Ongekwoteerd

Tientallen Belgen (vooral Vlamingen) spelen in de Nederlandse interclub. Sommigen doen dit al vele jaren. De eenvoudige reden is dat er in België doorheen het jaar naast de Belgische interclub weinig keuze is van (interessante) tornooien. Veel clubs organiseren zelfs geen clubkampioenschappen of de sterkere spelers hebben geen of weinig interesse om mee te spelen.

Zelf speel ik ook sinds 2019 opnieuw mee in de Nederlandse interclub. Ik zeg opnieuw omdat ik in een ver verleden dit al deed. Tot 2006 speelde ik voor de Pion Roosendaal maar met de geboorte van mijn kinderen heb ik toen beslist om alle schaakactiviteiten in het buitenland te schrappen. Vandaag echter zijn die kinderen ondertussen opgegroeid en verlangen niet langer dat ik altijd thuis aanwezig ben.

Dus in 2019 vervoegde ik de schaakclub van mijn zoon Hugo: Landau-Axel. Aanvankelijk speelden ik en Hugo samen de wedstrijden maar toen Hugo afhaakte door het voetbal, speelde ik alleen verder voor Landau tot 2022. Ik heb er graag gespeeld maar in derde afdeling (4de volgens Belgische maatstaven want er is in Nederland een meesterklasse boven de eerste afdeling) kreeg ik vaak oninteressante partijen te spelen. De spreekwoordelijke druppel was wellicht mijn partij tegen de ongekwoteerde speler Ruben Berend.

Het is niet leuk om naar het buitenland te rijden om tegen een beginner te spelen dus iedereen begreep dan ook mijn beslissing om voor het seizoen 2022-2023 de overstap te maken naar de Stukkenjagers. Die club was net gepromoveerd naar de hoogste afdeling (meesterklasse dus) en kon iemand met mijn elo goed gebruiken. Ik had mezelf als reserve opgegeven (ik wou niet de plaats inpikken van een basisspeler) maar speelde uiteindelijk toch 6 van de 9 partijen mee. Het spreekt voor zich dat mijn tegenstanders in de meesterklasse beduidend sterker waren dan het jaar voordien bij Landau op 1 uitzondering na. Tot mijn grote verwondering had mijn tegenstander van Charlois Europoort  geen rating.

Het reglement laat het toe en Charlois Europoort wou de andere teams niet verzwakken door een speler door te geven aan het eerste team. Ik heb er mijn bedenkingen bij want het inzetten van beginners in de meesterklasse kan alleen maar het imago van het schaken in Nederland beschadigen. Sommige clubs denken echt alleen maar aan hun eigen korte termijn belangen.

Bovendien doordat ik slechts remise had gespeeld, werd er ook niet nagelaten om nog even flink na te trappen door Charlois Europoort. "Haha je kan zelfs niet eens winnen van een beginner!" en "Heb je niet gezien dat hij geregeld afwezig was van zijn bord?" Het is maar een grapje werd er snel bijverteld toen ik meer uitleg wou krijgen. In tijden waar elke dag wel ergens een bericht over valsspelen wordt verspreid, vond ik het op zijn zachtst gezegd misplaatst.

Trouwens de remise kwam voornamelijk tot stand omdat ik niet op voorhand wist dat mijn tegenstander ongekwoteerd was. Ik had uiteraard mij niet voorbereid op hem en voor de partij kon (maar ook wou) niemand mij enige informatie geven over mijn tegenstander. De naam van mijn tegenstander kreeg ik 1 minuut voor aanvang van de partij waardoor ik niet de kans kreeg om het zelf op te zoeken. In de slotpositie had ik nooit remise voorgesteld tegen een ongekwoteerde speler met een match die moeilijk aan het verlopen was voor de Stukkenjagers. Ik had ook zeker sneller gespeeld tijdens de partij.

We kunnen dan ook de vraag stellen of een speler het recht moet hebben om te weten of een tegenstander ongekwoteerd is of niet (en ruimer genomen de elo). Zo laat chess.com de ratings niet zien in defaultmode (focusmode) omdat ze menen dat die info niet noodzakelijk is om optimaal te schaken. In mijn artikel Spelen op de man gaf ik al veel eerder aan dat dit niet klopt. De rating van een tegenstander is een belangrijke leidraad. Tot ik wist hoe onderstaande focusmode (kan worden uitgeschakeld) heb ik bij elke partij geklikt op het chess.com-profiel van mijn tegenstanders (met dus verlies van kostbare seconden in de blitz).

De focus-Mode knop in chess.com

Nu als je de 2 bovenstaande partijen naspeelt dan merk je ook op dat beide spelers allesbehalve beginners zijn in de zin van net de spelregels geleerd. Bij gebrek aan informatie over mijn tegenstander van Charlois Europoort had ik hem tijdens de partij geschat tussen 2100-2200 elo. In de partij maakte hij nergens een duidelijke fout en zijn 10de zet vond ik behoorlijk knap (des te meer als ongekwoteerde speler). Achteraf was ik niet verwonderd dat hij recent al had gewonnen van enkele 1900 spelers. Mijn ongekwoteerde tegenstander van de eerste partij, Ruben Berend kwam dan weer later binnen met een stevige 2036 fide.

Naast de ondergekwoteerde spelers zien we dus tegenwoordig ook meer dan ooit ongekwoteerde spelers die vaak onmiddellijk (wellicht dankzij online schaken) op een veel hoger niveau spelen dan beginner. Het is geen toeval dat net nu Fide een oproep doet om het ratingsysteem te herbekijken. De trend van ondergekwoteerde en ongekwoteerde spelers blijkt (vooral in de onderste eloregionen) deflatie te veroorzaken en deflatie is veel slechter dan inflatie voor het schaken. Door deflatie zijn spelers veel meer terughoudend om te schaken en worden er dus minder partijen gespeeld (en bijgevolg minder inkomsten voor fide).

Sommigen denken dat de deflatie vanzelf zal stoppen op termijn wanneer de elos van de nieuwe spelers hun speelsterkte bereiken. Echter een speler zoals Ruben hierboven is ondertussen al gestopt met schaken en andere nieuwe spelers hebben zijn plaats ingenomen. Ik bedoel er is een voortdurende influx van nieuwe spelers die rating uit het systeem nemen en na een tijdje verdwijnen. Met het huidige elosysteem is er geen stabiliteit. 

Er bestaat nochtans een makkelijke oplossing hiervoor en dat is elocorrecties inruilen voor eloprestaties wanneer een speler minder dan x partijen heeft gespeeld. Elocorrecties werken te traag voor de vele jonge spelers die online razendsnel verbeteren. Een eloprestatie op basis van y partijen (bv gespeeld in het voorbije jaar) zal een veel nauwkeuriger beeld geven van de speelsterkte. Voor de oudere elo's zou ik blijven werken met elocorrecties maar ik zou dan ook de eloprestatie als elo bij de verwerking gebruiken voor partijen tegen nieuwe spelers. In Cap d'Agde 2022 had ik elo gewonnen i.pv. elo verloren indien eloprestaties van mijn tegenstanders was gebruikt i.p.v hun (vaak) veel te lage actuele ratings. Het kostte mij verschillende maanden om dat eloverlies terug recht te trekken.

Brabo

Schaakinterviews

Een van de leuke neveneffecten van deze blog voor mezelf is dat ik geregeld op o.a. open tornooien aangesproken wordt door zelfs totaal onbekende schakers. Zeker in België zijn er blijkbaar heel wat schakers die deze blog lezen en iedereen heeft wel een favoriet artikel waar ze een gesprek over willen aanknopen. Het voelt soms een beetje vreemd aan hoe iemand zoveel weet over jezelf terwijl ik omgekeerd in het duister tast. Ik vermoed dat ik door de blog bekender ben dan menig (veel) sterkere schaker dus misschien wel een BS (bekende schaker) ben geworden.

Ik deel graag verhalen en informatie dus is het niet verwonderlijk dat ik het ook erg leuk vind om van andere schakers gelijkaardige dingen te horen. Een interview in de krant of online zal ik daarom zelden versmaden. Een nieuw boek die 35 interviews verzamelt: My most memorable interviews: 35 Conversations with Chess Stars was een onweerstaanbare magneet voor mezelf.

Desondanks moet ik ook toegeven dat ik toch enkele maanden geaarzeld heb om het boek aan te schaffen. Het feit dat heel wat interviews ouder waren dan 20 jaar betekent dat ze eigenlijk nog heel weinig relevant zijn voor het modern schaken vandaag. Ik volg het schaken al meer dan 30 jaar dus historisch hoeft voor mij evenmin. Bovendien wat kan je verwachten van een interviewer zonder fiderating (zie profiel Gert Devreese).  Ik schreef het al in Amateurs deel 1 en deel 2 dat de gewone schaakleek geen flauw benul heeft wat topschaak behelst.

Jawel het boek bevestigt dit spijtig genoeg (Gert is een professional als journalist dus ik had vooraf stiekem gehoopt dat hij dit zou kunnen tegenspreken maar nee dus). Schaaktechnisch ga je nauwelijks of niets van leren uit de 35 geselecteerde interviews en dat is voor mezelf als fidemeester uiteraard een serieuze domper. De interviews zijn in de eerste plaats gericht naar het brede leespubliek inclusief de niet-schakers. Emo-interviews noem ik ze. Het is vaak licht verteerbare lectuur om te lezen maar Gert aarzelt ook niet om met scherpe vragen oude wonden te openen of nieuwe conflicten te creëren. Hieronder een kleine greep van dat soort vragen tijdens zijn interviews waar mijn tenen van krulden.

• Zal je stoppen met schaken?
• Jouw resultaten zijn niet wat het geweest zijn, wat is jouw antwoord daarop?
• Hebben de Russen de wereldtitel gestolen?
• Waarom heb je met opzet verloren?
• Wat vind je van Kasparovs uitspraak dat je bij de Pepsi-generatie behoort?
• Je moet Karpov enorm haten, niet?
• Vind je ook dat jouw wereldtitel een ongelukje is zoals velen denken?
• Hoe lang denk je te kunnen vasthouden aan de wereldtitel?
• Welke matchen waren afgesproken op voorhand?
• Waarom is Tigran Petrosian jouw vijand?

In de oudere interviews zie je dan ook geregeld hoe de geïnterviewden in de val trappen en zich laten verleiden tot een sterke uitspraak waar ze vaak later spijt van hebben. Meer dan eens is het de aanleiding van jarenlange vetes tussen spelers.

• Ik heb nog niets menselijks ontdekt bij Karpov.
• Een brullend beest hou je beter in een kooi.
• Sommige dieren maken geluiden om hun concurrenten te imponeren.
• Karpov is niets meer dan een karkas.

Nu je kan stellen dat Gert een sluwe interviewer is en je met brave vragen geen spannend interview kunt krijgen. Bovendien wordt niemand verplicht om te antwoorden. Ik vind in elk geval bovenstaande vragen niet ok maar dat is nog klein bier met wat er gebeurde in sommige interviews met vrouwen. Op bepaalde momenten viel ik van mijn stoel van verbazing en verontwaardiging.

• Ben je zwanger?
• Heb je plannen in die richting?
• Heb je nog vriendinnen nu je schaakt?
• Krijg je liefdesbrieven?
• Vrouwen zijn emotioneler dus kunnen ze daarom niet zo goed schaken?
• Wil je een fotomodel zijn?
• Wat vind je van Alexander Kosteniuk die haar lichaam gebruikt om reclame te maken voor zichzelf?
• Vind je ook dat vrouwen in de keuken moet blijven?
• Vrouwen zullen nooit zo goed kunnen schaken als mannen, niet?

Gert kadert bovenstaande vragen zo in dat ze komen van een derde partij (bv. "Ik heb gehoord dat je zwanger bent, klopt dat?") om een direct conflict met de geïnterviewde te vermijden maar dat lukt niet altijd. In sommige antwoorden lees je ook duidelijk dat de topschaker geïrriteerd en zelfs kwaad wordt. Op de boekvoorstelling te Roeselare gaf Gert zelfs toe dat bepaalde interviews in zijn carrière abrupt zijn afgebroken door boze schakers.

Nu ik moet ook een kanttekening maken dat veel interviews afspelen in een andere tijdsgeest. Het verleden kunnen we niet meer veranderen en seksisme voor MeToo was overal en alom tegenwoordig in het dagelijks leven (de Britse The Benny Hill Show was mega-populair maar zou nu gemarkeerd worden als totaal onaanvaardbaar). Je ziet dit ook heel duidelijk in de recente interviews hoe schakers veel voorzichtiger en liever zijn in hun antwoorden.

• We komen goed overeen. Er is geen enkele spanning tussen ons.
• Ik heb een kans op de wereldtitel net als de andere topspelers.
• Ik heb niet de behoefte om andere schakers aan de schandpaal te plaatsen.
• Ik wil daar niets over vertellen.

Kortom voor de journalisten is het tegenwoordig veel moeilijker geworden om sensatie te vinden in het schaken alhoewel ze zeker nog proberen. Sergey Tiviakov vertelt ook in het boek dat hij geen interviews meer geeft aan de gewone pers omdat ze enkel uit zijn op ruzie. Anish Giri liet dan weer recent optekenen in een Chessbase-interview dat de pers geen flauw benul heeft wat topschaak inhoudt en dus pure nonsens vragen stelt.

De meest recente interviews in Gerts boek zijn sowieso de meer interessante. Ze leunen dichter aan bij het schaken vandaag en hij slaagt er veel minder in om de sensatie op te zoeken waardoor het ook aangenamer wordt om te lezen. Zo gaf het boek mij toch nog enigszins het gevoel dat het niet compleet weggegooid geld was. Dus het had veel beter gekund en vooral het schaaktechnische vind ik een absoluut gemis. 

Wat je zelf doet, doe je beter dus ik heb mij voorgenomen om eens een interview van iemand zelf af te nemen. Ik heb al een persoon in mijn hoofd maar ik moet het goed voorbereiden als ik het wil krijgen zoals ik ervan verwacht. Het zal niet voor direct zijn want ik ben nog met diverse andere projecten bezig. Nu de persoon is nog erg jong dus haast is niet nodig.

Brabo

Paranoia

Mijn kennis van de Franse taal is niet meer wat het ooit geweest is ondanks dat ik daar af en toe iets probeer aan te doen door een Franstalige film te bekijken. Door klank en ondertiteling (teletekst 888, weliswaar in het Frans) te combineren, slaag ik er meestal in om probleemloos de Franstalige dialogen te volgen.

Bovendien vind ik het ook wel leuk dat de Franse film qua genre vaak een heel specifiek humoristisch kantje heeft die mij aanspreekt. De Franse cinema kent een lange geschiedenis van uitstekende komedianten (Fernandel, Louis de Funes, Pierre Richard ...) en ook vandaag zien we nog geregeld nieuwe Franse komische films verschijnen die deze traditie verderzetten. Zo bekeek ik een paar maand geleden Raoul Taburin met in de hoofdrol de populaire Franstalige Belg Benoit Poelvoorde.

De film gaat over het bijzonder merkwaardig verhaal van een legendarische fietser die een groot geheim draagt want niemand weet dat hij eigenlijk helemaal niet kan fietsen. In de film kom je beetje per beetje te weten welke gebeurtenissen hiertoe hebben bijgedragen en hoe de compleet absurde situatie eigenlijk grotendeels niet eens zijn eigen schuld is.

Het is weer een eigenaardige intro maar het vervolg zal het snel duidelijk maken. Ik ben een Raoul Taburin in het schaken. Ik ben een valse legendarische schaker. Nee ik kan echt schaken dus zo erg is het ook weer niet. Waar ik het wel over heb zijn de magische vaardigheden die schakers mij toekennen waar niets van aan is. Het is grappig maar tezelfdertijd soms ook verontrustend om te horen hoe bepaalde gebeurtenissen helemaal een eigen leven gaan leiden. Een paar maanden geleden in Brugge had ik weer prijs nadat ik onderstaande best aardige partij kon winnen.

In een obscure variant van het Evansgambiet hadden we 17 zetten een correspondentiepartij uit 2017 gevolgd waarna Emile afweek en hij prompt verloren kwam te staan. Achteraf waren dan ook velen overtuigd dat het weer een heel straf staaltje van mijn partijvoorbereidingen was geweest. "Knappe camouflage" vertelde mij een FM. "Ik had nochtans de hele week opzettelijk andere openingen online gespeeld" probeerde Emile zich achteraf te verontschuldigen t.o.v. zijn ploegmakkers. "Je hebt de partij een maand zitten voorbereiden" was een weinig flatterende commentaar van een passant.

De link tussen mijn blogartikels en bovenstaande opmerkingen is duidelijk maar het toont ook aan hoe snel iets opgeblazen kan worden naar pure fantasie. Niemand bereidt zich een maand voor op een enkele partij zelfs niet op een wereldkampioenschap. Van camouflage was geen sprake want ik gebruikte gewoon veel tijd omdat ik heel diep moest graven in mijn geheugen en zelfs een aantal zetten de correspondentiepartij volgde zonder het te weten. Tenslotte ik had mij op 7 spelers van Brugge voorbereid dus ik kende helemaal niet het online profiel van Emile. Dat was onvindbaar in de weinige tijd die ik beschikbaar had en dus had Emile totaal onnodig andere openingen online gespeeld die week vooraf.

Bovendien iemand die mijn blog nauwgezet volgt, had dankzij het artikel Pionstructuren geweten dat ik die obscure lijn al bestudeerd had in 2017. Tenslotte iemand die zich had voorbereid zoals in het artikel Prooi wordt jager, had onderstaande online blitzpartij van mij gevonden die ik een jaar geleden heb gespeeld tegen de bekende Amerikaanse IM en streamer Mark Esserman. Dat is dus exact dezelfde lijn t.e.m. de 15de zet.

Dus er was niets magisch aan mijn partij in Brugge. Het was de fantasie van schakers die compleet op hol sloeg. Ik zie het geregeld terug want ik ben zeker geen alleenstaand geval. Er is heel veel paranoia tussen de schakers (zie bv. het absurde Profile viewing of opponents during tournaments). Ik denk dat het uiteindelijk vechten tegen de windmolens zal zijn. Het is gewoon vaak leuker om te geloven in sprookjes dan de harde werkelijkheid onder ogen te zien. Ik blijf de Raoul Tabarin van het schaken.

Brabo