laatst weer eens in de Nederlandse interclub. Voor het eerst in mijn schaakcarriere maakte een arbiter foto's van mezelf tijdens een schaakpartij. Meerdere keren kwam hij hiervoor in mijn gezichtsveld staan terwijl ik aan zet was en haalde hij mij dus uit mijn concentratie. Het moet gezegd dat zijn foto's bijzonder knap en professioneel er uit zien.

Brabo in actie tegen Amstelveen
Foto Frans Peeters https://www.flickr.com/photos/suspeeters/54376218380/in/photostream/

Het is leuk om zulke mooie foto's van jezelf gepubliceerd te zien. Echter ik zou het gefotografeer beperken tot de eerste 5-10 minuten van een partij of uit het gezichtsveld blijven van de spelers. In veel toptornooien bestaan trouwens hier speciale regels voor.

Een oproep voor scheidsrechters door de Belgische schaakbond doet ons begrijpen dat er niet alleen te weinig arbiters zijn maar het zeer uitzonderlijk is dat een topspeler als arbiter wil functioneren. Echter in 3 recente wedstrijden ontdekte ik telkens dat de arbiter nog nooit een competitiewedstrijd had gespeeld.

Sommigen zullen het niet eens zijn met mij maar ik heb liever geen arbiter dan een arbiter die zelf geen/ nooit competitieschaak speelt. Ik snap evenmin waarom iemand die geen competitiewedstrijden speelt, uberhaupt arbiter wil zijn in competitiewedstrijden. De vergoedingen van arbiters compenseren nauwelijks de onkosten.

Brabo

Voldemort

Een tijdje geleden verloor ik kansloos een partij van Voldemort. Ik vond het een van mijn meest vreemde nederlagen ooit omdat Voldemort nauwelijks aanwezig was geweest aan het bord. Erger Voldemort bevond zich een groot deel zelfs niet eens in de speelzaal. Ik wou er aanvankelijk niets over zeggen maar het voorval bleef in mijn achterhoofd hangen. Is zoiets normaal in tijden waar we steeds strengere anti-cheating-regels hanteren? Na enkele dagen twijfelen trok ik uiteindelijk toch mijn stoute schoenen aan en meldde het voorval aan de organisatie.

Klokkenluiders of boodschappers worden zelden met open armen ontvangen maar de tegenreactie kwam zelfs voor iemand met een pantserhuid bijzonder hard aan . "Iemand van vals spel beschuldigen zonder bewijs dan kan daar zeker gevolgen van komen voor de klager." "Hou deze kwestie uit de publiciteit." "Attendeer de arbiter tijdens de wedstrijd van zulk gedrag en niet nadien."

Dat organisaties geen zin hebben om zich bezig te houden met mogelijke inbreuken op fairplay is mij al heel lang duidelijk en ook wel begrijpelijk. Spelers die veroordeeld worden, gaan steevast naar de rechtbank om de veroordeling ongedaan te maken. Alle mogelijke technische fouten worden dan aangehaald om de zaak te laten seponeren. Voor de beschuldigde speler staat gigantisch veel op het spel. Een publieke veroordeling leidt tot niet alleen gezichtsverlies in het schaken maar heeft ook gevolgen op het werk en prive. Een werkgever of zakenpartner wil vaak niet meer met zulke personen samenwerken. Kortom een dure rechtszaak heeft de beschuldigde speler er voor over terwijl dat helemaal niet zo is voor een schaakorganisatie.

Slechts als de bewijslast van valsspelen niet meer kan worden genegeerd, komt een schaakorganisatie in actie en dan vaak enkel om damage-control/ doofpotoperatie uit te voeren. Een standaard aanpak is de op heterdaad betrapte speler vragen om het tornooi "vrijwillig" te verlaten in ruil dat zijn/haar naam nergens nog vermeld wordt met het tornooi. Bullshit zullen sommigen denken maar hoeveel schakers kennen de namen van spelers die vorig jaar uit HZ-schaaktoernooi en Open rated Gent werden verwijderd omwille van valsspelen? Of hoe denk je dat ik reageerde toen ik ontdekte via een forum dat jawel Voldemort enkele jaren geleden al eens uit een groot tornooi was gezet wegens valsspelen.

Valsspelen is een existentiële bedreiging voor het schaken werd heel recent nogmaals herhaald door de fide maar een doortastend overkoepelend beleid ontbreekt compleet. Sommigen vinden de discussie over valsspelen fel overdreven zoals de reactie vorig jaar van de Zwitserse grootmeester Noel Studler in Forget Cheaters. In bordschaken is het probleem (veel) minder groot dan in onlineschaken maar in mijn artikel "online-rapid" toonde ik kristalhelder aan dat er een link bestaat tussen valsspelen en spelers die stoppen met schaken. Zelfs AI lacht ons vierkant uit omwille van ons pover anti-cheating-beleid zie Sign of real intelligence: chat-bots cheat at chess. Daarom geef ik hieronder mijn aanbevelingen om hieraan iets te doen.

1. Een meldpunt moet bestaan waar iedereen vreemd/ onsportief gedrag kan melden. Ik werd 4 keer doorverwezen bij mijn melding over Voldemort. Niemand wou de hete aardappel aannemen en de laatste in de rij kon het niet meer doorgeven. Zulk meldpunt moet vooraf heel duidelijk worden gecommuniceerd. Dit meldpunt moet zowel telefonisch als via mail bereikbaar zijn minstens gedurende een aantal uren per week. De personen die het meldpunt bemannen, moeten een uitgebreide kennis hebben van de reglementen.
2. Spelers moeten verplicht zijn om vreemd/ onsportief gedrag te melden. Als je iets gezien hebt waarvan je vermoedt dat het niet ok is, dan moet je dit melden. Veel valsspelers blijven jaren onder de radar wegens een totale apathie van de medeschakers. Iedereen draagt hierin een verantwoordelijkheid.
3. Een melding mag nooit leiden tot vergeldingsacties. De tegenreactie op mijn melding van Voldemort is nefast voor elk anti-cheating beleid.
4. Live borden moeten met een delay gebeuren. Er waren liveborden in mijn partij met Voldemort en ik betwijfel sterk of er een delay was. Liveborden zonder delay is de kat bij de melk zetten.
5. Spelers mogen de speelzaal niet verlaten tijdens de partij. Enkel een arbiter kan een uitzondering hierop geven en het is dan ook zijn taak om dit te registreren.
6. De namen van spelers die uit een tornooi gezet zijn omwille van valsspelen moeten publiek worden gemaakt. Chess.com is vorig jaar ook overgestapt naar bekendmaken van valsspelers. De schaakgemeenschap moet weten welke spelers er extra in het oog moeten worden gehouden.
7. De straffen voor valsspelers moeten omhoog. Ik vraag me trouwens af of we ze beter niet definitief uitsluiten in tegenstelling tot een interview in Omroepzeeland. Valsspelers zijn vaak recidivisten.

Ik beschuldig Voldemort niet van valsspelen maar ik wil wel dat hij in het oog wordt gehouden want ik vertrouw hem niet. De hele zaak ruikt onfris want ik kwam achteraf ook te weten dat ik niet de enige was die kansloos verloor tegen Voldemort in combinatie met liveborden en veelvuldig niet in de speelzaal te zijn. Een van hen was een internationaal meester en telkens was er sprake in Voldmorts spel van een nauwkeurigheid tussen 96% en 98% volgens de huidige topprogramma's.

Ik ben gewaarschuwd om dit artikel niet te publiceren dus ik neem een risico die ik tracht te beperken met Voldemort (degene die niet mag genoemd worden) als naam te gebruiken en elke referentie naar de organisatie weg te laten. Of ik hiermee de schaakgemeenschap een gunst doe, is zeer twijfelachtig.  Slechts een handvol spelers zullen hierdoor weten wie Voldemort is (gelieve niet te gissen in de reacties !) en kunnen die persoon in de gaten houden.

Tenslotte wil ik toch nog met een positieve noot afsluiten. Na mijn melding introduceerde de tornooiorganisatie een rookarbiter. Jawel iemand die de speelzaal wilt verlaten om te roken, moet dat nu vooraf melden bij de rookarbiter. Die arbiter zal dan de persoon vergezellen bij het roken. Niemand wist van Voldemort dus velen vonden het een absurde aankondiging. Dit artikel maakt dus enerzijds iets duidelijk maar wie Voldemort is, blijft voorlopig onbekend.

Brabo

PS Dit is jammer geen 1 april-grap want daar doe ik niet aan mee.

Oordopjes deel 2

Als je goede punten wilt scoren bij je vriendin of echtgenote dan is een weekendje Parijs steevast een goede keuze. Parijs verveelt nooit. Bovendien sinds we Time to Momo gebruiken voor citytrips, is er wandelen veel leuker geworden. Je wordt niet alleen geleid naar de meest interessante toeristische plekjes maar je komt ook langs leuke winkeltjes, aanbevolen restaurants, ...

Vorig jaar hebben 2 zulke weekendjes Parijs gemaakt. Dat is uiteraard niet goedkoop want Parijs is een heel dure stad. 1 keer hebben we daarom gelogeerd aan de rand van Parijs. Met een beetje wandelen en metro geraak je in minder dan een uur in het centrum. 1 keer logeerden we in een low-budget IBIS in het centrum. Echter ik vermoed dat laatste gaan we niet meer herhalen. Low-budget trekt vaak een apart type toeristen die het niet zo nauw nemen met hun medemensen. Mijn echtgenote heeft er toen geen oog dicht gedaan. Een groep Italianen maakte in de aangrenzende hotelkamer een feestnacht van. Klachten bij de receptie hadden geen gehoor. Ik plugde mijn op maat gemaakte oordopjes in en sliep als een roos.

Ruim anderhalf jaar heb ik die oordopjes ondertussen en ze zijn een van mijn beste investeringen ooit geweest. Ik vind steeds meer situaties waar ze heel handig zijn tot zelfs op mijn werk. Een open space waar iedereen elkaar ziet en hoort, is er de norm met soms 100 collega's in 1 ruimte. Ik hoor mezelf soms niet denken door hun gepraat. Sinds ik de oordopjes heb, neem ik ze af en toe mee naar het werk.

Thuis als ik partijvoorbereidingen maak of werk aan een schaakartikel, plug ik de oordopjes ook geregeld in. Muziek, de televisie, gekibbel .... Alles wordt weggefilterd waardoor ik niet meer in discussie moet treden met mijn huisgenoten. Kortom de oordopjes zijn een win-win voor iedereen en uiteraard het meest voor mezelf.

Vandaag ga ik niet meer naar een schaakwedstrijd zonder eens te checken of ik de oordopjes mee heb. Ze zijn onderdeel geworden van mijn vaste schaakuitrusting: balpen, drinkfles, koek/ stuk fruit, leesbril en dus oordopjes. Ik vermoed dat ik ze ondertussen in een kwart van mijn wedstrijden gebruik. Van zodra ik lawaai hoor, plug ik ze in en haal ik ze meestal niet meer uit tijdens een partij. Ze storen niet en ik weet dat ze hun werk doen.

Draadloze oortjes van 29 euro bij Decathlon

Recent was ik dan ook verrast dat een arbiter nog voor de wedstrijd begon, afkondigde dat oortjes verboden zijn. Het verschil tussen oortjes en oordopjes is niet altijd snel te onderscheiden. Goedkope draadloze oortjes zijn overal te koop. Wil je nog minder opvallen dan zijn er zelfs de duurdere transparante. Ik begrijp dat het onbegonnen werk is om in een speelzaal met 100 spelers ieders oren vooraf te controleren.

Desalniettemin 10 minuten nadat de wedstrijd begonnen was, deed ik mijn beklag over lawaai bij de arbiter. Een simpele glazen deur was de afscheiding met het aangrenzende café waar de muziek bleef draaien. Elke 5 minuten ging die deur open. Ik wou de partij niet verliezen door gebruik te maken van mijn oordopjes maar dit waren geen aanvaardbare speelcondities voor een wedstrijd. Dus toonde ik aan de arbiter mijn oordopjes en liet hem er eens in knijpen zodat hij zelf kon vaststellen dat er zeker geen elektronica in verborgen zat. Daar had hij geen zin in want de met oorsmeer bedekte oordopjes zagen er meer dan voldoende onschuldig uit. Ik kreeg gelukkig mijn zin.

Dat ik alsnog mijn partij bijna verloor door de oordopjes had dus niets te maken met de arbiter maar wel dat ze af en toe ook eens te goed kunnen werken. In onderstaande partij was mijn tegenstander en omstaanders erg verrast dat ik remise weigerde. Ik had het remisevoorstel totaal niet gehoord.

Zonder oordopjes had ik mezelf dus heel wat lijden kunnen besparen. Ik had het voorstel sowieso aangenomen indien ik het had gehoord. Dus een tip voor toekomstige tegenstanders die dit artikel lezen. Wil je remise voorstellen dan hou rekening met mijn oordopjes als ik ze heb ingeplugd! Spreek luider of maak het met gebarentaal duidelijk.

Brabo

PS 7 april 2025

Ik ijver om mijn oordopjes te mogen gebruiken tijdens een partij dus om niets te moeten horen. Gisteren las ik over spelers die ijveren om hoorapparaten te mogen gebruiken tijdens partijen omdat ze net wel willen horen. Zie protest tegen verbod op hoorapparaten Banning hearing aids – without which many are completely deaf.

Grappig, bedroevend en tenslotte opmerkelijk hoe verschillend spelers willen schaken.