Eerste remise tegen + 2600 deel 2

De meesten zullen het niet willen toegeven maar ik ben natuurlijk benieuwd naar wat anderen over mij schrijven en liefst na een goede prestatie. Na mijn plusremise tegen de Nederlandse regerende kampioen Max Warmerdam keek ik dan ook reikhalzend uit naar de verslagjes van beide teams. Meerdere keren per dag klikte ik op de webpagina's tot ze er eindelijk verschenen. De zware nederlaag was duidelijk hard aangekomen bij Apeldoorn: Gifbeker nog niet leeg voor Apeldoorn en incasseert een grote nederlaag. Mijn remise werd afgedaan als een fluke of toevalstreffer: "Max kwam na enkele onhandige zetten van Brabo prettig te staan maar pakte niet door."

Het verschil is gigantisch met het verslag van De Stukkenjagers: Rating-gap no problem, Stukkenjagers deliver a 7,5-2,5 masterclass ! Mijn teamgenoot prees mij de hemel in: "Brabo kreeg een degelijke positie uit de opening en speelde briljant schaak." Dat verslaggeving soms heel subjectief is, is geen verrassing. Echter hier zou je zelfs de vraag kunnen stellen of er wel over dezelfde match of partijen werd geschreven. Nuttig lijkt mij zoiets niet, hoogstens entertainment.

Nu ik snap ook wel dat het voor een verslaggever heel lastig is om iets serieus te vertellen over iemand anders partijen. Soms weten de betrokken spelers zelf maar half hoe de vork echt aan de steel zit, laat staan dat het openlijk wordt gedeeld. Nochtans denk ik dat inside-informatie heel interessant kan zijn voor de buitenstaander. Dan zou je ook heel snel ontdekken dat er veel meer aan de hand was dan puur een fluke of toevalstreffer. Het is wellicht ook een interessante gids voor +2200 spelers die zelf eens iets willen scoren tegen een + 2600 speler in de toekomst.

1) De verrassing 

Voor de partij werd in de podcast van de Lange Rokade het Hollands afgedaan als een heel slechte opening. Het is onbegrijpelijk dat Brabo dit na 3 decennia nog altijd blijft spelen. Tja en dan krijg je natuurlijk de wet van Murphy. Brabo maakte een paar dagen later een plusremise met het Hollands tegen een bijna 400 punten hogere tegenstander in een klassieke partij. Dan kan je moeilijk nog volhouden dat het Hollands zo slecht is en dat werd dan ook schoorvoetend toegegeven in een latere podcast. Zo zou ik mijn "groot" gelijk kunnen claimen maar de waarheid is dat ik eigenlijk stiekem hun raad heb opgevolgd van meer variatie in mijn repertoire te steken. Ja ik speelde nog wel het Hollands maar in onderstaande stelling had ik in de voorbije 27 jaar altijd verdergezet met d5.

Sinds 1998 tot de partij tegen Max speelde ik hier uitsluitend d5 met zwart.
Tegen Max koos ik echter voor Le7 ondanks ik het nog nooit had getest zelfs niet online.

2) De tegenstander kende mij niet noch had zich verdiept in mijn repertoire

Heel recent schreef Koen Leenhouts dat zijn tegenstander wellicht niet zijn blog leest. Dat is iets wat ik ook vaak tegenkom zeker in het buitenland. In mijn meest recente tornooi Saint Antonin Noble Val wist geen van mijn tegenstanders dat ik een blog schrijf omdat ik o.a. alle blogreferenties van mijn online profielen mvhk en brabo_hf voor het tornooi had verwijderd (ik heb lessen getrokken uit risico's deel 3). Bovendien is onze ploegkapitein een krak in het opstellen van onvoorspelbare teamcomposities. Het is voor de tegenstanders telkens raden wie waar nu precies op een bord zal zitten. Mijn TPR lag in de voorbije 5 seizoenen 100 punten hoger in de Nederlandse interclub t.o.v. Belgische interclub. Ik wijt die grotendeels aan het verschil aan partijvoorbereidingen. Max kopieerde blindelings de zeer vreemde opening die hij al minstens 9 keer online had gespeeld.

3) Ik had mij heel goed voorbereid

Trouwe lezers zullen zich zeker nog mijn artikel de schaakpauze herinneren waarin ik demonstratief een foto publiceerde van hoe uitgebreid mijn partijvoorbereidingen zijn. Ik denk voor deze specifieke wedstrijd heb ik mijn record verbroken. Ik spendeerde ver boven de 10 uren aan de voorbereiding op 9 spelers (2 grootmeesters, 4 internationaal meesters en 3 fidemeesters). De onhandige zetten van het Apeldoorns verslag waren allemaal eerste keuze van Stockfish en had ik de avond voor de match nog op mijn laptop gezien. Niemand online had het ooit gespeeld tegen Max gewoon omdat je zo als mens niet speelt.

4) Ik speelde gewoon een goede partij

Ik maak veel fouten in het schaken maar kan af en toe ook wel een goede partij spelen. Dat bewees ik een paar maanden eerder in  o.a. Meedogenloos deel 2 en ook tegen Max speelde ik volgens lichess zonder duidelijke fout zie 0 blunders, 0 fouten, 0 onnauwkeurigheden en 97% nauwkeurigheid. Ik durf daarom te stellen dat ik de remise verdiend heb.

Max is een veel betere speler dan ik en zulke resultaten zijn een grote zeldzaamheid. Op wereldniveau betekent dit ook helemaal niets. Persoonlijk vind ik het wel een heel mooi hoogtepunt en een motivatie om door te gaan met het schaken. Ik ben nog niet uitgekeken op het schaken alsof ik dat ooit zal kunnen zijn.

Brabo

Eerste remise tegen + 2600

Meer dan 30 jaar competitieschaak en meer dan 1100 klassieke bordpartijen heb ik erop moeten wachten. Onlangs scoorde ik mijn eerste halfje tegen een + 2600. Jawel dat gebeurde in een rated fidepartij met 1,5 uur voor 40 zetten, 30 minuten extra na zet 40 en 30 seconden increment. Mijn tegenstander was de regerende Nederlandse kampioen Max Warmerdam. Een paar maanden eerder had hij in Tata Steel nog gewonnen van 2 + 2800 spelers: Warmerdam - Erigaisi: 1-0 en Caruana - Warmerdam: 0-1.

Ik had er niet meer op gerekend of gehoopt dat ik nog zoiets zou meemaken. Met mijn 49 jaar word ik steeds vaker gevraagd of het misschien tijd wordt om een stap terug te zetten of zelfs te stoppen met schaken. De remise kwam ook helemaal uit de lucht vallen want de ochtend van de partij overwoog ik om mij ziek af te melden door een zeer pijnlijke keelontsteking. Echter enkele ploeggenoten waren afhankelijk van mijn auto en met enkele strepsils hoopte ik dat ik de middag zou kunnen doorkomen. Toen net voor aanvang van de wedstrijd duidelijk werd dat ik Max als tegenstander had, stelde mijn teamleider mij gerust. Hij had alvast een nul op het scoreblad ingevuld voor mij zodus hoefde ik helemaal geen stress te hebben.

Plots herhaalde Max de zetten met een bord vol stukken en stelde zelf na 10 minuten nadenken remise voor. Iedereen was verrast want de Stukkenjagers waren bezig met hun grootste stunt ooit. Uiteindelijk werd de Nederlandse kampioen Apeldoorn met 2,5-7,5 in eigen huis verslagen. De website waarmee je kansberekeningen kon maken voor schaakscores bestaat niet meer (zie valsspelen) maar over 10 partijen een TPR van 2583 dus ruim 300 punten boven de eigen elo is zeer uitzonderlijk. Achteraf barstte een klein feestje los waarbij ik mijn keelontsteking ondanks de kou even vergat.

Aan tafel met 9 van de 10 Stukkenjagers die voor de fantastische stunt zorgden tegen Apeldoorn.
Ik heb voor de foto mijn dekentje snel weggemoffeld want ik had het ook koud.

Ik had een vermoeden waarom Max niet had doorgespeeld en die bevestigde hij in de post-mortem. Hij zag geen perspectief meer om voor iets te spelen en forceren leek hem enkel een recept voor nog meer narigheid. De computers bevestigen dit oordeel alhoewel dit uiteraard geen sluitend bewijs is van wat in de praktijk had kunnen gebeuren. Zelfs mijn topprogramma's tonen verschillende resultaten bij het uitspelen voor de laatste zetten.

Het gele resultaat was na enkele foute zetten want Stockfish vond eerst niet na 41.De2 Df6 42.Tc1 Dg6 (dit wint maar Stockfish speelde h6 waarna het remise werd) en 41.g4 is remise (zie mijn vorig artikel). M.a.w. zwart heeft sowieso de beste papieren maar als een topprogramma als Leela er niets van bakt dan maak ik zelf helemaal geen illusies over mijn winstkansen.

M.a.w. ik ben zeker blij met dit resultaat. De kans is ook bijzonder klein dat ik dit ooit nog zal verbeteren. In mijn hele carriere heb ik tenslotte slechts 5 keer tegen een +2600 gespeeld en het ziet er niet naar uit dat ik veel kansen zal krijgen in de toekomst. Steeds minder profspelers spelen nog open tornooien (zie Uitdagingen deel 2). Blijkbaar leidt de aanhoudende deflatie nu ook tot steeds minder +2600 en ruimer genomen + 2000 spelers.

X-post van Gutsy Gambit

Zo schrok ik bijvoorbeeld van hoeveel rating punten de Roemeense grootmeester Andrei Istratescu ondertussen verloren heeft t.o.v. zijn piek (2677). 2 keer kansloos verloor ik van hem toen hij nog +2600 had.

Andrei is slechts enkele maanden ouder dan ikzelf dus ruim 300 elo verliezen in 11 jaar is zeer vreemd. Het meeste gebeurde net na covid dus misschien is er een link. Ik las op schaaksite dat meer schakers last hebben van long covid met flink ratingverlies als gevolg. Ik speculeer en dat zullen sommigen niet graag zien maar die problematiek verdient ook aandacht.

Tenslotte wil ik er nog op wijzen dat 4 van mijn 5 ontmoetingen met + 2600s gebeurden in teamcompetities. Dat lijkt mij ook geen toeval. Teamcompetities betalen meestal beter en bieden betere condities dan open tornooien. Ik ben niet op zoek naar + 2600s maar ik heb een flauw vermoeden dat er in de nabije toekomst nog wel eens eentje uit de doos kan komen. Volgend seizoen heb ik mij al gecommitteerd voor een stevig programma.

Brabo

De horizon deel 2

Begin deze maand kreeg ik een link doorgestuurd naar de veelvuldig bekroonde filmdocumentaire AlphaGO. Ik was het zelf al half-vergeten maar de match AlphaGo tegen Lee Sedol dateert van 2016 en was het kantelmoment waarop de wereld besefte dat AI geen fictie meer is. Een zelflerend programma speelde sterker go dan de sterkste go-speler in de wereld.

Netflixers raad ik trouwens aan om vooraf eerst the Match (2025) te bekijken met o.a. dezelfde topacteur van Squid Game. Het is een knappe film en zo krijg je ook onmiddellijk een goed beeld wat go is en hoe groot go is in de wereld.  Daarna begrijp je eveneens beter hoe indrukwekkend de prestatie van het Google Deepmind-team onder leiding van (toekomstig nobelprijswinnaar) Demis Hassabis was in 2016.

De documentaire is briljant opgebouwd waarbij de kijker wordt teruggenomen naar het prille begin in de go-arena van AlphaGo. Je voelt de spanning stijgen bij elke nieuwe overwinning die AlphaGo maakt. De reportage zit vol met technische hoogstandjes en informatie. 1 stukje springt er voor mij echter uit. Wanneer de veelvoudige wereldkampioen Sedol op het canvas reeds met 3-0 uitgeteld ligt maar in de 4de partij verrassend kan terugslaan. De 78ste zet wordt door sommigen De hand van God genoemd want AlphaGo slaagde er niet in om ze te voorspellen. In de documentaire zie je na die gewonnen partij in Korea overal feesten losbarsten. De mensheid is gered. Zelfs de makers van AlphaGo hebben tegenstrijdige gevoelens en tonen sympathie voor Lee Seedol.

Lee Seedol speelde nog enkele jaren professioneel go maar trok in 2019 zich finaal terug. Nieuwere versies van AlphaGo waren ondertussen nog veel sterker geworden en zelfs de hand van God zou nu onvoldoende zijn geworden om nog een partij te winnen. We zijn gekomen in een tijdperk waar de computer altijd het laatste woord heeft en een mens niets meer kan toevoegen. Lee Seedol zag er noch de zin, noch het plezier in om iets te doen waarbij een entiteit altijd beter is.

Professioneel schaken is ook sterk veranderd door AI maar niemand is hierom gestopt. Computers waren al veel eerder voorbij de mens gegaan dus er wordt al geruime tijd geschaakt met de wetenschap dat een entiteit veel beter is. Kasparov maakte zelfs recent de stoute uitspraak dat geen enkele mens meer in staat is om een computer nog te verbeteren (mits uitsluiting van gefabriceerde monsterproblemen). Correspondentieschaak is dood.

In 2014 schreef ik al hoe zeldzaam het was geworden om een zet in een partij te vinden die beter is dan de topprogramma's opgeven (zie de horizon). Ik kan mij al jaren niet meer herinneren dat dit nog eens gebeurde maar een paar maanden geleden viel ik van mijn stoel. In onderstaande stelling slaagde ik erin een betere zet voor te stellen die niet alleen een + 2600 speler met een half uur op de klok niet vond maar zelfs Stockfish 17.1 niet toont.

Welke witte zet is nog voldoende voor remise tegen perfect spel?

De sterke Nederlandse grootmeester Max Warmerdam koos in deze stelling voor 41.Dc3. Stockfish heeft weinig moeite om aan te tonen tegen zichzelf of Leela dat dit verliest voor wit.

Stockfish kiest zelf voor 41.De2. Deze keer heeft Stockfish meer moeite om de winst aan te tonen maar uiteindelijk wordt zowel tegen zichzelf als Leela de vis op het droge getrokken.

Ik kon het moeilijk geloven dat wit verloren staat in de stelling. Is dit echt altijd verloren? Wat als ik nu eens een heel drastische beslissing maak en met het pionoffer g4 tracht een vesting op te bouwen. Kan wit blijven staan hierna? Het hangt af van details ver voorbij ieders rekencapaciteiten maar deze keer gaf Stockfish geen krimp tegen zichzelf.

1) Ik analyseer heel veel met de computer maar ik blijf in tegenstelling tot de meeste schakers altijd kritisch. Als ik iets niet begrijp dan vraag ik de computer waarom tot ik het snap. In een uniek geval zal ik zelfs de oorspronkelijke evaluatie van verloren naar remise kunnen aanpassen.

2) Het pionoffer op g4 is dan wel mijn eigen voorstel maar ik geef toe dat ik de zet eerder in gelijkaardige stellingen heb zien werken. Desondanks ik leg de link en niet de computer dus ik claim de vondst. Ik bewijs dus opnieuw dat ik meer doe dan het bekijken van computerzetten en evaluaties (zie ook mijn recente reactie op schaakfabriek).

3) Als ik Stockfish 30 minuten geef om te rekenen dan wordt g4 uiteindelijk toch aanbevolen. Dus miereneukers zullen stellen dat ik als mens er toch niet in geslaagd ben om een sterkere zet te vinden. Wie laat een moderne laptop langer rekenen dan een paar minuten voor een analyse van een eindspel gespeeld in een vrij onbelangrijke wedstrijd? Dus 99,99% van de schakers had het niet gevonden zonder zelf kritisch te denken.

4) Een Belgische IM vertelde recent in een podcast dat ik analyses maak die praktisch zeer weinig of zelfs helemaal geen waarde hebben. Je zal inderdaad geen betere schaker worden omdat je weet dat g4 nog voldoende is voor remise in bovenstaande stelling. Ik raad evenmin iemand aan om een sterkere PC te kopen of duizenden euro's aan cloudcomputing te geven voor die zeldzame ene keer dat je een duidelijk betere zet kunt vinden. Als je doel is om zo snel mogelijk een zo sterk mogelijke schaker te worden dan bestaan veel betere leermethodes waaraan je tijd en geld kan investeren. Als je echter zoals ik gewoon heel graag duikt in de grootste diepten van het schaken op zoek naar schoonheid en de ultieme waarheid dan vergezel me en geniet.

Brabo

Meedogenloos deel 2

Na de laatste ronde van Cappelle La Grande zat de Franse grootmeester Pierre Laurent-Paoli in zak en as. Het was aandoenlijk om te zien hoe zijn vriendinnetje hem liefkozend probeerde op te beuren. Echt alles had Pierre geprobeerd om de laatste ronde te winnen. Hij had een toren geofferd, zetherhaling uit de weggegaan en meer dan 100 zetten zitten beuken op de tegenstander. Zelfs de knappe stukvangst en vervolgens stukwinst bleken onvoldoende voor het winstpunt.

Een computeranalyse onderstreepte hoeveel pech Pierre had gehad. Pierre had met een 99% nauwkeurigheid gespeeld. Hij had geen enkele fout gemaakt en de gemiddelde afwijking van 0,03 over +100 zetten getuigt van zeer hoogstaand schaak. Daarmee zou je verwachten dat je altijd wint van een veel oudere speler die ook nog eens bijna 300 punten lager gekwoteerd staat.

Pierre had de derde hoogste startrating maar met deze laatste ronde remise belandde hij net als ik op 6/9 dus buiten het prijzengeld. Een week van hard werken aan het schaakbord leverde geen inkomsten op en dat is een persoonlijk drama. Ik had echt medelijden met hem want ik overwoog in de slotfase eventjes om opzettelijk een verkeerde koningszet te maken. Niemand zou het opgemerkt hebben dat ik bewust de partij had weggegooid. Iedereen zou hebben gedacht dat de oude en veel zwakkere schaker bezweken was onder de urenlange druk.

Sommige spelers stellen een remise voor als ze plots gewonnen staan na de hele partij verloren te hebben gestaan. De winst voelt als onverdiend dus ze vinden remise fairder (zie dit lichess-blogartikel). Echter opzettelijk verliezen omwille van "sportiviteit" is uiteraard next level. Op een Jan Gooris die de 50 zetten-regel eens niet accepteerde (zie mijn artikel uit 2013) ken ik niemand die dit ooit heeft gedaan. Iemand die zich laat verliezen, stopt beter compleet met schaken.

Bovendien zou mijn extra half punt hoogstens een troostprijs geweest zijn voor Pierre. Ik schreef vorig jaar nog dat profschaken aan het uitsterven is (zie deel 3) maar het is nog erger dan ik dacht. Onze Daniel Dardha vertelde een paar weken geleden dat top 10 in de wereld noodzakelijk is om comfortabel van het schaken te leven. Op het recente Europees kampioenschap werd Daniel 25ste terwijl er slechts prijzengeld was voor de eerste 23 spelers. In Grenke Freestyle werd Daniel 46ste terwijl enkel de top 15 prijzengeld kregen.

Het is zeker niet de bedoeling hier om een lijst op te noemen van tornooien waar Daniel weinig of geen geld verdiende. Wat ik wel hiermee wil illustreren is dat Daniel zich realiseert dat wellicht 2700 elo onvoldoende zal zijn om comfortabel te leven. Ik schat dat je vandaag jaarlijks 60.000 euro bruto na aftrek van beroepsonkosten nodig hebt in België om comfortabel te leven.

Dat verdient wellicht enkel een top 10 speler in de wereld en daar zit Daniel nog een eind vandaan. De klok tikt ook in zijn nadeel. Elke speler die vandaag in de top 10 staat, heeft/ had al op zijn 20ste een 2700 elo. Daniel heeft slechts enkele maanden over om die doelstelling te behalen. Bovendien zelfs al behaalt Daniel de top 10 dan wat is het plan daarna? Niemand in de top 10 is ouder dan 37 jaar en we moeten vandaag allemaal werken tot ons 67 jaar. De 56 jarige Vasyl Ivanchuk stond jaren in de top 10 maar bengelt vandaag helemaal onderaan de top 100. Ik hoop dat hij een vette spaarpot heeft opgebouwd want anders is het ook voor hem nu overleven.

De schaakgemeenschap staat er onverschillig naar te kijken. Op facebook las ik een commentaar dat Daniel beter moet schaken als hij wilt leven van het prijzengeld. Op schaaksite las ik dan weer van een speler die de beursresultaten op zijn mobieltje zat te volgen tijdens een schaaktornooi. "Ach het is maar een spelletje. Met de beurs verdien je geld en niet met het schaken." Op lichess werd een blog gepubliceerd over hoe inschrijvingsgeld liefst zo laag mogelijk moet zijn. Van profschaak financieren door een hoger inschrijvingsgeld werd dus geen woord gerept.

Ik vind de situatie intriest. Daniel behaalde een 2623 TPR op het meest recente Europees kampioenschap. Dat is een TPR die niemand in België (behalve hijzelf) er ooit behaald heeft. Als we dit soort resultaten niet naar waarde willen beoordelen dan stel ik mij luidop de vraag waarom spelers nog uberhaupt schaken? Eer, geld, respect krijg je niet dus wat blijft er over? In deze meedogenloze wereld wordt schaken altijd de verliezer.

Brabo