Correspondentieschaak

Bordschakers bekijken vandaag correspondentieschaak veelal als een absurde competitie waarin succes afhangt van wie de meeste centen heeft geïnvesteerd in hardware. Meer en meer schakers zijn overtuigd dat iedereen in staat is om dezelfde analyses te maken mits over evenveel tijd en middelen te beschikken. Creativiteit bij het analyseren is overbodig want spelers met een lage of zelfs geen bordrating zijn nu in staat om torenhoge ratings (+2400) te halen in de officiële internationale correspondentieschaakbond: iccf. Als we deze redenering verder trekken dan kunnen we stellen dat originele analyses niet bestaan daar iedereen toch in staat is om die onafhankelijk te reproduceren. Sommigen leiden hieruit af dat copyright niet bestaat voor analyses en dus hele openingsboeken zonder problemen gratis mogen worden gecopieerd.

In elk geval vandaag zal een goed georganiseerde ambitieuze bordschaker zeker over een correspondentiedatabase beschikken waar hij de laatste analytische ontwikkelingen in zijn favoriete systeempjes snel kan opzoeken. Je ziet dan ook vandaag dat heel wat bordnieuwtjes hun oorsprong hebben in correspondentieschaak. Correspondentieschaak brengt dus ook een meerwaarde voor de bordschaker. Een bordschaker moet een repertoire van duizenden openingsvarianten onderhouden en dat kan hijzelf uiteraard slechts oppervlakkig tenzij gebruik wordt gemaakt van het werk van vele correspondentiespelers die in elke individuele variant tientallen of zelfs honderden uren hebben gespendeerd. 

Natuurlijk blijft de vraag waarom iemand überhaupt zelf correspondentieschaak zou willen spelen. Erkenning van het gros van de schakers zal je niet krijgen, integendeel en geld is er evenmin mee te verdienen. Bovendien kost het aanschaffen van computers, programma's, ... flink wat geld. Vooreerst wil ik aantonen dat correspondentieschaak geen absolute wetenschap is waarin iedereen tot dezelfde conclusies zal komen ondanks evenveel tijd en middelen. In mijn eerder blogartikel: analyseren-met-de-computer legde ik mijn werkmethode uit voor het analyseren van bordpartijen. Mijn werkmethode voor correspondentie wijkt hier uiteraard van af maar is tevens een eigen ontworpen mechanisme. Vandaag zullen de meeste correspondentieschakers een eigen originele werkmethode hebben onafhankelijk van tijd of computers waardoor automatisch ook de analyses zullen afwijken. Schaken is bij mijn weten nog geen opgelost probleem waardoor er situaties ontstaan waar je ondanks erg diepe analyses geen finaal verdict kunt geven over welke voortzetting nu net de meest kansrijke is. Een subjectieve beoordeling zal af en toe de knoop moeten doorhakken. Enkele voorbeelden hiervan kan je lezen in het magazine : ccn.correspondencechess.com, zie issue 87, artikel ' The Quest for the Magic Triangle '. Tenslotte kan het spenderen van tijd op zich ook een talent zijn. Tijd is niet alleen een kwestie van prioriteiten stellen maar tevens een kwestie van doorzetting en volharding. Ik heb vele sterke bordspelers gezien die ondanks veel vrije tijd, te ongeduldig waren voor correspondentieschaak en hierdoor soms veel slechter presteerden dan laag gekwoteerde spelers die wel de energie hiervoor konden vinden. Voor mij staat het buiten kijf dat correspondentieschaak of ruimer genomen analytisch schaakwerk nog steeds als origineel bestempeld kan worden en dus is m.i. een competitie in dit domein geen absurditeit.

Nu ik ga niet ontkennen dat de originaliteit vandaag veel minder is dan pakweg 10 of 20 jaar terug in correspondentieschaak. Je moet vandaag al heel wat tijd spenderen in de analyses om een verschil te kunnen maken t.o.v. de computers. Dit feit gecombineerd met de aanhoudende negatieve kritiek door bordschakers heeft ertoe geleid dat in een 2 decennia het aantal correspondentiespelers in België gedecimeerd is met 90%. In andere Westerse landen zie je trouwens hetzelfde fenomeen. Deze evolutie betekent m.i. niet dat correspondentieschaak zal verdwijnen. Het is een nichemarkt geworden waar een bepaalde categorie van schaakspecialisten zich zullen verder in amuseren.

Kan deze nichemarkt iets betekenen voor de gewone bordspeler behalve het downloaden van de gespeelde correspondentiepartijen? Ik meen van wel. Een bordspeler wordt er verplicht om een werkmethode aan te leren om stellingen dieper te analyseren dan de output van een computerprogramma wat achteraf handig van pas komt om grondige analyses te maken over bepaalde openingen of eindspelen. Daarnaast kan je ook enkele favoriete systeempjes eens in detail bekijken die je later in bordschaak kunt hergebruiken. Nu moet ik wel onmiddellijk toegeven dat dit voordeel niet overroepen moet worden. Het aantal correspondentiepartijen die je kunt spelen, is vrij beperkt terwijl het aantal varianten die je voorgeschoteld kunt krijgen in bordschaak, heel uitgestrekt is. Bovendien zijn de analyses in correspondentieschaak vaak zo diep en uitgebreid dat ze onmogelijk allemaal te onthouden zijn, laat staan te reproduceren jaren later. Ik herinner mij 1 duidelijk geval uit mijn praktijk waar ik wel degelijk gebruik kon maken van mijn correspondentieanalyses in bordschaak. In een Europees correspondentietornooi kreeg ik een nevenvariant  op het bord waarvan ik grondige analyses maakte. Ik heb gezien dat de huidige programma's wel enkele foutjes vinden in de analyses maar met de toenmalig beschikbare middelen en tijd, was het zeer behoorlijk wat ook af te leiden is uit de snelle winst. Ik heb de analyses weggelaten, behalve de lijn die later werd hergebruikt in mijn bordpartij.

In 2003 kreeg ik dezelfde nevenvariant op het bord maar nu in bordschaak, namelijk in de Open van Plancoet (Bretagne). Ik speelde de variant bewust anders dan in de correspondentiepartij maar gebruikte wel uitvoerig mijn correspondentiekennis, zie:

In de 6 jaren dat ik correspondentieschaak speelde, spendeerde ik gemiddeld zeker 3 uren/dag aan mijn correspondentiepartijen. Als je dit combineert met een full time job dan blijft er onvoldoende tijd over om serieus te werken aan het bordschaak. In die jaren ging ik dan ook nauwelijks of niets vooruit met mijn fiderating. Ook de Nederlandse ex-wereldkampioenschaker Gert Jan Timmerman bevestigde dat intensief correspondentieschaak geen goede invloed heeft op het bordschaak. Wellicht heeft hij hierdoor de internationaal meester titel (bij de Fide) gemist wat uiteraard een perfect aanvaardbaar offer is om wereldkampioen (bij iccf) te kunnen worden. Persoonlijk vond ik de doelen (titels, kampioenschappen) te ver weg in correspondentieschaak en waren er nog te veel andere zaken interessant om verder de minstens 3 uren/ dag gemiddeld op te brengen. Desalniettemin denk ik dat 1 of 2 jaar correspondentieschaak voor iedere bordschaker een goede investering is voor de schaakcarrière.

Brabo