Chess960 deel 2

Vorige week spendeerde ik gemiddeld 5 uren per partijvoorbereiding in het Belgisch kampioenschap te Lier. Goed gek hoorde ik van sommigen en eerlijk gezegd vond ik dat studeren evenmin leuk. Ik kan dus best begrijpen dat sommige topspelers fan worden van Fischer Random.

Magnus Carlsen is duidelijk ook op die kar gesprongen. Met de Freestyle Chess G.O.A.T. challenge begin dit jaar werd het allereerste toptornooi met klassiek Chess960-schaak georganiseerd. Ik vond het een geweldige show en publiciteit voor een schaken waarmee ik tot dan toe totaal geen ervaring mee had. Ik was zelfs zo gecharmeerd erdoor dat ik besliste om het ook eens te proberen. Wat oorspronkelijk een experiment was, groeide in de voorbije maanden uit tot een knuffelbeertje. Net geen 2000 Chess960 partijtjes (3 minuten + 0 seconden) speelde ik ondertussen op lichess !

Dus ik durf te stellen dat ik een beetje expert erin ben geworden. De literatuur over Chess960 is erg schaars en vaak bijzonder oppervlakkig dus leek het mij wel interessant om vanuit mijn eigen recente ervaringen eens hierover te schrijven. Daarnaast hoop en verwacht ik dat sommigen na het lezen van dit artikel en vooral volgend artikel ook eens Chess960 zullen proberen.

De eerste waarschuwing die ik aan nieuwe Chess960 spelers wil meegeven is dat je moet beseffen dat de eerste zet van een partij al kritiek kan zijn. In tegenstelling tot standaard-schaak zal je opmerken dat heel veel partijen reeds beslist worden in de eerste zetten. Hieronder zie je een screenshot van een ellenlange lijst aan openingsongelukjes omdat spelers te snel hun eerste zetten speelden.

In extreme gevallen was er dus al beslissend materiaalverlies na 2 of 3 zetten. Een opening klakkeloos kopiëren uit standaardschaak naar een random Chess960-positie is een gegarandeerd recept voor een compleet fiasco. In onderstaande partij dacht mijn tegenstander een koningsgambiet te spelen en stond na slechts 5 zetten mat.

De eerste tip die ik dan ook geef is om op lichess gebruik te maken van de 24 seconden wachttijd bij de eerste zet (voor 3 +0 partijen). Niet elk online platform geeft zulke wachttijd maar bij lichess loopt je klok niet onmiddellijk zolang je geen zet speelt. Dat is omdat spelers meestal enkele seconden de tijd nodig hebben om zich te realiseren dat een venster is opengegaan met een uitnodiging tot spelen. Ervaren en vooral competitieve Chess960 spelers gaan dan ook die wachttijd gebruiken om een aantal checks te doen.

• In tegenstelling tot standaardschaken heb je vaak beginstellingen waar pionnen onverdedigd staan. Dus stel vast of dit het geval is en welke.
• Zoek welke stukken slecht staan in de beginpositie en bedenk hoe je die zeer waarschijnlijk wil ontwikkelen (eventueel geef prioriteit aan ze in de eerste zetten)
• Bepaal hoe en welke rochade je zeer waarschijnlijk wilt uitvoeren in de partij. Probeer de vorige 2 punten te combineren met een algemeen plan voor de eerste zetten

Ik kan je vertellen dat 24 seconden heel weinig is om bovenstaande allemaal uit te voeren en het is dan ook eigenlijk dom dat er toch veel Chess960 spelers zijn die onmiddellijk hun eerste zet spelen zonder hun wachttijd te gebruiken. Trouwens er bestaat ook discussie over deze wachttijd want sommigen zijn het niet eens dat die gebruikt wordt en breken daarom de partij af wanneer ze zien dat de tegenstander die gebruikt. Het is op zich ook merkwaardig om voor de eerste zet, 24 (gratis) seconden te gebruiken wanneer je alle andere zetten in 3 minuten moet spelen.

Een tweede waarschuwing die ik aan nieuwe Chess960 spelers geef is om zo snel mogelijk de afwijkende rochaderegels te kennen en vooral goed te onthouden. In onderstaande stelling had mijn tegenstander heel wat stukken geofferd om mij mat te zetten. Hij kreeg een koude douche na mijn rochade.

Dat is dan ook de tweede tip die ik kan geven. Je kan "makkelijk" 100 elo winnen op lichess puur door ervaring. Pas na 1000 blitzpartijtjes met Chess960 slaagde ik erin om de 2200 elo te doorbreken op lichess. Ervaring telt en dat zie je niet enkel bij het automatisch uitvoeren van de rochade.

Mijn Chess960 leercurve

Exacte openingstheorie leer(de) ik uiteraard niet maar na verloop van tijd krijg je wel een gevoel van hoe je een opening beter speelt. Zo viel het mij op dat met zwart even de symmetrie aanhouden vaak een veilige optie is om zonder kleerscheuren door de opening te komen (het is geen toeval dat men in de 19de eeuw dit ook deed bij standaardschaak). Daarnaast is het snel opspelen van de f-pion vaak een handige methode om slecht gepositioneerde lopers op g1/g8 of dames op een snelle efficiënte wijze te ontwikkelen. Als specialist in het Hollands (met ruime ervaring in stonewall, leningrader en klassiek) is dit voor mij uiteraard een welgekomen eigenschap van Chess960. Beide aspecten zien we heel duidelijk in onderstaande toppartij die enkele dagen geleden werd gespeeld in Biel.

Kortom het draait net als in standaard-schaken om stukken ontwikkelen, centrum bezetten en koningsveiligheid maar je moet soms hiervoor wel zetten spelen die je in standaard-schaken niet of minder snel in de opening zou spelen. In het vervolgartikel zal ik het hebben waarom ik net deze schaakvariant aanraad en geen andere om eens te proberen.

Brabo