Security

Gukesh daagt Magnus uit voor een wereldkampioenschap. Gukesh beweert dat hij Magnus wereldrecord van 2882 elo kan verbeteren. Met 3 nederlagen en geen winsten uit 6 klassieke partijen maakte Gukesh een belabberde indruk in het net afgelopen Freestyle Weissenhaus toptornooi. Carlsen liet de kans niet voorbijgaan om keihard terug te slaan in een recent interview. "Gukesh heeft geen schaakintuitie, hij is enkel wereldkampioen in klassiek standaardschaken door zich kapot te werken.

In elk geval heeft het tornooi opnieuw getoond waarom Carlsen zo een grote fan is van freestyle-schaken. Spelers kunnen met geen enkel kleur een remise afdwingen. Er moet vanaf zet 1 worden geschaakt. 14 van de 26 gespeelde klassieke partijen hadden een winnaar. De remises zoals die in de laatste ronde tussen Caruana en de winnaar Keymer zijn telkens heel origineel en entertainend.

In april wordt het eerste grote open klassiek tornooi met freestyle-schaak georganiseerd: Grenke Open.  Zelfs ik overwoog even om mee te spelen. Echter als amateurschaker is mijn tijd en geld beperkt. Het is mij vandaag een stap te ver om standaardschaak op te offeren voor freestyle-schaak en het lijkt erop dat ik niet de enige ben die er zo over denkt. Vandaag kiezen slechts 197 van de 1330 Grenke-registraties voor freestyle-schaak ten voordele van standaardschaak (15% - 85%). Slechts want de prijzenpot is ruim 3 keer hoger bij freestyle-schaak en bovendien zal Magnus er meespelen.

M.a.w. ik begrijp dan ook de kritiek van de Poolse grootmeester Grzegorz Gajewski, hoofdcoach van Gukesh. Er bestaat geen enkele garantie dat zulke freestyle-schaak-evenementen over 2 jaar nog zullen bestaan. Wij willen liever investeren in standaardschaak voor Gukesh. Eenzelfde geluid hoorde ik in de derde podcast van de Lange rokade. De Nederlandse grootmeester Koen Leenhouts heeft geen interesse in Fischer Randomschaak.

Dit weet uiteraard ook de Freestyle-organisatie en verklaart waarom ze hun ultieme troef op tafel gooien: een clash tussen Niemann en Carlsen straks in Parijs. De wk-blitz kwartfinale in New York tussen hun beiden trok een record aantal bezoekers. Parijs zal wellicht samenvallen met de uitgave van de Netflix-serie over Carlsen - Niemann schandaal. Parijs zal en moet de doorbraak worden van freestyle-schaak of het zou wel eens daarna snel kunnen uitdoven.

Het is dan ook geen toeval dat net nu Magnus in een interview over Niemann zegt "I don't trust him". Kan je uberhaupt iemand die zelf heeft toegegeven ooit te hebben valsgespeeld, nog vertrouwen? Of wat te denken van Magnus' statement dat Niemann's resultaten wel heel toevallig gelinkt zijn aan de aanwezigheid van security-maatregelen in een tornooi. Enkel in een handvol tornooien worden serieuze anti-cheating maatregelen toegepast.

Het teamkampioenschap in Servië waar ik vorig jaar aan deelnam was voor mij het eerste tornooi dat ik ooit met doorgedreven anti-cheating maatregelen in contact kwam. Bovendien werd net voor het tornooi de sterke Roemeense grootmeester Kirill Shevchenko nog gepakt voor valsspelen in Spanje. Kirill stond op de deelnemerslijst voor Servië maar werd uiteraard niet meer toegelaten. Ik zag duidelijk angst bij de organisatie.

Screenshots van Youtube-filmpje

Zo werd ik elke ronde aan een complete body-check met scanner onderworpen. Net zoals in een luchthaven deed ik mijn armen omhoog om de oksels te laten controleren. Mijn riem werd doorzocht op geheime compartimenten en zelfs elk vakje in mijn portefeuille werd gecontroleerd of er nergens een elektronische microchip in zat verborgen.

Uurwerken, smartphones maar ook pennen of ander potentieel gevaarlijke items mochten niet worden binnengebracht in de speelzaal. Zelfs niet in een aparte doorschijnende zak mocht het niet. De organisatie zorgde zelf voor eigen goedkeurde pennen die iedereen moest gebruiken. Trouwens de controle op wat binnenkwam was dan wel heel streng, voor wat er uitging was helemaal geen controle. Ik nam per ongeluk 2 balpennen en mijn naamkaartje mee naar het hotel.

Oordopjes en mijn bijziende bril durfde ik niet mee te nemen naar de speelzaal. Vooral dit laatste was vervelend want met mijn leesbril en zonder GSM vond ik niet onmiddellijk de weg terug naar het hotel in de duisternis na de partij. Ik was dan ook opgelucht dat ik een teamgenoot ontdekte die mij als een blinde mol wilde begeleiden.

Misschien overdreef ik met die bril maar nog tijdens het tornooi in Servië verscheen op chess.com een artikel over een prototype-AI-bril waarmee je kan valsspelen. Begin januari 2025 las ik dan op hln dat die brillen weer heel veel progressie hadden gemaakt. 5 dagen later verscheen reeds de compleet afgewerkte AI-bril waarmee kan worden valsgespeeld in schaken zie schaaksite. Iemand schreef dat brillen moeten worden verboden maar ook dat is alweer achterhaald. Een paar minuten daarna wist de Nederlandse grootmeester Dimitri Reinderman al te vertellen dat er ook smartlenzen bestaan die nog veel moeilijker te detecteren zijn.

Dat die dingen zullen worden gebruikt voor valsspelen, is onvermijdelijk. Dat fide erin zal slagen om telkens een antwoord hier tegen te verzinnen, is twijfelachtig. 

Jammers (signaalstoorders), verplichte aanwezigheid in de speelzaal tijdens de partijen, vertragingen op live-uitzendingen, verplichte onmiddellijke verwijdering van de speelzaal na de partij, ... Het wordt allemaal al toegepast in tornooien georganiseerd door fide. Security-maatregelen kosten geld en creëren ongemakken zoals mij overkwam na de laatste ronde. Ik vergat mijn trui in de speelzaal en het was niet makkelijk om die nog achteraf te recuperen. 

Desalniettemin hoop ik dat fide nooit de strijd zal opgegeven tegen valsspelers. ICCF (correspondentieschaak) heeft dat wel gedaan en zal straks wellicht 10 wereldkampioenen tezelfdertijd moeten kronen zie Cross Tabel. Dan ben ik ook klaar met bordschaken.

Brabo

Fidetitels deel 2

Vorig jaar publiceerde ik 2 artikels over Fischer Random op deze blog (deel 2 en deel 3). In de schaakclub Chesslooks Lier gaf ik in december 2024 een presentatie over deze schaakvorm en nodigde ik de aanwezigen uit om er eens van te proeven in losse partijtjes zie flyer. Online speelde ik ruim 3000 Fischer Random partijen op lichess in het voorbije jaar. Begin januari 2025 won ik met 7/7 mijn eerste Fischer Random-bordschaaktornooi. Kortom het is geen verrassing dat schakers mij af en toe vragen of Fischer Random groeit en belangrijk zal worden.

De Freestyle Chess Grandslamtour 2025 die afgelopen weekend van start is gegaan, is zonder twijfel een gigantische reclame voor Fischer Random schaak. Echter ik denk niet dat het voldoende zal zijn om clubschakers massaal er toe aan te zetten. Op Lichess blijft de populariteit van Fischer Random veel kleiner dan 1% t.o.v. standaardschaak ondanks een groei van 10% in 2024. In de 22ste aflevering van De Schaakpod werd verteld dat de journalisten in Weissenhaus liever keken naar amateurpartijen uit de Nederlandse interclub i.p.v. de Fischer Random-partijen gespeeld door wereldtoppers als Carlsen, Nakamura ...

Desalniettemin fide neemt geen risico's meer sinds ze ruim een decennium geleden de online schaaktrein definitief gemist hebben. Met enkele wereldtoppers als ambassadeurs en een permanente campagne voor Fischer Random-schaak kan je onmogelijk vandaag zeggen of Fischer Random nooit groot en belangrijk zal worden. De schaakrel tussen fide en Freestyle gaat dus over macht en potentieel vele miljoenen in de toekomst.

Fide heeft liever geen wereldkampioenschap dan een wereldkampioenschap dat niet door fide is goedgekeurd. Je kan zoiets machtsmisbruik of een overlevingsstrategie noemen afhankelijk de kant je staat. Feit is dat fide niet terugdeinst om regels op te leggen aan de eigen leden om de eigen belangen zo goed mogelijk te beschermen. Fide-belangen of kunnen we zeggen fide-geld ?

Zo past fide al jaren aparte reglementen voor fidetitels toe voor de eigen georganiseerde tornooien. Op Europese, wereldkampioenschappen,... verdient fide grof geld dus zorgen ze met extra aantrekkelijke voorwaarden ervoor dat spelers eerder hun tornooi kiezen dan een ander tornooi. Voor een CM-titel moet je 2200 fide behalen maar in het Europees teamkampioenschap kan je al met 3,5/7 ongeacht de TPR dezelfde titel behalen. Voor een FM-titel moet je 2300 fide behalen maar in het Europees teamkampioenschap kan je al met 5,5/7 ongeacht de TPR dezelfde titel halen. Voor een IM- of GM-norm moet je minstens een TPR over 9 partijen gespeeld hebben maar in het Europees teamkampioenschap is een TPR over 7 partijen al voldoende.

Dus fide geeft zichzelf een concurrentieel voordeel maar daar stopt het niet bij. Fide verdient ook veel geld met het uitreiken van fide-titels. Het is te zeggen als de spelers die gerechtigd zijn die ook zouden aanvragen wat bijlange niet altijd het geval blijkt te zijn. Van de 4 Belgen die aan de CM-vereisten van 3,5/ 7 in het Europees teamkampioenschap voldeden, blijkt slechts 1 speler effectief de titel te hebben aangevraagd: Michiel Jacobs.

Als ik naar de Belgische elolijst kijk dan vind ik slechts 8 actieve CM (candidate masters) terug. M.a.w. heel weinig spelers zien er graten in om 50 euro voor die titel neer te tellen. Trouwens sommigen buitenlanders zijn nog zuiniger op hun geld en willen zelfs niet betalen voor een FM of een IM-titel. Echter waarom de Indische FM Vedant Panesar na 14 IM-normen en 2462 fide nog steeds de IM titel weigert, is ook voor mij een raadsel (zie Tata-Steel-Qualifiers-2025-report).

Dat spelers titels weigeren aan te vragen, is uiteraard zuur voor fide maar fide krijgt hulp uit een heel onverwachte hoek hiervoor. Het aantal deelnemers in Titled Tuesdays op chess.com is bijna verdubbeld in anderhalf jaar (zie Doubled prizes if 1000 participants in 2025) en om mee te spelen moet je een fide-titel hebben. Aartsvijand chess.com sponsort tandenknarsend fide want ze hebben geen eigen systeem van titels.

In 2023 schreef ik over de Titled Tuesdays dat ik niet begreep waarom spelers hieraan willen meespelen. Vandaag zie ik een "nieuw" fenomeen van spelers die koortsachtig op jacht gaan naar een scalp van een supergrootmeester. Een foto nemen van je idool (zie schaakidolen) is leuk om te tonen aan de vrienden maar met een scalp van je idool maak je pas echt indruk. Zelfs een 2500 fide zoals Alexander Rustemov is niet immuun hiervoor zie zijn chess.com-pagina waarin hij opschept over zijn blitz-overwinningen tegen Magnus Carlsen, Hikaru Nakamura en Alireza Firouzja.

Een neveneffect hiervan is dat heel wat deelnemers in de Titled Tuesdays hun A-spel bovenhalen om zo een supergrootmeester te kunnen verslaan. Velen spelen ongeacht de publicatie van de partijen, de beste varianten die ze bestudeerd hebben. Titled Tuesdays is hierdoor een ware goudmijn geworden voor openingsnieuwtjes en dat is de elite uiteraard niet ontgaan. De commentaar van de Braziliaanse grootmeester Rafael Leitao tijdens de meest recente Tata Steel is hiervan een duidelijk bewijs.

"As usual, this has been already tested in Titled Tuesday,
where nearly every opening idea can be found."

De tijd dat het "verboden" was om blitzpartijtjes te gebruiken in een theoretisch artikel, is zeker voorbij. Zelfs een grote website als chesspublishing.com gespecialiseerd in openingen, aarzelt vandaag niet om blitzpartijtjes van Titled Tuesdays te gebruiken zie hun meeste recent update voor "Darings Defences" 

Heel wat Belgen met een titel hebben al eens geproefd van Titled Tuesdays maar behalve onze Belgische nummer 1 Daniel Dardha is niemand echt grote fan. Daniel is ook de enige die reeds 2 keer won in Titled Tuesdays van Magnus Carlsen. De meest recente was slechts een maand geleden.

Brabo

PS

Daar was ik op zoek voor de losse partijtjes in Lier : Chess960-Generator

Default tijd deel 2

Vorige maand sloeg nogmaals een grootmeester alarm over hoe precair de financiële situatie is geworden als schaakprofessional: Being a chess professional in Europe sucks. De 22 jarige Duitse grootmeester Felix Blohberger vertelt dat zijn jaarlijks inkomen van 30.000 euro bruto te pover is om ooit een gezin van te kunnen onderhouden (in België is het gemiddeld bruto jaarlijks inkomen 48.448 euro).

In de commentaren onder het artikel las ik gelatenheid en zelfs enige vijandigheid om hier iets aan te doen. Niemand wordt verplicht om profschaker te worden en schaken zal nooit populair worden om grote sponsors te kunnen aantrekken. Bovendien heeft een amateurschaker die profschakers helemaal niet nodig.

Eind vorig jaar waarschuwde ik al in Uitdagingen deel 2 dat amateurschakers schromelijk de gevolgen onderschatten van een afkalvend profcircuit maar zelfs ik stond begin dit jaar verbaasd te kijken naar hoe snel het soms kan gaan. In de Open van Praag 2025 scoorde de winnaar 8 op 9 en een TPR van 2578 elo maar scoorde geen IM-norm wegens slechts 2 IMs als tegenstander.

Resultaat winnaar Praag 

Als slechts 1 + 2400 speler meespeelt in een tornooi zie chess-results dan wordt de kans heel groot dat niet IMs te actief worden op de topborden om nog normen te kunnen scoren. Normen zullen bijna onmogelijk worden om te behalen in open tornooien zonder de aanwezigheid van + 2400 spelers. Trouwens Fide eist dat minstens 1 norm in een open tornooi wordt behaald (dit heb ik eerder vermeld in het artikel zie fidetitels).

Ok maar de meeste amateurs nemen deel aan open tornooien zonder een realistisch kans te maken op een norm dus vinden het niet erg dat + 2400s afhaken. Open Marienbad 2025 demonstreert dat het ecosysteem helemaal kan instorten bij gebrek aan prijzengeld. In de meest recente editie speelde voor het eerst sinds de start 23 jaar geleden, geen enkele + 2200 elo mee.

Eindstand Open Marienbad 2025

"I Don't Have A Club" is uiteraard niet de naam van een club maar betekent dat de speler geen club heeft. Voor spelers die geen club hebben, zullen opens altijd de enige plek zijn waar ze klassieke partijen voor fide-elo kunnen spelen maar daar heeft de Belg geen behoefte aan. In De schaakclub deel 2 schreef ik reeds dat elke Belg verplicht is om zich aan te sluiten in een schaakclub.

M.a.w. een dalende prijzenpot zorgt ervoor dat er minder geschaakt wordt. Dat is ook slecht nieuws voor fide want dat betekent ook voor hen minder inkomsten. Sponsors moeten dringend worden aangetrokken. Nee onmogelijk kan dat zeker niet zijn als ik door de fantastische site van Niklaas Verhulst scroll. In talloze boeken, films, reclame wordt graag de metafoor van het schaken gebruikt met als achterliggend idee om iets of iemand als intelligent en gedisciplineerd voor te stellen.

Alleen spat die zeepbel snel uiteen als een potentiële sponsor kijkt naar een schaaktornooi. In de 2de podcast van de Lange Rokade wordt verteld over een grootmeester die gedurende meerdere dagen geen onderbroek draagt (hoe kan je uberhaupt zoiets zien of zelfs naar trachten te kijken ?). In Dieppe 2023 vond ik het ook maar niets dat mijn tegenstander met blote voeten zat te spelen. Daar wilt toch geen enkele sponsor mee gelinkt worden.

Kortom fide wil paal en perk stellen aan dit amateurisme die veel schade brengt aan het imago. Kledingvoorschriften zijn een logische stap hierin. Of jeans kunnen volstaan in een strak professionele context is zeker open voor debat. Ik herinner mij uit mijn studententijd dat jeans niet waren toegelaten door sommige leerkrachten op mondelinge examens en ook vandaag is het nog niet in elke bedrijfscultuur ok.

Daarnaast wil fide ook dat schakers veel meer discipline en inzet tonen in het schaken. Een sponsor zal als werkgever verlangen van zijn werknemers dat ze op tijd komen en hard werken. Zoiets wil je als sponsor ook terugvinden in het schaken. Defaulttijden (wachttijden) worden steeds vaker ingekort en steeds meer tornooien passen Sofiaregels toe.

Voor een complete nultolerantie t.o.v. laatkomers bestaat nog geen algemeen draagvlak maar we zien toch al reducties van 50 t.e.m. 75%. In Open Dortmund en Open Cap Negret is de wachttijd 30 minuten geworden. Fide gebruikte 15 minuten in het Europese teamkampioenschap. Onze ploegkapitein nam er geen risico's want we waren telkens 15 minuten vooraf aanwezig.

Ondertussen werd die richtlijn ook gekopieerd in de interclub. Het is voor de ploegkapitein veel aangenamer als 15 minuten voor de wedstrijd iedereen aanwezig is. Dat is een kleine moeite en appreciatie voor al zijn werk. Schakers houden veel te weinig rekening met elkaar. Dan kunnen we nog heel wat leren van de voetbal waar mijn zoon 75 minuten vooraf aanwezig moet zijn. Te laat betekent op de bank starten en als ploeg een minuut te laat aan de aftrap is verliezen met forfaitcijfers.

Brabo