Evolutie

Vorige maand was het grote internationaal nieuws natuurlijk de comeback van Garry Kasparov. Hij speelde voor het eerst sinds 2005 opnieuw partijen voor een elorating. Wel het is te zeggen voor rapid en blitz-elos die trouwens toen in 2005 nog niet eens bestonden.

Uiteraard was ook ik benieuwd wat Kasparov ervan zou bakken. Ik begon dan ook de live-uitzendingen met grote belangstelling te volgen. Echter al bijna even snel verdween mijn interesse voor het evenement. De combinatie van het late aanvangsuur (ze speelden in Saint Louis/ US), de vele fouten door het snelle tempo (rapid/ blitz) en wellicht ook de weinig spanning zorgden ervoor dat ik slechts een klein aantal partijen effectief gezien heb. Rapid/ blitz heeft mij nooit echt geinteresseerd (ik heb nog altijd geen enkele fide-partij ervoor gespeeld) en het betere smoelenwerk van Kasparov zie kasparov what went wrong compenseerde niet voor het tragisch lijden van het ooit zo gevreesde monster van Bakoe.

Voor een Kasparov in zijn piek zou dit een catastrofaal tornooi zijn geweest. Hij was zelf ook absoluut niet tevreden met vandaag de 13de plaats op de wereldranglijst in rapid en de 9de plaats op de wereldranglijst in blitz terwijl hij gewoon was om jaren de nummer 1 te zijn. Achteraf werd dan ook druk gespeculeerd over waarom en wat er fout ging. Met 54 jaar speelt leeftijd wellicht een rol maar een veel grotere negatieve invloed had zijn absurde tijdsverbruik die helemaal geen link heeft met de leeftijd. Een goede uitleg voor dit laatste vond ik in het artikel Why was Kasparov deep thinking? Als je regelmatig speelt dan maak je bepaalde beslissingen automatisch zonder nadenken. Echter als je lang geen competitie meer gespeeld hebt dan is dit automatisme verdwenen en tracht je te compenseren met extra rekenen waardoor zeer kostbare tijd wordt opgebrand.

Deze gevaren beschreef ik al in mijn artikel inactiviteit. Je moet een minimum aan partijen spelen om het spelniveau te behouden. Het is ook de reden waarom ik mij inschreef voor het maneblusserstornooi in Mechelen. De speeldagen en het tempo vind ik niet optimaal maar soms moet je compromissen maken. Het Deurnse clubkampioenschap is dit jaar nog zwakker dan vorig jaar zie deelnemerslijst waardoor het opnieuw niet meer mijn minimumcriteria haalt (die volgens velen al heel laag zijn).

Anderzijds heeft de hele gehypte circus natuurlijk ook grotendeels gezorgd voor onrealistische verwachtingen van Kasparov. Bovendien ondanks harde tegenbewijzen geloven ook nog velen in elo inflatie waardoor men de hedendaagse topspelers beschouwde als slachtvee voor Kasparov. M.a.w. het was erg moeilijk om vooraf een gezonde voorafbeschouwing te krijgen ook al omdat zijn comeback iets heel uniek was voor de schaakwereld. Achteraf is het allemaal veel helderder. We begrijpen nu veel beter wat voor onmogelijke opdracht Kasparov zichzelf had opgelegd. Als we nu objectief kijken naar de resultaten dan moeten we eigenlijk vaststellen dat Kasparov het heel goed heeft gedaan gezien de uitzonderlijke condities.

Hij heeft getoond dat hij voor iedere topspeler gevaarlijk is waarin zijn openingsrepertoire nog steeds een sleutelrol speelt. In de meeste partijen kwam hij zeer goed uit de opening met verfrissend modern schaak. Niets leek of hij ooit gestopt was met openingen te studeren of zich niet had kunnen aanpassen aan de meest recente evoluties. Kasparov maakte zeker niet de fout om vast te houden aan lang vervlogen stukken analyse.

Zelf mocht ik recent eens ondervinden hoe gevaarlijk het is om oude theorie af te haspelen die gespeeld werd zelfs in een wereldkampioenschap. In 2006 scoorde ik er nog een leuke overwinning mee zie de invloed van wks op openingen maar het is opnieuw de Belgische IM Stefan Docx die mij hardhandig aantoont dat ik nog veel werk heb aan mijn repertoire (zie voor eerdere voorbeelden naar hollandse stappen in de engelse opening en grootmeesternorm voor Stefan Docx).

Ik ben zeker niet de enige schaker die deze fout soms maakt. We zien trouwens hierin een duidelijke stijlbreuk tussen jonge en oudere schakers. Jonge schakers bouwen hun repertoire op rond hypermoderne-systemen die vandaag als kritiek worden beschouwd. Echter oudere schakers blijven vaak gewoon spelen wat ze veel vroeger hebben bekeken en volgen de laatste trends veel minder of niet op. De 67 jarige Robert Schuermans voldoet zeker aan bovenstaande beschrijving voor een oudere schaker. Hij houdt ervan om de oude lang vergeten systeempjes van Fischer, Karpov en andere oude grootheden boven te halen zeker tegen de jonge schakers. Niet zelden scoort hij een punt omdat deze jonge schakers hun klassiekers niet kennen.

Echter in Open Brasschaat liep het helemaal verkeerd tegen de 15 jarige Sterre Dauwe die een 200 punten lager gekwoteerd stond. Robert had dan ook brute pech deze keer. Sterre is namelijk een van mijn beste leerlingen in KMSK en 2 weken eerder had ik op het onjk (waar we allebei waren) mijn analyses getoond die ik gemaakt had naar aanleiding van mijn partij tegen Stefan Docx. Het moet dan natuurlijk lukken dat het net deze variant is dat Robert ook speelt waardoor Sterre wel heel makkelijk met voordeel uit de opening kwam.

In mijn artikels oude wijn in nieuwe zakken deel 1 en deel 2 toonde ik enkele voorbeelden over hoe oude openingen succesvol als verrassingswapen kunnen worden gebruikt. Echter in dit nieuw artikel toon ik aan dat wanneer het verrassingseffect weg is dat je veel kwetsbaarder bent. Zelfs iets klakkeloos naspelen wat op een wereldkampioenschap werkte en zowel voor als net nadien wellicht heel grondig werd bekeken door de beste spelers, biedt geen garanties. Openingen evolueren en vandaag nog veel sneller dan voorheen met de steeds sterker wordende schaakprogramma's. Elke topspeler werkt vandaag keihard om al deze evoluties bij te houden en zelf zijn steentje bij te dragen. Anders ben je gedoemd zoals wellicht de meeste amateurs om hopeloos achterna te hollen.

Brabo