Improvisatie

Net zoals elke startende clubschaker heb ik in de eerste jaren van mijn schaakcarrière enkele openingsboeken aangekocht in de hoop betere resultaten te halen. Ik meen dat die boeken mij inderdaad vooruit hebben geholpen maar op een bepaald moment ben ik gestopt met openingsboeken te kopen. Ik kwam er achter dat openingsboeken al snel verouderd geraken, het weinig of geen extra elopunten meer opleverde en tenslotte het niet goedkoop was. Ik schat dat het ondertussen 15 jaren geleden is, dat ik mijn laatste openingsboek heb aangeschaft.

Desalniettemin zal ik niet ontkennen dat ik toch geregeld bezig ben met openingen te studeren. I.p.v. boeken gebruik ik vandaag databases (mega, correspondentie) en schaakengines. Dankzij de zoekfunctie kan je met een paar klikken alle geregistreerde partijen in een gekozen opening terugvinden in de databases. De schaakengines gebruik ik zowel om nieuwe ideeën te zoeken als een relatief betrouwbare evaluatie aan de vele varianten te geven. Een gedetailleerde beschrijving van die analysemethode kan je vinden in mijn eerder blogartikel: analyseren-met-de-computer.

Mits de databases geregeld up te daten en de engines geregeld te vernieuwen, beschik je over de meest moderne instrumenten om grondige openinganalyses te maken. Hiermee kan een openingsboek onmogelijk concurreren. Het enige grote nadeel van deze werkmethode is dat het enorm tijdverslindend is. Vaak krijg je uit de databases honderden geregistreerde partijen in een opening en het is een titanenwerk om die 1 voor 1 allemaal uit te pluizen. Voor iemand die geen weken tijd heeft om 1 opening te bekijken, is het dus noodzakelijk om een filter toe te passen. Vandaag gebruik ik het vaakst volgende filter:

• - wit: winst en indien geen correspondentiepartij minstens 1 speler +2300 elo
• - zwart: remise of winst en indien geen correspondentiepartij minstens 1 speler +2300 elo

Deze filter houdt dus rekening met het tijdstip (voor 1970 hadden de spelers geen rating), het niveau van de spelers (+2300 elo) en/of het type partij (correspondentieschaak). Bovendien worden enkel openingszetten in rekening gebracht voor wit en zwart die tot een goed resultaat leidden. Het rendement van het bestuderen van de gefilterde partijen t.o.v. alle geregistreerde partijen is gemakkelijk 10 keer hoger. Nochtans ik zal niet ontkennen dat door de filter er ook wel eens iets interessants gemist kan worden. In het vervolg van dit artikeltje zal ik 2 extreme voorbeelden tonen waar duidelijk aantoonbaar is dat mijn filter onterecht iets negeert.

Een eerste frappant voorbeeld vond ik op de website van hmcdenbosch waar Koos Hendriks (1644 KNSBrating) met zwart in februari 2011 zowaar de Gajewski 2.0 op het bord zette. M.a.w. meer dan een jaar eerder dan Gajewski de zet introduceerde in de praktijk.

Zwart verloor de partij waardoor mijn filter, de partij niet zou weerhouden hebben voor verdere studie ondanks dat het een zeer interessant openingsnieuwtje betrof. De Nederlandse IM Twan Burg gaf in zijn commentaar aan dat de Gajewski 2.0 eigenlijk Koos Hendriks zou moeten heten maar dit kan uiteraard niet serieus bedoeld zijn. Ik ben er vrij zeker van dat zwart eigenlijk de Gajewski 1.0 wou spelen maar de volgorde dooreenhaspelde en zo zonder het te weten iets nieuws en tezelfdertijd interessants speelde. Om een nieuwtje naar iemand te noemen moet men m.i. toch iets meer doen dan het per ongeluk een keertje spelen. Bovendien in de database vond ik nog een ouder voorbeeld dus eerst was Koos Hendriks evenmin.

Uit mijn eigen praktijk herinner ik mij 1 partij die een grote indruk op mij liet. Ook hier verloor zwart, Thomas Maas na het introduceren van een zeer interessant nieuwtje in een modieuze Franse variant.

Vandaag 6 jaren later blijkt dit idee nog steeds onbekend te zijn maar misschien brengt dit blogartikel verandering erin want m.i. is het zeker interessant om eens op een hoger niveau te laten testen. Mijn filter zou opnieuw dit soort nieuwtjes niet opmerken in de databases omdat zwart de partij verloren heeft. 

Nu voor elk van de 2 vermelde voorbeelden, kan ik minstens honderd partijen tonen waarin ik terecht de partij negeer omdat het nieuwtje waardeloos is. Er is onvermijdelijk collateral damage door gebruik te maken van filters. M.i. aanvaardbaar voor de schaker die allround zich wil verbeteren en dus heel efficiënt met zijn tijd moet omgaan.

Brabo