Databases gebruiken deel 3

Vorige week trachtte ik de lezers te overtuigen dat competitief correspondentieschaak dood is. Echter dat betekent niet dat er geen correspondentieschaak meer gespeeld wordt. Een correcte remisepartij kan best mooi en onderhoudend zijn. Correspondentieschaak is een goede school om met databases en schaakprogramma's te leren werken. Sommige spelers spelen het ook om eens hun lievelingsvarianten te testen tegen de beste tegenstand. M.a.w. er zijn tal van andere niet competitie-gerelateerde redenen om toch nog correspondentieschaak te blijven spelen.

Als bordschaker zie ik de correspondentiedatabase vooral als een openingsdokter. Heb ik ergens twijfels over een opening dan is correspondentieschaak altijd het eerste adres waar ik aanklop. De dokter vertelt mij niet alleen heel snel of een opening gezond of dubieus is maar zorgt ook dikwijls voor een medicijn wanneer een opening moet worden opgelapt. Een ploeggenoot bij de stukkenjagers vroeg mij laatst hoe ik mijn openingsrepertoire opbouw en daarop antwoordde ik dat het veel copy paste werk is van sterke correspondentiespelers (+2400 iccf-ratings). De correspondentiedatabase heeft "mijn" Hollands al vele keer gered.

Dus is het ook logisch dat vandaag in heel veel correctere openingen wit geen enkele kans meer maakt op een openingsvoordeeltje. De methode die ik beschreef 9 jaren geleden in deel 1 werkt voor geen meter meer. Filteren op winstpartijen voor wit gespeeld in de 4 laatste jaren, levert zelden nog een hit op. Powerplay in de zin van de oude school waarin een speler een wit openingsvoordeel gradueel uitbouwt tot winst (wat ook vroeger nog vaak samenging met de wetenschappelijke aanpak) behoort definitief tot het verleden.

Tegenwoordig zien we daarom ook veel spelers bewust kiezen om helemaal geen enkele inspanning meer te doen om openingen met wit te bestuderen. Van bekende paden wordt snel afgeweken. Alle energie gaat naar het middenspel. Bovendien wordt deze aanpak gestimuleerd nu steeds meer tornooien kiezen voor dagelijks dubbele of zelfs driedubbele ronden. Uit ervaring weet ik dat je snel moe wordt indien je in zulk type tornooien partijvoorbereidingen combineert met spelen.

Persoonlijk voel ik mij niet aangetrokken om op die wijze te schaken. De opening heb ik altijd een fascinerend onderdeel gevonden in het schaken en dat zomaar weggooien vind ik zonde. Met het witte kleur je tegenstander onder druk zetten vanaf zet 1 blijft vandaag mogelijk in bordschaken. We zijn geen computers noch kunnen computers consulteren zoals in correspondentieschaak. Bepaalde zetten zijn bijzonder lastig te vinden zonder computer en hier komt correspondentieschaak weer van pas. Correspondentiepartijen staan bol van de lastige computerzetten. In de open van Marienbad aarzelde ik daarom niet om een hyperscherpe variant in de Caro-Kann in de cruciale 5de ronde met mijn rechtstreekse concurrent voor de tornooioverwinning binnen te gaan.

We hadden beiden bijna nog alle bedenktijd in de slotstelling. Mijn tegenstander gaf achteraf toe dat hij exact dezelfde lijn had voorbereid. Ik baalde want ik had uiteraard gehoopt op een ander scenario. Verschillende zetten waren helemaal niet evident voor zwart zoals bovenstaande analyses ook aantonen. Anderzijds ik moet toegeven dat het wellicht allemaal te voorspelbaar was. T.e.m. zet 14 staat een partij van mezelf in de database reeds en er zijn 38 correspondentiepartijen bekend met de slotstelling. Dat is trouwens ook iets wat mij geregeld opvalt in modern correspondentieschaak. Iedereen beschikt over dezelfde topprogramma's draaiende op snelle hardware waardoor heel veel identieke partijen worden gespeeld.

Talloze remises in correspondentieschaak met exact de slotstelling van bovenstaande bordpartij

Nu zelfs indien Jakob geen correspondentiepartijen checkt (ik vermoed zoals de meeste schakers) dan bestaan er ook nog 2 bordpartijen van meesterniveau met de slotstelling. Dan had ik toch kunnen op voorhand vermoeden dat de kans klein was dat Jakob de slotstelling niet zou kennen. Mijn enige excuus voor de "domme" openingskeuze is dan ook dat ik weinig tijd had voor die partij wegens de dubbele ronde (2de van de dag) en ik evenmin ooit eerder een uitgebreide studie had gemaakt van die opening.

In elk geval dit voorbeeld toont aan dat het volgen van moderne correspondentiepartijen kan leiden tot hersenloze remises. Ik zeg "kan" want mits wat grasduinen in de correspondentiedatabase ben ik ervan overtuigd dat het ook mogelijk moet zijn om bordspelers te verrassen. In de correspondentiedatabase staan ook heel wat scherpe unieke remisepartijen. Dus zowel in correspondentie- als in bordschaak vind je van die partijen geen duplicaten. De kans is bijzonder klein dat een bordspeler die kent (zeker op mijn niveau). De opening zonder kleerscheuren doorkomen is dan absoluut geen evidentie tegen iemand die dit net heeft voorbereid.

Brabo

Correspondentieschaak is dood

In een reactie op mijn vorig artikel schreef ik dat netwerken in het schaken belangrijk is. Wel dankzij mijn persoonlijk netwerk slaag ik er al 10 jaar onafgebroken in om de correspondentiepartijen van iccf te downloaden (ICCF schermt zijn database sinds 2013 af van niet-leden). 2 keer per jaar contacteer ik hiervoor een vriend die lid is van ICCF en in ruil/ uit dank stuur ik dan enkele van mijn analyses die hem mogelijks interesseren. Die iccf-partijen gebruik ik vervolgens in partijvoorbereidingen (zie o.a. mijn artikel uit 2014 databases gebruiken) en om openingen in detail te bestuderen zie artikel uit 2016 openingen studeren deel 2).

Ik ben ervan overtuigd dat het mij een (klein) voordeel oplevert t.o.v. mijn tegenstanders want de overgrote meerendeel van de bordschakers (zelfs professionals) zijn niet of nauwelijks op de hoogte van wat er in correspondentieschaak gebeurt. Anderzijds merk ik wel op dat er van mijn oorspronkelijke doel om via die correspondentiepartijen enig voordeel voor het witte kleur te vinden tegen elke opening niets meer van overblijft.

Er wordt al jaren gescheven over de dood van correspondentieschaak. In 2015 publiceerde ik Computers worden autonoom waaraan ik aangaf hoe hoog het remisepercentage was geworden in het wereldkampioenschap van correspondentieschaak. In 2019 volgde opnieuw een artikel Computers worden autonoom deel 2 waarin ik die trend op wereldkampioenschappen van correspondentieschaak meer in detail besprak. In 2020 is het dan zover met het eerste toptornooi in correspondentieschaak waar alle partijen in remise eindigden zie Praktisch schaken deel 2. Vandaag in 2023 stel ik vast na het ontvangen en bekijken van de meest recente databases van iccf dat correspondentieschaken helemaal dood is. Ik leg uit met behulp van onderstaande tabel.

Beide spelers hebben +2450 ICCF-rating

Dat het remisepercentage groeit over de jaren valt onmiddellijk op. Echter 100% wordt nog net niet gehaald dus helemaal dood is correspondentieschaak niet of toch? Wel als ik kijk naar de 6 beslissende partijen van 2022 (correspondentiepartijen duren vaak meer dan een jaar dus de resultaten van de meeste partijen gestart in 2022 moeten nog binnenkomen) dan merk ik op dat geen enkele beslissende partij tot stand kwam met normaal spel (waar beide spelers dus de beste zetten trachten te vinden). Elke beslissing kwam er omwille van totaal andere redenen:

• Schrijffout (verkeerde zet doorgeven/ verkeerde stelling thuis geanalyseerd)
• Gebruik van oudere software/ hardware die heel makkelijk weerlegd wordt door recentere (speler wilt stoppen met correspondentieschaak en doet niet meer de moeite om er tijd/ geld aan te spenderen)
• Verliezen op tijd (sterfte van de speler, speler verliest compleet de interesse en wilt de partij zelfs niet meer uitspelen)

Bovenstaande partij was 1 van die 6 beslissende partijen uit 2022 en wits laatste zet laat duidelijk wezen dat er iets heel vreemd aan de hand was. Ik vermoed een schrijffout/ slip of de muis maar geenszins een zet die je kan verwachten van iemand van dit kaliber in correspondentieschaak. Ik denk zelfs in bordschaken dat zoiets totaal onverklaarbaar zou zijn tenzij met opzet er verloren wordt (zie bv. Gibralter: You Yifan resigns in 5 moves.)

M.a.w. als we dit soort vreemde partijen uitsluiten dan ligt het (voorlopige) remisepercentage op 100% in correspondiepartijen van 2022 tussen +2450 spelers. Dan is uiteraard de volgende vraag: Waarom precies 2450 elo? Wel daaronder zie je de eerste normale beslissende partijen. Oh dan kan je toch niet stellen dat correspondentieschaak dood is of niet?

Ik vind persoonlijk van wel. Als je naar de ICCF-ratings kijkt dan ben je met 2450 elo pas nummer 375 op de ranglijst en dan worden enkel nog maar de actieve spelers met een vaste elo in beschouwing genomen. In 2020 gaf ik aan dat een heel klein aantal correspondentieschakers erin slaagt om nooit nog een partij te verliezen. Vandaag bewijzen ongeveer 500 correspondentieschakers dat ze geen partijen meer kunnen verliezen. Mits het kiezen (gemakshalve copieren van de elitespelers) van een solid openingsrepertoire + moderne hardware/software opstelling is het voor iedereen vandaag mogelijk om geen partijen meer te verliezen in correspondentieschaak.

De spelers die onder de 2450 elo toch nog partijen verliezen doen dat dus omdat ze ofwel verouderderde hardware/software gebruiken en/of liever hun lievelingssystemen spelen dan een onbekend/ onbemind openingsrepertoire. Ik zeg daarom dat competitief correspondentieschaak in zijn huidige vorm dood is. Dit betekent echter niet dat correspondentieschaak helemaal geen toekomst meer heeft.

Als we echt nog een competitie willen hebben dan moeten we afstappen van vrij openingen te mogen kiezen en moeten we (zoals in computerschaak al ruim een decennia geleden is gebeurd) naar opgelegde openingen. De lopende TCEC superfinale seizoen 24 toont aan dat de mogelijkheden met zulk concept eindeloos zijn. Tenslotte blijft correspondentieschaak natuurlijk de ideale plaats voor thematornooien. Schaken is bijlange nog niet opgelost dus er valt nog enorm veel te ontdekken maar dan moet je wel bereid zijn om van de hoofdlijnen af te stappen.

Brabo

Slechte verliezers deel 2

Iedereen die geregeld online speelt, zal het wel al eens meegemaakt hebben na een overwinning. De tegenstander kan het niet laten om nog even na te trappen. Desalniettemin moest ik laatst toch glimlachen en had zelfs even medelijden toen ik het volgende las: "Proficiat, je mag trots zijn om op die manier te winnen van iemand die in het ziekenhuis ligt met een slechte internetconnectie".

Excuses zoeken dat is menselijk. Het is ook zo dat spelen in ideale omstandigheden bijna nooit voorvalt dus er valt meestal wel over iets te klagen. De Zwitserse grootmeester Noel Studer schreef enige tijd geleden een gids om het juist tornooi te kiezen en de Armeense grootmeester Grigoryan Avetik raadde heel recent nog aan enkel te spelen wanneer je er echt zin in hebt. Echter uit ervaring weet ik dat dit soort goed bedoelde raad er al snel kan toe leiden dat je weinig of helemaal niet meer schaakt.

In bordschaken zijn de meeste schakers eerder terughoudend om excuses in het openbaar te verkondigen omdat je dan natuurlijk ook gezichtsverlies als slechte verliezer lijdt. Ik was dan ook verwonderd toen eind 2021 een Duitse tegenstander na de partij openlijk aangaf dat hij het helemaal niet fair vond dat ik gewonnen had (zie elo-inflatie deel 2). Ik had volgens hem de overwinning gestolen. Gelukkig was ik voldoende alert om niet op de opmerkingen te reageren want ik zag recent hoe snel zoiets kan escaleren.

Zo ervaarde ik in Cap d'Agde 2022 en Marienbad 2023 hoe een arbiter uiteindelijk moest tussenkomen bij enkele spelers die elkaar duidelijk rauw lustten. In Cap d'Agde was een speler zelfs de volgende dag nog niet bedaard en pas na tussenkomst van de organisatie kon de ronde van start gaan. Mijn medereiziger in Marienbad denkt dat deze incidenten een gevolg zijn van 2 jaar online schaken. Spelers zijn het gewoon geworden om meer emoties te ventileren online en doen dit nu ook in bordschaken. Het klinkt niet onlogisch voor mij maar er is meer studie nodig om te zien of dit alleenstaande gevallen zijn of er meer aan de hand is.

Trouwens dan is online ook een stuk veiliger dan bordschaken. Ik herinner mij uit het verleden gevallen van fysiek geweld bij een schaakpartij waar zelfs al eens de politie moest tussenkomen. In Cap d'Agde kwam het gelukkig niet zo ver alhoewel het gedrag in de laatste ronde van de tegenstander van mijn medereiziger op zijn minst beschamend was. Opgeven wordt normaal bevestigd door handschudden. Wel die speler vond het blijkbaar ok om zijn frustraties af te reageren door zo hard mogelijk de hand te drukken bij het opgeven in die mate dat mijn medereiziger met moeite een schreeuw van pijn kon onderdrukken.

Nu dit zijn extreme uitzonderingen en de meest voorkomende reactie van een slechte verliezer is zich zo snel mogelijk uit de voeten te maken. Het notatieformulie is nauwelijks ondertekend of de (ex-)tegenstander is al niet meer in velden te bespeuren. Dat zijn we uiteraard allemaal gewoon uit online schaken. Nieuw was voor mij een tegenstander in Marienbad die i.p.v. het correcte 1-0, 0-1 als resultaat opschreef en dit mij liet ondertekenen. De slotstelling was overduidelijk gewonnen voor mij (zie hieronder) maar ik weet niet of ik de winst nog had kunnen opeisen na ondertekening.

Slotstelling 0-1 ??

Ja zulke dingen gebeuren per ongeluk maar ik twijfel of dit hier het geval was. Ik had namelijk tijdens de partijvoorbereiding gezien dat de speler in kwestie vrij recentelijk minstens 3 keer uitgesloten was online voor valsspelen op zeer korte tijd. Het is dus een speler die duidelijk weinig bekommerd is om ethiek (omwille van de zeer jonge leeftijd publiceer ik zijn naam niet). Zijn persoonlijke trainer hield ik daarom ook nauwlettend in het oog tijdens onze partij.

Valsspelen heeft heel vaak een link met slechte verliezers. Trouwens ik ben de laatste maanden bijzonder hard geschrokken over hoe groot het probleem wel is op chess.com. Ik ben door problemen met anonimiteit (zie Anoniem deel 2) recent overgeschakeld van lichess naar chess.com maar die site wordt overspoeld door valsspelers. Bijna dagelijks krijg ik meldingen zoals hieronder.

In ruim 2 maanden kreeg ik zo al 405 elo als compensatie. Soms vraag ik mij zelfs af of ze bij chess.com niet te snel iemand als valsspeler bannen. 1 uur na het creëren van onderstaande account, had chess.com al ingegrepen.

In een recent interview had de Russische topgrootmeester Daniil Dubov over hoe hij online schaken haat. Soms denk ik ook of ik niet beter mij enkel nog bezighoud met het bordschaken want eerlijk gezegd daar blijft het fenomeen valsspelen en ruimer genomen slechte verliezers een zeldzaamheid. De meeste bordspelers zijn heel correct en bovendien geraak je in tegenstelling tot online schaken al heel snel aan de publieke schandpaal bij afwijkend gedrag.

Brabo

Default tijd

Eind vorig jaar heb ik voor het eerst in mijn schaakcarriere een forfait gegeven. Hola zullen sommige zeer oplettende lezers dan zeggen, dat heeft onze Brabo al eens geschreven in het artikel Byes. Dat klopt maar in 2018 betrof het een forfait die ik gaf voor een partij van mijn zoon Hugo. Deze keer was het voor mijn eigen partij en dat is toch iets helemaal anders.

Het was ook een heel vreemde forfait waardoor ik mezelf zeker niet populair heb gemaakt. Mijn beslissing om forfait te geven, werd pas gemaakt in de tornooizaal op enkele meters waar mijn tegenstander geduldig op mijn eerste zet zat te wachten. Er was evenmin sprake van overmacht dus het was een heel bewuste persoonlijke keuze. Last but not least betrof het een teamcompetitie in de meesterklasse (hoogste afdeling) van Nederland waardoor mijn teamgenoten allerminst gelukkig waren met die plotse op het eerste zicht compleet absurde forfait. Dat vereist uiteraard enige uitleg. 

Ik schreef 2 artikels geleden dat ik veel meer succes heb met mijn partijvoorbereidingen in de Nederlandse interclub dan de Belgische interclub. Wat ik toen niet vermeldde, is dat ik hiervoor gemiddeld 12 uren per ronde in de Nederlandse interclub uittrok om het repertoire van een heel legertje mogelijke tegenstanders (want willekeurige opstelling) in detail te bestuderen. Dat was dus ook het geval voor die bewuste forfait van de 5de ronde op 17 december 2022.

Voorbereidingen op partijen in de meesterklasse start ik daarom al enkele dagen vooraf op. Bovendien had ik eind vorig jaar nog enkele dagen verlof op overschot zodat ik besliste om die te gebruiken voor die partijvoorbereidingen. Zo nam ik ook vrijdag 16 december een dag vrij om van 's ochtends tot 's avonds mij uitsluitend bezig te houden met die ronde. Goed gek die Brabo, hoor ik al denken en daar houdt het nog niet mee op. Ik speel dit jaar voor de Stukkenjagers (schaakclub in Tilburg) helemaal op eigen rekening. Ik betaal lidgeld, word niet betaald om te spelen en draag alle onkosten zelf.

Organisatorisch trek ik eveneens mijn plan. Dit weekend zorgde ik zelf voor een hotelovernachting in Heerenveen om de wedstrijd in Groningen (60 km verder) goed uitgerust te kunnen meespelen. Alle verplaatsingen maak ik in de Nederlandse interclub met mijn eigen auto. Echter parkeren is voor mij vaak de grootste zorg. Auto's zijn niet koning in Nederland en zeker in grote steden is parkeren niet eenvoudig (en vooral duur). Om die reden was ik vrijdagavond 16 december nog laat aan het mailen met de ploegleiding om advies in te winnen over het parkeren in Tilburg. Het was mijn allereerste thuismatch voor de Stukkenjagers en ik was nooit eerder in Tilburg geweest.

Zaterdag vertrok ik daarom ook 2 uren op voorhand om voor het eerst de 90 km zonder stress te kunnen overbruggen. Uiteindelijk had ik een half uurtje over na parkeren dat ik gebruikte om rustig mijn boterhammen op te eten in de auto en een laatste keer mijn nota's te overlopen. 10 minuten voor 13u kwam ik aan bij het speellokaal dus ruim de tijd voor nog een sanitaire stop en mij rustig naar mijn bord te begeven. Echter vanaf toen liep de ronde helemaal anders dat ik verwachtte. Al enkele meters voor het clublokaal voelde ik dat er iets mis was. Normaal zie je altijd schakers in de buurt van een schaakclub bij de start van een ronde maar nu was er niemand. Dat de wedstrijdleider al aan de deur mij stond op te wachten, was op zijn zachtst gezegd vreemd. "Snel, loop naar je bord, je bent nog net op tijd om mee te spelen" was de vreemde begroeting. "Ook een goedemiddag maar ik ga eerst naar het toilet" antwoordde ik. "Ok maar haast je, je klok loopt al bijna een uur" kreeg ik als antwoord.

De interclub start in Nederland om 13 uur maar het reglement laat toe om als club een uitzondering op te krijgen en jawel ik wist niet dat mijn eigen club De Stukkenjagers begon om 12 uur. Helemaal vrijuit ga ik niet want uit een ver verleden (2005 toen ik nog voor De Pion Roosendaal speelde) wist ik dat er mogelijks uitzonderingen in de Nederlandse interclub bestaan maar ik dacht zoiets had men mij toch verteld bij mijn vraag over het parkeren. Blijkbaar viel de euro niet bij de Stukkenjagers dat ik pas in de 5de ronde mijn eerste thuiswedstrijd zou spelen. Kortom het was een misverstand maar eentje waardoor ik plots een partij moest spelen met bijna een uur minder tegen een internationaal meester die een dikke 150 elo sterker was.

Ik beschouw mezelf zeker geen slechte ploegspeler (zie mijn artikel ploegencompetities) maar er zijn grenzen. 18 jaar geleden speelde ik Franse interclub en zei ik geen woord over de straftijd die ik meermaals aangesmeerd kreeg door de ploegkapitein die te laat aanwezig was ondanks ik zelf ruim op tijd was en van veel verder kwam. Ik heb eens een seizoen meegereden met iemand die elke wedstrijd (veel) te laat kwam op verplaatsingen. Hij was van mening liever te laat dan te vroeg want het zou maar eens kunnen zijn dat iemand hem zou aanspreken voor de partij (schakers zijn vaak niet de meest sociale wezens). Of nog erger was wanneer ik zelf chauffeur was en het altijd dezelfde was die te laat op de afspraak was waardoor we te laat vertrokken. Ik word te oud voor dat soort geintjes. Niemand kan mij verwijten dat ik de wedstrijden niet serieus aanpak en ploegspeler moet van beide richtingen komen. Ik ga echt geen partij op een half uur meer spelen als ik 12 uren gewerkt heb aan de voorbereiding ....

Dus het gaat mij eerder om het principe dan de tijdshandicap alhoewel die ook aardig oploopt bij een uur achterstand. Ik heb de formule van het vorig artikel er nog eens op losgelaten en ik snap hierna nog minder waarom sommige spelers toch geen graten zien in te laat komen.

Ik vermoed dat weinig spelers het niet erg zouden vinden om 85 elo te verliezen. Desondanks is er 1 speler die voor mij de koning is van het te laat komen: mijn ex-leerling, de Belgische fidemeester Sterre Dauw. Hij komt niet enkel heel vaak veel te laat maar hij gaat ook steevast eerst nog rustig eten in of naast de tornooizaal voor hij aan de partij begint. Het is aan de ene kant grappig maar tezelfdertijd tragisch om te zien hoe vaak dit hem al punten heeft gekost.

Nee ik ben zeker niet altijd en overal op tijd. Ik herinner mij de laatste ronde van Open Gent 2008 waar ik ruim een half uur te laat kwam en ik was mijn eigen chauffeur zonder medereizigers. In 2008 had ik nog geen smartphone, laat staan dat ik ooit van een app zoals Waze had gehoord. Ook vandaag is de Kennedy-tunnel onvoorspelbaar en kan je makkelijk een uur of langer vaststaan op de Antwerpse ring. De partij won ik desalniettemin mits een gelukje door de openingskeuze.

Het is een van de redenen waarom ik vandaag er tegenop zie om de Open van Gent nog mee te spelen dus elke dag de verplaatsing te maken van thuis naar de tornooizaal en terug. Ben je 1, 2 of 3 uren onderweg enkele richting? Je weet het nooit vooraf. Oud Belgisch kampioen Richard Meulders heeft daarom zeker een punt dat logement ter plaatse (herinner het debacle laatste ronde vorig jaar in Brugge met Daniel Dardha) een must is in zulke gevallen. Die optie heb ik bekeken vorig jaar maar het zou ons ( ik en mijn 2 kinderen) 1200 euro kosten voor 4 nachten in Gent zonder eten (ibis, ...). Dat vind ik te duur.

Tenslotte blijft er ook nog het hele debat over van wat is vandaag een faire default tijd in het schaken. Het fidehandboek vertelt ons dat de regel 0 is maar elk tornooi mag zelf uitzonderingen hierop bepalen. De regel 0 wordt dan ook bijna nergens toegepast. In het wk-rapid en blitz was de default-tijd zelfs op oneindig geplaatst dus je mag de partij starten zolang je nog bedenktijd hebt. Een merkwaardig voorval hiervan was Magnus Carlsen komt 2,5 minuten te laat en verslaat met slechts 30 seconden een grootmeester 2600 fide.

Persoonlijk vind ik het niet logisch dat het tempo steeds sneller wordt maar de meeste organisatoren toch blijven vasthouden op 1 uur default-tijd. Wat is jullie mening hierover? Komen jullie vaak te laat en hoeveel? Hadden jullie gespeeld in mijn plaats of ben ik te principieel? Eenmaal ik had aangekondigd om forfait te geven, heb ik wel mezelf eerst nog geëxcuseerd bij mijn tegenstander en de ploegkapitein want ik voelde uiteraard ook schaamte en medeleven. Als "straf" stond ik die zaterdagnamiddag bij het terugrijden nog een paar uur vast op de Antwerpse ring. Er was een massale toeloop van Nederlanders die kerstmisinkopen kwamen doen in Antwerpen in combinatie met nood-wegenwerken waardoor 4 rijbanen werden herleid tot 1 rijbaan. Karma !

Brabo