Het geheugen

De meeste ouders met jonge kinderen hebben het superdruk. Weekends en avonden staan volgepropt met allerlei activiteiten zodat hun oogappels niets hoeven te missen. Het vergt vaak een zeer strikt schema om alles geregeld te krijgen.  Zo heeft mijn zus een groot bord in huis geplaatst waarop per uur en per dag alle activiteiten van haar 3 kinderen staan vermeld met daarbij ook wie (pa/ ma/ ...) verantwoordelijk is voor de taxi-service.

Competitie-schaak past in dit moderne plaatje totaal niet. Enerzijds heb je de eendaagse tornooien maar dan betekent het dat er bijna steeds een conflict is met de andere wekelijkse niet-schaak activiteiten. Anderzijds heb je de kampioenschappen over een reeks vaste speeldagen maar waarbij je als ouder nooit weet op voorhand hoeveel uren de activiteit zal duren. Dus in tegenstelling met de meeste niet-schaak activiteiten zit er meestal niets anders op dan ter plaatse vele uren te wachten. Veelal is men wel bereid om de vele kilometers te rijden maar dat wachten zorgt ervoor dat vele ouders afhaken waardoor slechts een klein aantal kinderen echt de kans krijgen om hun schaaktalent te ontwikkelen.

Natuurlijk speelt het ook een rol dat schaken in België vrij onbelangrijk is. Het is geen bekende sport en buiten de eigen schaakwereld zal je nauwelijks of geen erkenning krijgen. Trouwens we zijn daar zelf ook voor een groot deel schuldig aan. Zo won recent mijn zoon Hugo de titel van Belgisch kampioen bij de -10 jarigen nadat hij vorig jaar nog de titel bij de -8 jarigen won. Echter een maand na het tornooi kan ik nog steeds hierover niets terugvinden op het internet. Ik vind het zowel persoonlijk teleurstellend als een gemiste kans voor het schaken om zichzelf te profileren.

We ontbreken dus duidelijk aan schaakcultuur. Het is geen toeval dat onze sterkste spelers in de diverse categorieën veel meer dan gemiddeld een band hebben met schaaklanden. Hun ouders vinden het veel natuurlijker om zeer grote inspanningen te maken voor het schaken. Het schaakland bij uitstek is Armenië. Sinds 2011 is schaken er een verplichte les voor 6 tot 8 jarigen op school. Kampioenen worden er als echte helden ontvangen zie deze ongelooflijke video van de triomftocht in Yerevan na de gewonnen Olympiade van 2012. Deze extreme toewijding voor het schaken zien we ook duidelijk in een foto van een rij Armeense moeders geduldig wachtend op wanneer hun kind terugkomt van de schaakwedstrijd.

Wachtende Armeense (groot-)moeders op hun kinderen die schaken.
Bron: http://www.bbc.com/news/stories-43084816

Zoiets heb ik zelf nog nooit gezien in België. De enige uitzondering die dit benadert is het Belgisch jeugdkampioenschap waar heel veel jonge kinderen voor het eerst standaardwedstrijden spelen of ten minste meerdere in 1 week. Dit vlaggenschip van de jeugdtornooien is de laatste jaren enorm gegroeid (waarover meer in een later artikel) en vele ouders vinden het een ideale combinatie van schaken en vakantie. Daar dit plaatsvindt in het paasverlof is het ook veel makkelijker om te plannen. Trouwens de partijtjes van de kleinste duren meestal ook niet al te lang zodat het wachten veelal meevalt. Veel ouders verkiezen daarom ook gewoon in de speelzaal te blijven tijdens de wedstrijden maar dit kan gelukkig niet meer sedert enkele jaren. Het creëerde stress bij de spelers en wrevel bij de organisatoren. Vandaag zien we daarom dat men zich verplaatst heeft net voor de deur van de speelzaal. Die plaats probeer ik dan ook zo snel mogelijk te verlaten.

Gezellige drukte voor de deur van de speelzaal op het bjk ????
Bron: http://www.demercatel.be/

Voor de meeste schaakouders houdt het dus hierbij op betreffende grote tornooien. De enkele uitzonderingen zoals ikzelf (zie Hoeveel tijd spendeer je aan het schaken?) kan ik op een hand tellen. Uiteindelijk kan ik het ook best begrijpen. Als ouder heb je zeker ook rechten en ben je niet verplicht om jezelf helemaal weg te laten cijferen voor de kinderen. Bovendien soms is het ook gewoon geen optie. Ik bedoel wat met meerdere eigen kinderen die elk hun specifieke wensen hebben, onregelmatige werkuren, zieke ouders waarvoor je ook wilt zorgen,...

Helemaal altruïstisch is mijn tijd en geld aan het schaken van mijn zoon evenmin. In mijn artikel Hoeveel geld spendeer je aan het schaken? gaf ik al aan dat ik het ook als een persoonlijke investering zie voor mezelf. Het zorgt voor heel wat extra eigen plezier en in de toekomst hoop ik zelf ook veel meer te kunnen schaken. Dit laatste ben ik recent beginnen testen in enkele rapidtornooitjes met mijn zoon. Dit betekent dat hij nu na de partij niet meer direct bij iemand terechtkan en dus soms 15 tot 30 minuten op zichzelf is aangewezen. Het blijft een risico want je weet nooit wat er kan gebeuren in die tijd op een vreemde locatie met een 9 jarig kind. Natuurlijk zijn er altijd wel andere volwassen in de buurt maar die zullen zeker nooit verantwoordelijkheid nemen.

Sinds begin dit jaar heb ik ondertussen 3 eendaagse rapidtornooitjes samen met mijn zoon gespeeld. De tijd vliegt zo veel sneller voorbij. De geldprijzen die ik win, zijn natuurlijk ook leuk maar het is voor mij ook een beetje de enige mogelijkheid om enig competitieritme te behouden. Ik speel op 6 maanden slechts 6 standaardwedstrijden (enkel de Belgische interclub) dus bijzonder weinig als gepassioneerde schaker.

Tot nu toe ontstond er slechts 1 keer een probleem tijdens een tornooi. Toen mijn rapidpartij tegen de hoogst gerangschikte tegenstander in het rapidtornooi van Geel (zie Catenaccio) al 5 minuten bezig was, werd ik door de arbiter zachtjes op de schouder getikt om mij te vertellen dat Hugo niet aan zijn bord zat. Hugo was nog buiten aan het spelen met zijn leeftijdsgenootjes maar had geen rekening gehouden dat hij in een hogere schaakcategorie (-12 jarigen) speelde die een verschillend tijdschema hanteert. Het duurde even voor ik Hugo te pakken had maar uiteindelijk kon hij toch nog die partij winnen met een tijdshandicap van 10 minuten. Mijn tegenstander en toevallig ook medepassagier was sportief om mijn klok stil te zetten maar kreeg hiervoor geen punt van mij cadeau.

Vorige jaren sprak ik vaak met vele ouders tijdens de rapidtornooitjes waaraan mijn zoon deelnam. Tegenwoordig ontmoet ik af en toe iemand aan het bord want ik ben zeker niet de enige ouder die kan schaken. In de partij hieronder was ik iets handiger dan de papa van Norah Dechamps (zij is een jaartje ouder dan Hugo) op het rapidtornooi in Lokeren.

Echter tegen de geoefende rapidspelers heb ik het lastig. Sommigen nemen rapid duidelijk even serieus of relax (kwestie van perceptie) als standaardschaak. In de interclub had ik vorig jaar nog vrij vlot gewonnen van de Belgische expert David Roos zie herdersmat maar in onderstaande rapid was hij duidelijk handiger. Ik stond lang heel goed tot gewonnen maar zijn tijdsindeling was gewoon veel beter.

In standaardschaak is taktiek al heel belangrijk maar in rapid is dit nog veel meer het geval. Zo goed als elke partij wordt beslist door combinaties. Koffiehuisschaak maar dit betekent niet dat het allemaal kommer en kwel is. Zo leverde ik gisteren een erg leuk miniatuurtje af in het rapidtornooi van Aalter.

We zijn aan het einde van dit blogartikel dus hoogtijd om de link met de titel te verklaren. Tijdens de rapidtornooitjes zag ik meerdere spelers de zetten noteren van hun eigen partijtjes. Echter ik heb alle rapidpartijen op deze blog (en nog meer op de computer) puur gereconstrueerd uit mijn geheugen. 's Avonds of zelfs een dag later kon ik mij nog steeds bijna alle partijen compleet herinneren. Dit is een talent waarvan ik vermoed dat niet iedereen ze heeft. De bekende Oekraïense grootmeester-trainer Vladimir Tukmakov beschrijft in zijn boek Modern Chess Preparation hoe belangrijk vandaag een goed geheugen is voor de speler die meesterniveau ambieert. Misschien kan het geheugen getraind worden maar wanneer spelers mij achteraf vertellen dat ze zelfs niet meer de eerste zet herinneren of wie hun tegenstander was dan denk ik dat er weinig hoop is.

Brabo