Transposities

Dankzij Elon Musk kunnen niet-gebruikers van twitter nu ook meelezen. Ik maak daar zelden gebruik van maar vorige week tijdens het surfen botste ik plots op een leuke meme over schaakopeningen. Sommige mensen hebben echt te veel vrije tijd.

Ik vond het op chessfeelspod. Het is een bewerkte versie van het Chess.com-origineel. Voor de lezers die graag nog meer van dit willen zien, heb je ook nog de Azgoum-versie.

De boodschap is uiteraard duidelijk. Veel schakers (vooral beginners) verdrinken in het moeras van openingen. Wat is er nu leuk aan eerst jaren openingen te studeren vooraleer te kunnen schaken?

Kortom ik vind het bijgevolg dan ook niet verwonderlijk dat velen op zoek gaan naar shortcuts. Zo is de stream van de Amerikaanse IM Eric Rosen een bijzonder populaire stopplaats voor veel amateurschakers om snel een simpele en agressieve opening aan te leren (verklaart dus de foto hier boven). Zo zorgde hij eigenhandig ervoor dat het obscure Stafford Gambit een van de meest gespeelde en succesvolle openingen online werd (zie o.a. The popularity of the Stafford Gambit has quadrupled on lichess since IM Eric Rosen started to make some videos about it).

Een eeuwig populaire shortcut blijft uiteraard de universele systemen. 1 openingsstrategie die wordt toegepast ongeacht wat de tegenstander doet. Het is de droom van elke luie schaker maar houdt natuurlijk serieuze beperkingen en risico's in. Op meesterniveau is dit kamikaze. 25 jaar dit doen op meesterniveau wel daar kan je alleen maar het label volledig gestoord op plakken. Dat doet geen enkele schaker met een greintje logica of toch?

In 2012 schreef ik dat ik met zwart elke partij probeerde te openen met de f pion. 11 jaar later ben ik iets voorzichtiger hiermee geworden maar heb ik die oude slechte gewoonte nog steeds niet opgegeven. Bovendien is het niet altijd kommer en kwel door op die wijze te spelen. Zo speelde ik onderstaande opening in de 5de ronde van Cap d'Agde.

Het was 1 van de zelden keren dat mijn idiote universele aanpak van openingen mij een voordeel opleverde want bovenstaande slotstelling was mij welbekend via een transpositie zie hieronder.

Tijdens de partij in Cap d'Agde bouwde ik hierdoor een groot tijdsvoordeel op en voelde ik mij als een vis in het water. De partij won ik net niet want mijn tegenstander verdedigde zich bijzonder hardnekkig. Ik was na het tornooi dan ook niet verrast dat zijn TPR bijna 300 elo hoger lag dan zijn rating.

Ik vermoed dat de meeste amateurs weinig enthousiast worden van transposities maar ik kan daar wel blij van worden. Sommige transposities ontstaan uit de meest uiteenlopende zettenvolgordes zoals onderstaand voorbeeld. Dit keer zijn het niet alleen 2 verschillende openingen maar wordt de intersectie bereikt met 3 zetten verschil.

Trouwens die 3 zetten verschil levert ook nog een probleempje op als je in Chessbase filtert op de stelling. Standaard zoekt de filter altijd tot 2 zetten vroeger of later in een partij naar een stelling. Dus alhoewel de bovenstaande stelling 2 keer voorkomt in de database, krijg je toch maar 1 partij als resultaat (zie hieronder).

Slechts 1 partij komt uit de filter.

Je kan de filter handmatig aanpassen maar tenzij je het helemaal open laat, is het gokken dat het resultaat alle partijen zal omvatten. Ook is het zo dat een filter heel traag wordt in grote databases wanneer je die helemaal open laat. Een betere oplossing is daarom het gebruiken van een (openings-)boek die alle stellingen stockeert (zie hiervoor groene zetten). Voor een kleine database zoals mijn blog is dit iets wat heel snel werkt zie hieronder.

1 keer werd Lg5 gespeeld maar 2 keer komt de stelling na Lg5 voor

Voor een grote database kan het creeren van een (openings-)boek gemakkelijk vele uren duren. Een ander nadeel is dat zulk boek geen rekening houdt met verwisselende kleuren of ander kleur aan zet (wat een filter dan wel weer doet). Ik maak die boeken dus slechts af en toe en zeker niet voor elke grote database. Het is ook geen ramp als ik eens een transpositie mis.

Tenslotte wil ik afronden met dat transposities vaak onvoldoende in studiemateriaal over openingen worden besproken. Men wil de lezers met deze details niet lastig vallen om de aandacht op de tabias te behouden maar het is net daar dat de sterkere schakers hun stempel zullen zetten. In de bespreking van mijn partij in Cap d'Agde zie je ook hoe ik tracht te achterhalen welke zettenvolgordes nu precies wel en niet werken. Daar kruipt vaak veel tijd in en is niet echt prettig werk. De buitenstaander herkent vaak een transpositie in een meesterpartij maar beseft zelden hoe ingenieus een bepaalde zettenvolgorde precies werkt. Dat wordt ook zelden door de meester zelf vrijgegeven want die houdt dit soort belangrijke info liever voor zichzelf.

Brabo