De horizon deel 2

Begin deze maand kreeg ik een link doorgestuurd naar de veelvuldig bekroonde filmdocumentaire AlphaGO. Ik was het zelf al half-vergeten maar de match AlphaGo tegen Lee Sedol dateert van 2016 en was het kantelmoment waarop de wereld besefte dat AI geen fictie meer is. Een zelflerend programma speelde sterker go dan de sterkste go-speler in de wereld.

Netflixers raad ik trouwens aan om vooraf eerst the Match (2025) te bekijken met o.a. dezelfde topacteur van Squid Game. Het is een knappe film en zo krijg je ook onmiddellijk een goed beeld wat go is en hoe groot go is in de wereld.  Daarna begrijp je eveneens beter hoe indrukwekkend de prestatie van het Google Deepmind-team onder leiding van (toekomstig nobelprijswinnaar) Demis Hassabis was in 2016.

De documentaire is briljant opgebouwd waarbij de kijker wordt teruggenomen naar het prille begin in de go-arena van AlphaGo. Je voelt de spanning stijgen bij elke nieuwe overwinning die AlphaGo maakt. De reportage zit vol met technische hoogstandjes en informatie. 1 stukje springt er voor mij echter uit. Wanneer de veelvoudige wereldkampioen Sedol op het canvas reeds met 3-0 uitgeteld ligt maar in de 4de partij verrassend kan terugslaan. De 78ste zet wordt door sommigen De hand van God genoemd want AlphaGo slaagde er niet in om ze te voorspellen. In de documentaire zie je na die gewonnen partij in Korea overal feesten losbarsten. De mensheid is gered. Zelfs de makers van AlphaGo hebben tegenstrijdige gevoelens en tonen sympathie voor Lee Seedol.

Lee Seedol speelde nog enkele jaren professioneel go maar trok in 2019 zich finaal terug. Nieuwere versies van AlphaGo waren ondertussen nog veel sterker geworden en zelfs de hand van God zou nu onvoldoende zijn geworden om nog een partij te winnen. We zijn gekomen in een tijdperk waar de computer altijd het laatste woord heeft en een mens niets meer kan toevoegen. Lee Seedol zag er noch de zin, noch het plezier in om iets te doen waarbij een entiteit altijd beter is.

Professioneel schaken is ook sterk veranderd door AI maar niemand is hierom gestopt. Computers waren al veel eerder voorbij de mens gegaan dus er wordt al geruime tijd geschaakt met de wetenschap dat een entiteit veel beter is. Kasparov maakte zelfs recent de stoute uitspraak dat geen enkele mens meer in staat is om een computer nog te verbeteren (mits uitsluiting van gefabriceerde monsterproblemen). Correspondentieschaak is dood.

In 2014 schreef ik al hoe zeldzaam het was geworden om een zet in een partij te vinden die beter is dan de topprogramma's opgeven (zie de horizon). Ik kan mij al jaren niet meer herinneren dat dit nog eens gebeurde maar een paar maanden geleden viel ik van mijn stoel. In onderstaande stelling slaagde ik erin een betere zet voor te stellen die niet alleen een + 2600 speler met een half uur op de klok niet vond maar zelfs Stockfish 17.1 niet toont.

Welke witte zet is nog voldoende voor remise tegen perfect spel?

De sterke Nederlandse grootmeester Max Warmerdam koos in deze stelling voor 41.Dc3. Stockfish heeft weinig moeite om aan te tonen tegen zichzelf of Leela dat dit verliest voor wit.

Stockfish kiest zelf voor 41.De2. Deze keer heeft Stockfish meer moeite om de winst aan te tonen maar uiteindelijk wordt zowel tegen zichzelf als Leela de vis op het droge getrokken.

Ik kon het moeilijk geloven dat wit verloren staat in de stelling. Is dit echt altijd verloren? Wat als ik nu eens een heel drastische beslissing maak en met het pionoffer g4 tracht een vesting op te bouwen. Kan wit blijven staan hierna? Het hangt af van details ver voorbij ieders rekencapaciteiten maar deze keer gaf Stockfish geen krimp tegen zichzelf.

1) Ik analyseer heel veel met de computer maar ik blijf in tegenstelling tot de meeste schakers altijd kritisch. Als ik iets niet begrijp dan vraag ik de computer waarom tot ik het snap. In een uniek geval zal ik zelfs de oorspronkelijke evaluatie van verloren naar remise kunnen aanpassen.

2) Het pionoffer op g4 is dan wel mijn eigen voorstel maar ik geef toe dat ik de zet eerder in gelijkaardige stellingen heb zien werken. Desondanks ik leg de link en niet de computer dus ik claim de vondst. Ik bewijs dus opnieuw dat ik meer doe dan het bekijken van computerzetten en evaluaties (zie ook mijn recente reactie op schaakfabriek).

3) Als ik Stockfish 30 minuten geef om te rekenen dan wordt g4 uiteindelijk toch aanbevolen. Dus miereneukers zullen stellen dat ik als mens er toch niet in geslaagd ben om een sterkere zet te vinden. Wie laat een moderne laptop langer rekenen dan een paar minuten voor een analyse van een eindspel gespeeld in een vrij onbelangrijke wedstrijd? Dus 99,99% van de schakers had het niet gevonden zonder zelf kritisch te denken.

4) Een Belgische IM vertelde recent in een podcast dat ik analyses maak die praktisch zeer weinig of zelfs helemaal geen waarde hebben. Je zal inderdaad geen betere schaker worden omdat je weet dat g4 nog voldoende is voor remise in bovenstaande stelling. Ik raad evenmin iemand aan om een sterkere PC te kopen of duizenden euro's aan cloudcomputing te geven voor die zeldzame ene keer dat je een duidelijk betere zet kunt vinden. Als je doel is om zo snel mogelijk een zo sterk mogelijke schaker te worden dan bestaan veel betere leermethodes waaraan je tijd en geld kan investeren. Als je echter zoals ik gewoon heel graag duikt in de grootste diepten van het schaken op zoek naar schoonheid en de ultieme waarheid dan vergezel me en geniet.

Brabo

Meedogenloos deel 2

Na de laatste ronde van Cappelle La Grande zat de Franse grootmeester Pierre Laurent-Paoli in zak en as. Het was aandoenlijk om te zien hoe zijn vriendinnetje hem liefkozend probeerde op te beuren. Echt alles had Pierre geprobeerd om de laatste ronde te winnen. Hij had een toren geofferd, zetherhaling uit de weggegaan en meer dan 100 zetten zitten beuken op de tegenstander. Zelfs de knappe stukvangst en vervolgens stukwinst bleken onvoldoende voor het winstpunt.

Een computeranalyse onderstreepte hoeveel pech Pierre had gehad. Pierre had met een 99% nauwkeurigheid gespeeld. Hij had geen enkele fout gemaakt en de gemiddelde afwijking van 0,03 over +100 zetten getuigt van zeer hoogstaand schaak. Daarmee zou je verwachten dat je altijd wint van een veel oudere speler die ook nog eens bijna 300 punten lager gekwoteerd staat.

Pierre had de derde hoogste startrating maar met deze laatste ronde remise belandde hij net als ik op 6/9 dus buiten het prijzengeld. Een week van hard werken aan het schaakbord leverde geen inkomsten op en dat is een persoonlijk drama. Ik had echt medelijden met hem want ik overwoog in de slotfase eventjes om opzettelijk een verkeerde koningszet te maken. Niemand zou het opgemerkt hebben dat ik bewust de partij had weggegooid. Iedereen zou hebben gedacht dat de oude en veel zwakkere schaker bezweken was onder de urenlange druk.

Sommige spelers stellen een remise voor als ze plots gewonnen staan na de hele partij verloren te hebben gestaan. De winst voelt als onverdiend dus ze vinden remise fairder (zie dit lichess-blogartikel). Echter opzettelijk verliezen omwille van "sportiviteit" is uiteraard next level. Op een Jan Gooris die de 50 zetten-regel eens niet accepteerde (zie mijn artikel uit 2013) ken ik niemand die dit ooit heeft gedaan. Iemand die zich laat verliezen, stopt beter compleet met schaken.

Bovendien zou mijn extra half punt hoogstens een troostprijs geweest zijn voor Pierre. Ik schreef vorig jaar nog dat profschaken aan het uitsterven is (zie deel 3) maar het is nog erger dan ik dacht. Onze Daniel Dardha vertelde een paar weken geleden dat top 10 in de wereld noodzakelijk is om comfortabel van het schaken te leven. Op het recente Europees kampioenschap werd Daniel 25ste terwijl er slechts prijzengeld was voor de eerste 23 spelers. In Grenke Freestyle werd Daniel 46ste terwijl enkel de top 15 prijzengeld kregen.

Het is zeker niet de bedoeling hier om een lijst op te noemen van tornooien waar Daniel weinig of geen geld verdiende. Wat ik wel hiermee wil illustreren is dat Daniel zich realiseert dat wellicht 2700 elo onvoldoende zal zijn om comfortabel te leven. Ik schat dat je vandaag jaarlijks 60.000 euro bruto na aftrek van beroepsonkosten nodig hebt in België om comfortabel te leven.

Dat verdient wellicht enkel een top 10 speler in de wereld en daar zit Daniel nog een eind vandaan. De klok tikt ook in zijn nadeel. Elke speler die vandaag in de top 10 staat, heeft/ had al op zijn 20ste een 2700 elo. Daniel heeft slechts enkele maanden over om die doelstelling te behalen. Bovendien zelfs al behaalt Daniel de top 10 dan wat is het plan daarna? Niemand in de top 10 is ouder dan 37 jaar en we moeten vandaag allemaal werken tot ons 67 jaar. De 56 jarige Vasyl Ivanchuk stond jaren in de top 10 maar bengelt vandaag helemaal onderaan de top 100. Ik hoop dat hij een vette spaarpot heeft opgebouwd want anders is het ook voor hem nu overleven.

De schaakgemeenschap staat er onverschillig naar te kijken. Op facebook las ik een commentaar dat Daniel beter moet schaken als hij wilt leven van het prijzengeld. Op schaaksite las ik dan weer van een speler die de beursresultaten op zijn mobieltje zat te volgen tijdens een schaaktornooi. "Ach het is maar een spelletje. Met de beurs verdien je geld en niet met het schaken." Op lichess werd een blog gepubliceerd over hoe inschrijvingsgeld liefst zo laag mogelijk moet zijn. Van profschaak financieren door een hoger inschrijvingsgeld werd dus geen woord gerept.

Ik vind de situatie intriest. Daniel behaalde een 2623 TPR op het meest recente Europees kampioenschap. Dat is een TPR die niemand in België (behalve hijzelf) er ooit behaald heeft. Als we dit soort resultaten niet naar waarde willen beoordelen dan stel ik mij luidop de vraag waarom spelers nog uberhaupt schaken? Eer, geld, respect krijg je niet dus wat blijft er over? In deze meedogenloze wereld wordt schaken altijd de verliezer.

Brabo

De blunder deel 2

In meer dan 3 decennia competitieschaak heb ik talloze blunders gemaakt. Het went nooit maar ik kan het ondertussen wel goed relativeren. Het is te zeggen meestal want de blunder in de eerste ronde van Cappelle La Grande was zelfs voor mij een triest dieptepunt van mijn carrière. Met ongeveer een half uur op de klok gaf ik heel eenvoudig een volle toren weg.

Brabo - Alfano E. 27.Dxc6 ???

Mijn 13 jarige tegenstandster Emilie Alfano keek mij vol ongeloof aan toen ik net Dxc6 had gespeeld. Een ervaren fidemeester kan toch niet zulke blunders maken? Wat is het addertje onder het gras hier? Ik zette mijn pokerface op maar ik wist onmiddellijk dat dit zinloos was. Na een minuutje aarzelen, speelde Emilie de killer Tec8 (Tac8 kan ook). Een paar zetten later zette ik de klok stil, gaf ik een hand en ondertekende ik netjes het notatieformulier. Nee ik laat geen katten schrikken zoals Magnus na een blunder.

Shit happens. Je wordt oud. Het waren een paar commentaren die ik achteraf hoorde. Ik legde er mij best snel bij neer want het tornooi zou anders wel eens een nachtmerrie kunnen worden. Dat is mij gelukkig goed gelukt want op het einde van het tornooi was het eloverlies bijna helemaal weggewerkt. Dankzij de remise in de slotronde tegen de bijna 300 punten hoger gekwoteerde Franse grootmeester Pierre Laurent-Paoli ging ik zelfs met een goed gevoel naar huis. De blunder van de eerste ronde was al helemaal verwerkt.

Desondanks wil ik evenmin de blunder afdoen als een ongeluk. Wellicht waren er toch een aantal alarmsignalen vooraf die ik genegeerd heb. Achteraf zie ik een aantal zaken die ik niet optimaal heb aangepakt en mogelijks onrechtstreeks hebben bijgedragen aan de blunder.

1) Onderschat de tegenstander nooit !

Ik heb zonder twijfel mijn tegenstandster onderschat. Ze had slechts 5 minuten over voor 14 zetten. In het middenspel had ze enkele heel zwakke zetten gespeeld (zie hieronder) waardoor ik dacht ze is niet ondergekwoteerd.

De hele partij drukte ik al op c6. Voor mij was de pionwinst op c6 de logische conclusie van de partij. Pas later in het tornooi toen Emilie een + 2200 TPR scoorde, realiseerde ik dat ik ze compleet verkeerd had ingeschat. Ze moet al meerdere zetten vooraf hebben gezien dat de pion vergiftigd was.

2) Speel geen lelijke zetten om oude verliespartijen te vermijden !

In de partij tegen Emilie speelde ik een heel lelijke zet waarvan ik wist dat ze niet optimaal was, zie hieronder. Ik dacht dat ik zo goed stond dat de stelling het aankon (onderschatting van de tegenstandster speelde wellicht ook een rol). 

Brabo - Alfano E. 22.a4 !?

Ik had een paar weken eerder een partij verloren waarin zwart de kans kreeg om a4 te spelen. Dit wou ik deze keer absoluut vermijden.  Na a4 behoud ik inderdaad nog een groot voordeel maar verlies ik de controle over de partij. Zonder die recente verliespartij had ik a4 meer dan waarschijnlijk niet gespeeld.

3) Een extra overnachting vooraf boeken is geen overbodig luxe en ik moet ook eens denken aan een powerbank!

Voor tornooien op 300 kilometers afstand maximum van mij thuis heb ik nog nooit een extra dag verlof genomen vooraf. Ik voel mij nu al schuldig om mijn gezin achter te laten en tornooien te spelen. Tot CLG was het ok om de eerste speeldag aan te komen maar deze keer viel het dus tegen.

Luxe vraag ik niet als ik tornooien speel maar ik heb wel graag dat mijn hotelkamer klaar is zoals afgesproken. Het hotel Campanile liet mij weten om 14 uur dat ik minstens tot na mijn partij zou moeten wachten voor mijn kamer beschikbaar zou zijn. Bovendien mochten we de ontbijtzaal niet gebruiken om onze partijen voor te bereiden. Er zat niets anders op dan in vriestemperatuur op de achterbank van mijn auto trachten voor te bereiden. Zonder powerbank kon ik nauwelijks Stockfish gebruiken op mijn laptop of de batterij was onmiddellijk plat.

4) Speel geen blitz voor een standaard-partij !

Als ik 1 ding geleerd heb dit jaar in CLG is dat ik 7 voudig Belgisch kampioen Richard Meulders zeker nog eens opnieuw moet uitnodigen om samen een tornooi te spelen. Je kan je onmogelijk vervelen met hem erbij. Ik vond het zelfs jammer dat we na een paar uren rijden er al waren. Hij is een fantastische verteller, heeft vaak zeer interessante meningen en is een vat met anekdotes. Kortom toen we te vroeg in CLG aankwamen, ging ik na even aandringen van Richard overstag om een blitzpartijtje te spelen.

Echter ik ken ook mezelf bij het blitzen. Ik kan zelden stoppen na 1 partijtje. Voor ik het wist waren we een serie blitzpartijtjes verder en had ik zelfs niet door dat de paringen al beschikbaar waren. Ik raad mijn kinderen af om te blitzen tijdens een meerdaags schaaktornooi en nu trapte ik zelf in de val. In de daarop volgende standaardparij kreeg ik de rekening gepresenteerd voor dit amateurisme. Na slechts enkele seconden nadenken speelde ik wellicht de grootste blunder uit mijn carrière.

Zoek ik spijkers op laag water? Ben ik de blunder aan het overanalyseren? Het gaat tenslotte over slechts 1 zet. Misschien hou ik het beter op shit happens en/of ik word oud. Ach nee Hakuna matata lukt niet voor mij. Blunders daar zal ik nooit mee kunnen leven.

Brabo

Tijd deel 2

Deze blog is een cornucopia van schaaksnoepjes volgens een review op lichess. Een cornucopia is een hoorn des overvloeds. Ik heb nooit Latijn gestudeerd dus ik moest het zelf opzoeken. Ik vind het een fantastisch mooi woord en tevens een prachtig compliment. Een enorme variatie aan onderwerpen kan makkelijk leiden tot een potpourri of erger een kakofonie. Ik ben daarom blij om te horen dat die veelzijdigheid hier niet als storend wordt beschouwd maar de grote troef van deze blog blijkt te zijn.

Trouwens wie dat recent ook ontdekt hebben zijn allerlei AI-programma's. Ik sta tegenwoordig geregeld versteld over hoe AI-programma's schaakvragen beantwoorden. Niet zelden krijg ik een extract uit deze Brabo-blog. Zou dat misschien de verklaring zijn waarom de bezoekersaantallen recent zo drastisch gestegen zijn?

Google AI beantwoordt de vraag "Wat zijn de voordelen van Chess960"
met behulp van een artikel op deze blog

Het is dan ook niet echt verwonderlijk dat sommigen mij de meest gekke schaakvragen voorschotelen. Nee, ik ben geen wikipedia en nee ik wil niet over om het even welk schaakonderwerp schrijven. Ik vind het heel belangrijk dat het meer dan cafepraat is dat ik te vertellen heb of een copy paste van anderen is. In elk artikel kruipt vaak vele uren opzoekingswerk zie ook vals nieuws.

Zo werd mij recent gevraagd of ik meer blogartikels kon publiceren over hoe een betere en sterkere schaker te worden. Welke trainingsmethodes raad ik aan? Welke schaakboeken moet men lezen? ...  Daar moet ik zonder twijfel iets interessants over te vertellen hebben na ruim 20 jaar al fidemeester te zijn. Partijen winnen is toch het enige dat echt telt in het schaken, niet? 

Vooreerst bestaan er talloze blogs, boeken, podcasts, .... over hoe beter en sterker te schaken dat ik geen goesting heb om daar nog eentje aan toe te voegen. Ik win ook graag partijen maar dat is al lang niet meer het allerbelangrijkste (Wat is leuk aan het schaken?). Als ik iets tegen mijn zin moet doen in het schaken om extra punten te scoren dan zal ik dat niet doen. Ik ben hiervoor te oud, schaken is niet mijn beroep en elopunten zijn voor mij geen (grote) offers waard.

Desondanks op deze blog kan je talloze tips vinden die spelers kunnen verder helpen om de eloladder op te klimmen. Het zijn bijna uitsluitend tips die je niet in de standaard schaakliteratuur kunt vinden maar vaak toch heel waardevol zijn. Hiermee kom ik met een grote bocht tot het onderwerp van dit artikel: Timemanagement. Zelfs sommige coaches tasten vandaag nog in de duisternis als ze vragen moeten beantwoorden over hoe tijd indelen tijdens een partij (zie bv. Lithuanian FM op lichess).

Toen mijn dochter begon te schaken, was het ook 1 van haar eerste vragen. "Ik heb mijn tijd nodig om geen stuk te laten hangen maar dan kom ik steevast in tijdnood. Hoe pak ik dit aan want elke stelling en partij verloopt anders?"

1. Bepaal vooraf (eventueel met de coach) 1 tussentijdse virtuele tijdscontrole in een partij. Bv. in een partij met 90 minuten en 30 seconden increment kan je stellen dat je minstens een half uur moet over hebben na de eerste 20 zetten. Haal je die controle niet dan weet je dat je niet goed bezig bent en dringend moet versnellen.
2. Hoe lager de elo, hoe meer de bedenktijd moet worden gespreid. Automatische zetten bestaan niet of nauwelijks voor beginners. Als beginner zou je niet langer dan 5 minuten mogen denken over 1 zet. Aan iemand beneden 1800 elo zou ik niet langer dan 10 minuten voorstellen per zet. Voor mezelf vind ik 15 minuten het alarmniveau om echt wel te zetten.

Het grootste gevaar is om het tijdsmanagement van een grootmeester als leidraad te gebruiken voor een amateur. Sommige grootmeesters staan bekend voor extreem lange denkpauzes (50 minuten en meer). Dankzij de increments (zie Extra tijd deel 2) bestaat in theorie geen extreme tijdnood meer maar spelen op louter increment is altijd een handicap. 45 minuten achterstand in de opening is ook voor een grootmeester een signaal dat de partij niet volgens plan verloopt.

De klokstanden verraden wie verrast werd in de opening.
Het was de eerste keer ooit dat ik zo ver voor in tijd lag tegen een grootmeester.

De andere kant van het spectrum kom je soms ook tegen. Je hebt zelfs heel sterke spelers die nauwelijks hun tijd gebruiken. Onze Daniel liet zich niet gekmaken op het Europeeskampioenschap door de Georgische grootmeester Giga Quparadze in de voorlaatste ronde. Op het einde van de partij had zijn tegenstander meer tijd over dan het begin van de partij maar had Daniel wel fijntjes geprofiteerd van de onnauwkeurigheden zie broadcast european championship 2025 round 10.

Voor sommigen maakt (heel) snel spelen deel van de speelstijl/ strategie om tijdsdruk te leggen op de tegenstander. Ik raad het niet aan. In onderstaande partij hield mijn 11 jarige tegenstander Bassam El Zein, regerende Franse kampioen bij de -12 op het einde 1u32 minuten over.

Ik vermoed dat Bassam onze onderlinge partij had gewonnen als hij op een paar kritieke momenten langer had nagedacht. In het aansluitende rapidtornooi hield Bassam de winnaar van de open + 2500 fide Boyer Mahel op remise, won hij van de Franse grootmeester Gabriel Flom en scoorde hij ook nog een remise tegen de Franse IM Thomas Dionisi zie Bassam resultaten rapid CLG. Ik ben niet verrast want ik zie af en toe spelers die (zeer) snel spelen in lange partijen om vervolgens veel hoger te presteren in rapid of blitzpartijen. Bassam heeft het potentieel om een zeer sterke schaker te worden. Mits de juiste coach moet het lukken om Bassam te laten inzien dat bepaalde fouten kunnen worden vermeden door iets langer na te denken.

Brabo

Lichess deel 3

Een paar maanden geleden werd mijn zoon steekproefsgewijs geselecteerd voor de pisa-testen. PISA staat voor Programme for International Student Assessment. Driejaarlijks worden 15 jarigen van talloze onderwijssystemen wereldwijd vergeleken op leesvaardigheid, wiskundige en wetenschappelijke geletterdheid. Voor Vlaanderen is het de Gentse Universiteit die dit in goede banen leidt.

Echter het waren niet enkel de geselecteerde kinderen die vele vragen voorgeschoteld kregen. Zoonlief kwam ook met een stapeltje papieren van 220 vragen naar huis voor de ouders. In een begeleidend schrijven van de Gentse universiteit werd uitgelegd dat onze privacy zal worden verzekerd. Bovendien mogen we altijd onze eigen antwoorden achteraf wijzingen.

Wijzingen of Wijzigen?

Ik ben de laatste die zal zeggen dat er geen spelfouten staan op deze schaakblog maar 2 pagina's foutloos schrijven voor vele duizenden lezers met als onderwerp "Hoe gaat het met ons onderwijs?", lukt blijkbaar niet meer op de universiteit. Kommaneuken is dit volgens sommigen maar wat dan te denken over een artikeltje vorige week op hln: Veel toekomstige leerkrachten halen eindtermen lager onderwijs zelf niet.

Het onderwijsniveau gaat al jaren achteruit in Vlaanderen. Ik ben al decennia weg van de schoolbanken maar kijk geregeld vreemd op als ik hoor hoe het er vandaag aan toe gaat. Zo vertelt mijn dochter dat het normaal is dat er tijdens de lessen gegeten en gedronken wordt. Dus leerkrachten vinden het ok dat je niet wacht tot de pauzes hiervoor. Zoiets was onmogelijk in mijn schooltijd.

Het smartphone-verbod (vanaf 1 september 2025 zie www.vlaanderen.be) komt ook veel te laat en is nog steeds te braaf. Mijn dochter vertelde mij doodleuk dat ze tijdens haar lessen mijn partijen in Cappelle La Grande live aan het volgen was. Ik had nochtans niets gezegd op voorhand maar lichess heeft voor mijn kinderen geen geheimen.

Zo vernam ik achteraf hoe ze intens had meegeleefd met mijn marathonpartij van de laatste ronde. "Papa moet honger hebben nu de partij al meer dan 5 uren duurt en het al voorbij 15u is in de namiddag. Ik hoop dat hij toch iets bij zich heeft om te eten. Jammer dat hij eerder die patwending miste tegen de grootmeester want nu zal hij misschien nog verliezen." Ik moest achteraf aan een engine vragen over welke patwending het ging want ik had geen flauw benul waarover ze het had.

Ik denk niet dat veel spelers zulke patwending hadden gespeeld in een partij met slechts 2 minuten op de klok. Nee, ik neem haar die opmerking uiteraard niet kwalijk. Het volgen van meesterpartijen is voor de modale schaker vaak niet meer dan het aflezen van engine-evaluaties. Trouwens een soortgelijke commentaar had ik al 2 dagen eerder gekregen op mijn partij van de 7de ronde. Mijn beide kinderen vonden achteraf dat ik te passief had gespeeld omdat ik in onderstaande stelling voor 34.Pf2 i.p.v. de computerzet 34.Pf4 had gekozen.

Ik kreeg thuis een uitbrander omdat ik voor 34.Pf2 koos ipv 34.Pf4

Steeds meer organisatoren vinden het een meerwaarde dat livepartijen worden getoond. Hiervoor wordt massaal gekozen voor het gratis lichess. Alleen al op Live toernooi uitzendingen lichess kan je er ongeveer 100 tornooien zien per maand. Trouwens ik wil hierbij ook de kanttekening maken dat databases zoals Chessbase bijlange niet al die lichess-uitzendingen detecteren/ absorberen. Een tip is dan ook om bij elke partijvoorbereiding een keertje te googlen op lichess en de naam van je tegenstander. Lichess heeft nu een aparte pagina per fide-id met een overzicht van alle live-uitzendingen hieraan gelinkt. Zie hieronder de webpagina van de 14 jarige Belgische FM Elias Ruzhansky.

https://lichess.org/fide/472824/Ruzhansky_Elias

De Yottabase vindt deze partijen meestal wel maar daar stopt het ook voor de Yottabase. In een doorgedreven partijvoorbereiding wordt ook gezocht naar livepartijen die niet gelinkt zijn aan iemands fide-id. Zo zijn de lichess-uitzendingen KGSRL_Live een kleine goudmijn om meer te weten over jonge Vlaamse topspelers. Voor bijvoorbeeld aantal bordpartijen gespeeld in 2025 door Elias betekent dit : Chessbase-database: 10; Yottabase: 27; Lichess: 40 !!

Ik heb op deze blog al meermaals gewaarschuwd voor de losse omgang in België met live-partijen. In mijn onderzoekje van killerinstinct bleek duidelijk dat van Belgen veel meer klassieke bordpartijen circuleren in databases dan Nederlanders. Echter het toppunt vond ik wat mijn reisgenoot Bruno Beels mij vertelde in CLG. Bruno is een beginner in het schaken want wist voor mijn laatste partij in CLG niet dat randpion + loper van verkeerde kleur remise is. Groot was dan ook zijn verwondering toen in CLG een speler hem vertelde dat hij zich had voorbereid op hem. Bruno vroeg mij daarom tijdens CLG of ik kon checken welke partijen die speler had kunnen gebruiken in de partijvoorbereiding.

Partijen vinden van de tegenstander is handig voor de partijvoorbereiding maar nog veel belangrijker is zich goed bewust zijn van welke partijen van jezelf publiek beschikbaar zijn. Het is voor mij tevens een reden om sneller een tornooi in het buitenland te spelen waar live-partijen veel minder vaak voorkomen. Spelers worden vooraf ook zelden geïnformeerd over wat er exact met de eigen partijen zal gebeuren. Er bestaan geen garanties maar bij een tornooikeuze kijk je best naar hoe het verliep op een vorige editie. Voor mijn volgend tornooi heb ik er het volste vertrouwen in dat geen van mijn partijen zullen worden uitgezonden.

Brabo

Schaakfeestjes

Ruim een maand geleden ontving ik een mailtje van een Amerikaanse schaker: Dana Mackenzie. Hij wou mij laten weten dat hij een nieuw boek had uitgebracht. Tussen 2007 en 2022 had hij 1245 artikels gepost op zijn schaakblog Dana blog's chess en de 40 beste had hij gebundeld in een boek.

Did you come here to play chess or to have fun?

Ik heb even getwijfeld om het aan te schaffen. Dana's blog heb ik jaren gevolgd dus de kans was groot dat ik nog weinig nieuw zou lezen. Bovendien ben ik helemaal niet thuis in de Amerikaanse schaakwereld. De vele namen van lokale meesters zeggen mij helemaal niets.

Anderzijds 25 euro vond ik een correct bedankje voor de vele uren leesplezier die ik in het verleden beleefde aan zijn schaakblog. Bovendien misschien wil ik in de (verre) toekomst iets gelijkaardigs doen van mijn blog. Blogs zijn nu eenmaal veel vergankelijker dan boeken. Ik vermoed dat er interesse zou bestaan voor een boek met de best of van deze blog. Daarin mag uiteraard het konijn niet ontbreken. De hypochonder lijkt ondertussen ook een klassieker te worden.

Het antwoord op de vraag "Did you come here to play chess or to have fun" is dan ook "allebei". Op mijn blog pas ik dezelfde filosofie toe als Dana. Schaaktechnisch valt er geregeld iets te halen uit onze artikels maar minstens even belangrijk is "hoe halen we plezier uit het schaken". Het is zeker niet zo dat fun het logische gevolg is van sterker schaken.

Nog meer dan in Dana's blog wordt in Dana's boek ingezet op de funfactor in het schaken. Alleen het derde hoofdstuk "chessparties" is daarom al de moeite op zich om dit boek te kopen. Tussen 2010 en 2021 nam Dana deel aan tientallen zogenaamde schaakfeestjes. Wat dit exact inhield, leg ik hieronder in 6 bulletpoints uit.

1. Maandelijks georganiseerd of minstens op regelmatige basis
2. Snacks en drank met vaak in de avond pizza worden voorzien door de gastheer/ vrouw.
3. Enkel voor + 1800 spelers en op uitnodiging (onderling respect en samen willen werken is belangrijk)
4. Deelnemers worden geïntroduceerd aan elkaar/ leren elkaar ook persoonlijk kennen
5. Iemand voorziet een locatie voor x aantal personen en demonstratiebord
6. Er wordt niet of nauwelijks partijen gespeeld. De focus ligt op samen analyseren  en filosoferen over het schaken.

Dat laatste is ook een heel belangrijk detail in het concept van schaakfeestjes. Er zijn geen prijzen of punten te winnen dus er is geen competitie onderling. Je probeert samen te genieten van interessante stellingen en af en toe leer je automatisch iets bij. In het boek en op de blog staan talloze voorbeelden hiervan. Dana vertelt dat hij wellicht zonder die feestjes nooit nationaal meester was geworden. De schaakfeestjes waren niet dichtbij maar een paar uurtjes rijden had hij er absoluut voor over.

Dan stel ik mij uiteraard de vraag, of zulke schaakfeestjes mogelijk zijn in België. Het is te zeggen, zou zoiets opnieuw mogelijk zijn in België want jawel ik heb in het verleden zelf nog deelgenomen aan gelijkaardige schaakfeestjes. Tussen 1997 en 2002 kwamen ik, Eddy Verledens, Herman Ottevaere en Roger Lannoy geregeld samen om stellingen te bekijken. Dat gebeurde meestal bij Roger thuis waar we koekjes en koffie/ water kregen. Ik herinner mij dat het op 1 van die feestjes was dat ik kennismaakte met de befaamde 3 kolommen-regel van ongelijke lopereindspelen. Eddy, Herman en Roger zijn ondertussen al vele jaren geleden overleden maar ze hadden anders zeker goedkeurend gekeken naar hoe ik onderstaand eindspel kon keepen in Cappelle La Grande.

Dana vertelt in zijn boek dat het overlijden van de organisator (Mike Splane) de reden was waarom de schaakfeestjes in 2021 gestopt zijn. Het is hetzelfde verhaal met de schaakfeestjes waar ik aan deelnam. In 2002 overleed Eddy en daarna hield het op.

Het is dan ook niet makkelijk om zoiets te organiseren buiten clubverband. Als je een echtgenote en kinderen hebt dan kan je niet zomaar een groepje schakers geregeld in huis uitnodigen. Sociaal zijn en schaken is sowieso geen makkelijke combinatie. Schakers gaan zelden bij elkaar op bezoek.

Ik vind dat jammer. Ik vermoed veel spelers zouden van zulke schaakfeestjes enorm genieten. Veel motivatie-problemen zouden onmiddellijk van de baan zijn. Zoiets kan perfect kleinschalig beginnen met 3 of 4 schakers die elkaar al goed kennen en aanvoelen. Ik zou het onmiddellijk zelf doen indien ik alleenstaande was.

Brabo

Experts in forfaits

Op HLN regende het enkele dagen geleden reacties op het artikel Denemarken eerste in Europa die pensioenleeftijd verhoogt naar 70 jaar. Er werd duidelijk een gevoelige snaar geraakt. De verhoging in België naar 67 jaar is nog niet in voege (vanaf 1 februari 2030) , laat staan verteerd. Ik ben onmiddellijk eens gaan kijken naar het verschil in levensverwachting tussen België en Denemarken. Tot mijn lichte verbazing leven we zelfs iets langer hier in België zie Levensverwachting Internationaal. Als je vergelijkt met enkel Vlaanderen dan is het verschil nog groter zie statistiek Vlaanderen. België met zijn torenhoge staatsschuld en groeiend jaarlijks tekort, stevent onvermijdelijk af naar een pensioenleeftijd van 70 jaar of hoger.

M.a.w. als ik mijn leeftijdsgenoten hoor vertellen over leuke dingen doen op pensioen waar ze vandaag geen tijd voor hebben dan denk ik dat de kans groot is dat het er nooit zal van komen. Mijn mama stierf al op 63 jaar na een slepende ziekte dus ik besef meer dan ooit dat ik nu die leuke dingen moet doen. Als ik een aantrekkelijk schaaktornooi zie dan schrijf ik mij gewoon in van zodra het een beetje mogelijk is. De open van Cappelle La Grande was weer zo een van mijn foliekes.

Alleen bleek het deze keer niet zo makkelijk te zijn om iemand te overtuigen om mij te vergezellen naar CLG. Iedereen die vorige keren met mij was meegegaan naar een schaaktornooi, kon of wilde niet. Sommigen waren ziek. Anderen moesten naar school en nog iemand had een sabbatjaar van het schaken genomen. Geen man over boord want dat is voor mij de perfecte reden om nieuwe mensen te leren kennen. Ik schreef een email naar 25 spelers van mijn club en wachtte af. Het werd een schot in de roos want ik leerde 3 toffe vrienden beter kennen.

vlnr: Ik, Richard, Marc en Bruno op een avondmaal in Cappelle La Grande 2025

1 iemand thuis was echter minder blij met mijn emailtje en dat was de interclubverantwoordelijke van Deurne. Ik had er totaal niet aan gedacht dat ik hierdoor de eerste ploeg van Deurne gehalveerd had voor de 8ste ronde van de Belgische interclub. Anderzijds ik zou wellicht net hetzelfde doen vandaag want mijn interesse in de Belgische interclub is al jaren tanend. Ik mis in Deurne een echte teamsfeer zoals ik bijvoorbeeld onlangs las op Gambiet naar 1ste nationale.

Ik schreef in ploegencompetities al over het belang van teamspirit maar ik vermoed weinig teams hebben dit zo begrepen als schaakclub Gambiet Opwijk. Slechts 3 keer op 88 partijen werd een basisspeler vervangen in het voorbije Belgisch interclubseizoen (ter vergelijking ondanks een heel kleine kern van spelers in Deurne, werden 19 vervangingen uitgevoerd). Ik las dat vooraf gebrainstormd werd over de tegenstanders. Tenslotte verslagen en een gezamenlijk etentje (enkel na de slotronde?) lieten het team als collectief boven zichzelf uitstijgen met een oververdiende promotie naar 1ste afdeling (1ste keer in de clubgeschiedenis).

Vooral de epiloog van het laatste Opwijk-verslag benadrukte hoe teamspirit spelers kan overtuigen om de extra mijl te lopen. 2de bord Jonas Van Cappellen reed na de laatste ronde rechtstreeks naar de spoeddiensten. Hij had de partij gespeeld en gewonnen met ondraaglijke maagpijnen. Petje af want zoiets heb ik zelf nog niet gedaan alhoewel ik ook al een mooie staat van dienst heb betreffende ziek spelen. Spelen met 38,5 graden koorts, spelen met een pijnlijke keelontsteking, spelen met covid, spelen na een voedselvergiftiging, spelen met mondpijn en hierdoor serieus slaaptekort,... Ik ga eigenlijk (bijna) nooit naar een dokter. Dat ik net samenleef met een hypochonder moest wel ergens om de kosten van onze sociale zekerheid niet compleet te laten ontsporen.

Echter ik en Jonas zijn uitzonderingen. Als we het artikel forfaits een hedendaagse plaag lezen dan is het veeleer net het omgekeerde wat er gebeurt. Schakers sturen hun kat voor de minste reden. Sommigen maken het echt wel bont zoals ik recent ontdekte van een echte expert in forfaits geven. Ik sprak in mijn vorig artikel over weinig oudere Belgen die veel open tornooien spelen. Wel eentje spant de kroon Oleg Iolis zowel in aantal open tornooien in het voorbije jaar als aantal dat hij voortijdig uit het tornooi stapte.

7 van de 12 open tornooien werden niet uitgespeeld

Op killerinstinct scoorde Oleg dan wel weer heel hoog met een 99% scoorde. Toeval? Na het lezen van 2 blogartikels van de Nederlandse grootmeester Koen Leenhouts (het vuur gedoofd? en Moet ik een bye nemen?) lijkt mij er toch meer aan de hand. Ook Koen scoort met 90% zeer hoog op de killerinstinct-index.

Onze energie is niet onbeperkt en het wordt er niet beter op met ouder worden. Dan is de vraag uiteraard wat is het beste. Moet je enkel spelen wanneer je zin hebt (zoals chessmood ons vertelt) of speel je beter in het algemeen belang toch een partij op halve kracht? Trouwens met dat algemeen belang kan je ook vele richtingen uit.

Uit een tornooi stappen na verwittigen van de organisatie zien velen als totaal onschuldig. Pas bij niet verwittigen zullen de meeste spelers akkoord zijn dat dit niet ok is. In CLG was het fenomeen blijkbaar zo erg dat er voor het eerst in mijn schaakcarrière publiekelijk sancties werden afgekondigd tegen zulke lelijke forfaits. Spelers die hun tegenstanders tevergeefs lieten wachten, zouden worden gerapporteerd aan de Franse schaakfederatie.

Of de soep zo heet wordt gedronken als ze geserveerd wordt, lijkt mij twijfelachtig. Mijn tegenstander van de 8ste ronde had in de 3de ronde zijn tegenstander tevergeefs laten wachten maar werd daarna toch weer gepaard. 2 maten en gewichten?

Onaangekondigde forfait in de 3de ronde maar Nicolas mag toch verder meespelen

Misschien zat Nicolas vast in het verkeer en kreeg hij pardon van de organisatie. Met de recente reductie van de wachttijd van 1 uur naar een half uur (zie default-tijd deel 2) zal zoiets wellicht vaker voorkomen. Ik vond het in elk geval niet consequent van de organisatie en het zet de poort helemaal open naar talloze excuses.

In onze onderlinge partij was hij op tijd en liet ik mij niet beïnvloeden door wat er vooraf was gegaan. Ik was bovendien heel goed bewust dat mijn tegenstander met een TPR ruim 200 boven zijn elo aan het spelen was.

Experts in forfaits is de logische evolutie van de individualisering in onze maatschappij. Voor tornooi-organisatoren maar ook voor de vele brave deelnemers zal het niet altijd makkelijk zijn om dit te accepteren. De inspanningen en kosten gelinkt aan bordschaken zijn dan ook van een totaal andere orde dan onlineschaken.

Brabo