zondag 26 mei 2019

Chess position trainer deel 2

Wat als ik de foute keuzes in mijn schaakontwikkeling niet had gemaakt? Ik denk niet dat het een interessante stelling is voor het populaire humoristische scetchprogramma "wat als" maar het is zeker nuttig om af en toe eens stil te staan bij de gemaakte fouten. Nee mezelf helemaal resetten, is vandaag niet realistisch maar ik kan wel dezelfde fouten vermijden bij mijn leerlingen.

Zo raad ik ieder van mijn leerlingen af om het Hollands te spelen. Blijf er van weg want ik heb er alleen maar miserie mee. Vervolgens moet men zoveel mogelijk spelen. Ik speel te weinig en besef dat het cruciaal is in de ontwikkeling. Het is belangrijker dan thuis te analyseren met een computer of het lezen van schaakboeken. Tenslotte maak niet de fout door te hardnekkig dezelfde openingen te blijven spelen. In bordschaak mag het verrassingselement niet onderschat worden. De wetenschappelijke aanpak is pure onzin voor het praktisch schaak. Mijn leerlingen willen punten scoren en zijn niet geïnteresseerd in de ontwikkeling van schaaktheorie.

Naast algemeen advies geven, zie ik dat leerlingen vaak ook nood hebben aan concrete tips. Succesvol variëren van openingen is niet zo eenvoudig zeker voor jonge schakers. Zonder enige kennis een nieuwe opening spelen, is zeer riskant. Verlangen van jonge schakers dat ze al openingsboeken lezen of openingsdvds bekijken, lijkt mij contra-productief. Het materiaal is zelden aangepast voor hun niveau of leeftijd. Dus ook hier moet de coach weer helpen. Echter deze taak is niet vanzelfsprekend en vergt een individuele aanpak. Tijd en wil ontbrak om voor al mijn leerlingen zoiets op maat klaar te maken. Dus niet verwonderlijk liep ik enkel voor mijn zoon Hugo deze extra mijl.

In mijn vorig artikel gaf ik aan dat ik na het Vlaams jeugdkampioenschap beslist had om Hugo nieuwe openingen te laten spelen in het Belgisch kampioenschap. Eerst ging ik daarvoor brainstormen. Liefst geen openingen die ik zelf speel. Die zijn niet geschikt voor het niveau van Hugo en bovendien zouden de coaches van de tegenstanders dan mijn partijen kunnen opzoeken en gebruiken in de voorbereiding. Daarnaast wou ik evenmin Hugo openingen laten spelen die theoretisch uitgebreid zijn. Een 1600 elopunter uren varianten laten van buiten leren, is het recept om iemand nachtmerries van het schaken te laten krijgen. Ook wou ik geen openingen die hem onmiddellijk de kop zouden kunnen kosten als hij iets niet kent. Tenslotte wou ik hem evenmin dubieuze stellingen laten spelen. Er mag geen bekende weg bestaan naar een duidelijk nadeel zelfs als die heel moeilijk zelf te ontdekken is.

Een paar weken later had ik mijn keuze gemaakt. Vervolgens maakte ik een beknopt overzicht van de belangrijkste varianten waarvan ik dacht dat Hugo ze best kende. Als laatste stap moest ik het nog Hugo aanleren maar dat ging aanvankelijk niet van een leien dakje. Ik wou niet dat Hugo in de weken/maanden voor het Belgisch jeugdkampioenschap de nieuwe openingen al zou spelen in wedstrijden want ik wou het verrassingselement zo groot mogelijk houden. Online spelen met een pseudoniem was dan ook mijn eerste keuze maar dat leverde slechts zeer gestaag progressie. Op die manier zou het maanden duren vooraleer de basiskennis aangeleerd zou zijn. Met de wanhoop nabij herinnerde ik mij ineens dat ik 2 jaar geleden chess position trainer had aangekocht.

Het bleek een koud kunstje te zijn om repertoires toe te voegen voor nieuwe personen zonder dat ze met elkaar zouden interfereren. Je klikt gewoon op "nieuw repertoire" en verander dit naar de naam van de nieuwe gebruiker. Daarna kan je net op dezelfde wijze folders maken en zetten toevoegen zoals ik voor mezelf 2 jaren geleden al deed. Trouwens het is ook mogelijk om te kopieren van de ene gebruiker naar de andere indien je dit zou willen. In een uurtje had ik alles klaar zodat Hugo aan de slag kon gaan.
Zoals je ziet, hield ik het aantal openingen beperkt. Enkel de openingen die ik lastig vond om tegen te spelen zonder enige kennis en een redelijke kans hadden om op het bord te komen, kwamen aan bod. Meer moet dat ook niet zijn op zijn niveau.

In mijn vorig artikel over chess position trainer was ik negatief want zelf vond ik er relatief weinig aan. Voor mijn zoon Hugo was het daarentegen een fantastische ontdekking. De combinatie van snel efficiënt aanleren van de varianten en de leuke mix van stimulerende geluidjes/ muziek, werkte als een magneet voor Hugo. De eerste keer duurde het een half uur om alle varianten van een opening 1 keertje goed te hebben. Net voor de wedstrijden op het bjk kon hij ze allemaal in 1 minuut afhaspelen. Het ging zo vlot dat ik zelfs schrik kreeg dat hij te snel zou spelen tijdens de partij.

Om maximaal rendement te verkrijgen had ik beslist om Hugo pas de nieuwe openingen te laten spelen als er voor de knikkers zou worden gevochten. Dat betekende de laatste 2 ronden van het bjk. De tegenstanders waren niet alleen totaal verrast maar bewezen opnieuw mijn stelling van het vorig blogartikel dat voorbereidingen voor jonge spelers vaak contra-productief zijn. Allebei beantwoordden ze de nieuwe openingen van Hugo op precies dezelfde wijze alsof Hugo nog de oude opening zou gespeeld hebben. Jonge onervaren spelers zijn bijzonder kwetsbaar voor het einstellung effect. De partij van de 9de ronde demonstreert dit veruit het best.
Als coach zoek je steeds de gulden middenweg tussen het gevaar van de leerling te overdonderen met varianten en het gevaar van een te beknopte samenvatting aan te leren. Na 4.Lb5 hadden we voor Lb4, Pd4, Lc5 en d6 iets ingestudeerd. Het zelden gespeelde a6 zat er dus niet bij. Misschien had ik het kunnen weten op voorhand dat a6 een grote kans maakte wegens de jeugdige leeftijd van de tegenstander. In elk geval achteraf is het altijd makkelijk om te zeggen wat er vooraf had moeten gebeuren.

Ja, ik geef toe dat de impact uiteindelijk heel beperkt was van het aanleren van de nieuwe openingen op de eindresultaten. Hugo haalde wel een heel knappe gedeelde 2de plaats (vergeet niet dat hij in een 2 jaar hogere leeftijdscategorie speelde dan zijn leeftijd) maar de punten werden nooit beslist in de opening. Desalniettemin vond ik onze beslissing om met chess position trainer de openingen te oefenen, geen verspilde energie. Ik zag dat het zijn zelfvertrouwen enorm opkrikte. Het was zelfs zo dat mijn dochter Evelien hierdoor jaloers werd. Waarom krijgt altijd broer alle ondersteuning en zij niet?

Evelien is pas vorig jaar beginnen schaken dus voor haar is het nog veel minder zinvol om openingen in te studeren. Trouwens haar tegenstandsters zijn vaak ook nog een stuk zwakker waardoor er gewoon niets voor te bereiden valt. Slechts voor de allerlaatste ronde op het bjk maakte ik voor haar een extra inspanning. Op basis van een eerder gespeelde partij van haar tegenstandster Jade Decraene in het bjk maakte ik een pgn-file met enkele aanbevelingen die Evelien met veel plezier kon inoefenen met de Chess position trainer.
Ik vermeld deze anekdote om te tonen dat je i.p.v. per opening ook kunt werken per tegenstan-der/ster. In mijn artikel curieuzeneuzemosterdpot schreef ik dat ik een spelersdatabase ben gestart met voorbereidingen per speler per kleur. Wel het is perfect mogelijk om die analyses in de chess position trainer te steken. Dit heeft een aantal grote voordelen want je hoeft niet meer te springen van de ene folder naar de andere. Bovendien bekijk je enkel dat wat echt relevant is voor die ene voorbereiding.

Hoe liep het af voor Evelien? Evelien kreeg een prachtige stelling dankzij de voorbereiding op het bord maar miste de ervaring om het af te werken. Ze was teleurgesteld maar je kan nu eenmaal niet verlangen dat je met minder dan 1 jaar schaakervaring iemand kunt verslaan die al bijna 4 jaar aan competitieschaak doet. Haar 5/9 belooft voor later als ze blijft schaken.
Chess position trainer heeft dus van mij een 2de leven gekregen. Voor kinderen is het een absolute aanrader mits een coach de juiste input kan verstrekken. Daarnaast vind ik de ontdekking om te werken per tegenstander i.p.v. per opening ook voor mezelf interessant. Tijd is voor mij een schaars goed en dus ik ben steeds op zoek naar het verder optimaliseren van mijn studiemethodes.

Brabo

1 opmerking:

  1. Ook ik raad iedere leerling af het Hollands te spelen (en niet alleen die van jou), maar om andere redenen. Want ik kan niet zeggen dat ik er alleen maar of zelfs veel miserie mee heb. Uiteraard zegt mijn succes met deze opening vooral iets over het armzalige niveau waarop ik speel.
    De reden is vrij eenvoudig. In het Hollands is het probleem hoe de damevleugel te ontwikkelen nog groter dan in het Geweigerd Dame Gambiet. Speel liever iets eenvoudigers.

    BeantwoordenVerwijderen