Materiaal grabbelen

Materiaal offeren om aan te vallen is ons allemaal welbekend. Gambieten blijven zeer populair in amateurschaak maar ook in het topschaak zien we geregeld weinig ontzag voor materiaal. Zo speelde Kramnik gisteren opnieuw een schitterende offerpartij tegen de Duitse sterke grootmeester Matthias Bluebaum zie o.a. hier. Of wat te denken van de Chineese topgrootmeester Wei Yi die een week eerder de Russische topgrootmeester Vladimir Malakhov versloeg met een zeer knap kwaliteitsoffer zie o.a. het nieuwsreport op chess.com.

Zowel technisch als psychologisch is de opdracht voor de verdediging lastig waardoor het vaak loont om te offeren zelfs al is het niet allemaal correct. Een thema die hier zeer dicht tegen aanleunt is materiaal grabbelen. Dan spreek ik niet perse over het beantwoorden van een gambiet gepleegd door de tegenstander maar eerder wanneer je ontdekt dat druk/ initiatief kan worden verzilverd met materiaalwinst. Kies je voor het uitbetalen van de dividenden door het materiaal te pakken? Of hoop je op meer en ben je bereid om dubbel of niets te spelen?

Een initiatief is vaak vluchtig. Slaag je er niet in om het om te zetten naar iets tastbaars zoals materiaal of structuur dan riskeer je uiteindelijk met lege handen over te blijven. Echter beter 1 vogel in de hand dan 10 in de lucht is in het schaken allerminst eenduidig. Dit ondervond ik bijvoorbeeld een paar maanden eerder. De partij tegen Frederic Verduyn kwam al eerder aan bod in het artikel chesspub maar deze keer wil ik enkel kijken naar de fase waarin ik besliste om een pion te winnen.
      Achteraf gezien was het hoogstwaarschijnlijk slimmer geweest om niet voor de pion te kiezen en dus vast te houden aan het stellingsvoordeel. Zekerheid bestaat hier niet want als je niet snapt hoe zulk voordeel werkt dan kan het ook snel bergaf gaan.

Een ander voorbeeld van dit thema verscheen in mijn meest recente interclubpartij tegen David Roos. De partij werd hier ook al integraal gepubliceerd zie Herdersmat. Ik zoom in op zet 18 toen ik besliste om een kwaliteit te winnen.
Uiteindelijk maakte het misschien weinig uit. Feit is dat het na de kwaliteitswinst helemaal nog niet makkelijk is als wit niet blundert. Niet onmiddellijk willen oogsten is veel efficiënter en lijkt mij praktisch gewoon ook veel sterker.

In mijn meest recente bordpartij voor Belgische rating overkwam ik mijn innerlijke materialistische demonen. Ik negeerde de ene materiaalwinst na de andere waaronder zelfs een stuk en scoorde zonder twijfel mijn beste overwinning ooit op Robert Schuermans. Ik vind het een unieke prestatie van mijzelf zeker als je daarbij weet dat ik mijn laatste partij met zwart moest winnen om clubkampioen te kunnen worden in Deurne.
 
Ik stond zoveel materiaal voor op het einde dat ik het mij kon permitteren om met een kwaliteitsoffer de opgave af te dwingen. Bovendien zat Robert helemaal door zijn tijd heen terwijl ik nog een half uur had staan. In deze partij zien we alle troeven van wachten met materiaal grabbelen en de druk trachten stelselmatig te verhogen.

De tegenstander verliest erg veel tijd op de klok om de steeds moeilijker wordende problemen op te lossen. Uiteindelijk zien we dat er vaak veel meer kan worden geoogst. Praktisch is deze strategie dus zeer efficiënt maar in de praktijk bijlange niet zo frequent toegepast dan gambieten. Psychologisch bestaat er vandaag onterecht een te groot verschil in het offeren van materiaal en het niet grabbelen van materiaal voor dezelfde minder tastbare voordelen.

Brabo

Nieuwe viewers

De blog staat in een nieuw jasje. Het heeft mij vele uren gekost maar uiteindelijk is het mij gelukt om alle partijen (+500 stuks) om te laten zetten van kvchess naar de analyse-bord editor van chess.com. Hiermee zijn de problemen met flash van de baan en krijgen we er bovenop een gratis engine. Nadeel van de nieuwe viewer is dat de partijen niet meer in de html-code staan van deze blog maar opgehaald worden bij de server van chess.com. Het is dus te hopen dat chess.com nooit de stekker eruit trekt. Het is ook de belangrijkste reden waarom ik op de Engelse spin-off van deze blog nog de kvchess-variant zal behouden.

Dus vanaf nu is de nieuwe layout van de viewer zoals in het voorbeeld hieronder. De partij komt uit het net voorbije Belgisch kampioenschap waarin mijn ploeggenoot Daniel Sadkowski de titel van Open Belgisch kampioen veroverde.  Zoals in het hele kampioenschap speelt Daniel tot het laatste gaatje. Het is werkschaak met een goed oog voor tactische buitenkansen.

In een paar artikels zoals een Slavisch tussendoortje en ideeën gebruikte ik een viewer voor meerdere partijen te bekijken. Omdat hiermee steeds problemen waren, ging ik op zoek naar iets nieuw. Dankzij de uitstekende site van Ingram Braun kon ik snel een uitgebreid overzicht krijgen over de huidige mogelijkheden. Ingram verkiest zelf de publischer van Chessbase zie deel 1, deel 2 en deel 3 maar daar zit een stevig prijskaartje aan vast. Persoonlijk ben ik best tevreden met het gratis alternatief Canvas Chess. Het is een nieuwe viewer sinds 2016 en zeer makkelijk te gebruiken.

Een voorbeeldje van die viewer zien we hieronder. Ik heb de partijen van de nieuwe Belgisch kampioen Mehr Hovhanisian verzameld. Met 5 overwinningen en 4 korte remises domineerde Mehr compleet de tegenstand.

Ik denk dat deze aanpassingen de blog zowel technisch als esthetisch verbeteren. Nu mogelijks heb ik hier of daar toch nog iets gemist bij het omzetten van de partijen en dat zou ik dan natuurlijk graag horen van de lezers. Andere opmerkingen zijn ook welkom.

Brabo

Pionstructuren

Elk van mijn leerlingen heeft zijn eigen repertoire. In mijn lessen zal ik dan ook niet trachten hen te overtuigen om andere openingen te spelen. Slecht 1 uitzondering maakte ik dit seizoen hierop toen we het over het thema "materiaal en tijd" hadden. Mits gebruikmakend van een bijzonder interessant en zeer onbekend idee in de hoofdlijn van het Evans gambiet trachtte ik mijn leerlingen te stimuleren om eens in de bordpraktijk minder vast te houden aan materiaal en meer aan tijd te spenderen.

Dus normaal gaan mijn lessen niet over openingen. Er bestaan genoeg goede openingsboeken waarin ieder snel en eenvoudig voldoende kan leren om een leuke partij te kunnen spelen als clubschaker. Bovendien kost het specialiseren in een opening niet alleen ontzettend veel tijd maar is dit vandaag zinloos zonder gebruik te maken van de beste schaakprogramma's (zie schaakopeningen studeren deel 2).

Desalniettemin valt er toch ook iets te zeggen om jezelf niet alleen te beperken tot het kijken naar partijen binnen je repertoire. Niet zelden kan je een idee uit een andere opening gebruiken in je eigen repertoire. Verschillende openingen hebben eenzelfde type pionstructuur waarin eenzelfde idee mogelijk blijkt te zijn. De Amerikaanse grootmeester Grigory Serper schreef hierover onlangs 2 geïnspireerde artikels zie how to study master chess games en more lessons from master games. Een grote stap verder gaat het meesterwerk Chess structures A grandmaster guide geschreven door de Chileense grootmeester Mauricio Flores Rios en gepubliceerd in 2015.

In 22 hoofdstukken beschrijft de auteur de belangrijkste pionstructuren en de standaardplannen die er aan verbonden zijn. Mauricio vertelt in de inleiding dat hij dit boek miste wanneer hij opgroeide als speler tot grootmeester en dus het hoogtijd vond om hieraan iets te doen. Het is geen opschepperij want zo las ik op chessexpress.blogspot dat ook andere schakers al vele jaren op zoek waren naar dit soort boek.

Ik vermoed dat het boek vooral voor spelers tussen 2000 - 2300 elo het meest waardevol zal zijn. In dit elo-segment start je best met een iets serieuzer repertoire op te bouwen en dan komt de kennis van de diverse belangrijkste pionstructuren zeker van pas. Ook voor spelers in de hogere eloregionen is het zeker nog interessant. Zo ben ik het eens met de review in New in Chess van de Britse sterke grootmeester Matthew Sadler dat het hoofdstuk over de Hedgehog of ook wel egelopstelling vanuit wits standpunt bijzonder informatief is. Zelf kon ik zo al de vruchten plukken van zijn aanbevolen aanvalsplan met Dc1 zie de online blitzpartij hieronder.

In onze openingen zijn dus talloze connecties. Goede schakers doen dan ook geregeld aan kruisbestuivingen in hun openingen met ideeen/ plannen uit soms totaal andere openingen. Echter evident is het zeker niet altijd. Zo speelde ik een paar jaar terug met wit tegen een Caro Cann. Zwart slechts 1700 elo kende het typisch kenmerkend pionoffer in deze pionstructuur en kreeg goed spel.

Onlangs ontdekte ik in een partijanalyse dat ik ditzelfde pionoffer had kunnen doen in een compleet andere opening: het oud-Hollands. Mijn gespeelde zet was niet slecht maar zonder twijfel was b5 kritieker geweest. De resulterende stelling is zeer scherp waarbij vooral wit moet opletten.

In de partij heb ik geen seconde gedacht aan dit concept. Ondertussen heb ik gelijkaardige stellingen in het oud-Hollands al enkele keren online op het bord gehad en met succes de nieuwe verworven kennis toegepast.

Lange zettenreeksen van buiten leren is soms noodzakelijk om de opening te overleven. Minstens even belangrijk vind ik het kennen van de grote schema's in veel voorkomende pionstructuren. Veel schakers hebben geen flauw benul hoe ze moeten spelen na de opening. "Chess Structures" biedt natuurlijk niet overal een antwoord op maar lijkt mij alvast vandaag het beste medicijn om je kansen in weinig tijd te verbeteren.

Brabo

Hoeveel tijd spendeer je aan het schaken?

Zoals vele gezinnen vandaag werken ik en mijn vrouw full time. Daarnaast hebben we 2 kleine kinderen, een groot op te frissen huis gebouwd in 1969, leuke tuin , ... en je snapt dat het altijd druk is. Bovendien kunnen we evenmin beroep doen op hulp van familie en schoonfamilie wegens de grote afstand. Tenslotte rijdt mijn echtgenote niet met de auto waardoor bijna alle verplaatsingen alleen maar kunnen met mijn hulp. Tijd heb ik dus altijd tekort. Toch slaag ik erin tot verwondering van velen (zie bv. een reactie van Valery Maes) om het schaken niet op te geven. 

Trouwens we spreken niet over zo klein beetje tijd dat ik spendeer aan het schaken. Als ik alle activiteiten gerelateerd aan het schaken optel dan kom ik aan een onwezenlijk hoog aantal uren. Enige uitleg is hierbij wellicht noodzakelijk want anders gelooft niemand mij. Hieronder heb ik de activiteiten verdeeld in 8 categorieën: standaardpartijen, blog, online surfen, online spelen, schaakles geven, mijn zoon Hugo begeleiden, taktiek oefenen en schaakboeken lezen. De cijfers die ik gebruikte, zijn m.i. conservatief. Bovendien is er ook nog allerlei varia die niet in rekening werd genomen. Ik denk aan de vele mails die ik schrijf aan andere schakers, handicapwedstrijden die ik speel thuis tegen mijn zoon zie gekke materiaalverhoudingen deel 2, postmortems al dan niet vergezeld van alcoholische dranken, ...

Standaardpartijen

Totaal 410 uren aan standaardpartijen

De tijd gespendeerd aan standaardpartijen heb ik in 4 subcategorieën opgedeeld.

- Het aantal speeluren een partij gemiddeld duurt. Ik schat dit op 3 uren behalve in de Belgische interclub waarvoor ik 3,5 uren nam (zie o.a. leestekens deel 2 waarin ik schreef over een partij met 109 zetten.)

- Het aantal uren voorbereiding per partij. In open tornooien heb je weinig tijd om voor te bereiden en vind je van je tegenstanders vaak ook weinig terug in de database. Voor de Belgische interclub bereid ik mij steeds voor op meerdere tegenstanders (zie o.a. de sterktelijst)

- Het aantal uren analyse per partij. Dit is enkel de tijd die ik zelf doorbreng aan de computer met analyseren. Echter daarnaast analyseren mijn computer(s) nog misschien tot 5 keer langer. Het complexe algoritme dat ik gebruik, werd uitgelegd in analyseren met de computer. Mijn tijd kan je het best opsplitsen in 2 uren opzoekwerk in databases + initialiseren van de computer voor schaakopeningen studeren, 1-2 uren zet per zet nakijken + initialiseren van de computer voor bijkomende middenspel en eindspelanalyse en tenslotte 1 uur om alle analyses te synthetiseren in een makkelijk leesbaar formaat. Ik heb iets meer tijd geschat voor de partijen gespeeld in de Belgische interclub omdat ze kwalitatief gemiddeld beter waren dan de andere.

- Partijen speel je niet thuis dus moet je steeds rekening houden met tijdsverlies aan verplaatsingen. Bovendien wanneer 2 ronden op 1 dag worden gespeeld dan zit er meestal niets anders op dan ter plaatse te wachten tussen de ronden. In open tornooien zoals Gent en Leuven kunnen wachttijden tussen ronden al snel oplopen tot 3 uren zonder maar te spreken over de extra tijd die je verliest bij een prijsuitreiking. Het klubkampioenschap van Deurne levert het minste tijdsverlies op want ik ben er steeds in een half uur en er wordt slechts 1 partij per speeldag gespeeld.

Blog

Totaal 141 uren aan mijn blogs

Een artikel schrijven kost tijd. Ik begrijp dan ook best waarom er op een paar uitzonderingen na geen andere schrijvers willen meewerken aan deze blog. Naast het schrijven van een artikel komt er vaak ook opzoekingswerk aan te pas zoals ook het geval was voor dit artikel. Veel tijd win ik echter doordat ik geregeld partijanalyses integraal overneem van mijn standaardpartijen.

Op vraag van enkele niet-Nederlandstalige lezers doe ik ook mijn best om mijn meer algemene artikels te vertalen naar het Engels. Ik behelp mij met de online woordenboeken waardoor een uur al snel nodig is om de inhoud te vertalen. Oxford Engels is het zeker niet maar ondanks de fouten zie ik toch dagelijks heel wat bezoekers.

Online surfen

Totaal 182,5 uren aan schaakartikels

Met uitzondering van een paar vakantiedagen per jaar spendeer ik elke dag tijd op het internet. Hierbij neemt het bezoeken van schaaksites een zeer belangrijk deel van de koek. Chess.com, chessbase, skdeurne, schaaksite, chesspub zijn mijn favorieten die ik vaak meerdere keren per dag bekijk. Daarnaast zijn er ook talloze andere sites die ik minder frequent bezoek. Het is een bron van inspiratie voor deze blog waarvan ik geregeld gebruikmaak. Daarnaast vind ik het ook gewoon leuk om op de hoogte zijn van de actualiteit of zelfs een steentje te kunnen bijdragen in een discussie.

Online spelen

Totaal 197 uren aan online spelen

Tegenwoordig speel ik voornamelijk 3 minuut partijtjes online op Playchess. Ergens anders speel ik niet. Dankzij het automatisch bewaren van internetgames kan ik precies weten hoeveel partijtjes ik gespeeld heb in een jaar. Ik speel bijna uitsluitend 's avonds.

Schaakles geven

Totaal 75 uren aan schaakles geven

Dit schooljaar ben ik schaakles beginnen geven in KMSK (zie voorbeeld piondoorbraken). Heel veel lessen heb ik niet kunnen geven door overlapping met tal van andere activiteiten (interclub, tornooien, ...). Echter ik heb in elke les wel altijd flink wat energie gestoken om het interessant te maken voor mijn leerlingen.

Mijn zoon Hugo begeleiden

Totaal 200 uren aan begeleiding van Hugo

25 dagen waren het afgelopen jaar dat ik met mijn zoon Hugo naar tornooien ben geweest. Ik heb het aantal uren/ dag gelimiteerd tot 8 maar in werkelijkheid waren het vaak meer. Ter plaatse dode ik de tijd met het lezen van een boek, praten met schakers en niet-schakers, kibitzen en natuurlijk ook te zorgen dan mijn zoon Hugo niets te kort kwam. Hierbij wil ik nog opmerken dat mijn vrouw de begeleiding van Hugo op zich nam voor de 4 interclubwedstrijden die Hugo speelde en het Liga jeugdkampioenschap van Antwerpen. Ik had die dagen een overlapping met mijn eigen schaakactiviteiten.

Taktiek oefenen

Volgens chess.com spendeerde ik het voorbije jaar 36 uren aan het maken van tactische oefeningen op hun server. Als ik meer dan 5 oefeningen per dag wil maken bv. als voorbereiding op een tornooi dan ga ik wel eens naar een andere server om taktiek te oefenen. Dus in werkelijkheid lag het tijdsverbruik aan taktiek oefenen nog iets hoger dan de 36 uren.

Schaakboeken lezen

Totaal 55 uren aan schaakboeken lezen

Net voor slapen gaan, lees ik elke avond nog 10 minuutjes in een schaakboek. Zo ben ik nu bezig met Hans Renette's boek over de Bird. Het is ideaal om een rustig slot te breien aan een vaak hectische dag. De uren die ik lees tijdens het begeleiden van Hugo zijn dus niet opnieuw in rekening gebracht in bovenstaande tabel.

Samenvatting

Totaal 1296 uren aan schaken gespendeerd in het afgelopen jaar

Vrij vertaald komt dat op gemiddeld bijna 4 uren per dag dat ik op een of andere manier spendeerde aan het schaken in het voorbije jaar. Je kan dus zeker niet stellen dat er sleet zit op mijn liefde voor het schaken.

Sommige lezers stellen wellicht de terechte vraag, hoe ik in hemelsnaam dit allemaal kan rondkrijgen. Uiteindelijk zijn er slechts 24 uren per dag. Dat klopt. Zo zal ik veel taken zoals poetsen, schilderen, renovatiewerken, en zelfs laatst ook de tuin onderhouden... uitbesteden aan werklui. De TV laat ik geregeld een avond uit. Tenslotte met 6 tot 7 uren slaap heb ik genoeg zodat ik niet zelden tot na middernacht nog met een schaakactiviteit bezig ben.

Brabo

Herdersmat

Shortcuts om beter te schaken bestaan er niet. Ik kan wel tips meegeven aan mijn leerlingen hoe je (veel) sneller progressie kan maken maar zonder zelf heel veel tijd te spenderen aan het schaken zal het weinig zoden aan de dijk brengen. Echter de meesten zijn liever lui dan moe waardoor het meesterschap slechts voor weinigen uiteindelijk is weggelegd.

Op korte termijn is het uiteraard wel mogelijk om snel gewin te maken. Zo kiezen velen voor varianten waarvan ze hopen hun tegenstander in een val te laten trappen. Boekjes zoals 1000 Miniature Chess Traps, Chess Openings Traps and Zaps, 101 Chess Opening Traps ... zijn dan ook populair bij de modale amateurschakers. De meest bekende en eenvoudigste val is wellicht de herdersmat die dood en verderf zaait bij de absolute beginners. Ik raad mijn zoon Hugo steeds ten stelligste af om voor dit soort makkelijke punten te gaan in de jeugdtornooien maar als ik even niet kijk dan durft hij dit wel eens opzettelijk te negeren.

Op lange termijn levert het spelen op vallen weinig of niets op. Je ontwikkelt je schaakkennis niet. Bovendien hangt de succesgraad erg af van het verrassingselement en de sterkte van de tegenstander. Je zal bijgevolg dan ook zeer zelden ervaren spelers zien kiezen voor bijvoorbeeld het spelen op herdersmat. De Amerikaanse topgrootmeester Hikaru Nakamura wordt niet voor niets een buitenbeentje in het schaakcircuit genoemd want hij is de enige +2600 speler die zich er ooit heeft aan gewaagd met eerder teleurstellende resultaten.

Het is uiteraard vreemd om op herdersmat te spelen wanneer je 100% zeker weet op voorhand dat de tegenstander er nooit zal intrappen. Anderzijds kan ik mij wel inleven in de toenmalige 18 jarige Hikaru. Fratsen uithalen als tiener hoort nu eenmaal bij het opgroeien naar volwassenheid. Dat zulke keuzes arrogant en zelfs respectloos overkomen, realiseer je pas soms vele jaren later.

Trouwens zo slecht is het spelen op herdersmat technisch ook niet. Vele gambieten zijn veel dubieuzer. Mijn analyses tonen geen voordeel aan voor zwart dus het is speelbaar. Het is niet onzinnig om als verrassingswapen het eens te kiezen om iemand snel uit boek te spelen. De Belgische expert Marc Ghysels heeft dit al eerder bewezen door de Duitse IM Hans-Hubert Sonntag er sensationeel op remise mee te houden. In de partij kwam wel een variatie van de herdersmat-opening op het bord met dame onmiddellijk op f3 i.p.v. eerst h5. Dit heeft als voordeel dat zwart geen extra tempo krijgt met g6 maar als nadeel dat zwart wel de extra interessante optie heeft om zijn zwartveldige loper anders te ontwikkelen. Beide varianten zijn m.i. speelbaar.

Laatst kreeg ik die variant ook op het bord in de Belgische interclub door de Zottegemse expert David Roos. Hij vertelde mij dat hij al een tijdje niet meer de moeite deed om een openingsvoordeeltje te zoeken voor wit. Daarom koos hij voor een opening waarvan hij zeker was dat ik die niet zou bestudeerd hebben.

David op het Vlaams kampioenschap te 2015

Groot was de verbazing alom toen ik achteraf vertelde dat ik de opening specifiek had voorbereid voor de wedstrijd. Men stelt zich vaak vragen bij het nut van voorbereiden op meerdere spelers in de interclub maar deze keer kon niemand negeren dat ik gelijk had door ook op Davids teamgenoten voor te bereiden. Eerder schreef ik in dit artikel over Marc en hij is toevallig een teamgenoot van David die bovendien een bordje hoger speelt. In mijn blogartikel openingskeuzes schreef ik niet zomaar dat spelers uit dezelfde club vaak dezelfde openingen spelen. Het beoogde verrassingseffect faalde en ik kreeg al snel de bovenhand in de partij.

Alhoewel de herdersmat-opening mij objectief correct lijkt, is het geen opening die makkelijk te spelen is voor wit. Het vroeg in het spel brengen van de dame is een basisregel die je hier overtreedt en daar betaal je een zekere prijs voor. Als spelers echt hoofdlijnen willen vermijden en de tegenstander willen verrassen dan bestaan er veel betere alternatieven. Hierover schreef ik o.a. in de commentaren op mijn artikel spelen op de man. Zeker met wit is het makkelijk om iets solide te kiezen zoals bv. 1.a3. Tegen dit laatste verloor ik eens op kinderlijke wijze zie universele systemen.

Brabo

BJK deel 2

Voor de meeste spelers kost schaken geld. Als je een open tornooi speelt niet dicht bij huis dan moet je rekening houden met kosten voor vervoer, verblijf en maaltijden. Ook bij een Belgisch jeugdkampioenschap moeten de spelers zelf alle kosten dragen. Als je dan een beetje luxe wilt zoals half pension, een eigen kamer, eigen vervoer dan lopen de uitgaven al snel op. Ik schat dat ik ongeveer 1000 euro uitgaf tijdens het weekje.

Mits zelf je eten klaarmaken, kamer delen met meerdere schakers, carpooling hebben vele andere ouders de kosten trachten te drukken. Daar staat tegenover dat ik een tegemoetkoming van 400 euro kreeg op mijn uitgaven dankzij KMSK. Als compensatie werd mij gevraagd om de beste jeugdspelers van KMSK op het bjk schaaktechnisch te begeleiden.

Ik zag trouwens dat ik bijlange niet de enige was die als coach op het bjk rondliep. De Duitse IM Matthias Roeder, de Belgische IM Cemil Gulbas, de Belgische IM Ekrem Cekro, .... waren maar enkele sterke spelers die ik in Blankenberge zag en die zeker niet louter een bezoekje kwamen brengen. Het onderstreept nogmaals hoeveel belang er wordt gehecht door clubs en spelers aan het bjk.

Terwijl de meeste coaches zich bezighielden met het bespreken van de gespeelde partijen van hun pupillen, beperkte ik mij uitsluitend tot het voorbereiden. Dit was enerzijds omdat het voorbereiden vaak veel tijd vergde maar ook omdat geen van mijn leerlingen interesse toonde om samen te analyseren. Iedereen heeft vandaag een smartphone waarop een sterk schaakprogramma heel snel hun fouten kan aantonen dus denken velen onterecht dat een coach geen serieuze meerwaarde kan betekenen.

Op mijn blog schreef ik al heel wat over hoe ik mijn partijen voorbereid zie o.a. de artikels databases gebruiken deel 1 en databases gebruiken deel 2 maar iemand anders partijen voorbereiden was toch weer iets nieuw voor mijzelf. Bovendien wist ik op voorhand niet eens welk repertoire, stijl,... mijn leerlingen hadden. Jezelf trachten te klonen, is evenmin een optie. Anderzijds ontdekte ik al snel dat sommige voorbereidingsmethodes die ik zelf toepas ook nuttig kunnen zijn voor andere schakers.

De meest succesvolle voorbereiding was zonder twijfel de partij voor Lee Deon op de 200 punten hoger gekwoteerde Belgische IM Nicola Capone. Hierbij kregen we niet alleen de voorbereiding op het bord maar slaagde Deon er ook in om de comfortabele stelling met zwart te verzilveren met een winstpunt.

Deon op het Vlaams kampioenschap te 2015

Echter vooraleer we naar de partij zelf kijken, wil ik vertellen hoe we de voorbereiding samen aanpakten. Dit is niet iets wat je in een paar minuutjes goed kunt doen want een sterke speler heeft vaak een uitgebreid repertoire (zie o.a. ook de-sterktelijst). Ik herinner mij dat we enkele uren bezig zijn geweest om een antwoord te verzinnen op alle systemen die Nicola speelde volgens de databases. Het was al erg laat (23u30 ?) toen Deon mijn kamer verliet. Mijn dochter was in de zetel tijdens het televisie-kijken in slaap gevallen.

Het eerste waarmee ik begin is kijken welke partijen van Deon in de databases staan. Dit is niet om het repertoire te leren kennen van Deon maar in de eerste plaats om te weten wat Nicola kan vinden over Deon. De meeste van mijn leerlingen houden totaal geen rekening ermee dat de tegenstanders zich ook voorbereiden met hun partijen uit de databases. Ook Deon wist niet eens welke partijen van hem al dan niet in de databases staan. Zo zag ik al snel dat Deon's zwartscore op 1.d4 veel slechter was dan op 1.e4 (25% t.o.v. 50%). Tevens kon ik zo een goed beeld creëren in hoeverre Nicola specifieke lijnen kon voorbereiden. Zo zag ik dat Nicola na 1.d4 Pf6 2.Pf3 e6 slechts 1 partij kon terugvinden van Deon die trouwens verderging met het minder populaire 3.Lf4.

Bij het selecteren van varianten of posities uit Nicola's repertoire keek ik vooral naar winstpartijen van Nicola. De kans is veel groter bij winstpartijen dat iemand kiest om hetzelfde nog eens te spelen. Natuurlijk houdt dit ook een risico in want soms betekent het dat een speler makkelijk een bepaalde variant of systeem speelt of het al heel uitgebreid vroeger eens heeft bekeken. Een van Nicola's winstpartijen waar we ons op concentreerden was gespeeld in de voorbije olympiade.

Bij het naspelen van de partij ontdekte ik dat een paard op d7 i.p.v. c6 een belangrijk verschil maakt voor de evaluatie van deze openingsvariant. Mits de volgorde te verfijnen bleek het bovendien makkelijk haalbaar te zijn om deze variatie in de opening te weven. Ik en Deon werden enthousiast over de mogelijkheden voor zwart met Pbd7 zeker als wit iets te hard zou vasthouden aan eenzelfde formatie als zijn eerdere winstpartij. De partij verliep perfect volgens plan.

Nicola kreeg geen enkel voordeel tijdens de partij en werd afgestraft toen hij zich niet kon neerleggen bij de remise. Ik had Deon ook verwittigd aandachtig te blijven voor tactische kansen. Nicola kon zich met zijn status en stand in het kampioenschap geen remise permitteren.

Eerlijkheidshalve moet ik bij dit verhaal wel vertellen dat niet elke partijvoorbereiding die ik maakte voor mijn leerlingen succesvol was. Zo kreeg 1 van hen wel zijn complete voorbereiding op het bord om dan met zijn eerste eigen creatieve zet een pion weg te blunderen en met zijn tweede zet nog een stuk er bovenop. Je kan als coach iemand een duwtje geven in de rug maar het leeuwendeel gebeurt nog altijd door de spelers zelf op het bord.

Brabo

BJK

2 jaar geleden maakten we al eens een dagtripje naar het Belgisch Jeugdkampioenschap in de Floreal te Blankenberge. Dit jaar speelde mijn zoon Hugo mee bij de -8 en was ik tezelfdertijd ook coach voor de sterkste jeugdspelers van KMSK. Het werd een mooie ervaring waarbij vooral de kinderen zich enorm amuseerden. Weken later vraagt mijn zoon nog geregeld wanneer we teruggaan en ik hoorde van andere ouders gelijkaardige geluiden.

De combinatie van een mooie locatie, een goed georganiseerd tornooi en de vele schaakvriendjes zijn een succesformule. Zelfs mijn niet schakende dochter vond de vakantieweek leuk daar er ook nog zwemmen, minigolf, Sea Life Blankenberge , bowling... als nevenactiviteiten waren. Ik maakte het een prioriteit om hiervoor voldoende tijd uit te trekken zelfs als dit betekende dat ik niet kon deelnemen aan de blitz- en doorgeefschaaktornooien. Het half pension was hierbij ook zeer welgekomen zodat ik mij niet moest bezighouden met het klaarmaken van maaltijden. Het ontbijt was steeds goed verzorgd maar het avondeten was slechts zeer matig. Ik hoorde dat het vorige jaren (veel) beter was. Ik hoop dat de tornooi-organisatie dit minpunt heeft aangekaart bij het hotelmanagement.

Het kampioenschap zelf werd gespeeld in 9 ronden verspreid over 7 dagen. De speelcondities waren uitstekend. Een goede beslissing was zeker om ouders en sympathisanten uit de speelzaal te weren zodat de kinderen geconcentreerd konden spelen. Alle ingrediënten waren dus aanwezig om goede partijen te spelen maar kwalitatief bleef het desalniettemin erg bescheiden. Het verschil met bv. de toppers in Nederland is frappant. Daar heb je in de hoogste categorie 7 spelers die 150-300 punten meer hebben dan de hoogst gekwoteerde Belg.

Desondanks was er aan inzet geen gebrek bij de meeste spelers. Zelfs bij de allerkleinste zag ik dit al want ook daar werd door sommigen de partijen voorbereid. Zo vond ik van de 7 jarige tornooiwinnaar Yvan Burdot een partij in de databases terug waarin hij 11 theoriezetten speelde in het tactisch scherpe maar eerder dubieze Mollergambiet. Dit soort schaken wil ik met Hugo (nog) niet spelen maar het is niet makkelijk om comfortabel uit de opening te komen zonder de minste theoriekennis. Zelfs een onorthodoxe keuze voor de Caro Cann (die opening wordt normaal niet aanbevolen bij jonge spelers) bleek niet altijd waterdicht te zijn. Yvan Burdot slaagde erin met zijn voorbereiding Hugo vanuit de opening onder druk te zetten wat het verloop van de partij zeker beinvloedde.

Kortom om het even welke zwarte opening meerdere malen spelen zonder enige theoriekennis in een kampioenschap zelfs bij de -8 is niet zonder risico's. We waren het dan ook eens dat een paar varianten bekijken best nuttig was voor de toekomst.

Hugo liet de nederlaag niet aan zijn hart komen. Hij bleef geconcentreerd spelen en met een portie geluk leverde dit ook punten op. In de laatste ronde had hij genoeg aan een half punt voor de Belgische titel. Met wit tegen Ruben De Keukelaere zou al erg raar moeten gaan om nog te falen. Om zijn kansen te maximaliseren, bereidde ik zijn openingsstragie voor op basis van de online beschikbare gefotokopieerde notatieformulieren van de eerdere ronden. In het bijzonder Rubens partij uit ronde 7 bekeek ik aandachtig.

Het ontcijferen van die fotokopieen met het handschrift van 6-8 jarigen is een uitdaging. Sommigen kloegen achteraf dat de partijen niet beschikbaar zijn in een leesbaarder formaat zoals pgn. Het is niet evident om een vrijwilliger te vinden die dit soort ondankbare vuile klusjes wilt opknappen.

Ik ben er mij bewust van dat Yvans voorbereiding op Hugo zeker niet elke scepticus zal overtuigd hebben dat voorbereiden bij zulke jonge kinderen nuttig is. Wel dan nodig ik deze kritische lezers nu uit om eens te kijken naar de paar lijnen die ik had voorbereid voor Hugo's laatste partij. Bij het bepalen van een strategie zijn er 2 regels die helpen. In een onbekende stelling zal een (onervaren) schaker indien mogelijk vaak zetten kiezen die hij in een andere stelling al gespeeld heeft. Als een speler materiaal slaat dan zal de tegenstander dit onmiddellijk willen terugwinnen.

Terwijl Hugo in bed lag, had ik bovenstaande op de computer klaargemaakt. Na het ontbijt volstonden 5-10 minuten voor Hugo om het te memoriseren. Ik checkte wel nog even of hij de zettenvolgorde goed kende want dit was hier cruciaal. Mijn laatste raad was om de openingskennis te camoufleren door opzettelijk trager te spelen (zie mijn artikel camouflage).

Hugo voerde perfect uit wat ik vooraf had gepland. Hij speelde bewust traag de openingszetten op het bord en stond direct gewonnen nadat Ruben afweek van de voorbereiding. De afwerking was niet moeilijk meer. Misschien had Hugo ook wel gewonnen zonder de voorbereiding maar daar gaat het hier niet over. Feit is dat je als coach zulke jonge schakers al een duwtje in de rug kunt geven uiteraard op een compleet legale wijze.

Of een Belgische titel bij de -8 dit allemaal waard is, is natuurlijk ook een goede vraag. Mag schaken nog fun zijn? Anderzijds 5-10 minuutje voorbereiden is zelfs voor een 8-jarige zeker niet te lastig. Bovendien is winnen veel meer fun dan verliezen. De brede glimlach op het podium van Hugo toont dit duidelijk.

Het niveau was zeer bescheiden maar een titel zoals Belgisch kampioen blijft toch iets speciaal. Niemand zal later nog herinneren hoe en wat precies maar de titel blijft staan. Wel het is te zeggen want tot nu toe word ik bijna steeds gefeliciteerd met zilver voor Hugo. Ook schaakfabriek en schaakliga-antwerpen rapporteerden aanvankelijk verkeerd en corrigeerden pas de berichtgeving na mijn tussenkomst. De nazorg van een tornooi blijkt zoals steeds zeer moeilijk. Op de officiele website kan je namelijk nergens vinden dat Hugo Belgisch kampioen is geworden. Burdot Yvan staat als 1ste gerangschikt maar hij is geen Belg dus kon hij niet in aanmerking komen voor de titel. Of we niet-Belgen aan een Belgisch kampioenschap mogen laten deelnemen, is natuurlijk op zich al een lang bekend discussiepunt.

Het internet maakt het bijzonder makkelijk om te communiceren maar het is tezelfdertijd ook veel vluchtiger. Papier kan makkelijk decennia meegaan maar klik eens op enkele links van een paar jaar oude blogartikels en je zal zien dat velen al niet meer werken. Het is echt jammer hoe snel informatie vandaag over tornooien verdwijnt. Probeer eens de resultaten terug te vinden van het bjk 2016. Meerdere ouders gingen tijdens het voorbij bjk er tevergeefs op zoek. Ik wil de organisatie van het bjk zeker feliciteren met het geleverde werk maar zorg ook voor een goede archivering zodat we later dit nog kunnen herinneren.

Brabo