De afrekening

Het coronavirus is nog lang niet uit de wereld. Desalniettemin denk ik dat het toch al interessant kan zijn om eens te kijken naar de impact van anderhalf jaar corona-crisis op de (Westerse) schaakwereld. Zijn er nieuwe blijvende initiatieven ontstaan? Zien we een aangroei of eerder een daling van het aantal schakers? Welke lessen werden er getrokken door de schaakinstanties?

Laat ons starten met het online schaken waar zich recent bijna alles moest afspelen door de lockdowns. Als we kijken naar bv. de lichess-database dan zien we ongeveer een verdrievoudiging van de activiteit t.o.v. maart 2020. Daarnaast ontstonden diverse online competities die tot op vandaag nog lopen zoals  de lichess-liga en de lichess-mega team battles. Echter tot daar het goede nieuws. Met de heropstart van het bordschaken in de meeste schaakclubs zien we dat clubschakers massaal afhaken van het online schaken en dit heeft een directe impact op de grote online tornooien. De lichess-liga heeft reeds 30% verloren van zijn piek. De mega-team-battles zitten in een snelle neerwaartse spiraal nu bijna alle grootmeesters verdwenen zijn en in de meest recente editie waren 3 keer minder spelers dan de piek.

De zondagse battles en 99% van de online tornooitjes georganiseerd door de schaakclubs zijn stopgezet. De Belgische online schaakclub met zijn eigen diverse sites (lichess-pagina, facebook, website, twitch en youtube-kanaal) is al verscheidene maanden dood. Zelfs het online klassiek schaken waarvan ik had gehoopt dat het een oplossing voor de inactiviteit zou bieden, blijkt geen vervolg meer te krijgen. Tenslotte de online nieuwsbrief van de KBSB is stilletjes sedert mei verdwenen.

M.a.w. het ziet er naar uit dat het heel snel terug naar business is zoals voor corona. Voor de modale clubschaker was het online schaken niet meer dan een vervelende noodoplossing. Dan is de volgende vraag natuurlijk hoe het staat met het clubschaken. Wel daar is het nog heel vroeg dag maar ik zie toch een aantal hoopvolle tekens. Zo merk ik op dat de lokale clubkampioenschappen van Deurne, Mechelen, Roeselare,... slechts lichtjes verlies van deelnemers kennen. De Nederlandse interclub is gestart met 3 reeksen minder op 41 t.o.v. 2 seizoenen geleden en dat is best een mooi resultaat in deze tijden. Ik verwacht een iets lagere opkomst voor het volgend Belgisch interclubseizoen wegens de lage vaccinaties in Brussel en Wallonië maar niets desastreus. Open tornooien zoals Open Leuven, Open Hoogeveen, Open Tegernsee zijn al maanden op voorhand volzet.

Alles bij elkaar genomen zou het dus een licht ledenverlies betekenen. Mits een doorgedreven jeugdbeleid kan dit opnieuw worden omgebogen maar dat is twijfelachtig. De voorbije maanden werden zeker inspanningen gemaakt voor de jeugd maar slechts een kleine groep werd bereikt. Bovendien reeds voor corona zagen we dat verscheidene clubs het lastig hadden om vrijwilligers te vinden. Jonge nieuwe krachten blijven schaars en de overblijvers zijn weeral een dagje ouder geworden.

Een crisis schept kansen maar weinig of geen van die kansen hebben zich gematerialiseerd. De enige echte grote verandering die ik recent opmerkte is dat je nu van heel veel clubschakers makkelijk grote aantallen partijen kunt terugvinden. Alles, echt alles dat je online doet, laat sporen na. Het is soms wat zoeken maar dankzij de chats, clubwebsites,... slaag ik er heel vaak in om online profielen met echte namen te linken. Ik bereidde mij de voorbije anderhalve maand op 17 spelers voor. Van 12 vond ik een of meerdere online schaakprofielen vaak met honderden tot zelfs duizenden gespeelde online partijtjes.

In de derde kolom zie je het aantal partijtjes dat ik gevonden heb van de spelers door enkel te kijken in de megadatabase. In de 6de kolom zien we dan het aantal online partijtjes die ik gevonden heb dankzij hun online profielen op lichess en chess.com. Sommige spelers hebben duidelijk niet stilgezeten tijdens corona. Anderen hebben dan weer slechts aan een paar tornooitjes deelgenomen. In beide gevallen is alles geregistreerd en zelfs een account wissen (zie hierboven naar Karel Brozka) helpt niet. 

Nu heb ik wel van sommigen duizenden extra partijtjes gevonden, je moet vervolgens ook nog het kaf van het koren scheiden. In online partijtjes zit heel veel onzin tussen. Soms heb je ook maar een uurtje om voor te bereiden dus onvoldoende tijd om alles te bekijken. Filteren is dus absoluut noodzakelijk en daarvoor zie ik 2 belangrijke opties : openingtree en een eigen openingsboek aanmaken. Ik begin met openingtree die ondertussen steeds wijder bekend geraakt bij de clubschakers.

Openingtree is een gratis website die je toelaat om in enkele seconden/ minuten tijd (afhankelijk van het aantal partijen) een volledig overzicht van het openingsrepertoire van een online account te verkrijgen. Bovendien kan je van een bepaalde positie altijd lichess opstarten om Stockfish te raadplegen. Dus je hebt geen dure Chessbase nodig. Een simpele smartphone met stabiele internetverbinding volstaat om alle toepassingen te kunnen gebruiken.

Echter geen Chessbase betekent tezelfdertijd ook dat iets opzoeken in je eigen databases heel omslachtig is. Ik heb heel veel openingsbestanden zelf aangemaakt en dan is het veel handiger als alles kan in 1 interface. Een ander nadeel van die openingtree is dat je geen meerdere accounts kunt samenvoegen. Dus iemand die zowel een lichess als chess.com account heeft, moet je telkens afzonderlijk bekijken op openingtree. Tenslotte gaat het analyseren van meerdere varianten in iemands repertoire ontzettend traag via openingtree mits je per zet telkens heen en weer moet springen tussen lichess en openingtree. Ik dacht dat kan veel beter.

Eind vorig jaar schreef ik in mijn artikel lichess hoe je heel simpel en snel alle partijen van lichess en chess.com kon downloaden met een paar klikken. Vervolgens is het in Chessbase kinderspel om op kleur die databases samen te voegen. Als laatste stap maak je een nieuw openingsboek aan en importeer je die database waarna alles klaar staat om uiterst efficiënt te werken. Zelfs bij een waanzinnig aantal van 8.687 online partijen zoals in mijn voorbereiding tegen Finak Vaclac kostte mij dit aanmaken van een gepersonaliseerd openingsboek slechts ongeveer 10 minuten tijd. Onderstaand screenshot toont heel mooi de enorme voordelen t.o.v. openingtree.

Dus ik heb alles op 1 plaats beschikbaar. Ik zie de stelling waarin ik geïnteresseerd ben. Ik heb het gepersonaliseerd openingsboek van "alle" online gespeelde partijen van mijn tegenstander met alle belangrijke statistieken. Ik zie mijn eigen openingsboek waarmee ik onmiddellijk kan afchecken wat voor mij nieuw is in het repertoire van mijn tegenstander of ik al eens eerder heb bekeken. In parallel rekent Stockfish voortdurend mee. Tenslotte switchen naar andere databases (correspondentieschaak, computerschaak...),  openingsboeken (+2300 spelers) of zelfs engines (leela) kan in enkele muisklikken.

In andere woorden het is een uiterst geavanceerd commando-center om mijn partijen voor te bereiden. Anderzijds geef ik ook onmiddellijk toe dat het zeer zelden doorslaggevend is op het resultaat van mijn bordpartijen . Een mooi voorbeeldje van de bescheiden impact zien we in onderstaande partij uit ronde 4 van Open Praag tegen de Nederlandse expert Erik Both.

Ondanks 17 zetten voorbereiding op het bord met een voordelige stelling volgens de computer stond ik heel lang verloren in de partij. Het was een mirakel dat ik het redde. In het tornooi was het een keerpunt voor mij want daarna ging het opmerkelijk beter in de volgende partijen.

Online partijen van je tegenstander bekijken in de voorbereiding zal dus slechts een klein beetje helpen. Echter serieuze schakers gebruiken alle kleine voordeeltjes die ze maar te pakken kunnen krijgen zoals deze blog van een schaakprofessional ook beschrijft. De Zwitserse grootmeester Noel Studer zegt daarin zelf ook actief op zoek te gaan naar online accounts van zijn tegenstanders.

Veel amateurschakers die terug met bordschaak starten krijgen nu te maken met de afrekening van hun anderhalf jaar online geschaak. Het is vooral pijnlijk voor de spelers die hun lievelingsvarianten openbaar te grabbel hebben gegooid. Sommigen spelen die varianten al decennia zorgeloos tot nu dus. Accounts sluiten helpt evenmin want de partijen blijven ook dan nog beschikbaar. Het wordt aanpassen of wachten tot het internet langzaam alles vergeet.

Brabo