Verrassingen deel 2

Vorig jaar speelde ik 38 schaakpartijen met een lange tijdscontrole. Ik won er 23, speelde 10 keer remise en verloor slechts 5 partijen. Dit lijkt een fantastisch resultaat maar de meeste partijen werden gespeeld tegen zwakkere spelers. Bovendien werden slechts 11 voor fide-rating verwerkt waardoor mijn fide-elo uiteindelijk slechts zeer licht aangroeide. Het is al jaren dat ik mij tevreden moet stellen met het spelen van kleinere lokale tornooien om toch nog enigszins een beetje speelritme te onderhouden.

5 verliespartijen op 38 wedstrijden is niet veel maar elke verliespartij is er 1 teveel voor een ambitieuze speler. Anderzijds leveren verliespartijen natuurlijk de beste informatie om jezelf te kunnen verbeteren. Dit was tezelfdertijd ook deels de kritiek op chesspub die ik kreeg i.v.m. artikel analyseren met de computer deel 2. Technisch maak ik kwalitatief zeer hoogstaande partij-analyses maar hoe word je daarvan een sterkere speler. Elke partij is uniek (op een enkele uitzondering na) en betekent dus steeds weer nieuwe fouten.

Natuurlijk leer je altijd wel iets bij met het in detail bekijken van je fouten maar vaak kan meer worden bereikt door de foutenlast in zijn totaal eens te bekijken. Bestaat er een gemene deler in de fouten? In mijn recentste 5 verliespartijen valt er in elk geval mij 1 iets belangrijks op. Telkens kwam ik al heel vroeg in de partij in serieuze problemen. In 2 partijen overleefde ik zelfs niet eens de opening. 1 kwam reeds aan bod in mijn artikel evolutie. De andere was mijn partij tegen Dries Janssen waarvan ik het slot al toonde in mijn vorig artikel.

Zonder twijfel was mijn te optimistisch spel een belangrijke reden voor de nederlaag. Beide koningen blijven in het centrum staan maar mijn koning blijkt veel kwetsbaarder te zijn. Echter nog belangrijker lijkt mij dat de witspeler al in de voorbereiding de kritieke stelling had gezien. Hij was op de hoogte van een gelijkaardige fout gemaakt in die stelling zie de partij Haroon Azizi - Anneli Damau gespeeld in 2003 met trouwens dezelfde weerlegging (zie zetten 9, 10 en 11). Dus naast de technische fout is vooral het enorme verschil in voorkennis van de opening zorgwekkend. Hierbij neem ik nog niet eens het eloverschil in rekening.

Een gebrek aan studeren is het zeker niet. Eerder dit jaar had ik al een eerste nederlaag opgelopen in deze opening en er bijgevolg een zeer uitgebreide studie van gemaakt. Met 5.h3 staat slechts 1 meesterpartij in de database maar maakte toch deel uit van die analyse. Echter aan het bord kon ik mij hiervan niets meer herinneren. Ik bekijk honderden partijen tijdens een studie en dat kan ik onmogelijk onthouden 6 maanden daarna. Ik vermoed dat zelfs wereldtoppers dit niet kunnen. Bovendien waren die analyses over 5.h3 zeer oppervlakkig dus ik beschouwde de variant allesbehalve als kritiek.

Nee mijn fout was natuurlijk in het te voorspelbaar zijn. Ik hou veel te dogmatisch vast aan de wetenschappelijke aanpak zodat tegenstanders heel makkelijk een uiterst gevaarlijke verrassing kunnen voorbereiden. Om te illustreren hoe groot het verschil wel is tussen mezelf en mijn tegenstanders, maakte ik een klein onderzoek. Ik selecteerde alle standaardpartijen waarbij ik tegen iemand speelde waar ik al eens eerder had tegengespeeld. Hierdoor mocht ik veronderstellen dat mijn tegenstanders wisten welk soort speler ik was op voorhand en dus hiermee rekening hadden gehouden in hun openingsstrategie. 146 van mijn 829 partijen bleven over na de filter. Het bewijst nogmaals wat ik al stelde in mijn artikel matchen dat de schaakwereld klein is. Van elk van die 146 partijen noteerde ik wie er als eerste afweek van de vorige onderlinge partij en op welke zet.

Als we de samenvatting maken dan wordt het verschil tussen mezelf en mijn tegenstanders onmiddellijk duidelijk. In 128 partijen van de 146 partijen week mijn tegenstander als eerste af of m.a.w. werd ik verrast. Slechts in 18 partijen was ik degene die afweek t.o.v. onze eerdere onderlinge partij. Ook het verschil in wanneer er gemiddeld wordt afgeweken is opmerkelijk. Mijn tegenstanders wijken gemiddeld al af op zet 4 terwijl ik dit slechts doe op zet 10. Dit hangt natuurlijk samen met het aantal partijen wanneer er als eerste wordt afgeweken. De volgende vraag die je dan logischer wijze stelt, is of dit mij niet veel elo kost. Wel tot mijn eigen verbazing valt dat eigenlijk reuze mee. Hieronder kan je mijn TPR zien tegen dezelfde elo-categorieen van vorig artikel.

Elke medaille heeft 2 zijden. Het gebrek aan verrassingselement wordt gecompenseerd door meer ervaring. Ook vermoed ik dat veel spelers eerder variëren om een voorbereiding te vermijden dan dat ze zelf een uitgebreide voorbereiding gemaakt hebben. Het is weer mijn afgezaagd liedje dat men liever lui is dan moe. Slechts in de hoogste elo-categorie zijn er twijfels. De TPR zakt niet dramatisch en het aantal partijen is te gering om serieuze conclusies te trekken maar een goed gevoel heb ik zeker niet. Ik merk op dat de Vlaamse toppers die mij al decennia kennen, zelden zullen nalaten om mits een voorbereiding te profiteren van mijn gebrek aan variatie in de openingen. Dus in dit opzicht kan ik de reactie op mijn artikel paswoord van de Belgische IM Steven Geirnaert zeker beamen.

Mijn artikel van eind vorig jaar killer nieuwtjes had dit al indirect verteld met een voorbeeldje van mijn partij tegen de Belgische FM Matthias De Wachter. Meer variatie in mijn openingen is een noodzaak om hogerop te geraken wat o.a. op zich al af te leiden was uit een eerdere samenvatting die ik gaf in het bijna 5 jaar oude artikel de sterktelijst. Anderzijds wil ik evenmin de lezer laten denken dat variatie de heilige graal is. In een andere nederlaag dit seizoen was de oorzaak zeker deels net door de variatie. Ik speelde voor het eerst een variant zonder dit op voorhand serieus te hebben bestudeerd. Ik kende de hoofdlijn niet en mijn afwijking werd op het bord weerlegd. Kortom succesvol variëren is zeker niet blindelings varianten kiezen.

Brabo