maandag 8 december 2014

Tijd

Na het laatste artikeltje zal het voor de meesten wel duidelijk zijn dat het schaken erg veranderd is met vroeger. Het gebruik van computers of meer algemeen elektronica is diep geïnfiltreerd in ons spelletje. Zeker niet iedereen is hiermee gelukkig. Ik heb een sterk vermoeden dat er zelfs al spelers hierdoor gestopt zijn en het schaken niet meer interessant vinden. Het gevaar is reëel dat het creatieve aspect van het schaakspel geminimaliseerd wordt. We zijn vandaag erg afhankelijk geworden van al die elektronische hulpmiddelen.

Deze afhankelijkheid creëert soms ook vreemde toestanden als er plots iets verkeerd gaat. Zo zullen misschien sommigen de transmissiefout herinneren in de 10de partij van het recent WK. Topgrootmeester Fabiano Caruano gekscheerde op twitter dat het misschien een poging was om een paar miljoen kijkers een collectieve hartaanval te geven.
Anand - Calrsen: 19...Lxg2 ???
Terwijl  dit maximaal tot wat irritaties leidde bij sommigen, wordt het een stuk pijnlijker wanneer een technische fout een impact heeft op het verloop van de partij. Zo was er ook een transmissiefout in de recente partij Karjakin - Caruana gespeeld in de fide grandprix te Baku waardoor Karjakin al heel snel in grote tijdnood geraakte. Het is namelijk zo dat in die toptornooien spelers toegang hebben tot kamers waar ze kunnen rusten tijdens de partij. Karjakin vertrouwde zoals gewoonlijk op de schermen in die kamers om te zien of hij aan zet was maar hij realiseerde zich veel te laat dat er iets fout liep. Later in grote tijdnood -10 zetten in 2 minuten zonder increment- slaagde Karjakin er niet meer in om zijn aanvankelijk kansrijke stelling voldoende te doorgronden en verloor alsnog.
Achteraf op bv. chess.com werd door meerdere lezers gevraagd of deze transmissiefout niet had moeten worden rechtgezet door een arbitraire tijdscorrectie voor Karjakin. In elk geval velen vonden de overwinning van Caruana niet sportief. Echter arbiters mogen niet reageren puur op gevoelens en moeten in de 1ste plaats kijken naar wie aansprakelijk is. Ik heb uiteraard geen inzicht in de contracten van de topspelers maar ik heb een sterk vermoeden dat de schermen in de rustkamers er puur ter informatie staan opgesteld en dat de spelers volledig zelf verantwoordelijk zijn over wat ze al dan niet afleiden van die schermen. Ik denk niet dat het als speler mogelijk is om een schadeclaim in te dienen en de organisatie hiervoor in gebreke te stellen.

Sommigen vinden ook dat er boter op het hoofd van Caruana kleeft. Als je gezet hebt dan mag je toch even een seintje geven aan de tegenstander dat zijn klok aan het lopen is. Niet alleen is dit volgens de tornooireglementen moeilijk of zelfs verboden, zie artikel 4.9 maar ben je echt geen gentleman als je niet de tegenstander wijst op tijdverlies? Is tijd niet een cruciaal onderdeel van het spel waar je net zoals de stukken evengoed aandacht moet aanbesteden? Ik zie in elk geval dat er zelfs bij de meest ordinaire vriendschappelijke partijtjes al een klok wordt bijgehaald die de snelheid dicteert en vaak ook een grote invloed heeft op het resultaat.

Dus het nauwgezet bijhouden van je eigen tijd (maar ook het notatieformulier zoals in het artikeltje het sadistische examen) vind ik compleet de verantwoordelijkheid van de speler zelf. Ik vind het zelfs normaal als je ziet dat de tegenstander onvoldoende achtzaam is dat je hiervan best profiteert. Zo maakte ik onlangs in 2 opeenvolgende partijen mee dat mijn tegenstanders vergaten om hun klok in te drukken. Net dan zal ik nog veel harder doen alsof ik diep aan het nadenken ben. We kunnen beste maten zijn naast het bord maar in een schaakpartij geef ik geen cadeaus. Wel maak ik mijn tegenstander attent op tijdsverlies als ik totaal gewonnen sta want anders blijft de partij nodeloos verder duren.

Nu in 1 van die 2 partijen, namelijk die tegen Stijn Bertrem gebeurde nog een eigenaardigheidje. Terwijl ik aan zet was maar zijn tijd aan het lopen was, deed ik mijn horloge af en legde die naast de klok. Dit doe ik wel vaker omdat ik een horloge dragen tijdens een partij lichtjes irritant vind. Als je met de handen aan je hoofd zit na te denken dan heb ik liever geen druk (horloge van staal dat ongeveer 100 gram weegt) op mijn pols . Na het neerleggen van mijn horloge keek Stijn er naar en kreeg zo ook in de mot dat zijn klok nog aan het lopen was. Eigenlijk had ik hem hiermee onbedoeld een hint gegeven. De hint op zich vind ik hier niet bijzonder maar ik wil het wel nog eens hebben over het afnemen van de horloge tijdens de partij. 

Ik ben mij er wel bewust van dat dit een vreemd gebruik lijkt en ik let ook wel op dat mijn horloge niet gepikt wordt maar ik ben bijlange niet de enige speler die dit doet. Zonder twijfel de meeste bekende protagonist is oud-wereldkampioen Garry Kasparov. Het is een welbekende anekdote dat hij bij aanvang van elke partij zijn uurwerk afneemt en naast het bord legt. Wanneer hij het uurwerk terug aan zijn pols doet dan is dit meestal het sein aan de tegenstander om op te geven. Ergens vind ik dit ook begrijpelijk want als je duidelijk gewonnen staat, moet je niet meer lang nadenken. Ik denk dus niet dat Garry hiermee een psychologisch spelletje trachtte te spelen.

Toen 2 maanden geleden Loek Van Wely in zijn Unive Chess festival te Hogeveen vroeg aan bepaalde deelnemers bandjes te dragen die hun hartslag zou registeren en die deze gegevens zou doorzenden dan vroeg ik mij toch af wie er voldoende gek was om aan zulk experiment deel te nemen. Daar doe je toch niet aan mee in officiële wedstrijden maar geld blijkt een heel goede stimulans te zijn. Zelfs Jan Timman liet zich blijkbaar overhalen. Ik mag dan wel behoren tot de eerste generatie die leren werken heeft met computer, van sommige experimenten en elektronische snufjes zie ik echt het nut niet.

Brabo

14 opmerkingen:

  1. Dat artikel 4.9 geldt voor de 2014 - 2015 FIDE World Chess Grand-Prix Series.
    Maar is dat ook van toepassing voor ons, gewone stervelingen?

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Nee die reglementen tellen enkel voor dat tornooi. Echter ik ben wel van mening dat zoiets wenselijk is voor ook de gewone stervelingen. Het is m.i. absurd om te stellen dat je geen elektronische toestellen bij je mag hebben/ aanraken tijdens een partij maar dat je wel nog met iemand mag praten. Recent had ik zelfs een heel nare ervaring waar ik in de toekomst eens een artikel zal aan wijden.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Als mijn tegenstander vergeet zijn klok in te drukken zal ik hem er altijd attent op maken. Ik ga er nog altijd van uit dat je moet proberen op het bord te winnen en niet er naast. Het komt alleszins niet sportief over, en ik kan me best voorstellen dat bij sommigen 'onsportief' gedrag achter het schaakbord ook nog nawerking heeft na de partij.
    Onlangs had ik het trouwens nog voor in het expertentoernooi tegen Frédéric Verduyn, toen hij met nog 2 minuten (en gewonnen stelling) vergat zijn klok in te drukken.

    De lijn is natuurlijk moeilijk te trekken. Zo stelde Popovic in onze partij in IC remise voor met nog +10 zetten te doen en slechts 7 seconden op de klok. Ik stond verloren, maar kon het voorstel niet aannemen gezien IC een ploegsport is. In een individueel toernooi had ik het voorstel wel aanvaard.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Brabo compenseert het niet attent maken op het niet indrukken van de klok met het stoppen van de klok als je een drankje voor hem gaat halen :-)

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Een klok vergeten in te drukken, een fout door een niet correct ingevuld notatieformulier, verkeerde beslissingen door een gebrek aan kennis van de reglementen of een dom stukverlies door een verstrooidheid zijn voor mij allemaal blunders waar enkel de speler zelf verantwoordelijk voor is. Het is m.i. een utopie om te verlangen dat je enkel kunt winnen op het bord. Dan spreek ik nog niet over voorbereidingen, beter uitgerust zijn (sommige van mijn tegenstanders gaven zelfs toe dat ze vooraf ze een dagje verlof nemen),...

    Nee ik zeg niet dat Kara verkeerd is maar wel dat ik al lang geleerd heb dat de uitslag van veel meer afhangt dan puur het niveau-verschil tussen beide spelers.

    Tussen haakjes in geen van beide partijen was het niet indrukken van de klok cruciaal voor het verloop van de partij waarmee ik niet wil zeggen dat ik anders had gehandeld als dit wel het geval zou geweest zijn.

    Toevallig in mijn laatste partij stopte ik inderdaad opnieuw de klok toen mijn tegenstander een drankje ging halen. Dit lijkt misschien wat vreemd maar voor mij is het verschil duidelijk. Bij een klok vergeten stil te zetten, maakt mijn tegenstander onbewust een fout maar bij een drankje te halen voor mij doet hij bewust mij een plezier. Het ene is slordigheid terwijl het andere hoffelijkheid is. Slordigheid met hoffelijkheid beantwoorden, vind ik overbodig.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Inderdaad iedereen moet ieder geval voor zichzelf uitklaren. Als de tegenstander niet ziet dat jouw vlag gevallen is...zal bijna iedereen toch doorspelen of niet ?!

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Consequent zijn, lijkt mij het allerbelangrijkste maar is allesbehalve gemakkelijk. Het is begrijpelijk om bij een goede vriend als tegenstander net dit tikkeltje milder te zijn maar daarom is het nog niet correct.

    Ik heb spelers gekend die hun eigen gevallen vlag meldden. Ik moet zeggen dat ik dit ook wel eens gedaan heb maar dan puur omdat ik een reden zocht om het lijden in een totaal verloren stelling te kunnen stoppen.

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Beste Brabo,

    Met interesse lees ik regelmatig je blog. De discussies die er soms op volgen hebben volgens mij als oorzaak dat niet iedereen dezelfde spelfilosofie heeft. Een algemeen aanvaard idee is dat schaken uit sport, wetenschap en kunst bestaat. Deze drie eigenschappen zijn bij alle schakers in meer of minder mate aanwezig. Ik denk even hardop, maar bind me er niet op vast. De sporters zijn optimistisch, resultaatgericht en spelen 'op de man' (Nakamura, Sokolov), zijn kwetsbaar omdat ze geen angst kennen. De kunstenaars genieten vooral van het spel (Spassky, Ivanchuk), maar door hun subjectiviteit zijn ze soms kwetsbaar. De wetenschappers zijn op zoek naar de waarheid. Zoeken consequent de beste zet en spelen hoofdvarianten (vb: Brabo, Kramnik), maar kunnen besluiteloos zijn en in tijdnood komen.

    Ik denk overigens dat (top) GM's niet makkelijk één van deze stempels kunnen krijgen simpelweg omdat ze weinig zwakte hebben. Vooral bij zwakkere spelers (zeg <2500) herken ik vaak goed welke van de drie eigenschappen sterker en zwakker zijn.

    Ikzelf geniet vooral van het spel en kan me ergeren aan de grote hoeveelheid voorbereiding van tegenwoordig (wetenschap). Ik voelde me dus aangesproken toen je hier schreef dat sommige schakers stoppen (alhoewel dat voor mij (nog) niet het geval is). Vroeger ergerde ik me overigens ook aan 'slappe openingen', omdat de tegenstander dan niet 'er ook van leuks van wilde maken'. Inmiddels is mijn sportieve kant ook wat ontwikkeld en om IM te worden dien je toch echt openingen te kennen dus ook mijn wetenschappelijke kant is inmiddels ontwikkeld.

    Wellicht vind men dit inzicht interessant. Ik hoop vooral dat met dit stukje men meer begrip kan krijgen voor de 'stijl' en inzichten van de ander.
    Bovendien kan men zich afvragen welke van de drie onderdelen bij het eigen spel sterk/zwak is en daardoor gerichter trainen.

    BeantwoordenVerwijderen
  9. In het boek "Reggio Emilia 2007/2008" vertelt Marin over de gentleman David Navara.
    In hun onderlinge partij stelde Marin remise voor, alvorens van tafel te trekken. Bij zijn terugkomst, was hij verrast dat Navara enkele minuten op zijn terugkomst had gewacht op die remise te weigeren en dan pas zijn zet te spelen. (Ik weet dat er nog wat extreme verhalen fair-play verhalen zijn met Navara in de hoofdrol)

    Ik zou het niet appreciëren als mijn tegenstander de klok stilzet wanneer ik drankjes ben gaan kopen. Een heleboel redenen komen in mij op, maar het komt erop neer dat het is een ongevraagde geste.




    BeantwoordenVerwijderen
  10. Dat schaken elementen van sport, wetenschap en kunst bevat daar ben ik het uiteraard mee eens. Echter ik vind het een stap te ver om te stellen dat stijlen hiermee verweven zijn. Er zullen wel bepaalde accenten terug te vinden zijn maar schaken heeft voor iedereen als primair doel om de tegenstander te verslaan. Anders ben je beter af bij compositieschaak (artistiek) of correspondentieschaak (wetenschappelijk).

    Stijlen zou ik eerder bekijken in de zin van dynamisme, agressiviteit, positie-spel, ... Ik denk vandaag dat + 2800 spelers elke positie kunnen spelen volgens de specifieke noden. Bij + 2700 spelers zie je wel sommige spelers waarbij een bepaalde karakteristiek primeert. Ik vermeld dit gegeven om mee te geven dat het voor lagere niveaus helemaal niet erg is om geen all-round stijl te hebben zolang de zwaktes niet te fel verschillen met de sterktes.

    BeantwoordenVerwijderen
  11. David Navara kwam al aan bod in mijn artikeltje http://schaken-brabo.blogspot.be/2013/08/sportiviteit.html
    Daarin vermeldde ik al de quote van Peter Svidler die ik hier gedeeltelijk herhaal: " He is a great guy but sometimes he is his own worst enemy." Dus je kan echt overdrijven met fairplay waardoor het zelfs belachelijk wordt.

    De klok stilzetten wordt enkel gedaan als de tegenstander je een drankje aanbiedt. Als hij egoïstisch is en slechts bekommerd is om zichzelf (zo zijn er ook velen) dan wordt de klok in geen geval stilgezet. Trouwens sommigen beschouwen ook het aanbieden van een drankje al als een ongevraagde geste. Dit hangt grotendeels ook af van de lokale cultuur. Ik zie trouwens ook vaker spelers een grote fles naast het bord plaatsen wat impliciet betekent dat je niets hoeft/ mag aanbieden. Ik zal dan ook geen drankje aanbieden in zulke situatie noch de klok stilzetten.

    BeantwoordenVerwijderen
  12. Ik kan een verkeerde perceptie hebben maar Kramnik staat voor mij niet bekend als een speler die geregeld in tijdnood komt. Ik vind van mijzelf dat het ook best meevalt zeker als ik vergelijk met sommige ploeggenoten die bovendien weinig of geen tijd steken in voorbereidingen. Veel tijd steken in een voorbereiding heeft bovendien het voordeel dat je soms flink tijd wint in de partij. Ik mag dan wel de opening wetenschappelijk aanpakken, de rest van de partij speel ik veel meer pragmatisch en resultaatgericht.

    BeantwoordenVerwijderen
  13. Degene die de klok niet stil zet als egoïst bestempelen, vind ik kort door de bocht.
    Drank halen is een bewuste keuze terwijl de klok niet indrukken onbewust gebeurt. Dus vind ik het veel erger als je in het 2de geval voordeel uit gaat halen !

    Wanneer ik drank ga halen is het tegelijk voor mezelf als een mentale pauze. Ik zie het als de pitstop in de F1 die je op bewuste momenten uitvoert. En als mijn tegenstander de klok zou stopzetten, vat ik dat op als een inbreuk op mijn decision-making process. Dit is inmenging die niets meer met de wedstrijd heeft te maken en zou mij uit mijn focus halen. Gelijk het brandalarm in Reykjavik (http://www.alexcolovic.com/2014/03/reykjavik-open-2014-fire-in-house.html).




    BeantwoordenVerwijderen
  14. Ik denk dat je mij verkeerd begrepen heb. Ik bedoel een speler die een drankje voor zichzelf gaat halen maar niets aanbiedt aan de tegenstander, vind ik egoistisch. Dus ik ben het eens dat een klok niet stilzetten niets te maken heeft met egoisme.

    Ik heb wel eens meegemaakt dat ik totaal niets van centen op zak had waardoor ik niets kon aanbieden. Mijn vrouw neemt soms wel eens de cash uit mijn portefeuille bij dringende aankopen. Ik heb daar niets op tegen maar het is wel vervelend als ze dit achteraf niet vertelt. Zondag laatst stond ik nog in de bakkerij om dan tot mijn ergernis vast te stellen dat ik zelfs geen brood kon kopen.

    BeantwoordenVerwijderen