In onze media werd weinig aandacht geschonken aan het wereldkampioenschap tussen Carlsen en Nepomniatchi (zoals de laatste decennia al het geval was). Een uitzondering was het optreden van onze bondsvoorzitter en de jongste Belgische grootmeester Daniel Dardha op de eerste zender in het programma de 7de dag zie schaakgrootmeester Daniel Dardha:" The Queen's gambit zorgt voor boost in het vrouwenschaken". Echter zoals de titel het al aangeeft, zochten de presentatoren al snel de confrontatie op met de schaakwereld door het nauwelijks te hebben over het wk zelf maar vooral over waarom er zo weinig vrouwen schaken.
Daniel probeerde de situatie te ontmijnen door te stellen dat er mogelijks een kentering in zicht is dankzij de netflix-serie "The Queen's gambit". Pas toen er werd doorgevraagd waarom er nog geen successen te zien zijn, werd peer-pressure (groepsdruk) als reden aangegeven. Meisjes worden geduwd door hun omgeving naar andere hobbies. Daar valt niets aan te doen was de conclusie van de bondsvoorzitter en het is daarom wachten tot er een wereldkampioene toevallig opstaat in België die vrouwenschaak echt aantrekkelijk kan maken.
Dan kan het wel eens wachten worden op Godot (iemand die nooit komt). Trouwens het probleem is geen uniek probleem voor België maar zien we wereldwijd. In alle landen zijn vrouwen een (zeer) kleine minderheid van het totaal aantal clubschakers. Dat Fide net 2022 als jaar van de schakende vrouwen uitgeroepen heeft zie women's chess: it is not biology, kunnen we daarom als een klein lichtpuntje beschouwen. In mijn artikel van 2019 schakende vrouwen liet ik al optekenen dat er nog veel werk aan de winkel is. Seksisme is misschien meer dan peer-pressure de reden vandaag waarom er weinig vrouwen in het schaken blijven (maar dat vertel je natuurlijk niet live op tv of je verliest in 1 klap vele potentiele nieuwe leden).
Trouwens groepsdruk is allesbehalve iets dat enkel meisjes treft. Ook jongens krijgen het heel zwaar te verduren vooral tijdens hun puberteit. Mijn zoon Hugo wil zelfs niet meer over het schaken praten op (de middelbare) school. Enkele leerlingen hebben oude foto's van het internet gehaald waarop hij als 8 jarige met een trofee staat te glimlachen (niet mijn blog want daar heb ik bewust nooit zijn naam volledig vermeld). Van die foto's hadden ze dan memes gemaakt met als onderschrift bijvoorbeeld "Kijk mama, ik heb gewonnen van 7 jarigen" en hebben die vervolgens rondgestuurd in chatgroepen. Alhoewel hij al meermaals heeft aangegeven dat hij al 2 jaar niet meer naar een schaakclub is gegaan, wordt hij geregeld naroepen door sommigen met "Moet jij niet naar de schaakclub?". Schaken is dus absoluut niet cool bij onze jongeren. Hugo vertelde mij dat tiktok (vandaag bijna 700 miljoen actieve gebruikers wereldwijd) hierbij een grote rol speelt. Schaken wordt er erg vaak afgebeeld als een oubollig spelletje voor extreme nerds.
Ik heb er dus begrip voor dat wanneer een leerkracht aan Hugo vraagt om zich voor te stellen, hij niet meer vermeldt dat hij o.a. 2-voudig kampioen geweest is van België in het schaken. Als we naar voetbalwedstrijden rijden dan is praten over schaken een taboe. Echter omgekeerd als we naar schaakwedstrijden gaan dan kan er wel voluit over voetbal worden gesproken. Eigenlijk vind ik het al een klein mirakel dat hij nog uberhaupt blijft schaken in deze giftige-omgeving. Ik vermoed dat velen in zijn situatie al het schaakbord definitief hadden weggelegd.
Trouwens dit zien we heel duidelijk bij de iets oudere jeugdreeksen in het schaken. Bij de -14 jarige meisjes waarin mijn dochter speelde, noteerde ik een terugval in het aantal deelnemers van 40% t.o.v. dezelfde groep 2 jaar geleden bij de -12 jarigen. Ook in de reeks van Hugo vroegen we ons af waarom zoveel jongens ontbraken die vorige jaren wel elke keer hadden meegespeeld. Nu in tegenstelling met de meisjes zagen we daar wel ook vele nieuwe namen opduiken. Eentje van die nieuwelingen kaapte zelfs de hoofdvogel weg. Op de website van Creb zegt de kersverse kampioen bij de -12, Filippos Raptis, dat hij de spelregels pas leerde eind 2018.
Het is een opmerkelijke prestatie zeker als je rekening houdt met het feit dat bijvoorbeeld mijn zoon Hugo al 3 keer langer schaakt. Hugo was nog geen 4 jaar oud toen hij de spelregels leerde zie mijn artikel van 2013 vals spelen. Anderzijds is de uitslag ook weer niet zo uitzonderlijk. Het niveau van de beste jeugdspelers in België is zeer laag. Bovendien kan je op heel korte tijd zeer snel verbeteren met de juiste ondersteuning. Zo staat in hetzelfde interview dat Filippos hulp kreeg van FM Arben Dardha, FM Real Thibault, IM Ekrem Cekro, IM Altin Cela en IM Stephan Hautot. Dat vind ik een waanzinnig lijstje voor een beginnende schaker.
Aantal jaren schaken of zelfs aantal partijen gespeeld (zie bijvoorbeeld german11 die het lichess-record van +500.000 gespeelde partijen op zijn naam heeft staan) zegt heel weinig over iemands speelsterkte. Hugo had deze zomer nog met een grote portie geluk veel elo gewonnen zie openingsstrategie deel 2 maar in het Belgisch jeugdkampioenschap ondervond hij dat Caissa geen cadeaus blijft uitdelen. Hetzelfde repertoire spelen van 2 jaar geleden, geen partijen/ openingen voorbereiden en een gebrek aan competitieritme want in maanden niets meer gespeeld, maakten Hugo een makkelijk doelwit voor zijn tegenstanders. Dit zien we heel duidelijk in onderstaande partij.
Ik was niet verwonderd. Het is wellicht wel de laatste keer dat ik hem nog begeleid. Ik heb geen zin om mijn verlof te spenderen hieraan als Hugo niet geïnteresseerd is in mijn schaakkennis. We hebben geen enkele partij van het bjk voorbereid noch geanalyseerd achteraf. De Mechelse club van mijn kinderen zal het niet graag horen want zij rekenen natuurlijk ook op mij. Mijn hulp tijdens het bjk aan Joppe Raats die als 8ste elo verrassend Belgisch kampioen werd bij de -16 werd erg geapprecieerd.
Als mijn kinderen straks blijven schaken als volwassenen dan zou ik het al fantastisch vinden ongeacht op welk niveau ze spelen. Echter eerst moeten we nog voorbij enkele lastige jaren. De druk om te stoppen met schaken kan erg hoog oplopen zoals bv. ook in een podcast (minuut 49) werd aangegeven door de Zwitserse grootmeester Noel Studer: "Ik werd jaren gepest. " Trouwens vandaag is Noel effectief gestopt met schaken (slechts 24 jaar !) o.a. omdat hij het niet meer leuk vond om steeds te moeten presteren.
Schaken is op zich zeer veeleisend dat we bijkomende druk dus kunnen missen als kiespijn. We zullen in de toekomst dan ook gewoon veel meer op fun inzetten. Dit betekent niet meer meespelen in hogere leeftijdsreeksen of eloreeksen. Het formaat en gezelschap staat centraal bij het kiezen van wedstrijden. Het zal wel allemaal stiekem gebeuren uiteraard want op school mag niemand het weten dat we toch nog graag schaken.
Brabo
Ik kan me ook ergeren aan de overexposure van voetbal tegenover schaken, maar het voordeel van voetbal is duidelijk. Het is een volkssport (iedereen kan het volgen, er zijn geen moeilijke regels (behalve buitenspel met zijn uitzonderingen); het is een sociaal gebeuren (er wordt niet veel "vuile zwarte" geroepen langs de schaakborden); en hierdoor trekt het media en sponsors aan (veel mensen = interessant). Schaken heeft moeilijke regels (voor een leek) en het elitaire etiket hangt er soms ook nog aan (een overblijfsel van na WOII, toen het een sport van "de notabelen" was). Als mensen het schaken niet kennen, maar er positief tegenover staan, krijg je bewonderende blikken. Staan ze er negatief tegenover, dan slaat het idd om naar het beledigende. Schaken staat hier niet alleen in (probeer als jongen maar eens ballet als hobby, hoewel dat meer gendergeralateerde downplay zal genereren), denk maar aan de dalende aandacht voor de zaalsporten op tv. Het is moeilijk optornen tegenover de macht van het voetbal. We hebben een interessante WK (het is eens geen Rus, hij is een interessant model, één van de beste voetbalspelers op internet en ook fan van voetbal, succesvol zakenman, schuwt de media niet), we hebben een topreeks over schaken gehad op tv, en schaken + internet blijft de beste combo ever. En toch worden we niet opgepikt, niet door de mainstream media (behalve bij een WK), niet door de massa. Ik vermoed dat het aan de aard van het beestje ligt: wie gaat voor zijn hobby nog 4-5-6 uur gaan nadenken? Laat staan minstens dezelfde hoeveelheid vooraf en achteraf investeren als voorbereiding en analyse. Ik ga mee met de gedachtengang dat we in België een rolmodel nodig hebben, maar dan wel met een federatie die de impact van dat rolmodel kan ondersteunen. Bart Swings staat al jarenlang aan de top als skater en schaatser, maar hij blijft de enige in zijn sporttak. Top Europees niveau lijkt onvoldoende als katalysator om iets in beweging te krijgen, je hebt een wereldtopper nodig (een Nina Derwael of een Nafi Thiam) om kinderen in die sport te krijgen. Zolang we "maar" (met alle respect) spelers hebben met 2500 elo, ontstijgen we het maaiveld niet. Een speler van 2650 lijkt nodig, maar de vraag is: wie wil die offers brengen? Anders gezegd: wie in België wil full-time schaakprofessional worden?
BeantwoordenVerwijderen"een overblijfsel van na WOII"
VerwijderenJe bedoelt uiteraard van voor WOII. Ik schrijf later nog een artikeltje over het recent uitgegeven boek van mijn clubgenoot Henri Serruys: "https://www.denksportkampioen.be/store/p5265/Van_Spel_tot_Duel%2C__Het_schaken_in_het_jonge_Belgi%C3%AB.html". Daarin staat inderdaad dat schaken oorspronkelijk puur voor graven, baronnen, rijke industriëlen,... was.
"Schaken staat hier niet alleen in."
VerwijderenAbsoluut. Ook in jeugdorkesten merken ze een leegloop van jongens zie bv. https://www.hln.be/video/genre/entertainment/productie/jeugdorkest-boenk-is-op-zoek-naar-jongens-263669
Ik ben absoluut geen expert maar ik krijg het gevoel dat de sociale media het veel lastiger heeft gemaakt voor jongeren (en jongens in het bijzonder) om iets te doen die niet populair is. Toen ik een tiener was, werd je enkel tijdens de schooluren lastig gevallen. Nu heeft iedereen een smartphone en stopt het getreiter en pesten nooit meer.
"wie gaat voor zijn hobby nog 4-5-6 uur gaan nadenken?"
VerwijderenDe 6de wk-matchpartij tussen Magnus en Ian werd afgeschilderd als een onmenselijk lange partij. Blijkbaar weten weinigen nog dat 7,5 uren spelen helemaal niets bijzonder was 30 jaar geleden.
Nu ik heb het al aangehaald in 2015: http://schaken-brabo.blogspot.com/2015/12/sneller.html, onze maatschappij duwt ons naar steeds sneller schaken.
Trouwens ik ben verwonderd over hoeveel spelers verlof hebben genomen om de Memorail Rene Vannerom in Brussel te spelen: https://www.frbe-kbsb.be/sites/manager/GestionSWAR/SwarResults/201/211217-0019f03f-%7Bec4717c6-aca6-4901-86a0-7aab30e346f1%7D.html. Verlof nemen om een rapidtornooi te spelen heb ik nog nooit gedaan maar ik vermoed dat velen door corona nog dringend verlof moesten opnemen. In elk geval het is duidelijk dat er zeker vraag is naar snellere partijen.
"Een speler van 2650 lijkt nodig"
VerwijderenDat is nog veel te weinig vooraleer ik de Belgische media geregeld zie berichten over het schaken. We hebben vroeger Michael Gurevitch gehad die nummer 5 van de wereld was toen hij als Belg werd genaturaliseerd en hij heeft de Belgen niet massaal doen schaken (wel het niveau iets opgekrikt van onze beste amateurs). Met 2650 sta je net in de top 100 vandaag dus veel lager dan toen die 5de plaats.
Nee ik vermoed dat je 2800 niveau dus potentieel wereldkampioen nodig hebt vooraleer de media en vervolgens de massa interesse in het schaken zullen krijgen. De kans dat dit ooit gaat gebeuren in België is extreem klein.
Ook na WOII werd een gewone arbeider nog ietwat minachtend bekeken in een schaakclub. In Roeselare was André Sobry (een "simpele" magazijnier) een top vijf speler in de club, maar de gevestigde orde was not amused met zijn successen. Bernard Logie had een gelijkaardige ervaring als jongeman in Ieper; één schakende dokter aldaar wou hem wel partij geven, maar toen Bernard éénmaal begon te winnen, wou die niet meer spelen.
BeantwoordenVerwijderenSommige clubs weigerden tot zelfs slechts een decennium geleden jeugdspelers als lid te aanvaarden. Ik herinner mij nog de tijd (jaren 90) dat het clublokaal vol hing met een dikke sigarenrook dus een puur volwassen mannenbastion was waar zeker geen plaats was voor kinderen.
VerwijderenTijden zijn gelukkig veranderd alhoewel ik nu soms ook vragen stel bij wat we allemaal toelaten. Soms denk ik dat jeugdlessen met piepjonge kinderen niet meer zijn dan een veredelde kinderopvang. Ook op meer en meer evenementen zie ik een compleet alcoholverbod verschijnen omdat er kinderen meespelen en ze hierdoor misschien op verkeerde gedachten kunnen komen. Het zal wel te maken hebben zeker met die groeiende woke-filosofie die elk mogelijk conflict op voorhand tracht te vermijden zelfs als dat ten kosten gaat van vrijheden.
Was dat Robert Toye?
VerwijderenInderdaad, als je hebt leren schaken met 40z/2u + 20/1u + 30 min voor rest vd partij, dan is het huidige schema wel heel snel. Ik merk dat ik vaak al vanaf zet 20-25 in tijdnood begin te raken (dwz: ik begin te checken hoeveel minuten per zet ik nog heb). Sign of the times zeker...
BeantwoordenVerwijderenZelf heb ik mij goed kunnen aanpassen. Tijdnood komt dus eerder sporadisch bij mij voor en is zeker geen groot probleem. Ik zal daar trouwens in een van mijn volgende artikels eens dieper op ingaan wanneer ik het heb over het boek https://www.denksportkampioen.be/store/p5196/How_to_Study_Chess_on_Your_Own.html
VerwijderenJa dat is waar , men moet tegenwoordig zoeken in kranten of weekbladeren om iets te vinden over schaken,wat ik zeer betreur natuurlijk.
BeantwoordenVerwijderenEens was het anders. Ik hoop dat het terug wordt als destijds.
roger lacquet.
@ Roger: gelukkig is er nog https://www.schaaksite.nl/category/kranten/
BeantwoordenVerwijderenDe jeugd wil zich helaas niet inspannen, zeker niet mentaal. Ook niet op school. Ook niet tijdens hun hobby’s. Het nadenken is gewoon niet meer nodig om te kunnen leven in de maatschappij en is niet meer leuk. De voorbeelden voor de jeugd zijn tik-tokers, streamers en youtubers die “cool zijn” omdat ze “niks doen en veel verdienen”. Of veel van hun veel verdienen weet ik niet, maar niks doen geloof ik wel. Dus, lekker niks doen, filmpjes van 1 minuut bekijken zonder enkele inspanning om mentaal energy te besparen. Ik vind deze trend van maatschappij eng. Schaken is gewoon een van de slachtoffers van dit aanpak.
BeantwoordenVerwijderenAls je wilt dat jouw kind het anders doet dan tik-tok et al, dan moet je de strijd aan, en niet met jouw kind, maar met de maatschappij. Dat maakt het zeer lastig voor de ouders. De overheid helpt niet. Het is waarschijnlijk niet nodig dat het volk elke keer hard gaat nadenken, wanneer er een beslissing komt om maskers op 6 jarigen op te zetten, of om kerncentrales dicht te doen, of lockdown net voor de Kerst zoals bij onze buren….
Ik vind het vreselijk wat er in de school van Hugo aan de hand is. Het is zeer erg omdat ik zulke verhalen eerder heb gehoord van andere jonge schakers en hun ouders. Bij onze zoon is het redelijk op order. Het schaken wordt niet als “cool” beschouwd in de klas, maar ten minste niemand pest ons kind dat hij nerd is (ik vermoed o.a. omdat niet meerdere zouden durven) en soms zijn er zelfs tekens van respect voor de behaalde resultaten. De leerkrachten doen ook mee om het positieve beeld van schaken te creëren op school.
In ieder geval, ik vind het niet willen om mentale moeite te doen een verkeerde trend in de maatschappelijke ontwikkeling. Misschien vergelijken met hippies van jaren 60. Hopelijk is het ook snel voorbij en schaken wordt weer cool.
Jaar na jaar gaan de PISA-resultaten (wiskunde, lezen, wetenschap) achteruit in Vlaanderen. De koppositie die we hadden 30 jaar geleden zijn we al lang kwijt ondertussen.
VerwijderenIk ben geen expert in die materie maar als ik zie dat een uurtje studeren tijdens de examens voldoende is om bijna 90% te halen voor mijn zoon in het latijn dan denk ik toch dat de lat veel te laag wordt gelegd. De rest van de tijd zat hij te gamen en inderdaad te tiktokken. Je kan ook moeilijk vragen aan een kind om meer te studeren als de resultaten zo goed zijn. Ik heb dit probleem aangekaart bij zijn leerkrachten maar ik verwacht niets. Ik hoop dus enkel dat straks het tempo vanzelf omhoog gaat want anders vrees ik dat het weer allemaal gamen en tiktokken zal zijn.
Ik lees hier boven: “achteraf bevestigde de papa van Fedor dat het allemaal voorbereid was met de hulp van de coach”. En dan nog iets over “uitgekookte voorbereiding”. Het klinkt voor mij alsof Fedor was grondig voorbereid voor de partij met Hugo. Echter heeft Fedor met zijn coach niet eens gesproken tijdens BJK. Voor 4-5 partijen kreeg hij een aantal algemene ideeën van zijn coach (die trouwens zelf in een andere tornooi speelde) via whatsaap. Die heeft hij bekeken en bij deze. Dus uw vermoeden over “uitgekookte voorbereiding” voor de partij met Hugo zijn niet juist. Ik beschouw het echter als een complement voor Fedor en zijn coach :-).
BeantwoordenVerwijderenIk zelf (als een schaakliefhebber) vind dat 15-30 min voorbereiding voor een kind voor een partij in een titel toernooi genoeg moet zijn, tenzij het over EK/WK titel gaat. Ik vind persoonlijk, dat heel grondige voorbereiding voor een specifieke tegenstander overgelaten moet worden aan de seriouse volwassene tornooien (2500+?). Zoals ik aan mijn zoon kan beoordelen, lange voorbereiden is niet meer leuk. Bovendien, maakt zo’n voorbereiding de rol van de coach bepalend in de toernooi resultaten. Ik vindt dat een kind tegen een kind moet spelen, en niet een coach tegen een coach of nog erger een coach tegen een kind. Ik vind zeer goed dat blijkbaar Hugo en Fedor als een kind tegen een kind hebben gespeelt in BJK.
Ik was eind vorig jaar het wereldkampioenschap schaken tussen Carlsen en Nepomniatchi aan het volgen en telkens wanneer het ging over de voorbereiding gingen de commentatoren Giri en Polgar in de clinch met elkaar. Volgens Giri waren bepaalde partijen helemaal tot op het einde voorbereid. Polgar reageerde duidelijk geirriteerd en vond dat Giri onvoldoende respect toonde voor het kunnen van de spelers. Het is onmogelijk dat ze dat allemaal op voorhand hadden kunnen voorzien. Dus ik wil maar zeggen met deze anekdote dat ik besef dat ik met mijn uitspraak "uitgekookte voorbereiding" op glad ijs begeef.
VerwijderenNu is het ook zo dat Hugo nog nooit met een schaakprogramma zelfstandig gewerkt heeft. Hij analyseert zijn partijen nooit. Hij heeft geen flauw benul van hoe zich voor te bereiden. Het is zelfs zo dat hij niet eens weet hoe je in een database iets kunt opzoeken.
VerwijderenTot een jaar geleden bracht ik al zijn partijen in een persoonlijke database maar daar ben ik dus mee gestopt. Hugo keek er toch niet na en hij is uiteraard oud genoeg om dit zelf te kunnen als hij het waardevol vindt.
Ik vermoed dat de absolute merendeel van onze Vlaamse schakende kinderen zo is als Hugo. Ze schaken graag maar het blijft een spelletje waar "werken" (=alles wat niet spelen is) niet gebeurt. Het is sowieso de reden waarom het niveau in Belgie zo laag is.
In de partij Hugo - Fedor staat er na 9 zetten exact dezelfde stelling op het bord als in Hugo's partij uit de eerste ronde van hetzelfde bjk. Dit kan onmogelijk toeval zijn. Het is heel duidelijk dat Fedor die zetjes op voorhand had ingestudeerd. Het vinden, bekijken en de partij van buiten leren kost slechts een paar minuten (met of zonder coach).
Verwijderen9...Pd4 is de eerste keuze van de computer. Dit kan toeval zijn maar meer waarschijnlijk lijkt mij dat zwart dit op voorhand al wist. Je gaat een partij ook pas van buiten leren als je weet dat de stelling voordelig is voor jezelf.
Het plan Tb8-b5-b4 wordt eveneens aangegeven door de computer. Ik acht de kans heel groot dat dit ook nog deel uitmaakte van Fedor's voorbereiding gewoon omdat het logisch is om nog enkele zetten verder te kijken. Het vergt maximum een paar minuutjes.
Op het ogenblik dat Fedor helemaal uit boek is, staat hij volgens de computer al positioneel een pion in het voordeel. Dat noem ik een zeer geslaagde voorbereiding of met andere woorden je hoeft helemaal niet veel tijd te spenderen om een uitgekookte voorbereiding te kunnen maken op Hugo.
Vandaag heb je al 12 jarigen die +2500 elo hebben. Die spelers werken al van heel jonge leeftijd heel hard aan het schaken.
VerwijderenIk zeg zeker niet dat we dit moeten eisen van onze jeugd voor het schaken maar het is evenmin zo dat kinderen niet in staat zouden zijn om hard te werken aan het schaken. In elk geval wachten tot volwassen zijn, is veel te laat om iemand te laten excelleren.
Bovendien is het ook helemaal verkeerd om enkel te werken tijdens grote kampioenschappen. Als je ernstig wilt werken dan werk je elke dag aan het schaken. Ik durf zelfs een stap verder gaan dat werken tijdens grote kampioenschappen dan net iets minder zou moeten zijn om voldoende fris de partijen te kunnen spelen.
Dus ik geloof niet in initiatieven zoals cosmo waarbij een willekeurig aantal spelers 1 keer per maand samenkomen om een uurtje te werken aan het schaken. Dat is een druppel op een hete plaat. Voor iemand zoals mezelf die elke dag verscheidene uren werkt aan het schaken, heeft zoiets weinig of geen waarde.
"Ik vind dat een kind tegen een kind moet spelen, en niet een coach tegen een coach of nog erger een coach tegen een kind."
VerwijderenIk heb het al meerdere malen op deze blog geschreven. Het is een utopie om te denken dat schaken een eerlijk gevecht is tussen 2 spelers. Bijna altijd zal er iemand zijn die een onnatuurlijk voordeel heeft t.o.v. de andere dat dus niets te maken heeft met intrinsieke speelsterkte.
Recent hoorde ik een interessante anekdote over Belgische en Turkse coaches. In de onderlinge partijen op een recent groot jeugdkampioenschap kwamen de Belgische jeugdspelers telkens met groot voordeel uit de opening. Achteraf ging de Belgische coach verhaal halen bij zijn Turkse collega. Waarom spelen de Turkse jeugdspelers zulke slechte openingen? Het antwoord van de Turkse coach was verrassend. Wij coaches helpen opzettelijk niet mee met de partijvoorbereidingen. Dit kost hen nu wel enkele punten en wellicht een podiumplaats maar op lange termijn zullen ze de vruchten hiervan plukken. Ze leren op deze manier creatief en hardnekkig zeer lastige stellingen verdedigen. Ze leren op deze manier zelf voorbereidingsvraagstukken op te lossen. Over x aantal jaar zal je zien dat met onze methode we meerdere +2500 spelers erbij zullen hebben en jullie niet.
Ik vind dit vreemd, schaken is in mijn omgeving niet iets om gepest voor te worden. Maar jaloersheid is altijd iets wat gevaarlijk is.
BeantwoordenVerwijderen