Mijn eerste echte tornooioverwinning

Het was lang onduidelijk of er voldoende deelnemers zouden zijn om 9 ronden unrated in Gent deze zomer te kunnen spelen. Uiteindelijk waren er toch 30 inschrijvingen maar ik vrees voor een volgende editie. Het verschil in aantallen en evolutie tussen rated/ unrated in onderstaand overzicht spreekt boekdelen.

Deelnemersaantallen Open Gent per jaar volgens rated/ unrated

Ik heb het niet onderzocht waarom er zulk verschil is tussen beide type-tornooien maar ik vermoed dat ik al in 2023 een belangrijke reden opgaf. Deelnemers aan het unrated tornooi krijgen het zwaar te verduren door de buitenwereld. Dat vergalt het spelplezier. Mijn tornooioverwinning van unrated Gent in 2023 werd door sommige spelers dan ook weggezet als waardeloos. Ze vinden unrated schaak geen echt schaak.

Als winnaar van het tornooi Saint-Antonin-Noble-Val werd
mijn familienaam gegraveerd in een 300 kg stenen koning

Schakers hebben het moeilijk met complimenten geven dus ik maakte mij weinig illusies toen ik deze zomer voor het eerst een "echt" klassiek tornooi won. In Saint-Antonin-Noble-Val won ik in juli laatst voor het eerst een rated open tornooi. 1 van de eerste commentaren die ik kreeg was dat de tegenstand heel mager was. Veel schakers vinden dat wanneer je de sterkste speler in een speelzaal bent dan speel je in de verkeerde speelzaal. Ik was in Saint-Antonin inderdaad de sterkste schaker maar dat kwam in de eerste plaats omdat een aantal hoger gekwoteerde spelers net voor de start hadden afgehaakt. Het is een vrij recente kwalijke trend in veel open tornooien sinds professionals niet meer meespelen. De sterkere amateurschaker zet zich op de deelnemerslijst maar zal pas meespelen als iemand sterker nog meespeelt.

In elk tornooi is iemand de sterkste schaker dus ik vind het egoïstisch om uit een tornooi te stappen bij gebrek aan sterkere tegenstanders. Bovendien weet ik uit ervaring dat het winnen van een tornooi als elofavoriet nooit evident is. Ook in dit tornooi dacht ik lange tijd opnieuw naast de hoofdprijs te grijpen. Pas na de verrassende uitschuiver in de voorlaatste ronde door de leider de Franse internationaal meester Olivier Touzane zat ik in polepositie voor de tornooiwinst.

Een portie geluk heb je bijna altijd nodig om een tornooi te winnen zelfs als elofavoriet of je moet vele honderden punten meer hebben dan iedereen. In Saint-Antonin kon ik niet klagen over geluk want sommige tegenstanders deden heel vreemde zetten.

Mijn jonge tegenstander van ronde 3 speelde met zwart in deze stelling het onbegrijpelijke Le4.

Ik had mij al verzoend met remise dus Le4 kwam als een heel welgekomen geschenk. In onderstaande stelling was het nog erger en stond ik op het punt om remise voor te stellen om erger te voorkomen.

Mijn oudere tegenstander uit ronde 6 speelde met wit in deze stelling het onbegrijpelijke Lf1.

Na het eenvoudige 20...Lxe5 21.Pxe5 Pxe5 22.dxe5 dxc4 23.bxc4 Le4 won ik de kwaliteit en later zonder veel moeite de partij. Ik vraag mij af of er toch geen merkbaar verlies van speelsterkte is in de lagere eloregionen sinds de elocorrectie.

Met 6,5 op 8 won ik het tornooi met een halfje extra maar het had nog meer kunnen zijn. In onderstaande stelling miste ik een prachtige winst met slechts een minuut op de klok.

Zwart speelt en wint !
Oplossing onderaan het artikel

Op de KBSB-website werd recent een initiatief gelanceerd om puzzels in te dienen gelinkt aan partijen met een Belgische connectie. Ik vermoed bovenstaande opgave zou daarin mooi passen maar ik heb geen sociale media dus ik heb zelf geen interesse. Ik stel mij bovendien de vraag of hiervoor uberhaupt een draagvlak is. Puzzels kan je overal oplossen en wie maalt om een Belgische connectie bij oplossen van puzzels?

De kleine geldprijs van 350 euro dekte niet mijn onkosten maar de gravering van mijn familienaam in een 300 kg grote stenen kolos (zie foto bovenaan) vond ik een geweldig mooie verrassing. Ik ken geen enkel tornooi in de wereld waar ze zoiets doen en het is misschien wel de mooiste naturaprijs die je kan geven.

Achteraf kreeg ik dan ook meermaals de vraag hoe ik dit massief stuk naar huis kreeg. Op youtube kan je zien hoe een speciale kraan het grote gewicht in een pick-up plaatst dus zoiets kreeg ik uiteraard niet mee in mijn rode Mazdarati. Ik zou ook niet weten waar ik zoiets zou moeten plaatsen thuis dus ik vond het helemaal goed dat de koning ter plaatse bleef. De organisatie wilt trouwens vanaf nu alle winnaars erop graveren. Voor mijn zeer zeldzame familienaam (slechts 15 zijn er nog levend in de wereld) is het erg leuk om te weten dat ergens diep in Frankrijk een gedenkteken zal blijven bestaan.

Brabo

Oplossing: 47...Txf2+ 48.Kxf2 De3+ 49.Kf1 Df3+ 50.Ke1 Ld2+ 51.Kxd2 Txd3+ 52.Kc2 Tc3+ 53.Kb1 Tb3+ 54.Ka2 Ta3+ 55.Kb1 Db3+ 56.Kc1 Dc3+ 57.Kb1 Ta1#

De remisekoning

Het nieuwe seizoen staat voor de deur. Het is de periode dat interclubverantwoordelijken het aantal teams vastleggen en dus aan ieder lid feedback vragen over hun deelname. Dat loopt niet altijd van een leien dakje vooral wanneer sommige spelers pas laatste minuut afhaken. Dan is het vaak niet makkelijk om de gaten nog opgevuld te krijgen. Zo lanceerde Schaakvereniging Rokado vorige week een alarmerende oproep op schaaksite voor nieuwe spelers.

Het is te zeggen nieuw in de zin van nog geen lid want jong mogen ze niet zijn. Er werd expliciet vermeld dat kandidaten ouder moeten zijn dan 50 jaar. De reden die men opgeeft is dat Rokado een vriendenclub is met bijna uitsluitend +50 jarigen.

In 2018 schreef ik al over spanningen tussen jongere en oudere spelers maar het is de eerste keer dat ik dit zwart op wit zie staan. Anderzijds herinner ik mij ook een passage uit 1 van Gelfands boeken. Boris vertelde daarin zonder schroom dat hij geregeld talentvolle jeugdspelers weigerde in zijn team. Ze pasten niet in zijn schaakfilosofie.

Ik begrijp uiteraard dat spelers liefst omgaan met generatiegenoten. Veel oudere spelers zijn evenmin  geïnteresseerd in de laatste nieuwe ontwikkelingen. Zelfs in de hoogste echelons zie ik dit fenomeen. In de lange rokade-podcast over openingen werd ongegeneerd door de drie tenoren toegegeven dat ze niet meer alle trends volgen zoals vroeger. Ik bleef er dus op mijn honger zitten betreffende openingstips maar die podcast was wellicht sowieso niet voor mij bedoeld.

Toen ik mijn diensten aanbood enkele jaren geleden bij de Stukkenjagers waren sommigen dan ook niet zeker of ik zou passen in het eerste team. De gemiddelde leeftijd lag 20 jaar jonger maar ik vond dat net een pluspunt. Het is een verademing om eens met jonge ambitieuze spelers te kunnen samenwerken. Zowel schaaktechnisch als levensvisie leer ik geregeld iets bij. Omgekeerd blijf ik uiteraard de vreemde eend in de bijt maar eentje die nuttig blijkt te zijn voor het team. Ik maakte het voorbije seizoen 7 op 8 partijen remise tegen stevige tegenstand. Dat vonden mijn teamgenoten zowel eigenaardig als best knap in de meesterklasse (zie verslag Stukkenjagers: nog een laatste meevaller).

Trouwens niet alleen in de Nederlandse interclub maar ook in mijn andere competities maakte ik een serie remises vaak tegen veel hogere elo's. In het verleden heb ik dat wel vaker gedaan maar het seizoen 2024-2025 brak alle records. Ik denk niet dat veel spelers met 2250 elo of lager zoiets al vaker hebben gedaan zelfs zonder rekening te houden met mijn leeftijd.

Seizoen 2024-2025
14 remises in klassiek schaken tegen GMs,IMs en FMs

Niet alles werd remise want ik heb ook 5 partijen verloren en 2 gewonnen dus misschien ben ik te voorbarig met mezelf als remisekoning uit te roepen. Feit is dat ik in de voorbije paar jaar dankzij de moderne engines mijn openingsrepertoire serieus heb kunnen bijschaven. Positioneel waren vroeger engines niet sterk genoeg om zwaktes aan te tonen in de opening en dat is sinds de neurale netwerken (2020) voorbij. Daarnaast kan ik ook meer in de breedte openingsanalyses maken sinds 2020 het niet meer nodig is om gemaakte analyses op te frissen. De progressie van de engines is bijna compleet stilgevallen.

Ik durf te stellen dat mijn repertoire nooit beter is geweest dan vandaag wat niet betekent dat het werk klaar is. Er zijn altijd nieuwe ideeën en daarnaast blijft het een hopeloos gevecht om alle gemaakte analyses te onthouden.

Tenslotte stel ik mezelf ook de vraag of die vele remises niet betekenen dat ik mijn potentieel niet volledig benut. De laatste interclubpartij van het seizoen legt misschien een symptoom bloot. Er zijn zoals vaak winstkansen voor mij maar ik speel het iets te oppervlakkig en gemakzuchtig.

Als remisekoning word je niet rijk. Ik sluit dit seizoen af met nauwelijks 10 elopunten meer dan het vorige. Veel van mijn tegenstanders hebben zelf al veel elo verloren zodat er niet zoveel meer te rapen valt. Bovendien zal een 2400 elopunter 2 keer nadenken vooraleer te gokken met een riskante winstpoging. Met K-factor 10 kost een remise 2 elo tegen mij. Daarentegen bij een verlies is men 3,5 keer meer kwijt dus 7 elo.

Brabo

Herdersmat deel 2

Vele jaren was het eenzaam bloggen als Nederlandstalige schaker maar dit jaar schieten ze plots als paddenstoelen uit de grond. Ik vind het een heel leuke evolutie. De meest recente blog van de Belgische internationaal meester Thibaut Vandenbussche is een absolute smaakmaker zowel letterlijk als figuurlijk. Het bewijst wat ik al veel langer vermoedde. Schakers maken veel mee in hun leven en kunnen vaak heel veel interessants vertellen.

Daarnaast is het ook erg prettig om te beseffen dat wij schakers allemaal met dezelfde twijfels kampen. "In het land der blinden" toont Thibaut heel mooi aan hoe iemand in een tijdspanne van enkele uren zo slecht en zo goed kan spelen. Ik had net hetzelfde gevoel na 2 recente interclubpartijen maar dan in omgekeerde volgorde. Eerst maakte ik knap remise tegen een +2600 om daarna bijna te verliezen tegen een -2000 (fide) die notabene een herdersmat speelde.

Hoe kan je nu bijna verliezen van een herdersmat in een klassieke partij tegen een speler die zo veel lager staat op de ranking? Een eerdere blogreactie liet niet na om nog wat zout in de open wonde te gooien. Het kwam er op neer dat ik echt wel heel slecht moet hebben geschaakt om tegen herdersmat in de problemen te komen.

Schakers kunnen erg hard zijn voor elkaar. Ik ben zelf niet de braafste en kan tegen een stootje dus ik klaag niet. Wat ik wel met dit artikel wil aantonen is dat schaken vaak complexer is dan een eerste algemene indruk. In 2017 schreef ik dat clubspelers voor herdersmat kozen om openingstheorie te vermijden. Deze keer koos de clubspeler voor een totaal andere reden de herdersmat. Hij hoopte mij te verrassen met jawel theorie over de herdersmat.

In de Brugse Meesters 2025 hoorde ik een +2100 speler vertellen dat hij geen Chessable gebruikt. Ik ben dus niet de enige maar zonder Chessable ben je vandaag in het nadeel. Na de interclubpartij met de herdersmat kon mijn tegenstander een duivels lachje niet onderdrukken wanneer hij vertelde dat er een Chessable-cursus vandaag bestaat over de herdersmat: Secret blitz weapons wayward queen-attack. Ik viel van mijn stoel toen ik de +8 uren video-materiaal zag.

Hoe is het uberhaupt mogelijk om +8 uur materiaal te maken over een herdersmat? Wordt daar iets zinvol in verteld? Ik maakte mijn eigen uitgebreide analyses en stelde vast dat zelfs met een herdersmat de positie heel snel een chaos kan worden. Ik vermoed dat onderstaande kritieke variant geen enkele mens kan spelen.

Sommige lijnen zijn nog waanzinniger. Stockfish heeft geen enkele moeite om de sterkste zetten te vinden maar ik zie opnieuw geen mens dit zonder voorkennis spelen.

Kortom het is zoals de Nederlandse topgrootmeester Anish Giri in een livestream recent vertelde. Vandaag kan je zelfs van vrij dubieuze openingen een gevaarlijk wapen maken met behulp van de computer. Je bent nooit klaar met schaken dus er valt altijd wel iets te studeren.

Tijdens de lockdowns van covid speelde de Servische internationaal meester Miodrag Perunovic net als miljoenen anderen online schaak. Online schaken kan snel vervelen dus begon Miodrag te experimenteren met de herdersmat. Tot zijn verwondering scoorde hij er bijzonder goed mee wat je ook kan zien op bv. zijn lichessaccount: TheButcherMio. Zo ontstond het idee om er een studie van te maken en later dus een cursus.

Miodrag raadt de opening aan voor blitz maar mijn tegenstander bewees dat het ook interessant is voor klassiek schaken. In Brugge vertelde de Belgische expert Arne Nemegeer mij dat hij vaak de zet speelde die hij al de eerste paar seconden had gezien. In mijn openingstudie maak ik al vele jaren gebruik van blitzpartijen omdat ze vaak een goede indicator zijn voor klassiek schaken zie de (on)zin van blitz deel 2.

Dit wil niet zeggen dat de herdersmat helemaal koosjer is. Aan de hand van mijn partij tegen Mardoek Thienpondt toon ik enkele pijnpunten waar de cursus geen antwoord op zal kunnen geven.

De opening valt of staat dus met het verrassingseffect. Hoe groot is de kans dat de tegenstander toevallig dezelfde cursus gekocht heeft en bestudeerd heeft? Wie heeft van de herdersmat met een moderne engine zelfstandig een uitgebreide studie gemaakt? Bijna niemand en dat is net waarom sommige witspelers vandaag veel beter scoren dan je zou verwachten.

Trouwens als er nog steeds spelers bang zijn om een stelling met wit te spelen die -0,3 nadeel oplevert dan raad ik ze aan om eens Koen Leenhouts "HZ- ronde 8 Puzzle-Rush" na te lezen. Daarin wordt uitgelegd hoe wit bewust een stelling met -0,4 nadeel speelt maar toch vlot wint. Koen is een grootmeester. Als de aanpak werkt voor een grootmeester dan zeker voor de gewone sterveling.

Dan resteert nog een laatste belangrijke vraag en dat is het prijskaartje. Mardoek omzeilde dit met de gratis lightversie van 50 minuten want voor de complete herdersmat-video wordt 110 euro gevraagd. Ik vermoed Koen heeft wel 79 euro betaald voor Trompowsky attack top level repertoire for white. Ik vind dat persoonlijk heel veel geld voor een verrassingsopening. Koen mag verwachten dat al zijn tegenstanders nu gewapend zullen zijn en de -0,4 nadeel zullen trachten uit te buiten. Het gebruikmaken van dit soort openingswapens past niet in mijn wetenschappelijke aanpak dus ik denk niet dat ik ooit op die trein zal stappen. Wel zal ik zulke verrassingswapens nooit licht opnemen. Een grondige studie en een of meerdere anti-dotes zal ik altijd maken. Weliswaar soms te laat !

Brabo

Het zwarte gat

De eerste reactie op mijn reisbrochure naar Saint Antonin Noble Val voor schakers kwam uiteraard van mijn editor. "Papa, je bent een foodie". Ik had weer meer over eten geschreven dan schaken zelf dus ik kon ze geen ongelijk geven. Trouwe bloglezers weten al lang dat ik lekker eten heel belangrijk vind tijdens het spelen van tornooien. Dat zat dus helemaal goed in mijn meest recente tornooi.

Desalniettemin was ik toch weer een paar kilo afgevallen na het tornooi. Op de eerste speeldag was ik al 4 keer naar het groot toilet geweest voor de start van de eerste ronde. Ik vermoed dat het genetisch is maar mijn dochter heeft ook enorm veel stress bij het schaken (daarom ook de gebruikersnaam de stress-kip). Ze heeft mij na ons Frans tornooi al laten weten dat het wellicht de laatste zomer is dat we nog tornooien samen zullen spelen. De liefde voor het schaken (en haar papa ?) is niet oneindig en daar heb ik alle begrip voor.

De Nederlandse grootmeester Koen Leenhouts schreef laatst in 1 van zijn dagboekverslagen dat wel meer schakers last hebben van stress. Het verklaart ook waarom ik niet zoals Koen van 1 tornooi naar een ander fladder. Ik vind het zelfs na een fantastisch avontuur heel geruststellend om weer thuis te komen. Van een zwart gat is geen sprake. Bovendien heb ik na zulk tornooi ook altijd minstens 2 weken analyseplezier van mijn eigen partijen.

Dit artikel zal het dus over een ander soort zwart gat hebben. Het is het type dat we in de ruimte zien of eerder in sciencefiction. Sciencefiction is een van mijn vele andere zwaktes. Een tip die ik gelijkgezinden kan geven is De trailer van Project Hail Mary die een maand geleden werd vrijgegeven. Het boek was al fenomenaal en ik heb een vermoeden dat de film een klassieker zal worden.

Als je wikipedia raadpleegt dan is een zwart gat een gebied in de ruimte waaruit niets kan ontsnappen zelfs licht niet. Alles dat te dicht in de buurt komt wordt aangetrokken en opgeslokt. Dan is natuurlijk de vraag wat heeft dit allemaal te maken met het schaken? Er bestaat geen zwart gat in het schaken of toch? Wel ik geloof dat ik er eentje ontdekt heb. Het viel mij recent op dat heel veel partijen plots eindigen ondanks 1 of beide spelers perfect nog verder hadden kunnen spelen. 19 van mijn 100 recente partijen werd abrupt afgebroken door een totaal niet geforceerde zetherhaling.

Sinds Sofia-regels steeds vaker gelden, zie ik een duidelijke toename van zetherhalingen in mijn partijen. Op zichzelf niets speciaal maar wel dat die zetherhalingen nooit geforceerd zijn. Schakers lijken massaal te zwichten voor zetherhalingen van zodra er eentje op het bord kan komen. Dat gaat zelfs heel ver want geregeld staat zelfs een van beide spelers compleet gewonnen. De zetherhaling in de laatste ronde van het Belgisch expertenkampioenschap 2025 tussen Elias Ruzhansky en Maxime Hauchamps liet heel wat stof opwaaien.

Het was een mokerslag voor Elias om na de partij te ontdekken dat de computer niet alleen de zetherhaling uit de weggaat maar ook winst toont voor Elias. Een extra halfje had hem de titel van Belgisch kampioen opgeleverd. Dat is voor een zeer ambitieuze speler als Elias balen maar ik vind zoiets onterecht. Ik herinner mij iets gelijkaardig in Cap d'Agde 2023 tegen de Franse internationaal meester Marco Materia. Ook daar kwam een zetherhaling op het bord maar toonde de computer achteraf hoe ik had kunnen afwijken met winst.

Ik denk in bovenstaande voorbeelden hadden we allebei afgeweken van de zetherhaling indien we vooraf hadden geweten dat de stelling gewonnen stond. Daarom ook dat puzzels oplossen nooit tornooischaak kan vervangen.

Trouwens weten dat iets wint, betekent nog niet dat iemand de winst zal vinden. In onderstaande stelling wist ik dat ik heel waarschijnlijk gewonnen moest staan maar liet ik toch een zetherhaling toe. Ik zag in tijdnood niet hoe precies het verder moest en mijn ploegkapitein gaf mij aan dat een halfje voldoende was voor de matchoverwinning.

In een meer recent voorbeeld tegen opnieuw Elias Ruzhansky was de situatie nog zelfs een stuk extremer. Deze keer wisten we zelfs allebei dat ik heel goed tot gewonnen stond en groot was dan ook de frustratie van de altijd op winst spelende Elias dat ik niet wou afwijken van een zetherhaling. Pas na 4 zetherhalingen en het besef dat ik aan het wachten was op het extra half uur, trok Elias de stekker uit de partij.

Beseffen dat je gewonnen staat, betekent niet dat je ook de partij zult winnen. Daar werd ik onlangs nog pijnlijk mee geconfronteerd in Cappelle La Grande zie killerinstinct deel 2. Het was mijn tegenstander die de zetherhaling uit de wegging ondanks verloren te staan. Hij taxeerde correct dat zijn praktische kansen beduidend hoger lagen dan de objectieve evaluatie. Elias heeft ondertussen bijna 150 elo meer dan ik dus misschien was mijn beslissing toch niet zo fout om niets ondoordacht te willen spelen.

In een dagboekverslag schrijft Koen dat remises te vroeg aannemen, je kansen ontneemt om iets te leren. Kan je dat ook zeggen van niet geforceerde zetherhalingen of is het iets minder duidelijk hier? Ik vermoed dat nog veel van mijn partijen zullen verdwijnen in het zwarte schaakgat.

Brabo

Eerste remise tegen + 2600 deel 2

De meesten zullen het niet willen toegeven maar ik ben natuurlijk benieuwd naar wat anderen over mij schrijven en liefst na een goede prestatie. Na mijn plusremise tegen de Nederlandse regerende kampioen Max Warmerdam keek ik dan ook reikhalzend uit naar de verslagjes van beide teams. Meerdere keren per dag klikte ik op de webpagina's tot ze er eindelijk verschenen. De zware nederlaag was duidelijk hard aangekomen bij Apeldoorn: Gifbeker nog niet leeg voor Apeldoorn en incasseert een grote nederlaag. Mijn remise werd afgedaan als een fluke of toevalstreffer: "Max kwam na enkele onhandige zetten van Brabo prettig te staan maar pakte niet door."

Het verschil is gigantisch met het verslag van De Stukkenjagers: Rating-gap no problem, Stukkenjagers deliver a 7,5-2,5 masterclass ! Mijn teamgenoot prees mij de hemel in: "Brabo kreeg een degelijke positie uit de opening en speelde briljant schaak." Dat verslaggeving soms heel subjectief is, is geen verrassing. Echter hier zou je zelfs de vraag kunnen stellen of er wel over dezelfde match of partijen werd geschreven. Nuttig lijkt mij zoiets niet, hoogstens entertainment.

Nu ik snap ook wel dat het voor een verslaggever heel lastig is om iets serieus te vertellen over iemand anders partijen. Soms weten de betrokken spelers zelf maar half hoe de vork echt aan de steel zit, laat staan dat het openlijk wordt gedeeld. Nochtans denk ik dat inside-informatie heel interessant kan zijn voor de buitenstaander. Dan zou je ook heel snel ontdekken dat er veel meer aan de hand was dan puur een fluke of toevalstreffer. Het is wellicht ook een interessante gids voor +2200 spelers die zelf eens iets willen scoren tegen een + 2600 speler in de toekomst.

1) De verrassing 

Voor de partij werd in de podcast van de Lange Rokade het Hollands afgedaan als een heel slechte opening. Het is onbegrijpelijk dat Brabo dit na 3 decennia nog altijd blijft spelen. Tja en dan krijg je natuurlijk de wet van Murphy. Brabo maakte een paar dagen later een plusremise met het Hollands tegen een bijna 400 punten hogere tegenstander in een klassieke partij. Dan kan je moeilijk nog volhouden dat het Hollands zo slecht is en dat werd dan ook schoorvoetend toegegeven in een latere podcast. Zo zou ik mijn "groot" gelijk kunnen claimen maar de waarheid is dat ik eigenlijk stiekem hun raad heb opgevolgd van meer variatie in mijn repertoire te steken. Ja ik speelde nog wel het Hollands maar in onderstaande stelling had ik in de voorbije 27 jaar altijd verdergezet met d5.

Sinds 1998 tot de partij tegen Max speelde ik hier uitsluitend d5 met zwart.
Tegen Max koos ik echter voor Le7 ondanks ik het nog nooit had getest zelfs niet online.

2) De tegenstander kende mij niet noch had zich verdiept in mijn repertoire

Heel recent schreef Koen Leenhouts dat zijn tegenstander wellicht niet zijn blog leest. Dat is iets wat ik ook vaak tegenkom zeker in het buitenland. In mijn meest recente tornooi Saint Antonin Noble Val wist geen van mijn tegenstanders dat ik een blog schrijf omdat ik o.a. alle blogreferenties van mijn online profielen mvhk en brabo_hf voor het tornooi had verwijderd (ik heb lessen getrokken uit risico's deel 3). Bovendien is onze ploegkapitein een krak in het opstellen van onvoorspelbare teamcomposities. Het is voor de tegenstanders telkens raden wie waar nu precies op een bord zal zitten. Mijn TPR lag in de voorbije 5 seizoenen 100 punten hoger in de Nederlandse interclub t.o.v. Belgische interclub. Ik wijt die grotendeels aan het verschil aan partijvoorbereidingen. Max kopieerde blindelings de zeer vreemde opening die hij al minstens 9 keer online had gespeeld.

3) Ik had mij heel goed voorbereid

Trouwe lezers zullen zich zeker nog mijn artikel de schaakpauze herinneren waarin ik demonstratief een foto publiceerde van hoe uitgebreid mijn partijvoorbereidingen zijn. Ik denk voor deze specifieke wedstrijd heb ik mijn record verbroken. Ik spendeerde ver boven de 10 uren aan de voorbereiding op 9 spelers (2 grootmeesters, 4 internationaal meesters en 3 fidemeesters). De onhandige zetten van het Apeldoorns verslag waren allemaal eerste keuze van Stockfish en had ik de avond voor de match nog op mijn laptop gezien. Niemand online had het ooit gespeeld tegen Max gewoon omdat je zo als mens niet speelt.

4) Ik speelde gewoon een goede partij

Ik maak veel fouten in het schaken maar kan af en toe ook wel een goede partij spelen. Dat bewees ik een paar maanden eerder in  o.a. Meedogenloos deel 2 en ook tegen Max speelde ik volgens lichess zonder duidelijke fout zie 0 blunders, 0 fouten, 0 onnauwkeurigheden en 97% nauwkeurigheid. Ik durf daarom te stellen dat ik de remise verdiend heb.

Max is een veel betere speler dan ik en zulke resultaten zijn een grote zeldzaamheid. Op wereldniveau betekent dit ook helemaal niets. Persoonlijk vind ik het wel een heel mooi hoogtepunt en een motivatie om door te gaan met het schaken. Ik ben nog niet uitgekeken op het schaken alsof ik dat ooit zal kunnen zijn.

Brabo

Eerste remise tegen + 2600

Meer dan 30 jaar competitieschaak en meer dan 1100 klassieke bordpartijen heb ik erop moeten wachten. Onlangs scoorde ik mijn eerste halfje tegen een + 2600. Jawel dat gebeurde in een rated fidepartij met 1,5 uur voor 40 zetten, 30 minuten extra na zet 40 en 30 seconden increment. Mijn tegenstander was de regerende Nederlandse kampioen Max Warmerdam. Een paar maanden eerder had hij in Tata Steel nog gewonnen van 2 + 2800 spelers: Warmerdam - Erigaisi: 1-0 en Caruana - Warmerdam: 0-1.

Ik had er niet meer op gerekend of gehoopt dat ik nog zoiets zou meemaken. Met mijn 49 jaar word ik steeds vaker gevraagd of het misschien tijd wordt om een stap terug te zetten of zelfs te stoppen met schaken. De remise kwam ook helemaal uit de lucht vallen want de ochtend van de partij overwoog ik om mij ziek af te melden door een zeer pijnlijke keelontsteking. Echter enkele ploeggenoten waren afhankelijk van mijn auto en met enkele strepsils hoopte ik dat ik de middag zou kunnen doorkomen. Toen net voor aanvang van de wedstrijd duidelijk werd dat ik Max als tegenstander had, stelde mijn teamleider mij gerust. Hij had alvast een nul op het scoreblad ingevuld voor mij zodus hoefde ik helemaal geen stress te hebben.

Plots herhaalde Max de zetten met een bord vol stukken en stelde zelf na 10 minuten nadenken remise voor. Iedereen was verrast want de Stukkenjagers waren bezig met hun grootste stunt ooit. Uiteindelijk werd de Nederlandse kampioen Apeldoorn met 2,5-7,5 in eigen huis verslagen. De website waarmee je kansberekeningen kon maken voor schaakscores bestaat niet meer (zie valsspelen) maar over 10 partijen een TPR van 2583 dus ruim 300 punten boven de eigen elo is zeer uitzonderlijk. Achteraf barstte een klein feestje los waarbij ik mijn keelontsteking ondanks de kou even vergat.

Aan tafel met 9 van de 10 Stukkenjagers die voor de fantastische stunt zorgden tegen Apeldoorn.
Ik heb voor de foto mijn dekentje snel weggemoffeld want ik had het ook koud.

Ik had een vermoeden waarom Max niet had doorgespeeld en die bevestigde hij in de post-mortem. Hij zag geen perspectief meer om voor iets te spelen en forceren leek hem enkel een recept voor nog meer narigheid. De computers bevestigen dit oordeel alhoewel dit uiteraard geen sluitend bewijs is van wat in de praktijk had kunnen gebeuren. Zelfs mijn topprogramma's tonen verschillende resultaten bij het uitspelen voor de laatste zetten.

Het gele resultaat was na enkele foute zetten want Stockfish vond eerst niet na 41.De2 Df6 42.Tc1 Dg6 (dit wint maar Stockfish speelde h6 waarna het remise werd) en 41.g4 is remise (zie mijn vorig artikel). M.a.w. zwart heeft sowieso de beste papieren maar als een topprogramma als Leela er niets van bakt dan maak ik zelf helemaal geen illusies over mijn winstkansen.

M.a.w. ik ben zeker blij met dit resultaat. De kans is ook bijzonder klein dat ik dit ooit nog zal verbeteren. In mijn hele carriere heb ik tenslotte slechts 5 keer tegen een +2600 gespeeld en het ziet er niet naar uit dat ik veel kansen zal krijgen in de toekomst. Steeds minder profspelers spelen nog open tornooien (zie Uitdagingen deel 2). Blijkbaar leidt de aanhoudende deflatie nu ook tot steeds minder +2600 en ruimer genomen + 2000 spelers.

X-post van Gutsy Gambit

Zo schrok ik bijvoorbeeld van hoeveel rating punten de Roemeense grootmeester Andrei Istratescu ondertussen verloren heeft t.o.v. zijn piek (2677). 2 keer kansloos verloor ik van hem toen hij nog +2600 had.

Andrei is slechts enkele maanden ouder dan ikzelf dus ruim 300 elo verliezen in 11 jaar is zeer vreemd. Het meeste gebeurde net na covid dus misschien is er een link. Ik las op schaaksite dat meer schakers last hebben van long covid met flink ratingverlies als gevolg. Ik speculeer en dat zullen sommigen niet graag zien maar die problematiek verdient ook aandacht.

Tenslotte wil ik er nog op wijzen dat 4 van mijn 5 ontmoetingen met + 2600s gebeurden in teamcompetities. Dat lijkt mij ook geen toeval. Teamcompetities betalen meestal beter en bieden betere condities dan open tornooien. Ik ben niet op zoek naar + 2600s maar ik heb een flauw vermoeden dat er in de nabije toekomst nog wel eens eentje uit de doos kan komen. Volgend seizoen heb ik mij al gecommitteerd voor een stevig programma.

Brabo

De horizon deel 2

Begin deze maand kreeg ik een link doorgestuurd naar de veelvuldig bekroonde filmdocumentaire AlphaGO. Ik was het zelf al half-vergeten maar de match AlphaGo tegen Lee Sedol dateert van 2016 en was het kantelmoment waarop de wereld besefte dat AI geen fictie meer is. Een zelflerend programma speelde sterker go dan de sterkste go-speler in de wereld.

Netflixers raad ik trouwens aan om vooraf eerst the Match (2025) te bekijken met o.a. dezelfde topacteur van Squid Game. Het is een knappe film en zo krijg je ook onmiddellijk een goed beeld wat go is en hoe groot go is in de wereld.  Daarna begrijp je eveneens beter hoe indrukwekkend de prestatie van het Google Deepmind-team onder leiding van (toekomstig nobelprijswinnaar) Demis Hassabis was in 2016.

De documentaire is briljant opgebouwd waarbij de kijker wordt teruggenomen naar het prille begin in de go-arena van AlphaGo. Je voelt de spanning stijgen bij elke nieuwe overwinning die AlphaGo maakt. De reportage zit vol met technische hoogstandjes en informatie. 1 stukje springt er voor mij echter uit. Wanneer de veelvoudige wereldkampioen Sedol op het canvas reeds met 3-0 uitgeteld ligt maar in de 4de partij verrassend kan terugslaan. De 78ste zet wordt door sommigen De hand van God genoemd want AlphaGo slaagde er niet in om ze te voorspellen. In de documentaire zie je na die gewonnen partij in Korea overal feesten losbarsten. De mensheid is gered. Zelfs de makers van AlphaGo hebben tegenstrijdige gevoelens en tonen sympathie voor Lee Seedol.

Lee Seedol speelde nog enkele jaren professioneel go maar trok in 2019 zich finaal terug. Nieuwere versies van AlphaGo waren ondertussen nog veel sterker geworden en zelfs de hand van God zou nu onvoldoende zijn geworden om nog een partij te winnen. We zijn gekomen in een tijdperk waar de computer altijd het laatste woord heeft en een mens niets meer kan toevoegen. Lee Seedol zag er noch de zin, noch het plezier in om iets te doen waarbij een entiteit altijd beter is.

Professioneel schaken is ook sterk veranderd door AI maar niemand is hierom gestopt. Computers waren al veel eerder voorbij de mens gegaan dus er wordt al geruime tijd geschaakt met de wetenschap dat een entiteit veel beter is. Kasparov maakte zelfs recent de stoute uitspraak dat geen enkele mens meer in staat is om een computer nog te verbeteren (mits uitsluiting van gefabriceerde monsterproblemen). Correspondentieschaak is dood.

In 2014 schreef ik al hoe zeldzaam het was geworden om een zet in een partij te vinden die beter is dan de topprogramma's opgeven (zie de horizon). Ik kan mij al jaren niet meer herinneren dat dit nog eens gebeurde maar een paar maanden geleden viel ik van mijn stoel. In onderstaande stelling slaagde ik erin een betere zet voor te stellen die niet alleen een + 2600 speler met een half uur op de klok niet vond maar zelfs Stockfish 17.1 niet toont.

Welke witte zet is nog voldoende voor remise tegen perfect spel?

De sterke Nederlandse grootmeester Max Warmerdam koos in deze stelling voor 41.Dc3. Stockfish heeft weinig moeite om aan te tonen tegen zichzelf of Leela dat dit verliest voor wit.

Stockfish kiest zelf voor 41.De2. Deze keer heeft Stockfish meer moeite om de winst aan te tonen maar uiteindelijk wordt zowel tegen zichzelf als Leela de vis op het droge getrokken.

Ik kon het moeilijk geloven dat wit verloren staat in de stelling. Is dit echt altijd verloren? Wat als ik nu eens een heel drastische beslissing maak en met het pionoffer g4 tracht een vesting op te bouwen. Kan wit blijven staan hierna? Het hangt af van details ver voorbij ieders rekencapaciteiten maar deze keer gaf Stockfish geen krimp tegen zichzelf.

1) Ik analyseer heel veel met de computer maar ik blijf in tegenstelling tot de meeste schakers altijd kritisch. Als ik iets niet begrijp dan vraag ik de computer waarom tot ik het snap. In een uniek geval zal ik zelfs de oorspronkelijke evaluatie van verloren naar remise kunnen aanpassen.

2) Het pionoffer op g4 is dan wel mijn eigen voorstel maar ik geef toe dat ik de zet eerder in gelijkaardige stellingen heb zien werken. Desondanks ik leg de link en niet de computer dus ik claim de vondst. Ik bewijs dus opnieuw dat ik meer doe dan het bekijken van computerzetten en evaluaties (zie ook mijn recente reactie op schaakfabriek).

3) Als ik Stockfish 30 minuten geef om te rekenen dan wordt g4 uiteindelijk toch aanbevolen. Dus miereneukers zullen stellen dat ik als mens er toch niet in geslaagd ben om een sterkere zet te vinden. Wie laat een moderne laptop langer rekenen dan een paar minuten voor een analyse van een eindspel gespeeld in een vrij onbelangrijke wedstrijd? Dus 99,99% van de schakers had het niet gevonden zonder zelf kritisch te denken.

4) Een Belgische IM vertelde recent in een podcast dat ik analyses maak die praktisch zeer weinig of zelfs helemaal geen waarde hebben. Je zal inderdaad geen betere schaker worden omdat je weet dat g4 nog voldoende is voor remise in bovenstaande stelling. Ik raad evenmin iemand aan om een sterkere PC te kopen of duizenden euro's aan cloudcomputing te geven voor die zeldzame ene keer dat je een duidelijk betere zet kunt vinden. Als je doel is om zo snel mogelijk een zo sterk mogelijke schaker te worden dan bestaan veel betere leermethodes waaraan je tijd en geld kan investeren. Als je echter zoals ik gewoon heel graag duikt in de grootste diepten van het schaken op zoek naar schoonheid en de ultieme waarheid dan vergezel me en geniet.

Brabo