Geometrie

Dat de Netflix-serie The Queen's Gambit een visueel meesterwerk is, heb ik al eerder op deze blog vermeld maar ook de dialogen zijn vaak intrigerend. In het bijzonder de passage in episode 4 "Middle game" met de zeer jonge Russische grootmeester Giorgi Giev, maakte achteraf de tongen los. Op reddit ontstonden al heel snel discussies over wat er precies bedoeld werd zoals hier : i still don't fully understand beths interactions.

Netflix: The Queen's Gambit 

Dit is geen filmblog dus ik zal hier geen fragmenten ontleden maar 1 vraag die Beth stelt aan Giorgi, wil ik niet zomaar laten voorbijgaan. "Wat ga je doen als je wereldkampioen bent geworden?" Het is de grote vraag van de serie zoals ook de Canadese auteur en life-coach Patrick Mathieu opmerkte op zijn blog want de vraag kan natuurlijk veel ruimer worden geïnterpreteerd dan enkel wereldkampioen worden. Het is een vraag die eigenlijk aan ieder van ons wordt gesteld. We hebben allemaal dromen of doelen die we nastreven maar wat gaan we doen als we eenmaal die verwezenlijkt hebben.

Als ik rondom mezelf kijk en dan spreek ik niet alleen over het schaken dan merk ik op dat velen net als Giorgi geen antwoord hebben op de vraag. Men werkt soms heel hard om iets te bereiken maar wanneer men het uiteindelijk bereikt heeft dan voelt men zich totaal verloren. Dit is ook hoe de Schotse grootmeester Jonathan Rowson zijn complete terugtrekking uit het schaken beschrijft in zijn laatste boek The moves That Matter gepubliceerd eind 2019.

Als kind had Jonathan het ultieme doel om 2600 elo te behalen. Uiteindelijk werd het 2599 en virtueel even boven de 2600 geweest dus je kunt wel stellen dat hij het gehaald heeft. Die piek bereikte hij in 2007 op 30 jarige leeftijd. Aanvankelijk weet je niet onmiddellijk dat je je piek behaald hebt maar naarmate de jaren verstrijken wordt het steeds duidelijker dat je niet meer verder op de ladder kunt opklimmen. Jonathan schrijft ook in zijn laatste boek dat spelers zoals Anand en Kramnik gewoon van een totaal andere klasse zijn die hij ondanks alle inspanningen nooit zou kunnen evenaren.

Daarna ging het licht langzaam uit voor Jonathan. Het grote levensdoel was bereikt en nog iets groters nastreven in het schaken was onmogelijk geworden. Steeds vaker stelde Jonathan zich de vraag waarom hij nog zat te schaken. De schaakpauzes werden steeds langer en langer. Op een dag bleek dat Jonathan al een paar jaar gestopt was met schaken. Schaken werd alleen nog bekeken als een enorme verspilling van tijd en energie.

Het is een droevig verhaal maar eentje dat heel vaak terugkomt. In zijn boek schrijft Jonathan ook dat de Deense sterke grootmeester Peter Heine Nielsen (secondant van Magnus Carlsen) niet verwonderd was toen Jonathan recent hem vertelde dat hij niet meer bezig was met het schaken. Peter antwoordde heel droogjes dat hij Jonathan nooit als een echte schaker had beschouwd. Ik vermoed dat dit geen prettige opmerking moet zijn geweest maar Jonathan kon het wel plaatsen. Peter had gelijk dat Jonathan nooit zo passioneel van het schaken heeft gehouden zoals hij. Alles draaide voor Jonathan om punten scoren en prijzen winnen maar de echte schoonheid van het schaken werd veel te weinig gewaardeerd.

Met deze opnieuw lange intro komen we langzaam naar de kern van dit artikel. Er is niets mis met het zetten van doelen en dromen na te streven maar hierbij mogen we nooit vergeten te genieten tijdens het proces. Schaken is hard werken maar neem tezelfdertijd ook de tijd om even stil te staan bij alle verrassingen die je onderweg ontmoet. Zelfs in de meest saaie taken zit vaak schoonheid verscholen en dat ondervond ik laatst nogmaals bij het studeren van openingen. Ja openingen studeren kan fun zijn en dat staat natuurlijk haaks op de steeds grotere roep om te kiezen voor Fischer Random of andere vormen van het schaken waarbij openingen over boord worden gegooid.

Met de woorden van Peter noem ik die schakers geen echte schakers. Ik durf zelfs te stellen dat openingen misschien wel de meest interessante fase is van een partij. Het is de fase van een partij die geschiedkundig veruit het rijkst is. Het is ook de fase waar geometrie/ patronen meer dan ooit een rol spelen omwille van het feit dat er nog niet veel zetten zijn gespeeld. Ik kan nog begrijpen dan velen geschiedenis weinigen kan bekoren maar is geometrie/ patronen niet het kloppend hart van het schaken. De openingen afschaffen lijkt mij dan ook het kind met het badwater weggooien.

Recent heb ik mijn werkmethode om openingen te studeren ook weer een tikkeltje aangepast. Meestal hield ik het op bekijken wat de computer mij voorschotelde of wat er in de databases stond met een opening. Dat is op zich al een flinke berg materiaal maar het blijft voornamelijk uitvoerend werk zonder dat je er veel moet bij nadenken. Echter door het vele online schaak ben ik ook een nieuwe kant van openingen beginnen onderzoeken. Ik ontdekte dat heel veel spelers online spelen in vaste schema's waarmee ik bedoel dat ze heel vaak voor dezelfde type opstellingen kiezen dus zonder veel rekening te houden met wat exact de tegenstander doet. Dit levert vaak veel tijdswinst op en bovendien kennen ze hierdoor ook heel goed de geometrische motieven van de stelling.

Anderzijds weet ik ook dat elke kleine verandering in een stelling niet zomaar kan worden weggezet als iets onbelangrijk. Dit nieuw aspect introduceerde ik dan ook in mijn openingsstudie. Ik begon actief op zoek te gaan naar stellingen met grote geometrische overeenkomsten om te bepalen in hoeverre ze al dan niet toch verschillend waren en dat leverde al heel snel enkele opmerkelijke resultaten op. Ik begin met de Scheveningen die aan bod kwam in mijn vorig artikel. Wel nadat ik had vastgesteld hoe sterk het verrassende 9...e5 was in die grote opening, ging ik ook andere gelijkaardige stellingen controleren of het daar ook speelbaar was. Het duurde niet lang dat ik weer prijs had in een andere grote lijn van de Scheveningen en opnieuw nooit eerder gespeeld in een meesterpartij.

Bovenstaande partij kon ik downloaden van lichess en opnieuw betreft het een speler waarvan de account kort daarna gesloten werd wegens valsspelen: Tja ik blijf herhalen dat online schaken onmogelijk standaard schaken kan vervangen. E5 is ook dus hier opnieuw de eerste keuze van de computer.

Dit voorbeeld is dus evenmin een goed voorbeeld van zelfstandig zoeken naar geometrische overeenkomsten in de opening. Mijn 2de type stelling daarentegen is wel een modelvoorbeeld. Ik begin met eerst de ontdekking van het patroon dankzij een analyse in een kleine zijvariant van de Caro-Kann die mij al enkele decennia op mijn zenuwen werkte maar ik nooit de tijd had voor genomen om eens serieus te bekijken. De sterkste programma's verrasten mij met een briljant pionoffer om zwart onder druk te zetten.

Daarna vroeg ik mij af of dit pionoffer misschien niet speelbaar zou zijn in de grote momenteel erg populaire lijn zonder de extra zetten a3 en b5. Deze keer kreeg het pionoffer met Ld3 niet de voorkeur van de computer. Dat verwonderde mij niet anders werd het zeker regelmatig gespeeld. Echter wel was ik blij om te zien dat er evenmin een weerlegging bestond. Het was speelbaar en bovendien aartsgevaarlijk om tegen te krijgen. Ondertussen heb ik het al 20 keer in de laatste 2 maanden online getest. Jawel 20 keer !! dus we spreken hier over een enorm populaire variant. Ik scoorde 14,5/20 en TPR 2500 dus heel netjes. Opmerkelijk slechts 1 keer werd de pion aangenomen.

Ik vermoed dat dit soort geometrische ontdekkingen veel vaker te vinden zijn. Het brengt in elk geval leven in de brouwerij en maakt openingen studeren plots een stuk aantrekkelijker. Elke ontdekking is natuurlijk niet altijd geschikt om in een standaardpartij te spelen maar als ik zie wat men vandaag durft allemaal te spelen dan denk ik dat er heel veel mogelijk is.

Brabo

Revolutie in het millennium deel 3

Naast het reilen en zeilen van de Belgische online schaakclub ben ik ook nog steeds bezig met mini-analyse-projecten. Het zijn analyses van openingen die ik zorgvuldig geselecteerd heb uit blitzpartijtjes die ik in de voorbije 2 jaren gespeeld heb. In minder dan 3 maanden tijd staat de teller ondertussen reeds op 22. Ik vind het ongelooflijk interessant. In de eerste plaats omdat nu ook openingen aan bod komen die ik anders wellicht nooit zou bekijken daar de kans zeer klein is dat ze in een standaardpartij worden gespeeld. Zo ontdek ik vaak dat ik die "kleine" openingen al vele jaren (dus meestal online) verkeerd speel en bijgevolg serieus onderschat heb.

Grote openingen of hoofdlijnen staan natuurlijk ook op het menu. In eerste instantie probeer ik daarbij de kritieke varianten te ontrafelen. Niet zelden verbeter ik hierbij de analyses in mijn schaakboeken of van chesspub. Echter minstens even belangrijk bij dit onderzoek vind ik het ontdekken van alternatieve varianten die speelbaar zijn. Hierbij kijk ik al uit naar het schaken na corona dus als we terug standaardschaken op een bord. Dan is het heel praktisch om een repertoire te hebben waarbij je kunt kiezen uit verscheidene goed speelbare alternatieven. Dit maakt voorbereiden voor mijn tegenstanders een pak lastiger (meer dan ooit zal ik daar best mee rekening houden nu we met zijn allen erg veel informatie over ons repertoire online vrijgeven) en daarnaast creëert het ook meer flexibiliteit in de eigen spelstrategie.

Tenslotte is het bestuderen van die kritieke hoofdlijnen ook altijd bang afwachten of er geen zwakte in het repertoire wordt blootgelegd. Het laatste dat je wilt is ontdekken dat je een opening over boord moet gooien waarmee je al tonnen ervaring hebt opgebouwd en je in het verleden een karrevracht aan punten hebt verdiend. Ik weet dat sommige spelers hun ogen sluiten als ze zoiets pijnlijk ontdekken maar ik denk niet dat je jezelf hiermee een gunst doet. Ja het is best mogelijk dat je nog heel veel tegenstanders zult verschalken omdat ze de zwakte van de opening niet kennen maar dit betekent ook dat je een bepaald plafond nooit zult kunnen doorbreken. Een sterke speler (meester) heeft een neus om de zwaktes in een repertoire te vinden en met de huidige schaakprogramma's is het een koud kunstje om dit maximaal uit te buiten.

Jawel 1 keer was het inderdaad prijs in een van mijn mini-projecten. Een opening die al 20 jaar een vast deel is van mijn repertoire staat ter discussie nadat ik geen goed antwoord kon vinden op een concept gespeeld in een van mijn online blitzpartijen.

Ik heb deze opening met wit nog begin vorig jaar met succes gespeeld in Cappelle La Grande en in 2004 scoorde ik ermee mijn allereerste overwinning in een standaardpartij op een grootmeester. Dus ik heb veel mooie herinneringen aan die opening. Anderzijds als iedereen dit nieuwe concept begint te spelen dan moet ik geen tekening maken dat er nog weinig leuks met die opening te beleven valt. Echter tezelfdertijd is er net daar iets heel vreemds aan de hand. Deze opening werd reeds gespeeld in meer dan 1000 meesterpartijen (+2300 elo). Een hele resem oud-wereldkampioenen: Alexander Aljechin, Mikhail Tal, Tigran Petrosian, Boris Spassky, Anatoly Karpov, Garry Kasparov en Viswanathan Anand hebben met zwart die opening minstens 1 keer gespeeld in hun carrière maar niemand heeft ooit dit concept gespeeld.

Dus in een blitzpartijtje speelde iemand niet alleen een nieuw concept maar zette die speler ook nog eens 100 jaar openingstheorie op de helling opgebouwd o.a. door minstens 7 wereldkampioenen. Toeval of is er meer aan de hand? Wel mijn ervaring leert mij dat toeval in zulke situaties heel onwaarschijnlijk is en daarmee komen we dan eindelijk bij de kern van dit artikel. Wat ik al vreesde op voorhand, werd waarheid toen ik het profiel ging checken van mijn tegenstander.

De account van mijn tegenstander werd dus geblokkeerd wegens het schenden van de service-voorwaarden en dat betekent bijna altijd dat de persoon een computer gebruikt heeft tijdens het spelen van zijn partijen.

Het is een serieus probleem online en uiteraard is het een wederkerend punt op de agenda van de Belgische online schaakclub. Echter ik denk niet dat er een goede oplossing voor bestaat. Het is kiezen tussen draconische maatregelen om valsspelers te bemoeilijken maar die voor de meesten het online schaken niet meer aantrekkelijk maken of accepteren dat er valsspelers zijn. Ik kies voor het laatste met als gevolg dat we best aan online schaken nooit titels of prijzen koppelen.

Ik wijk af want ik moet nog uitleggen waar de link naar de titel is van dit artikel. Wel ik vermoed dat jullie niet zullen verrast zijn als ik vertel dat het concept met e5 de eerste keuze is van onze huidige topprogramma's zoals Stockfish en Leela. In deel 1 schreef ik over hoe de computers voor een revolutie zorgden in de openingen door alternatieven te tonen in platgetreden paden waar een mens nooit had durven aan denken. In deel 2 schreef ik hoe de nieuwe neurale netwerken ervoor gezorgd hebben dat we koningsveiligheid recent helemaal anders zijn gaan evalueren en er dus meer dan 100 jaar onbetwiste schaakkennis op zijn kop werd gezet. In dit 3de deel toon ik aan dat de huidige programma's er nu ook in slagen om grote openingen compleet te herzien. Dus meer dan ooit blijkt dat we nog steeds heel weinig afweten van het schaken ondanks bibliotheken vol openingsboeken.

Sommigen zullen wellicht denken dat ik overdrijf met mijn beoordeling van het e5 concept maar dan verwijs ik die non-believers fijntjes naar enkele quotes op chesspublishing.com van de Israelische grootmeester Michael Roiz: "I have to admit, that it looks really good so far" en "Undoubtely, ...e5!? should also be tested in human games."

Opnieuw niet verwonderlijk werd het concept wel ondertussen al getest in correspondentieschaak want bij iccf worden computers toegelaten. In dit niche van extreem hoge kwaliteit van schaakpartijen zien we trouwens dat het concept heel goed stand houdt. Op het allerhoogste niveau houdt zwart keurig remise en tegen iets minder goden wordt de laatste jaren zelfs een plusscore behaald.

Misschien als ik dit verhaal niet had gedeeld, had ik de opening langer op mijn repertoire kunnen houden. Anderzijds elke meester beschikt vandaag over zeer sterke schaakprogramma's dus vroeg of laat zou ik er toch op botsen in een standaardpartij. Dan spendeer ik liever toch mijn tijd aan partijen met openingen die relevanter zijn voor mijn ontwikkeling. Uiteindelijk is dit verleggen van je horizonten ook ideaal om de schaakhonger niet te laten verdwijnen.

Brabo

De Belgische online schaakclub deel 2

De Belgische online schaakclub heeft een vliegende start genomen. De lichess-pagina Belgisch vriendenteam heeft binnen een week meer dan 150 leden verzameld. Meerdere wekelijkse activiteiten zijn opgestart en er is zelfs een eigen facebook-pagina gecreëerd : belgianonlinechessclub terwijl ik zelf geen facebook-account heb. Ik had een sterk vermoeden vooraf dat er nood was om het online schaken in België te coördineren maar dit succes overtreft ook ruimschoots mijn verwachtingen. Blijkbaar zaten veel schakers te wachten op iemand die de eerste voorzet wou geven en enkelen waren zelfs onmiddellijk enthousiast om mee te helpen.

Dat is trouwens nog steeds hoe ik mijn rol in dit verhaal zie. Het project heb ik opgestart omdat ik niet langer wou staan kijken aan de zijlijn. Als vandaag schakers mij vertellen dat ze het beter kunnen dan ben ik onmiddellijk bereid een stap opzij te doen. Dit is voorlopig nog niet gebeurd maar ik vertel het hier omdat misschien iemand aarzelt om het mij te vragen. Uiteindelijk is mijn enige wens om online iets uit te bouwen voor alle Belgische schakers en het maakt mij volstrekt niets uit wie er aan het roer staat. Ik heb nog deze blog, tal van mini-analyse-projecten, zelf online schaken ... dus vervelen zal ik mij zeker niet doen.

In elk geval momenteel gaan de ontwikkelingen zo snel in de Belgische online schaakclub dat ik zeker nog niet kan zeggen dat alles al vanzelf loopt. Vooreerst is er de website die we vandaag als portaal gebruiken. Een site vind ik voorlopig de beste manier om statische informatie te delen die frequent wordt opgevraagd. Hiermee vermijd je enerzijds dat dit soort informatie bedolven wordt onder nieuwe posts. Anderzijds laat het je ook toe om die beter te structuren. M.a.w. het is de bedoeling dat (nieuwe) schakers heel snel antwoorden op hun (soms vele) vragen kunnen vinden op de site en dat is noodzakelijk want de gemiddelde surfer heeft heel weinig geduld. Een zeer eenvoudig menu op de homepagina in het Frans/ Nederlands leek mij daarom geen slechte keuze.

Bovenaan de lijst staat lid worden. Eigenlijk had ik liever gehad dat er geen lidmaatschap nodig zou zijn want elke drempel om online te schaken, vind ik er 1 te veel maar hier zie ik het als een noodzakelijk kwaad. Zonder de spelers te verzamelen op 1 plaats, wordt het heel lastig om te communiceren over activiteiten. Daarnaast eisen bepaalde type van tornooien ook lidmaatschap en die niet organiseren of aan deelnemen vind ik te jammer. Tenslotte is het ook een kwestie van zichtbaarheid geven aan dit project. Onzichtbare deelnemers trekken weinig of geen volk aan. Om succes te creëren, is het ook noodzakelijk om potentiele deelnemers te overtuigen dat ze iets leuks gaan missen. Dat lukt in de eerste plaats door duidelijk vooraf aan te geven welke deelnemers zich al hebben ingeschreven. Net daarom heb ik mij voorgenomen om aan zoveel mogelijk initiatieven deel te nemen en dit ook vooraf goed kenbaar te maken (mijn lichess-profiel hiervoor is mvha).

Uiteraard nog voor iemand lid wordt, zal men eerst graag meer details willen weten over het soort activiteiten die georganiseerd worden. Als het enkel blijft bij de site die sowieso open voor het publiek is dan lijkt het weinig zinvol om lid te worden. Bovendien vertelt de site dat leden verbinden met elkaar een belangrijke doelstelling is dus hoe gaat dit in zijn werk? Wel ik moet toegeven dat ik de laatste week heel veel steun hiervoor heb gekregen. Enkele leden heb ik prompt teamleider gemaakt zodat ik geen knelpunt word van hun enthousiasme. Het aanbod groeit snel maar hieronder is wat we al hebben.

• De zondagse battles. Wij nemen voorlopig met 1 ploeg deel aan de Beneliga in 1ste afdeling. De Beneliga is een interclubcompetitie tussen Belgische en Nederlandse ploegen online op lichess. Meer details hierover op een eerder artikel van deze blog.
• Op dinsdagavonden houden we een schaakbarak. Iets voor 20u komen we samen in ons virtueel schaakhuis. Tussen 20u-21u bespreken we dan nieuwe initiatieven, bekijken we partijen van elkaar of delen we nieuws.
• Op maandagavonden om 20u organiseren we interactieve sessies over een schaakthema. Welk thema het wordt, zal op voorhand worden aangekondigd.
• Op zaterdagochtends tussen 10-12u organiseren we ons wekelijks individueel rapidtornooi.
• Op vrijdagavonds tussen 20u30-22u30 organiseren we ons wekelijks individueel blitztornooi.

Afzeggingen/ verplaatsingen worden op voorhand aangekondigd op de teamsite of facebook dus hou die best in de gaten voor de planning. We proberen natuurlijk last minute aanpassingen te vermijden.

De volgende optie in het menu is leren schaken. We willen met de online schaakclub heel veel spelers aantrekken die hun eerste stapjes zetten dus leek het mij absoluut noodzakelijk om daar extra aandacht aan te schenken. Echter tezelfdertijd wil ik ook onmiddellijk eerlijk zijn. We hebben vandaag noch het budget noch de vrijwilligers om massaal veel nieuwe spelers op te leiden. Dus meer dan een doorgeefluik kunnen we voorlopig niet zijn. Hierbij steunen we op 3 pijlers:

• Zelfstudie waarbij we in de eerste plaats  de stappenmethode promoten maar ook alternatieven meegeven (online sites, aankopen van schaakmateriaal in schaakwinkels)
• Verwijzen naar de enkele schaakclubs die vandaag online lessen aanbieden
• Verwijzen naar coaches in België waar je individueel les tegen betaling kunt krijgen

Het spreekt voor zich dat aankopen van schaakmateriaal en coaches ook heel nuttig kunnen zijn voor de gevorderde schaker. Ik vermoed dat de meeste ervaren schakers al goede adressen hiervoor kennen maar het is niet slecht om die op 1 plaats te verzamelen. Ik heb zelf een bookmark geplaatst naar de site om het mezelf makkelijker te maken.

De volgende optie "online schaken" lijkt misschien minder relevant omdat we toch enkel op lichess zullen spelen maar vond ik zelf toch belangrijk genoeg om er een pagina aan te wijden. Een doelstelling van de site/club is online schaken te promoten en dus zijn we al blij dat schakers ergens online willen schaken. Bovendien lichess gebruiken we als platform omdat het mijn voorkeur krijgt maar we zijn niet verplicht om daarvoor te kiezen. De online wereld verandert voortdurend dus als er iets duidelijk beter bestaat dan lichess dan moeten we dat zeker in overweging nemen.

Schaakclubs is het volgende onderwerp en voor mij persoonlijk een heel belangrijke want ik heb flink wat tijd gestoken in het aanmaken van de pagina's.  Weliswaar promoten we in de eerste plaats met de site het online schaken maar ik zal zeker niet ontkennen dat het nooit standaard bordschaken voor mij kan vervangen. Het ene hoeft het andere ook niet uit te sluiten. Integendeel online schaken kan een belangrijke opstap zijn naar het bordschaken. De site zie ik dan ook niet als een concurrent voor de bestaande schaakclubs maar eerder als een motor zodat traditionele schaakclubs ook een graantje kunnen meepikken van het online-succes gecreëerd door de Netflix-serie The Queen's Gambit.

Gemakshalve had ik kunnen verwijzen naar de site van KBSB maar dan wist ik op voorhand dat ik bepaalde belangrijke aspecten zou missen. Vooreerst somt de KBSB enkel de clubs op die bij hen zijn aangesloten maar er bestaan ook andere clubs die interessant zijn. Zo zette onze Belgische hoop Daniel Dardha een aantal jaren geleden nog zijn eerste stappen in schaakkringdeurne-zuid, een club die woensdagnamiddag zijn activiteiten organiseert (dus ideaal voor de schoolgaande jeugd) en die niet aangesloten is bij de KBSB. Dit soort kleinere clubs kunnen dus ook een belangrijke rol spelen in de ontwikkeling van een schaker. Ken je nog zulke clubs open voor iedereen dan laat het mij weten zodat ik de pagina kan verder vervolledigen.

Daarnaast stellen nieuwe spelers maar ook spelers die verhuizen ook vaak vragen over welke schaakclub bij hen het best past. Behalve locatie en speeldagen is de informatie meestal heel beperkt over de schaakclubs waardoor ik meer dan eens zie spelers veranderen van schaakclub na enkele jaren omdat ze niet tevreden zijn. Net daarom heb ik getracht iets meer informatie op de site te zetten over wat een schaakclub doet. Oorspronkelijk wou ik een score geven maar dan besefte ik dat dit niet het beste idee was. Ik wil geen onnodige spanningen creëren tussen clubs en bovendien zoekt niet iedereen hetzelfde in een club. Desalniettemin geef ik wel toe dat ik soms een beetje moest gokken dus wees niet te streng.

• Sociaal: Als dit voor jou belangrijk is dat zal je het meestal toch eerder vinden in de kleinere clubs en niet in de mastodonten van meer dan 100 spelers. Dit wil niet zeggen dat het niet kan zeker in de rol van bestuurslid maar het is toch minder. Daarnaast is een clubkampioenschap meestal een heel goed bindweefsel tussen de leden. Dit is normaal een competitie over vele weken (sommigen zelfs echte marathons van 18 weken) waaraan een grote groep schakers deelneemt. Na de partijen blijft telkens veel tijd over om te socializen. Ik herinner mij in het decennium voordat ik trouwde dat ik speciaal afkwam voor de apres-schaak van de torrewachters dus toen ik er al lang geen competities meer meespeelde. Een schaaknamiddag liep al snel uit in een avondje tafelen in de lokale Griek of Italiaan met daarna soms nog een nachtelijke pokerwedstrijd.
• Jeugd: Het aanbieden van jeugdlessen lijkt een must maar ik weet uit ervaring dat niet elke volwassene zit te wachten om te spelen tegen de jeugd. Sommigen vinden het net een plus dat hun club geen jeugdleden heeft omdat jeugd erg luidruchtig kan zijn. Ik heb zelf 2 kinderen dus ik ga ook niet vertellen wat een club moet doen. Ik weet wel dat je als club zonder jeugd op lange termijn moeilijk kunt overleven. Omdat ook bij jeugdlessen nog heel veel varieteit bestaat, heb ik ook geprobeerd een onderscheid te maken tussen onder en boven de 1500 elo. Ik vermoed dat sommige clubs extra inspanningen zouden doen als een +1500 elo zich aanbiedt maar ik heb enkel willen rekening houden met de huidige situatie omdat tussen wens en werkelijkheid vaak nog een groot gat gaapt.
• Competitief: Een probleem die zich vaak stelt wanneer men opklimt op de eloladder is dat er onvoldoende uitdagingen zijn. Hierdoor is het ook belangrijk om te kijken welke clubs extra uitdagingen kunnen aanbieden. Hierbij spelen een aantal factoren een belangrijke rol: grootte van de club (hoe groter, hoe groter de tegenstand), interclub (het spelen tegen andere clubs biedt altijd extra uitdagingen), titelspelers (sterkere spelers zorgen voor extra kansen zowel om te leren als te spelen in sterkere competities).
• Informeren: Een goede website en een goed clubblad zijn grote inspanningen die ook een belangrijke meerwaarde voor de club betekenen. Dit is vrijwilligerswerk dus niet evident zeker in tijden waar mensen steeds minder tijd hebben. Ik heb geen onderscheid gemaakt in kwaliteit alhoewel ik besef dat daar ook heel veel variatie in bestaat.

Winkels heb ik als aparte keuze toegevoegd want vroeg of laat zal iedere schaker wel enkele adressen willen weten waar je iets kunt aankopen. Ik promoot vooral de lokale markt maar ik voeg hierbij onmiddellijk aan toe dat ik niets hierop verdien. Dus financieel maakt het voor mij niets uit wie je uiteindelijk kiest. De pagina is gewoon om de zoektocht makkelijker te maken.

Nieuws over het schaken kunnen lezen zowel lokaal als internationaal is erg belangrijk om de interesse in het schaken levend te houden. Zoals eerder gezegd is dit een statische site. Ik zal op deze site enkel verwijzen naar nieuws en dus zelf geen updates maken. We missen natuurlijk nog altijd schaakfabriek. Het blijft dus een beetje zoeken zeker betreffende lokaal nieuws. Ik beloof wel dat we onze best zullen doen om meer te delen via de teampagina op lichess en onze facebook.

Als laatste is er een contact-pagina. Er staan zonder twijfel fouten op de site dus aarzel niet om mij daarop te wijzen. Ik zoek ook steeds naar medewerkers want dan is meer mogelijk. We hebben nog veel ideeën en plannen dus hoogstwaarschijnlijk zal de site meerdere updates krijgen in de volgende weken. Alleen al met de vertaling naar het Frans ben ik al eventjes zoet alhoewel ik daarvoor nu gelukkig al goed google-translate kan gebruiken. In vergelijking met 15 jaar terug, merk ik op dat de kwaliteit er drastisch verbeterd is.

Brabo

De Belgische online schaakclub

Al jaren breken we ons hoofd over hoe we schaken populair kunnen maken. Daar hebben we nu eindelijk een antwoord op. Eerst moet je een platform creëren waar je wereldwijd iedereen mee kunt bereiken. Dan zorg je met leuke series en films dat er massaal op geabonneerd wordt. Vervolgens maak je een serie met heel sterke visuele effecten die het grote publiek omverblaast en tenslotte overgiet je alles met een dikke saus die gemaakt is van zorgvuldig gekozen schaakactiviteiten. Kortom de netflix-serie The Queen's Gambit is een compleet onverwacht godsgeschenk voor het schaken.

Er is al heel veel geschreven over de serie dus ik probeer herhalingen te vermijden maar ik heb heel weinig teruggevonden over de rol van het publiek in de serie. De fans zijn alom vertegenwoordigd in de serie en worden steeds groter in schare naarmate Beth's successen op het bord groter worden. Vooral in de laatste episode zien we dat haar populariteit exponentieel groeit tijdens het toptornooi in Moskou en er proporties aanneemt zoals bij echte sportvedetten of rocksterren. Ik vind het dan ook vreemd dat ik daar nauwelijks of geen opmerkingen over gelezen heb. Ik speel al meerdere decennia schaak en heb zoiets nooit in het echt gezien. Integendeel ik kan het aantal schrijnende verhalen niet meer bijhouden van schakers die nadat ze grote successen behaald hebben, erg teleurgesteld zijn in de zeer karige of zelfs onbestaande belangstelling van media/ publiek.

Echter zonder deze enorme publieke belangstelling rond het personage van Beth, ben ik er zeker van dat schaken nooit de boost had kunnen krijgen die we vandaag rondom ons zien. Desalniettemin is het ook niet zo dat er leugens worden verteld in de serie. In de jaren 50-60 was schaken razendpopulair in Rusland. Het was er toen helemaal niet ongewoon dat schaken een massa op de been bracht en velen uren in vervoering kon brengen. Zo toont onderstaande foto een authentieke momentsopname uit het wereldkampioenschap van 1954 gespeeld te Moskou.

Bron: page 63 of World Chess Championship 1954 by H. Golombek (London, 1954)

Tijden veranderen en mijn Russische schoonfamilie vertelde mij laatst dat het wereldkampioenschap van 2016 bijna onopgemerkt was voorbij gegaan in Rusland ondanks dat de Russische topgrootmeester Sergey Karjakin tot de laatste dag een goede kans maakte op de wereldtitel. Ik vermoed dat de vele kijkers van de netflix-serie The Queen's Gambit die gestart zijn met schaken, snel zullen ondervinden dat de schaakwereld er vandaag heel anders uitziet.

De eerste grote teleurstelling zal zonder twijfel de clubs zijn die vandaag meestal gesloten zijn. De coronacrisis heeft meer dan waarschijnlijk het succes van de serie geholpen maar tezelfdertijd kunnen de traditionele schaakclubs hier niet van profiteren. Daarentegen is het ook zo dat iedereen natuurlijk weet dat we vandaag over het internet beschikken om ons verder te helpen. Dus is er massaal gegoogeld op 'chess' en dat heeft 1 platform in het bijzonder geen windeieren gelegd.

Alleen in november 2020 heeft chess.com 2,8 miljoen nieuwe abonnees erbij gekregen. Dat is ongeveer 5 keer zoveel als dezelfde periode in 2019. Hans Ree schrijft in zijn krantenrubriek dat Peter Doggers (Nederlandse medewerker van chess.com) hem verteld had dat er ongeveer 1600 nieuwe Nederlandse accounts per dag in de voorbije maand waren aangemaakt. Dat zijn waanzinnige aantallen. Anderzijds kan je natuurlijk de vraag stellen wat hier nog zal van overblijven over 1 jaar wanneer de rage van de netflix-serie al lang is gaan liggen. Hoeveel van die nieuwe abonnees zullen dan nog actief zijn of beter nog uiteindelijk de stap zetten naar de traditionele clubs als iedereen zijn spuit tegen corona heeft gehad?

Ik denk online zal een paar percent nog actief zijn en de gewone schaakclubs zullen wellicht niet eens de negatieven effecten van bijna 2 jaren corona zie mijn artikel corona dreigt veel schaakclubs te laten verdwijnen kunnen compenseren. Tenminste dit is wat ik verwacht als er geen oplossing kan worden gevonden om de vele nieuwe netflix-schakers beter op te vangen dan ze hopeloos anoniem verloren te laten lopen tussen bijna 50 miljoen abonnees zoals op chess.com. Dus keek ik uit naar wat er in de schaakwereld zou gebeuren om deze eenmalige kans in een leven te grijpen maar het bleef oorverdovend stil. 2 maanden gingen voorbij en ik vroeg mij af net zoals in de meest recente Vlaanderen Schaakt Digitaal dat het toch niet waar kon zijn dat we als schaakgemeenschap helemaal niets zouden doen.

De meeste clubschakers zijn vandaag niet geïnteresseerd in online schaken zie clubschaak en/of internetschaak deel 2 trouwens hoe kan je uberhaupt die netflix-schakers online opzoeken om ze dan te helpen. Online schaken en bordschaken zijn 2 parallelle werelden dus het heeft weinig zin om tijd te investeren in online schakers en te hopen dat ze ooit naar een traditionele club zullen gaan. Het is aan  Chess.com om een speciaal programma op te starten voor die nieuwe netflix-schakers. Zij hebben voldoende financiële middelen en uiteindelijk zijn het hun abonnees. Daar valt allemaal iets voor te zeggen maar ik wou niet blijven wachten terwijl het venster langzaam sluit om nog iets te ondernemen.

Dus dacht ik na over wat een nieuwe netflix-schaker wellicht zoekt dat hij op de online platformen niet makkelijk kan vinden en waarmee we kunnen helpen. Wel ik zie 2 domeinen : begeleiding in de overvloed aan informatie die kriskas terug te vinden is op het internet en een meer persoonlijke interactie. Dit laatste betekent dat we alvast moeten concentreren op regionale schaal maar ook niet te klein. Op clubniveau is te klein want dan kun je te weinig clubschakers meekrijgen om een project te ondersteunen. Ik twijfelde enkel tussen een Vlaams of een Belgisch project. Vlaams is betreffende de taal makkelijker maar ik koos uiteindelijk toch voor Belgisch. België is sowieso nog klein en daarnaast hebben we op landelijk vlak qua structuur (KBSB) toch meer mogelijkheden.

Trouwens dankzij het eerder aangekondigd Belgisch vriendenteam in mijn artikel de Beneliga had ik al een leuke mix van Belgische clubschakers bij elkaar kunnen brengen en die groep is nog steeds aan het groeien. Het leek mij dan ook logisch en makkelijker om de 2 projecten aan elkaar te verbinden. Het Belgische vriendenteam zou vanaf nu ook de plaats worden waar persoonlijke contacten gelegd kunnen worden tussen Belgische clubschakers die al online actief zijn en de Belgische nieuwe-netflix-schakers. Dit zou de drempel later dan ook drastisch moeten verlagen om een traditionele schaakclub na corona binnen te stappen. Het is veel leuker en makkelijker als nieuweling een club binnen te stappen wanneer je eerder online al met 1 of meerdere leden kennis hebt kunnen maken.

Dan blijft er natuurlijk nog over hoe je de nieuwe-netflix-gebruikers kunt sturen naar dit Belgisch vriendenteam want zoiets kan je bijna niet vinden via google. Wel daarom creëerde ik een nieuwe website: de Belgische online schaakclub. Het heeft mij bloed, zweet en tranen gekost want ik ben een absolute leek in websites creëren maar het resultaat vind ik persoonlijk net voldoende om te kunnen tonen. 

Dit artikel wordt te lang dus ik zal in een volgend artikel meer in detail spreken over de site maar ik kan nu al vertellen dat het vooral een portaal is. Het is een site die de Belgische nieuwe netflix-schakers doorstuurt naar het Belgisch vriendenteam en tezelfdertijd tracht het een wegwijzer te zijn in de vele informatie die online te vinden is over het schaken. Zelfs voor ervaren schakers lijken mij de linken nuttig.

Tenslotte moeten de nieuwe netflix-schakers natuurlijk nog deze site vinden. Ik probeer zoveel mogelijk reclame ervoor te maken maar ik wil ook niet spammen. Anderzijds denk ik dat hierin een belangrijke rol is weggelegd voor de clubs. Veel clubs zijn vandaag gesloten of werken op halve kracht. Het is een kleine moeite voor elke schaakclub om een link bovenaan hun eigen site te plaatsen naar de Belgische online schaakclub. Ook als je in je omgeving hoort dat nieuwelingen zoeken naar informatie over het schaken dan geef hen dit adres mee. Je bespaart jezelf makkelijk een half uur uitleg en zelfs als dit project slechts enkele procenten van het totaal aantal Belgische nieuwe-netflix-schakers kan overtuigen om te blijven schaken dan spreken we makkelijk over 100 of meer. Dit infuus kunnen onze Belgische schaakclubs absoluut goed gebruiken.

Brabo