Openingskennis of zelf bedacht ?

Ook in 2024 spendeerde ik geen enkele euro aan schaakmateriaal als we de schaakroman De Sponsor buiten beschouwing laten. Schakers spelen in die roman een hoofdrol maar het is fictie en kan zeker niet als schaakstudie worden beschouwd. Fictieboeken zijn vandaag de grootste slokop in mijn leesbudget (maar dat doe ik met plezier om auteurs financieel een duwtje in de rug te geven). Hieronder vind je een overzicht wat ik vorig jaar kocht en las.

Brabo's boeken 2024

Legende mijn beoordeling

Enkel van de Britse auteur Matt Haig heb ik dus meerdere boeken gelezen. Samen met zijn boek Wezens dat ik in 2023 las, zijn het er ondertussen 4 maar niet elk boek vind ik even goed. Middernachtbibiliotheek (winnaar van de Goodreads price 2020) is zonder twijfel zijn meest populaire en beste boek. Het hoofdpersonage komt in een middernacht-bibliotheek terecht waar elk boek een ander leven van zichzelf voorstelt. Ik zal het boek hier niet bespreken maar ik hou van dit soort boeken die je laten nadenken. Ben ik tevreden van mijn leven en welke andere levens had ik willen meemaken?

Zo stelt wellicht iedere volwassene zich wel eens de vraag wat er had gebeurd als andere keuzes op sleutelmomenten waren genomen. Als kind hield ik van toneel en een rolletje spelen ging me best goed af. Wie weet, in een ander leven was ik een beroemde acteur. "Ik had niet misstaan in Holywood" vertelde een teamgenoot mij enkele maanden geleden na afloop van de laatste ronde van het Europees teamkampioenschap.

Voor die partij had ik 2 geheime accounts gevonden van mijn tegenstander. Het was niet eenvoudig maar ik slaagde erin om SDishman (met de misleidende profielnaam Stephen Dishman van England) en Alexis1666 te koppelen aan de Franse expert Alexis Cahen. Hierdoor kreeg ik toegang tot 18.000 extra partijen van Alexis maar vooral wist ik exact welke lijn in de Siciliaanse Draak hij altijd koos. In enkele uren voorbereiden maakte ik er compleet gehakt van.

Net voor de partij vertelde ik mijn ploeggenoten dat ik bovenstaande prachtige analyse had voorbereid en ingestudeerd dus iedereen keek met belangstelling naar wat er zou gebeuren op mijn bord. De partij begon en jawel de eerste zetten vlogen op het bord zoals ik had voorspeld. Op zet 10 hield ik echter halt. Ik wou mijn tegenstander uiteraard niet laten afwijken van zijn standaardopening en door nog verder snel te spelen zou hij onraad ruiken. Voor elke nieuwe zet verspilde ik daarom telkens meerdere minuten zoals ik 10 jaar eerder in mijn artikel camouflage had beschreven. Mijn ploeggenoten konden met moeite hun lach verbergen.

Het was dan ook een koude douche toen op zet 14 Alexis alsnog afweek met iets dat ik niet op voorhand had bestudeerd (want geen partijen ermee teruggevonden). Achteraf besefte ik dat ik een kapitale fout voor de partij had gemaakt. Als je heel goed bent in geheime accounts te vinden dan verkondig dat niet onder eigen naam op het internet. Mijn tegenstander had na het lezen van mijn lichess-artikel How to reveal the identity of an anonymous master beslist om in 3 uren tijd een voor hem nieuwe sublijn in te studeren.

De camouflage zelf was eigenlijk gelukt want achteraf gaf Alexis toe dat hij twijfelde tijdens de partij om toch de oude lijn te spelen. Uiteindelijk had hij het zekere voor het onzekere genomen want tenslotte had hij er 3 uren werk in gestoken. Ik was erg kwaad op mezelf en les geleerd om volgende keer mijn artikel offline te halen bij zulke partijen. Ik had het artikel gepubliceerd om lichess onder druk te zetten om hun database offline te halen (veel sterke spelers zijn al afgehaakt) maar nu kwam het dus terug als een boemerang.

Heeft je tegenstander de openingszetten aan het bord bedacht of is het openingskennis? Het is een heel belangrijk stukje informatie in het beslissen van hoe je best hierop kan antwoorden maar dus vaak heel moeilijk te achterhalen. Dit werd nogmaals bewezen na mijn 4de partij in hetzelfde tornooi waarna ik een levendige discussie over de opening had met mijn teamgenoten. Was de uiterst vreemde 7de zet (Pg4) van mijn tegenstandster het 16 jarig meisje Masa Babic met een bescheiden rating van 2033 aan het bord bedacht of een ingestudeerd nummertje?

Openingskennis of werd 7...Pg4 aan het bord bedacht?

Masa speelde de zet na 5 minuten denken en bovendien 2 keer hetzelfde stuk spelen in de opening is typisch iets voor een zwakkere speler. Mijn ploeggenoten dachten dat ze het zelf had bedacht aan het bord. Echter ik had onmiddellijk twijfels hierover. Iemand die al 2150 elo heeft gehad en zichzelf een professional noemt, speelt geen onnatuurlijke zetten als Pg4 zonder voorkennis. Bovendien had ik vooraf ontdekt dat haar tweelingszus Milana Babic al enkele maanden intensief deze opening aan het spelen was. Rekening houden met schakende familieleden in de partijvoorbereiding loont vaak zoals ik al schreef in 2017 zie familieschaak deel 2.

Nee Masa leek mij verrast door de variant die ik koos (want enkele maanden eerder in het Belgisch kampioenschap had ik een totaal andere gespeeld + die partij was in de Yottabase beschikbaar) en het lijkt mij daarom zeer waarschijnlijk dat ze tijd nodig had om haar analyses op te rakelen. Pas toen ik ontdekte dat de Servische grootmeester Mihajlo Stojanovic (tevens coach van veel lokale spelers) het enkele maanden eerder had gespeeld, was ik helemaal zeker dat de zet vooraf bestudeerd was geweest.

Ondertussen heb ik een uitgebreide studie gemaakt van dit concept en een weerlegging heb ik niet gevonden. Het is evenmin toeval dat enkele (sterke) spelers het recent veelvuldig hebben getest o.a. op lichess.

Ik heb een grote neus maar durf niet te stellen dat die mij helpt om te bepalen wat openingskennis is of aan het bord bedacht. Wat wel zeker helpt is in de voorbereiding een goed beeld vormen van de karakteristieken van je tegenstander. In een volgend artikel zal ik het hebben welke strategie ik verkies als mijn tegenstander nog in boek zit en ik niet meer.

Brabo

Arbiters

1 januari is voorbij dus het was weer tijd voor een update van onze eloratings. De nieuwe fide kon je al zien 2 dagen voor 1 januari maar op de Belgische is het nog even wachten. Hij komt, hij komt, die lieve ... Nee dat is zowel verkeerd tijdstip als lichtjes ongepast. Veel Belgen zijn allerminst bekommerd om die Belgische elo zoals je ook kan beluisteren op de nieuwe veelbelovende eerste Vlaamse schaakpodcast (Lange Rokade).

Vanity definitely my favorite sin. De hoogste van de twee elo's ligt het dichtst bij mijn speelsterkte. Dat is de ene keer dus de fide en de andere keer de Belgische. Onzin uiteraard en er werd dan ook zoals verwacht gestemd voor afschaffing van de Belgische elo op termijn zie Feedback op Algemene Vergadering.

Op termijn betekent dus niet onmiddellijk want er zijn nog een aantal hete hangijzers die uit het vuur moeten worden gehaald. Dat wordt niet eenvoudig. Zo is een obstakel ervan dat fide eist dat bij partijen gespeeld voor fide-elo altijd een arbiter met fide-licentie aanwezig moet zijn. Echter daarvan zijn er vandaag in België veel te weinig zie bondsartikel om overal en altijd aan die eis te voldoen. De bond kijkt hiervoor naar de clubs maar de clubs hebben geen flauw idee hoe arbiters te rekruteren. Veel clubs hebben vandaag al een tekort aan bestuursleden en (jeugd-)trainers.

Waar men geen probleem had met voldoende arbiters, was in het het Europees teamkampioenschap (Servië 2024). Eerlijk gezegd, zoveel arbiters had ik nog nooit gezien bij elkaar. Per 2 wedstrijden (6 borden per wedstrijd) was er minstens 1 arbiter permanent aanwezig. Ik heb geen foto van de arbiters gevonden in dit kampioenschap maar wel eentje van grotere broer de olympiade.

Arbiters op de 45ste schaakolympiade in Hongarije september 2024

Amai en ik die dacht dat schakers braaf waren. Dat is een absurd hoog aantal en hoe krijg je überhaupt zoveel arbiters met een fide-licentie bijeen?

Ik ben zelf geen arbiter en ben evenmin betrokken bij de aanwerving van arbiters. Echter ik zag wel een aantal zaken in het Europees teamkampioenschap in Servië waarvan ik mijn wenkbrouwen moest fronsen. Heel wat arbiters waren jonge bevallige dames (sommige mannelijke spelers waren daarom meer aan het kijken naar die dames dan de stelling op hun bord). Ik vermoed dat ze massaal door de organisatie gerekruteerd waren en hiervoor een bescheiden compensatie kregen.

Zelf ben ik een heel brave huisvader dus ik vond het best ok dat we meestal een oudere man kregen toegewezen als arbiter. Alleen jammer dat hij geen woord Engels sprak en niet wist dat je geen 30 zetten (Sofia-regels) hoeft te spelen bij 3 keer dezelfde stelling op het bord. Ons 1ste bord FM Jasper Beukema keek vreemd op toen zijn claim werd geweigerd in de 5de ronde. Pas na enkele extra zetten ging de arbiter overstag.

Het was niet het enige wat fout ging. In ronde 6 moest ik zelf zoeken voor een extra notatieformulier toen ik de 60ste zet had gespeeld. De arbiter vulde bovendien van 2 teamgenoten de verkeerde uitslag in wat we pas in het hotel ontdekten op chessresults (in ons nadeel maar dat spreekt voor zich als ik het hier vermeld). Tenslotte schaakt onze teamgenoot Erwin Kalle met een zware fysieke beperking en het was pas na lang aandringen bij de organisatie dat we een oplossing konden vinden. Opnieuw was de arbiter hier totaal afwezig.

Straffen was dan wel weer iets waar arbiters in uitblonken. Spelers die remise maakten zonder in achtname van de Sofia-regels kregen achteraf prompt beiden een nul toen de arbiter had ontdekt van het ongelooflijk kwaad. Pas na een klacht van beide teams dat zoiets eerst een waarschuwing moet krijgen, werd het remise-resultaat alsnog gevalideerd. Ik vermijd liever zulke discussies dus in de laatste ronde speelden ik en mijn tegenstander nog braaf ons saai toreneindspel door.

Fide verdient geld aan het geven van seminaries voor arbiters en uitreiken van arbiterlicenties. Fide heeft hiervoor een compleet eigen website gecreëerd arbiters.fide.com. Het is bijgevolg in het belang van fide om zoveel mogelijk arbiters werk te geven. Nieuwe reglementen toevoegen is daarom een zeer goed hulpmiddel.

Dat spelers steeds minder tevreden zijn met deze gang van zaken, is geen verrassing. Zelfs absolute wereldtoppers beginnen zich te verzetten tegen de steeds grotere invloed van arbiters. 2 maanden geleden durfde de wereldtopper Fabiano Caruana openlijk te opperen  in een podcast dat arbiters waardeloos zijn in het schaken. Magnus Carlsen ging zelfs een stap verder door f**k you fide te zeggen toen een arbiter hem niet meer toeliet om verder te spelen met jeansbroek.

Nee arbiters kunnen in bepaalde situaties echt wel waardevol zijn. Een arbiter die de resultaten bijhoudt, de klokken checkt op een goede werking, notatieformulieren beschikbaar houdt, ... Het zijn tal van nuttige en waardevolle daden van een arbiter. De algemene promotie van het schaakspel staat centraal. Als schakers afhaken door arbiters dan is er iets fout gegaan.

Brabo

Scorebordjournalistiek

In de 5de ronde van het Europees teamkampioenschap (Servië 2024) eindigde de match tussen de Stukkenjagers en Jugovic op een 3-3 gelijkspel. Het thuisfront van de Stukkenjagers was hiermee niet blij en liet dat duidelijk weten in een klein bericht op hun website: "weer een gelijkspel en een licht teleurstellend resultaat met een gemiddeld overwicht van 75 elo op de 6 borden". Het is een typisch voorbeeld van scorebordjournalistiek. Cijfers worden letterlijk afgelezen zonder de minste toegevoegde waarde. Bovendien in dit geval vind ik de conclusie zelfs ongepast. 

Vooreerst ontdekte ik dat onze tegenstanders in recente jaren heel veel rating hadden verloren in tegenstelling tot de Stukkenjagers. Gemiddeld spreken we over een verval van 112 elo (gemiddelde piekelo van 2281 ipv in oktober 2024 slechts gemiddeld 2169). Met zulk groot verval betekent een overwicht van 75 elo heel weinig of zelfs niets.

Daarnaast kan je mits enig detectivewerk ook snel ontdekken dat mijn tegenstandster het 16 jarig meisje Masa Babic met een bescheiden rating van 2033 allesbehalve gelijkt op een doorsnee speler/ speelster met die rating. Zo had Masa al op 14 jaar een rating van 2151 elo. Op haar Instagram staat dat ze professioneel schaakster is. Echter het was vooral een krantenartikel die me van mijn sokken blies. Op 16 jarige leeftijd studeert ze al medicijnen (dus ik vermoed voor dokter) aan de universiteit van Doboj.

Ok dat soort onderzoek kost tijd en is niet voor iedereen gemakkelijk uit te voeren maar er is geen excuus om niet naar de partijen zelf te kijken. Die werden telkens allemaal gepubliceerd na 1 dag. Ik liet mijn partij tegen Masa door Chess.com analyseren en hieronder zie je het verdict.

In een partij met meer dan 40 zetten en na 7 openingszetten reeds uit boek, had ik slechts 2 kleine onnauwkeurigheden gemaakt. Van Chess.com krijg ik een 96,9% score voor nauwkeurigheid of gelijk aan wat we kunnen verwachten van een 2600 elo. Desalniettemin mijn tegenstandster met slechts 2033 elo deed nog beter.

Scorebordjournalistiek is helemaal niet nieuw maar ik zie wel een trend van steeds meer zulke onzin in het schaken. Grote platformen zoals lichess en chess.com herleiden partijen al dan niet bewust tot het op en neer gaan van evaluatiebalken. Die zijn veel makkelijker te begrijpen voor het publiek dan zetten.

Partijen bekijken wordt herleid tot het op en neer gaan van evaluatiebalken (rood omcirkeld).

Het toppunt van dit evaluatiebalk-kijken was dan ook voor mij Dings blunder in de 14de en laatste wk-partij. Duizenden, tienduizenden schakers riepen simultaan blunder na het verschijnen van een compleet zwarte evaluatiebalk.

Echter wat mij vooral stoorde hierbij was dat talloze zelfs heel zwakke spelers claimden dat ze zelf zulke fout nooit zouden maken. Zelfs een Marc Coucke vertelde in een interview met Sporza dat hij Dings blunders niet had gemaakt.

Het is altijd lastig om zulke statements te ontkrachten maar deze keer had ik geluk want de slotstelling is geen onbekende voor de databases. Je hebt zelfs geen Chessbase nodig om heel snel partijen te vinden waarin die slotstelling voorkomt.

153 partijen vond ik met bovenstaande Fritz-filter in de Big Database

Daarvan zijn 91 partijen met wit aan zet dus een gewonnen positie voor zwart. Echter 6 partijen waaronder eentje van een +2300 fidespeler zie partij werden alsnog remise. Met zwart aan zet is de stelling remise maar in 12 van de 62 partijen won zwart desondanks. Trouwens het is evenmin een zekerheid dat dit eindspel behoort tot de theoretische eindspelen die iedere profschaker kent. De Braziliaanse grootmeester Rafael Leitao doet geen moeite om het eindspel uit te leggen in het chess.com verslag van de 14de wk-partij. Echter het meest veelzeggende bewijs is het geklungel van niemand minder dan huidig +2800 speler Fabiano Caruana in een Titled Tuesday-partij.

Het lijkt mij evenmin toeval dat Fabiano heel mild was over Dings blunder in zijn podcast. Hij kampt ook met amnesia over zijn Titled Tuesday-partij want daar wordt geen woord over gerept.

Scorebordjournalistiek leidt tot misvattingen maar dat betekent evenmin dat er geen positieve kant aan is. Platformen merken op dat heel wat spelers echt plezier beleven van kijken naar evaluatiebalken en wie ben ik om dat plezier hen te ontnemen. Trouwens een recent experiment op chess.com doet vermoeden dat we misschien het beste van de evaluatiebalken nog moeten ontdekken. Ik vond het in elk geval fascinerend om de invloed van de evaluatiebalk te zien op partijen als de spelers zelf tijdens het spelen er konden naar kijken.

Brabo

Chessable deel 2

Vorig jaar schreef ik over hoe Chessable een impact heeft op het schaken en daar zit vandaag nog geen sleet op. Integendeel want ik sta steeds vaker versteld over hoeveel spelers vandaag Chessable gebruiken. Op de eigen website claimt men dat er reeds 2 miljoen gebruikers zijn.

Zo vertelde mijn teamgenoot, de 25 jarige zeer ambitieuze Sam Baselmans mij na onze partij met de Stukkenjagers tegen LSG dat hij enkele Chessable cursussen had bekeken om zo voor het eerst in zijn carrière het Siciliaans te kunnen spelen dus tegen 1.e4. Hij hield er een plusremise aan over tegen de heel ervaren IM: Edwin Van Haastert.

Met steeds meer partijen die in de database gepubliceerd worden (zie AI beinvloedt competitieschaken) merk ik op dat ook meer spelers veel sneller openingen variëren. Zoals een  Belgische FM mij laatst zei, verbrandt een opening telkens als een partij van jezelf met die opening in de database gepubliceerd wordt. Wil je dus verrassen en zelf niet verrast worden dan moet je weer naar een andere opening en dan is het relatief goedkope Chessable (in vergelijking met boeken) een zeer welgekomen oplossing.

Dat heeft uiteraard ook als effect dat steeds meer schakers zelf cursussen aanbieden (+400). Een aantal professionals verdienen vandaag een leuke bonus dankzij Chessable en sommigen nog veel meer dan dat. Een naam als Anish Giri moet er vandaag een klein fortuin verdienen want hoe verklaar je anders dat ik 4 keer in slechts 93 opeenvolgende wit-partijen zijn Najdorf 12..h5 aanbeveling op het bord kreeg.

De eerste keer in 2021 was ik totaal onvoorbereid maar de tweede keer in 2023 was dit uiteraard niet meer het geval. Desalniettemin waren mijn analyses nog steeds onvoldoende om de Chessable-cursus te ontkrachten.

Echter toen de 22 jarige Engelse FM Moreby James het mij in European Chess Club 2024 voor een 4de keer voorschotelde, was het mijn beurt om victorie te kraaien. Ook aan de analyses van Anish Giri zijn er limieten.

Achteraf was mijn tegenstander James bijzonder ongelukkig over hoe dom hij was geweest om zo een "oude en zeer populaire" Chessable-cursus blindelings te vertrouwen. Hij had kunnen vermoeden dat ik dit idee al had gezien en bestudeerd mits ik nauwelijks iets verander in mijn repertoire.

De populariteit van Chessable brengt dus ook nadelen mee want heel veel spelers bekijken dezelfde cursussen en spelen dus dezelfde ideeën. Chessable lijkt mij een blijver maar voor goede resultaten hou je best rekening met de leeftijd en bekendheid van een cursus.

Brabo

Uitdagingen deel 3

Vorige maand schreef ik over hoe het steeds lastiger wordt als ambitieuze Belg om uitdagingen te vinden. Zelf heb ik geen grote ambities maar ook ik vind het prettiger om tegen sterkere tegenstand te mogen spelen. Trouwens het gaat mij daarbij niet enkel over wat je kan leren van zulke partijen. Vaak leveren ze ook de beste verhalen voor een blogartikel.

In bovenstaande tabel kan je zien welke toprating ik tegenkreeg volgens type-competitie. Dat geeft een speler een idee van wat je mag verwachten maar staar er niet blind op. Een zwaluw maakt de zomer niet en veel van de bovenstaande data liggen al ver achter ons.

Toen ik in de voorbije zomer uitgenodigd werd om met mijn Nederlandse club, de Stukkenjagers mee te spelen in de European Chess Club Cup 2024, aarzelde ik daarom geen seconde. Waar krijg ik nog eens de kans om te spelen tussen absolute wereldtoppers zoals Gukesh, Erigaisi, Abusattarov, Wei, ...? Of nog beter, misschien mocht ik zelfs een partij tegen 1 van hen spelen.

We hadden geluk. De European Chess Club Cup wordt als een Zwitsers tornooi gespeeld. Met de Stukkenjagers zaten we net in de onderste helft dus de eerste ronde kwamen we uit tegen een absoluut topteam Novi Bor Chess Club (een Tsjechisch team met 6 van de 8 buitenlandse professionals). Achteraf bleek dat we tegen de kampioen hadden gespeeld.

Ik werd opgesteld op bord 5 en kreeg met zwart Nils Grandelius voorgeschoteld. Met plaats 79 op de wereldranglijst is hij de beste speler die ik ooit in een klassieke wedstrijd mocht bekampen. Nils is een Europees jeugdkampioen, kampioen van Zweden en secondant geweest van zowel Carlsen als Nakamura (meer info zie wikipedia).

Voordeel van zulke wedstrijden spelen, is dat je live te volgen bent voor het thuisfront. Het was bovendien een primeur voor mezelf dat men mij in levende lijve op camera kon bezig zien en niet enkel de positie op het bord. Nadeel was dan weer dat iedereen zag dat ik kansloos verloor. Zelfs mijn zoon Hugo (die niet meer actief competitieschaak speelt) had thuis heel snel door dat ik afgemaakt werd door Nils.

Verliezen van iemand als Nils kaliber is geen schande. Ik vond het wel doodjammer dat ik al na de opening verloren stond omdat ik mijn eigen partij van 2023 was vergeten. Een analyse vergeten van jaren geleden waar je eens een half uurtje naar gekeken hebt, vind ik persoonlijk pijnlijk maar begrijpbaar (zie het geheugen). Echter deze keer vergat ik voor een 2de keer in een jaar de juiste voortzetting die ik correct had gespeeld in een eerdere klassieke partij.

Daarnaast had ik geen rekening mee gehouden dat Nils het nieuwe boek The London against the Dutch van de Bulgaarse grootmeester Kiril Georgiev had gelezen. Daar wordt exact de lijn die Nils koos, aanbevolen. Ik had het vooraf gezien maar dacht iedereen koopt vandaag Chessable-cursussen en leest geen boeken meer. Voor het gros van mijn tegenstanders die vandaag mijn kinderen kunnen zijn, is dat ook zo. Echter Nils was mijn enige tegenstander die + 30 is en die "oudere" topspelers lezen nog graag een ouderwets schaakboek.

Bovendien ook toppers maken fouten. In mijn partij krabbelde ik even recht van compleet verloren naar een slechte maar wellicht nog houdbare stelling. Mijn landgenoot de Belgische internationaal meester Francois Godart bewees tegen de nummer 12 van de wereld, de Indische supergrootmeester Praggnanandhaa dat je als amateur soms zelfs kunt stunten. De partij ging de wereld rond zie o.a. Chessbase.

Voor de meeste amateurs is een ontmoeting met een veel sterkere schaker enkel mogelijk in een online blitzpartijtje of in een simultaan. Alleen daarom al is het Europees teamkampioenschap een uniek tornooi. Heb je verlof en de centen dan aarzel niet om jezelf kandidaat te stellen bij een van de diverse Belgische of buitenlandse teams die meespelen. Heel misschien reageer je dan net zo euforisch als in dit filmpje wanneer amateurvoetballers horen dat Real Madrid hun tegenstander wordt.

Brabo

Belgische schaakwereldkampioenen

Sommige schakers beschouwen het wereldkampioenschap zonder de sterkste speler Magnus Carlsen geen echt wereldkampioenschap. Echter ik stel vast dat de schaakwereld ook verder draait zonder Magnus. De 7de matchpartij tussen Gukesh en Ding werd een van de meest bekeken partijen ooit.

Tijdens de laatste zetten van de partij telde ik op de 4 grote platformen 342.500 kijkers die tezelfdertijd aanwezig waren. Dat is gigantisch wetende dat dit midden een werk/ schooldag is. Carlsen trok nauwelijks meer publiek.

Een wereldkampioen blijft hoe dan ook iets magisch. Een wereldkampioen kan een hele natie doen schaken. Het is daarom geen toeval dat Nederland met de 5de klassieke wereldkampioen Max Euwe vandaag een veel groter schaakland is dan België.

Dit wilt niet zeggen dat België geen schaakwereldkampioenen gekend heeft. Weinigen zijn hier op de hoogte van dus ik dacht hoogtijd om er verandering in te brengen. Bovendien de echte aanleiding van dit artikel is het recent overlijden van de enige klassieke fidewereldkampioen die België ooit heeft gehad: Piet Devos.

1. Piet Devos (8 november 1983 - 5 november 2024)

Piet Devos, jeugdwereldkampioen blinden in 1999

Enkele weken geleden kreeg ik het verrassende nieuws dat Piet is overleden. Piet was al enkele jaren niet meer actief als schaker maar kreeg wereldfaam in 1999 toen hij in zijn thuisstad Kortrijk jeugdwereldkampioen werd bij blinden en slechtzienden. Ik herinner mij dat ik toen zelf ter plaatse ben gaan kijken om te "supporteren" voor mijn mede-West-Vlaming.

Ik ken Piet niet persoonlijk dus wil je meer weten over deze sterke persoonlijkheid dan raad ik warm zijn zeer interessante website pietdevos.be aan. Ik heb 1 keer tegen hem gespeeld in de Belgische interclub waar ik ontsnapte uit een misspeelde opening. Piet was een heel sterke speler met een piekrating net onder 2300. Dat is uitzonderlijk zeker als je zelf eens probeert blind te spelen. Ik probeerde het recent op Lichess en geregeld ging ik zwaar de mist in.

Blindfold-optie in lichess

2. Daniel Dardha (1 oktober 2005)

Daniel Dardha, wereldkampioen snelschaken -14 jarigen in 2017

De 2de Belg die ook een fide-wereldkampioenschaptitel behaalde is Belgisch sterkste schaker Daniel Dardha. Zijn palmares wordt elke dag nog groter. Ik zou hem eens moeten vragen of hij zelf de wereldkampioenschaptitel snelschaken bij - 14 jarigen in 2017 als belangrijk beschouwt of niet maar een wereldtitel is altijd iets uniek. Ik vermoed dat het erg moeilijk wordt om nog een tweede ooit te halen maar ik hoop dat hij mij ongelijk geeft.

3. O Kelly (17 mei 1911 - 3 oktober 1980)

O Kelly kwam al als grootste Belg aan bod in de blogreeks over grootste Belgen met zelfs een eigen artikel 1 Alberic O'Kelly de Galway dus ik wil het hier dan ook kort houden. O Kelly was wereldkampioen correspondentieschaken in 1962. Titels in correspondentieschaken zijn geen fidetitels maar worden wel erkend door fide als "echt".

4. Marigje Degrande (7 augustus 1992)

Marigje Degrande, wereldkampioene amateurschaken in 2021

Marigje is nog een West-Vlaming die een wereldkampioenschaptitel haalde. Amateurchess is een zelfstandige organisatie opgericht voor amateurschakers. In 2021 werd ze knap 1ste dame in de -2000 elo-categorie waarmee ze de eerste Belgische dame ooit werd die de titel van wereldkampioene kreeg zie Lichterveldse wordt wereldkampioene schaken in amateurklasse.

5. Marcel Van Herck (2 augustus 1948)

Marcel Van Herck, wereldkampioen + 60 oplosschaak 2011

Mea culpa maar mijn eigen clubgenoot en schaakduizendpoot was ik aanvankelijk vergeten in de lijst van Belgische schaakwereldkampioenen. Marcel kan je een legend in de Belgische schaakwereld noemen zie o.a. Catenaccio. Hij heeft met mij eens zijn enorm oeuvre aan schaakpartijen gedeeld maar hij doet veel meer dan enkel schaakpartijen spelen. Ik vermoed dat het zelfs moeilijk wordt om in 1 artikel al zijn activiteiten en verdiensten op te sommen wat Marcel zeker eens verdient. Zo is hij al jaren penningmeester in zowel mijn club Deurne als Arves (Afkorting voor Alexander Rueb Vereniging voor SchaakEindspelStudie). Het is in die laatste discipline oplosschaak, dat Marcel in 2011 +60 wereldkampioen werd zie Eindtabel 35ste wereldkampioenschap oploschaak 2011.

6. Eddy Van Beers (11 mei 1973)

Eddy Van Beers, winnaar wereldbeker oplosschaak in 2023

Een wereldbeker is technisch gezien niet hetzelfde als een wereldkampioenschap maar dit is een fenomenaal resultaat waaraan veel te weinig aandacht werd geschonken. Eddy ken ik al sinds ik uitweek naar het Antwerpse in 1998. Eddy heeft de fide-titel van internationaal meester maar nog indrukwekkender vind ik zijn grootmeester-titel in oplosschaak. Vorig jaar won hij de wereldbeker voor meervoudige wereldkampioenen zoals Piotr Murdzia en Kacper Piorin. Eddy heeft zich gespecialiseerd in oplosschaak want je mag niet onderschatten wat zulke topprestatie vergt van een schaker.

7. Jan Rooze (7 maart 1947)

Jan Rooze, 1ste + 75 jarige op wereldkampioenschap senioren in 2023

Jan Rooze is een fenomeen en wellicht uniek in de schaakwereld. Na decennia van inactiviteit kwam hij terug en verbaasde hij iedereen met prestaties die je enkel verwacht van jonge supertalenten zie o.a. Sterke Jan scoort een grootmeesterresultaat. Vorig jaar breide hij een vervolgstuk aan die imposante zegereeks met een 1ste plaats bij de + 75 jarigen op het wereldkampioenschap van senioren zie o.a. Vlaamse schaakfederatie.

Dus ik tel mits enige vrijheid 7 Belgische schaakwereldkampioenen. Dat is niet slecht voor een klein niet-schaaklandje en misschien ben ik nog iemand vergeten. Het is dan ook erg jammer dat bovenstaande kampioenen veel te weinig worden uitgespeeld in de media om het Belgisch schaken te promoten. Wereldkampioenen zijn het uithangbord in elke sport of discipline.

Brabo

Coaches deel 3

In mijn 2 vorige blogs schreef ik over hoe moeilijk of zelfs onmogelijk schaakprofessionals kunnen leven van prijzengeld. Desalniettemin zijn er vandaag meer dan ooit tevoren. Ik vernam dat er in Nederland alleen al meer dan 100 zijn. Door het succesverhaal van de Indiërs weet iedereen vandaag dat coaches een cruciaal onderdeel zijn in het leerproces. Sinds enkele jaren zie ik een explosieve vraag naar coaches (ik word meermaals per jaar door ouders gecontacteerd hiervoor). De uurprijzen blijven stijgen want er zijn massaal veel nieuwe spelers na covid begonnen met schaken en nog altijd te weinig coaches.

Een Griekse IM zei me in Dortmund dat een +2600 vandaag al gemiddeld 70 euro per lesuur kan vragen. Dat is heel veel geld dus coaching is echt big business geworden. Tal van spelers maar ook organisaties springen op de coachtrein om een stuk van de koek te krijgen. Fide was natuurlijk (Fide heeft een enorme geldhonger) als eerste met een fide trainers commission.  Vorige maand verschenen 2 artikels op Chessbase over ECU (European Chess Union) met een compleet eigen systeem van coaches zie  deel 1 en deel 2.

Van bijna elke + 2400 fide-speler die ik tegenwoordig aan het bord tegenkom, lees ik online dat hij/zij profschaker/coach is. Dat lijkt mij geen toeval. Als actieve speler + 2400 fide vasthouden kost tijd en geld. Iemand die graag lesgeeft, zal het leuk vinden om competitieschaak te kunnen afwisselen met coaching.

Trouwens ik merk op dat ook het cliënteel diverser aan het worden is. Het zijn zeker niet enkel meer jonge/ startende spelers die coaches om hulp vragen. Op schaaksite las ik bijvoorbeeld over de Britse 61 jarige FM Tom Wiley die als coach de sterke Oostenrijkse grootmeester Markus Ragger heeft. Echter het toppunt vind ik tot nu toe wat ik enkele maanden geleden overkwam in Dortmund. Een coach van + 2400 elo die ook nog eens zelf een coach heeft.

Ik heb het hier over mijn tegenstandster van ronde 7, de 32 jarige internationaal meester Klaudia Kulon. Ik wist via gegoogle vooraf dat ze online lessen aanbiedt zie offertes maar het was pas achteraf dat ik te weten kwam dat ze zelf ook nog een coach had. Toen ik haar vroeg hoe ze op het openingsidee was gekomen, zei ze zonder verpinken dat haar coach een pgn (Portable Game Notation) had opgestuurd waar ze 15 minuten voor onze partij naar had gekeken.

Klaudia is een bijzondere persoonlijkheid wat ook af te leiden is uit haar instagram en vooral haar facebook 😀. Echter ik wil het hier uiteraard eerder hebben over zin of onzin van coaches die werken met pgns. Chessmood raadt sterk af om met pgns te werken als coach of zeker niet zonder bijkomend huiswerk. Desondanks vernam ik dat er een heus profcircuit bestaat van pgns die geruild worden maar vaker tegen betaling worden aangeboden.

Ik vermoed dan ook dat er een onderscheid moet worden gemaakt tussen de modale clubschaker en meesters die vaak heel snel zelf hun weg kunnen vinden. Trouwens Klaudia won dan wel de onderlinge partij maar gezien het verloop van de partij blijft het erg twijfelachtig of de gekregen pgn echt heeft geholpen.

Ik wil afsluiten met een quote die ik heel recent las over de nieuwe Europese kampioen de sterke Servische grootmeester Alexander Indic op chess.com: "He said he could thank dozens of grandmasters who have helped him in his chess journey but named two: GMs Milos Perunovic and Alexander Morozevich." Met leren schaken ben je nooit klaar en je kan van talloze spelers iets leren. De allerbeste schakers zijn daarom voortdurend op zoek naar nieuwe coaches die hen aan de top kunnen brengen of houden.

Brabo