Openingskennis of zelf bedacht ?

Ook in 2024 spendeerde ik geen enkele euro aan schaakmateriaal als we de schaakroman De Sponsor buiten beschouwing laten. Schakers spelen in die roman een hoofdrol maar het is fictie en kan zeker niet als schaakstudie worden beschouwd. Fictieboeken zijn vandaag de grootste slokop in mijn leesbudget (maar dat doe ik met plezier om auteurs financieel een duwtje in de rug te geven). Hieronder vind je een overzicht wat ik vorig jaar kocht en las.

Brabo's boeken 2024

Legende mijn beoordeling

Enkel van de Britse auteur Matt Haig heb ik dus meerdere boeken gelezen. Samen met zijn boek Wezens dat ik in 2023 las, zijn het er ondertussen 4 maar niet elk boek vind ik even goed. Middernachtbibiliotheek (winnaar van de Goodreads price 2020) is zonder twijfel zijn meest populaire en beste boek. Het hoofdpersonage komt in een middernacht-bibliotheek terecht waar elk boek een ander leven van zichzelf voorstelt. Ik zal het boek hier niet bespreken maar ik hou van dit soort boeken die je laten nadenken. Ben ik tevreden van mijn leven en welke andere levens had ik willen meemaken?

Zo stelt wellicht iedere volwassene zich wel eens de vraag wat er had gebeurd als andere keuzes op sleutelmomenten waren genomen. Als kind hield ik van toneel en een rolletje spelen ging me best goed af. Wie weet, in een ander leven was ik een beroemde acteur. "Ik had niet misstaan in Holywood" vertelde een teamgenoot mij enkele maanden geleden na afloop van de laatste ronde van het Europees teamkampioenschap.

Voor die partij had ik 2 geheime accounts gevonden van mijn tegenstander. Het was niet eenvoudig maar ik slaagde erin om SDishman (met de misleidende profielnaam Stephen Dishman van England) en Alexis1666 te koppelen aan de Franse expert Alexis Cahen. Hierdoor kreeg ik toegang tot 18.000 extra partijen van Alexis maar vooral wist ik exact welke lijn in de Siciliaanse Draak hij altijd koos. In enkele uren voorbereiden maakte ik er compleet gehakt van.

Net voor de partij vertelde ik mijn ploeggenoten dat ik bovenstaande prachtige analyse had voorbereid en ingestudeerd dus iedereen keek met belangstelling naar wat er zou gebeuren op mijn bord. De partij begon en jawel de eerste zetten vlogen op het bord zoals ik had voorspeld. Op zet 10 hield ik echter halt. Ik wou mijn tegenstander uiteraard niet laten afwijken van zijn standaardopening en door nog verder snel te spelen zou hij onraad ruiken. Voor elke nieuwe zet verspilde ik daarom telkens meerdere minuten zoals ik 10 jaar eerder in mijn artikel camouflage had beschreven. Mijn ploeggenoten konden met moeite hun lach verbergen.

Het was dan ook een koude douche toen op zet 14 Alexis alsnog afweek met iets dat ik niet op voorhand had bestudeerd (want geen partijen ermee teruggevonden). Achteraf besefte ik dat ik een kapitale fout voor de partij had gemaakt. Als je heel goed bent in geheime accounts te vinden dan verkondig dat niet onder eigen naam op het internet. Mijn tegenstander had na het lezen van mijn lichess-artikel How to reveal the identity of an anonymous master beslist om in 3 uren tijd een voor hem nieuwe sublijn in te studeren.

De camouflage zelf was eigenlijk gelukt want achteraf gaf Alexis toe dat hij twijfelde tijdens de partij om toch de oude lijn te spelen. Uiteindelijk had hij het zekere voor het onzekere genomen want tenslotte had hij er 3 uren werk in gestoken. Ik was erg kwaad op mezelf en les geleerd om volgende keer mijn artikel offline te halen bij zulke partijen. Ik had het artikel gepubliceerd om lichess onder druk te zetten om hun database offline te halen (veel sterke spelers zijn al afgehaakt) maar nu kwam het dus terug als een boemerang.

Heeft je tegenstander de openingszetten aan het bord bedacht of is het openingskennis? Het is een heel belangrijk stukje informatie in het beslissen van hoe je best hierop kan antwoorden maar dus vaak heel moeilijk te achterhalen. Dit werd nogmaals bewezen na mijn 4de partij in hetzelfde tornooi waarna ik een levendige discussie over de opening had met mijn teamgenoten. Was de uiterst vreemde 7de zet (Pg4) van mijn tegenstandster het 16 jarig meisje Masa Babic met een bescheiden rating van 2033 aan het bord bedacht of een ingestudeerd nummertje?

Openingskennis of werd 7...Pg4 aan het bord bedacht?

Masa speelde de zet na 5 minuten denken en bovendien 2 keer hetzelfde stuk spelen in de opening is typisch iets voor een zwakkere speler. Mijn ploeggenoten dachten dat ze het zelf had bedacht aan het bord. Echter ik had onmiddellijk twijfels hierover. Iemand die al 2150 elo heeft gehad en zichzelf een professional noemt, speelt geen onnatuurlijke zetten als Pg4 zonder voorkennis. Bovendien had ik vooraf ontdekt dat haar tweelingszus Milana Babic al enkele maanden intensief deze opening aan het spelen was. Rekening houden met schakende familieleden in de partijvoorbereiding loont vaak zoals ik al schreef in 2017 zie familieschaak deel 2.

Nee Masa leek mij verrast door de variant die ik koos (want enkele maanden eerder in het Belgisch kampioenschap had ik een totaal andere gespeeld + die partij was in de Yottabase beschikbaar) en het lijkt mij daarom zeer waarschijnlijk dat ze tijd nodig had om haar analyses op te rakelen. Pas toen ik ontdekte dat de Servische grootmeester Mihajlo Stojanovic (tevens coach van veel lokale spelers) het enkele maanden eerder had gespeeld, was ik helemaal zeker dat de zet vooraf bestudeerd was geweest.

Ondertussen heb ik een uitgebreide studie gemaakt van dit concept en een weerlegging heb ik niet gevonden. Het is evenmin toeval dat enkele (sterke) spelers het recent veelvuldig hebben getest o.a. op lichess.

Ik heb een grote neus maar durf niet te stellen dat die mij helpt om te bepalen wat openingskennis is of aan het bord bedacht. Wat wel zeker helpt is in de voorbereiding een goed beeld vormen van de karakteristieken van je tegenstander. In een volgend artikel zal ik het hebben welke strategie ik verkies als mijn tegenstander nog in boek zit en ik niet meer.

Brabo

Arbiters

1 januari is voorbij dus het was weer tijd voor een update van onze eloratings. De nieuwe fide kon je al zien 2 dagen voor 1 januari maar op de Belgische is het nog even wachten. Hij komt, hij komt, die lieve ... Nee dat is zowel verkeerd tijdstip als lichtjes ongepast. Veel Belgen zijn allerminst bekommerd om die Belgische elo zoals je ook kan beluisteren op de nieuwe veelbelovende eerste Vlaamse schaakpodcast (Lange Rokade).

Vanity definitely my favorite sin. De hoogste van de twee elo's ligt het dichtst bij mijn speelsterkte. Dat is de ene keer dus de fide en de andere keer de Belgische. Onzin uiteraard en er werd dan ook zoals verwacht gestemd voor afschaffing van de Belgische elo op termijn zie Feedback op Algemene Vergadering.

Op termijn betekent dus niet onmiddellijk want er zijn nog een aantal hete hangijzers die uit het vuur moeten worden gehaald. Dat wordt niet eenvoudig. Zo is een obstakel ervan dat fide eist dat bij partijen gespeeld voor fide-elo altijd een arbiter met fide-licentie aanwezig moet zijn. Echter daarvan zijn er vandaag in België veel te weinig zie bondsartikel om overal en altijd aan die eis te voldoen. De bond kijkt hiervoor naar de clubs maar de clubs hebben geen flauw idee hoe arbiters te rekruteren. Veel clubs hebben vandaag al een tekort aan bestuursleden en (jeugd-)trainers.

Waar men geen probleem had met voldoende arbiters, was in het het Europees teamkampioenschap (Servië 2024). Eerlijk gezegd, zoveel arbiters had ik nog nooit gezien bij elkaar. Per 2 wedstrijden (6 borden per wedstrijd) was er minstens 1 arbiter permanent aanwezig. Ik heb geen foto van de arbiters gevonden in dit kampioenschap maar wel eentje van grotere broer de olympiade.

Arbiters op de 45ste schaakolympiade in Hongarije september 2024

Amai en ik die dacht dat schakers braaf waren. Dat is een absurd hoog aantal en hoe krijg je überhaupt zoveel arbiters met een fide-licentie bijeen?

Ik ben zelf geen arbiter en ben evenmin betrokken bij de aanwerving van arbiters. Echter ik zag wel een aantal zaken in het Europees teamkampioenschap in Servië waarvan ik mijn wenkbrouwen moest fronsen. Heel wat arbiters waren jonge bevallige dames (sommige mannelijke spelers waren daarom meer aan het kijken naar die dames dan de stelling op hun bord). Ik vermoed dat ze massaal door de organisatie gerekruteerd waren en hiervoor een bescheiden compensatie kregen.

Zelf ben ik een heel brave huisvader dus ik vond het best ok dat we meestal een oudere man kregen toegewezen als arbiter. Alleen jammer dat hij geen woord Engels sprak en niet wist dat je geen 30 zetten (Sofia-regels) hoeft te spelen bij 3 keer dezelfde stelling op het bord. Ons 1ste bord FM Jasper Beukema keek vreemd op toen zijn claim werd geweigerd in de 5de ronde. Pas na enkele extra zetten ging de arbiter overstag.

Het was niet het enige wat fout ging. In ronde 6 moest ik zelf zoeken voor een extra notatieformulier toen ik de 60ste zet had gespeeld. De arbiter vulde bovendien van 2 teamgenoten de verkeerde uitslag in wat we pas in het hotel ontdekten op chessresults (in ons nadeel maar dat spreekt voor zich als ik het hier vermeld). Tenslotte schaakt onze teamgenoot Erwin Kalle met een zware fysieke beperking en het was pas na lang aandringen bij de organisatie dat we een oplossing konden vinden. Opnieuw was de arbiter hier totaal afwezig.

Straffen was dan wel weer iets waar arbiters in uitblonken. Spelers die remise maakten zonder in achtname van de Sofia-regels kregen achteraf prompt beiden een nul toen de arbiter had ontdekt van het ongelooflijk kwaad. Pas na een klacht van beide teams dat zoiets eerst een waarschuwing moet krijgen, werd het remise-resultaat alsnog gevalideerd. Ik vermijd liever zulke discussies dus in de laatste ronde speelden ik en mijn tegenstander nog braaf ons saai toreneindspel door.

Fide verdient geld aan het geven van seminaries voor arbiters en uitreiken van arbiterlicenties. Fide heeft hiervoor een compleet eigen website gecreëerd arbiters.fide.com. Het is bijgevolg in het belang van fide om zoveel mogelijk arbiters werk te geven. Nieuwe reglementen toevoegen is daarom een zeer goed hulpmiddel.

Dat spelers steeds minder tevreden zijn met deze gang van zaken, is geen verrassing. Zelfs absolute wereldtoppers beginnen zich te verzetten tegen de steeds grotere invloed van arbiters. 2 maanden geleden durfde de wereldtopper Fabiano Caruana openlijk te opperen  in een podcast dat arbiters waardeloos zijn in het schaken. Magnus Carlsen ging zelfs een stap verder door f**k you fide te zeggen toen een arbiter hem niet meer toeliet om verder te spelen met jeansbroek.

Nee arbiters kunnen in bepaalde situaties echt wel waardevol zijn. Een arbiter die de resultaten bijhoudt, de klokken checkt op een goede werking, notatieformulieren beschikbaar houdt, ... Het zijn tal van nuttige en waardevolle daden van een arbiter. De algemene promotie van het schaakspel staat centraal. Als schakers afhaken door arbiters dan is er iets fout gegaan.

Brabo