Killerinstinct deel 2

Na de publicatie van mijn vorig artikeltje, zocht ik contact met de Nederlandse internationaal meester Herman Grooten. Ik vroeg hem op de man af of hoe het komt dat hij in mijn onderzoekje komt bovendrijven als speler met de hoogste killerscore. Ik kreeg snel antwoord met een referentie naar  een artikel op schaaksite. Hierin legt hij haarfijn uit dat hij op 21 jarige leeftijd (in het jaar 1979) voor het eerst een remise maakte met een 2600 elo maar achteraf berispt werd om het te makkelijk aannemen van de remise. Vanaf dan heeft Herman remises structureel geweigerd wat hem heel wat nullen maar ook diverse scalpen van + 2600s heeft opgeleverd.

Remises weigeren is echter kinderspel met wat mij overkwam in ronde 7 van Cappelle La Grande 2025. In die partij verzette mijn tegenstander hemel en aarde om toch geen remise te moeten maken. In onderstaande stelling speelde zwart na 10 minuten nadenken bewust een verliezende zet (ongeveer -2) omdat de correcte zet te vervlakkend is.

13 zetten later herhaalde hij dit exploot maar deze keer met de variatie door bewust een zetherhaling uit de weg te gaan alhoewel de computer opnieuw ongeveer -2 opgeeft.

Ik heb al eerder enkele artikels geschreven over risico's nemen zie deel 1 , deel 2 en deel 3 maar bovenstaande vind ik van een totaal ander kaliber. Ik heb zoiets nooit eerder meegemaakt. Ok je kan spelen op de man als hogere elo tegen lagere maar dit is voor mij meerdere bruggen te ver.

Trouwens alsof dit niet al voldoende killerinstinct was voor 1 tornooi, kende mijn tegenstander uit ronde 6 er zeker ook iets van. Slechts 15 jaar en ruim 300 elo minder had Ilyess Guechchati en toch weigerde hij in onderstaande stelling mijn remise terwijl het ongeveer gelijk staat (met allebei nog veel tijd op de klok).

Wit aan zet. Stockfish 17.1 toont 0.06

Op zet 40 verbaasde hij mij een tweede keer door met slechts seconden op de klok een zetherhaling uit de weg te gaan. In mijn artikel Angst deel 3 gaf ik reeds aan dat de jeugd tegenwoordig weinig angst meer kent maar dit is nog een stap verder.

In tegenstelling tot de sterkere speler Alexandre Bacrot van ronde 7 die alsnog won (volgend artikeltje toon ik hoe), beet Ilyess wel in het zand (een blunder dus vind ik niet zinvol om te publiceren). Ik heb mij daarom achteraf lang afgevraagd waarom Ilyess emotieloos het resultaat kon ondertekenen. Ik heb oudere en sterkere spelers zien instorten na zulk partijverloop. Ik vind het erg vreemd en fascinerend om zo fanatiek op winst te kunnen spelen op die jonge leeftijd en tezelfdertijd zo koel te blijven na verlies.

Anderhalve maand geleden was er commotie omtrent het toekennen van een schoonheidsprijs (zie beauty-prize-politics). Misschien moeten we het eens over een andere boeg gooien met een prijs voor de grootste strijdlust. Zoiets bestaat al jaren in vele wielerwedstrijden waardoor ook verliezers soms een heel mooie geldprijs kunnen winnen. De criteria kan je heel makkelijk vastleggen. Wie remises weigert (maximum 1 per partij) en zetherhalingen uit de weg gaat, maakt kans. Hoe sterker de tegenstander in vergelijking met jezelf, hoe beter. Is dit nieuw voor het schaken en/ of wie durft zoiets als organisator eens aan te bieden?

Brabo

Killerinstinct

Het doel van het schaken is je tegenstander schaakmat zetten. Dat was de scherpe opmerking van een lezer die vond dat ik veel te weinig ambitie toon(de). Nee toen het talent killerinstinct werd uitgedeeld, stond ik niet op de eerste rij. Het gebeurt veel te vaak dat ik al voor de partij denk dat remise best ok is. Ik ben er ook als de kippen bij om een partij helemaal dood te maken als ik verrast wordt in de opening (zie bv. risico's deel 3).

Kortom ik vroeg mij na die opmerking af in hoeverre dit iets typisch is voor mezelf of zijn er ook andere spelers met zulke handicap. Hoe groot is het verschil in killerinstinct tussen mezelf en andere spelers? In 2021 publiceerde de Australische grootmeester David Smerdon hiervoor the fighting chess index maar die was er enkel voor topspelers en is ondertussen al gedateerd (voor covid dus 2020). Ik keek daarom naar de tenacity-score in het stijlreport die je per speler kunt generen met Chessbase 18. Die score zou volgens Chessbase een heel goede indicatie geven van iemands killerinstinct.

Chessbase 18 kan veel automatisch maar een onderzoek over het killerinstinct vergt nog steeds heel wat manueel werk. Eerst filterde ik alle spelers uit mijn up to date Big database 2025 waarvan ik minstens 50 gepubliceerde klassieke partijen kon vinden sinds januari 2020. Vervolgens filterde ik uit die groep de spelers met een of meerdere van onderstaande eigenschappen:

• Belg
• Nederlander
• Hij/zij was mijn tegenstander in een klassieke partij die gespeeld werd in de voorbije 5 jaar
• +2700 klassieke fide-elo volgens 2700chess.com op 6 mei 2025

Voor elk van hen noteerde ik in een exceltabel

• Naam + voornaam
• Killerinstinct = Tenacity-score
• Piekelo sinds januari 2020
• Aantal klassieke partijen in rekening gebracht (dus minstens 50)
• Man of vrouw
• Heb ik de speler in de laatste 5 jaar ontmoet in een open tornooi? Ja of Nee

In totaal verzamelde ik van 230 spelers de data. Dat liet mij toe om enkele interessante grafieken te maken. Ik begin met hoe groot iemands leeftijd invloed heeft op het killerinstinct.

• De Nederlandse internationaal meester Herman Grooten, geboren in 1958 is de speler met de hoogste killerinstinct-score in mijn onderzoekje.
• Zonder Herman Grooten ligt de trendlijn (stippellijn) ongeveer 10% lager voor de oudste spelers.
• Zonder Herman Grooten is er een 30%  killerinstinct-score-daling van jong naar oud.
• De Belgische internationaal meester Jan Rooze is de oudste speler in mijn onderzoekje en blijft vandaag imponeren met zijn energie.

In een 2de grafiek tracht ik te achterhalen in hoeverre (piek-) elo een invloed heeft op het killerinstinct.

• De remises worden frequenter bij de hogere elo's.
• Desondanks zakt de trendlijn met slechts 15% van 1900 naar 2900 fide elo.

Ik wou ook eens weten of er door het aantal partijen een vermoeidheidseffect te zien is in het killerinstinct.

• Onze Belgische nummer 1 Daniel Dardha is de meest actieve speler in mijn onderzoekje.
• Zonder Daniel Dardha ligt de trendlijn ongeveer 8% hoger voor de meest actieve spelers.
• Ik zie een lichte stijging van het killerinstinct als spelers meer spelen en dat heeft wellicht te maken met minder schrik van eloverlies.
• Speelt Daniel te veel partijen?

De score van de Belgen in mijn data kan je hieronder aflezen. Ik kom er zoals verwacht zelf zwak uit.

Belgen met minstens 50 klassieke partijen gespeeld sinds 2020
en gepubliceerd in de Big Database 2025

• Slechts 55 Belgen kwamen in aanmerking voor mijn onderzoekje
• De Belg met het hoogste killerinstinct is Daria Vanduyfhuys.
• 2 Belgen kregen een 0 score van Chessbase voor hun killerinstinct.
• Rood betekent dat de killerinstinct-score van de speler 10% onder de te verwachten score volgens leeftijd ligt.

Tenslotte was ik ook nog geïnteresseerd in enkele speciale vergelijkingen van groepen.

1. Belg: Ja - Nee

• De gemiddelde Belg heeft een iets lagere killerinstinct-score (inclusief correctie volgens leeftijd) t.o.v. niet Belgen.
• 55 Belgen is een klein percentage van het totaal aantal Belgische schakers. Ze zijn ook een speciale categorie dus veel kunnen we hier niet uit afleiden.

2. Man - Vrouw

• Vrouwen scoren gemiddeld ruim 12% hoger op de killerinstinct-index dan mannen (inclusief correctie volgens leeftijd)
• Zijn de vrouwen competitiever of is het eerder dat de minder competitieve vrouwen massaal afhaken?

3. Open tornooi spelers: Ja - Nee

• De spelers die ik ontmoette in open tornooien hebben gemiddeld een iets groter killerinstinct (inclusief correctie volgens leeftijd)
• Tussen de 187 spelers die ik niet in open tornooien ontmoette, zijn ook nog veel spelers die regelmatig open tornooien spelen.

Mijn algemene conclusie is dat er trends zijn maar dat het killerinstinct vooral iets heel individueel is dus ongeacht leeftijd, elo, geslacht, activiteit ... In de tabel van de Belgen insinueer ik met de rode kleur dat spelers meer dan 10% onder de trendlijn zich moeten aanpassen maar ik ben daar zelf niet zeker van. Het is goed om jezelf te kennen en daar rekening mee te houden in beslissingen. Het is noch eenvoudig, noch een recept tot succes om plots drastische wijzigingen in je schaakpatroon te maken. Mentale coaches in het schaken worden langzaam bekender maar nog veel te weinig spelers maken er gebruik van.

Brabo