Copycats deel 2

De impact van Magnus Carlsen op het klassieke schaken in het voorbije decennium mag niet worden geminimaliseerd. Hij leerde ons opnieuw dat succesvol schaken ook kan zonder enorme hoeveelheden openingstheorie te studeren. In 2014 schreef ik al dat hij wellicht op zijn eentje voor een merkbare daling in diepte van openingsnieuwtjes heeft gezorgd (zie De gelukzak).

Echter vandaag zie ik ook de eerste signalen dat deze daling helemaal is teruggedraaid en erger. Ik stel mij bijgevolg ook vragen bij de uitspraak " Chess is in good hands for the future." van Magnus in een recent interview die ik eerder al vermeldde op deze blog. Steeds meer toppartijen blijken van a tot z gecopieerd te zijn uit een laboratorium. In Schaakbuddy deel 3 schreef ik dat de Indiërs de coaching naar een compleet nieuw niveau hebben gestuwd. Niet verwonderlijk speelt hierin ook de openingsstudie een zeer grote rol.

In het voorbije jaar kon je dan ook meerdere krankzinnige voorbeelden online vinden van openingsvoorbereidingen ver voorbij zet 30 van Indiërs die hun illustere tegenstanders in problemen brachten. Zo heeft de Indische topgrootmeester Santosh Gujrath Vidit ondertussen de reputatie van bijzonder goed voorbereid te zijn in de grote openingen zie de Grunfeld tegen Maxime Vachier-Lagrave en het Russisch tegen Ian Nepomniachtchi. Echter misschien wel het meest absurde staaltje van voorbereiding kwam van de Indische topgrootmeester Arjun Erigaisi die in een rapidpartijtje !! een + 35 zetten voorbereiding uit de losse pols schudde.

Als je naar het youtubefimpje kijkt van deze partij dan valt het mij vooral op hoe Arjun ongeïnteresseerd zijn zetten in sneltempo op het bord kwakt. Pas wanneer de stelling compleet gewonnen is, begint hij voor het eerst na te denken en dan is het uiteraard kinderspel voor een +2700 speler om het punt binnen te koppen. Moet dat de mooie toekomst van ons schaken voorstellen? Is dat het schaken waar de fans en sponsors zitten op te wachten?

Ik overdrijf met dit horrorbeeld niet? Zulke lange theoretische partijen hebben altijd bestaan maar zijn uiterst zeldzaam, hoor ik denken. Is dat zo? Ik vrees dat we ons vandaag toch in een andere wereld bevinden dan een decennium geleden. Ik zie partijvoorbereidingen in rapidpartijen die je vroeger enkel in een finale van een klassiek wereldkampioenschap kon terugvinden. Extreem diepe partijvoorbereidingen zijn niet enkel meer in reeds diep geanalyseerde varianten maar soms gaat het in 1 keer met een dozijn of meer zetten dieper in tegenstelling tot vroeger in kleine stapjes. Tenslotte je hoeft helemaal geen dure software/ hardware te hebben en/of een wereldtopper te zijn om zulke diepe analyses te kunnen maken. Zelfs ik kan nu relatief makkelijk monster-voorbereidingen maken van zelfs + 40 zetten.

Ja het is 1 ding om zulke monsters te creëren. Je moet het ook nog altijd op het bord kunnen reproduceren en ik geef toe dat dit allerminst vanzelfsprekend is voor een amateurschaker zoals ikzelf. Bovendien zelfs als je dit lukt dan ben je nog niet klaar met de job. In bovenstaande analyse kan je al zien dat er naast de hoofdvariant vaak talloze subvarianten zijn die je ook best op voorhand bekijkt want die bevatten dikwijls ook heel lastig te vinden zetten. In de meest recente open van Gent kostte het mij bijna de tornooioverwinning want ik had de zwakkere alternatieven in de lange openingsvariant onvoldoende vooraf bestudeerd. De computerweerlegging bleek onvindbaar voor mezelf aan het bord.

In bovenstaand voorbeeld zien we nog een ander nadeel van dit soort monstervarianten. Als je die ene winstkans mist dan valt er vaak niet veel meer nog voor te spelen. M.a.w. dit soort schaken zorgt dat er nog heel weinig ruimte overblijft voor de menselijke creativiteit (waarvoor we tenslotte allemaal schaken, niet?).

Ik wil ook nog even benadrukken dat bovenstaande copycats erg verschillen van wat eerder aan bod kwam in o.a. deel 1 en fouten. Oude copycats bestonden uit 100% kopiëren van reeds bestaand materiaal met af en toe enkele nieuwe toegevoegde zetten. Nieuwe copycats daarentegen bieden vaak zeer diepe nieuwe varianten aan die echter compleet door moderne software/ hardware zeer grondig werden voorbereid.

Ik vrees dat het topschaak Carlsen zal missen zeker als het klassiek schaken betreft. Voor ons amateurschakers denk ik dat er weinig of niets zal veranderen. Ik heb mijn meest recente partijen eens vergeleken met mijn artikel uit 2018: Welke openingen spelen mijn tegenstanders?. Ik zie geen substantiële wijziging in de diepte van de openingsnieuwtjes die recent op mijn bord verschenen. De meeste amateurschakers zouden het wellicht ook snel voor bekeken houden als schaken enkel nog kopiëren van ingestudeerde lijnen zou betekenen. Moderne copycats lijken mij dus voornamelijk een probleem voor de topschakers.

Brabo