Gratis deel 2

Gratis, het bestaat nog in deze tijden van internet 3.0 of 4.0 (of aan welke versie zitten we ondertussen?).

Kwalitatieve content bestaat nog, meer en meer betaald, en onder diverse vormen (zie bv de patron sites, waarvan die van schaakhistoricus Olimpiu Orcan een mooi voorbeeld is: https://www.patreon.com/urcan). Een ander bekend voorbeeld uit de oertijd van schaak op internet, www.chesscafe.com, is ondertussen ook betalend geworden. Dat was vroeger een mooie verzameling schaakartikelen door professionals over zeer diverse aspecten van het schaakspel, maar jammer genoeg nu dus betalend geworden. Dat ik vroeger veel van die artikelen downloadde en zelfs afdrukte, beklaag ik me nu dus niet.

Ik ga het hier niet hebben over gratis databanken - die zijn er in alle kwaliteiten, soorten, al dan niet voorzien van analyses. Ook niet over gratis schaaksoftware, die is er ook in overvloed (en ik heb het niet over hacks, maar degelijke software, zoals arena, scid, en andere utilities / apps om te spelen, te bewerken en zoveel meer, zoals bv het maken van gifs van partijen (behoorlijk populair op twitter trouwens.).

Ik wil het even hebben over waar je goede pdf's met schaakinhoud kan krijgen op het internet, gewoon legaal downloaden, dus ook niet via torrent sites (vroeg of laat krijg je daar ook een even gratis virus mee in je downloadfolder). Ook beperkt ik me tot de niet-interactieve pdf's. Het voordeel van een verzameling boeken in pdf formaat, is dat je gewoon tientallen boeken op USB-stick kan meenemen - super handig voor op vakantie: geen koffer vol met boeken allerhande.

Over dat formaat nog het volgende: pdf is prima, maar dejavu (djvu) is haast al even populair, vooral omdat het comprimeert tot veel kleinere bestanden. En schaakboeken in dejavu zijn al bijna even frequent te vinden als pdf.

De eerste place to be lijkt google zelf te zijn, maar een meer directe en volstrekt legale toegang tot schaakmateriaal biedt the internet archive (https://archive.org/), waar je toch wel enkele interessante pdf boeken en tijdschriften vindt. Niet heel veel materiaal, maar toch een goede start. En wie geïnteresseerd is in Amerikaans schaaknieuws van 50-60 jaar geleden, kan enkele jaargangen van Chess Review downloaden. Best leuk.

Een tweede verzamelplaats is http://www.chesszone.org/lib/lib.html, waar een beperkt aantal pdf's en djvu's te downloaden zijn. Geen recente werken - het lijkt allemaal copyright-vrij te zijn. De leukste subcategorie lijkt me hier de collection of games te zijn, met wat minder bekende werken.

Met een derde locatie heb ik al enkele lichte bezwaren: scribd.com heeft enkele boeken online staan, maar de kans dat dit legaal is, lijkt me aan de lage kant.

Pas nu kan je op google titels van boeken (of gewoon "schaak", "chess", "ajedrez", "xadrez", "schach", "skak",…) + "pdf" (of djvu) intikken en dat levert ook enkele hits op, maar de kans is groot dat hier voornamelijk fragmenten naar boven komen. Een uitzondering is https://www.pdfdrive.com/chess-books.html, waar je wel "gewoon" enkele pdf's kan downloaden. Maar ook de simpele zoekopdracht "schaak pdf" leverde al het volledige "Ome Jan leert zijn neefje schaken" op.

In dat verband: New in Chess heeft de goede gewoonte aangenomen om van hun boeken enkele pagina's gratis als pdf online te zetten - wat mij betreft een mooi evenwicht tussen gratis content en betaalde content afschermen. Ook QualityChess zet zeer veel dergelijk materiaal online - zeker een bezoek waard. Niet dat het een goudmijn is, maar even scrollen kan wel één en ander opleveren.

Belgische clubs die veel materiaal online zetten: hier moet de CREB (www.creb.be tabs archives en publications) zeker als eerste vermeld worden: zowat het schaakgeheugen van Brussel, Brabant en België. Dankzij o.a. Etienne Cornil staat een schat aan info over Belgisch schaken ter beschikking van iedereen. Gewoon omwille van de historische kwaliteit wil ik nog even Belgian Chess History (http://www.belgianchesshistory.be/) vermelden - geen pdf-materiaal, maar zowat alle partijen van Belgen en tornooi/matchresultaten van voor 2000. Maar ik dwaal af, terug naar pdf's.

KBSB-VSF leden krijgen via de VSF ook tweewekelijks het VSF-blad online in de mailbox, dus zowel actueel als interessant en supergemakkelijk - hoef je niet eens naar op zoek. Het blad is een goede mix van historische informatie, partij-analyses, aankondigingen en tornooiresultaten. De KGSRL zet ook al jarenlang zijn clubblad online (bravo!), maar de partijen die hierin staan, zijn meestal van grootmeesters, dus van minder belang voor de gewone clubspeler. Clubs als Jean Jaures, Veurne en Landegem zetten vroeger ook enkele nummers online, maar zijn daar jammer genoeg mee gestopt. Ik vergeet hier zeker enkele clubs die misschien "meer" doen of gedaan hebben, maar dit artikel is een beetje gebaseerd op "historische kennis", niet zozeer op een actuele scan van welke club wat doet.

Dankzij Rokade Westerlo kwam ik ook op http://www.chessarch.com/archive/articles.shtml, maar dit is specialistenvoer voor schaakhistorici.

Nederland is ook op dat vlak goed vertegenwoordigd. Zo is misschien wel het allermooist gelayoutte (hoe in godsnaam schrijf je dit correct?) schaaktijdschrift van de Rotterdam Charlois Europoort (http://www.charloiseuropoort.nl/triomfator/). Alleen jammer dat er geen nieuwe nummers meer bij geplaatst worden.

Interessant, en wel nog actueel is de nieuwsbrief van het Max Euwe centrum. Waar de focus hier ligt, is evident, maar ook heel mooie schaakverhalen (niet over Euwe) komen aan bod. (http://www.maxeuwe.nl/index.php/nieuwsbrief).

Delft (http://www.delftseschaaksite.nl/download/axioma32-web.pdf) zet ook hun clubblad online. Hierbij terloops een tip: vaak zetten clubs slechts enkele (bv de laatste vijf) exemplaren van hun clubblad online, maar blijven de vroegere nummers op de server staan. Dan is het gewoon een kwestie (zie Delftse link) om het volgnummer te veranderen (in het geval van Delft: 32 veranderen naar 31 of 33). Dat ze partij-analyses van eigen partijen ook schrappen uit het online magazine, neem je er dan maar bij. Dit zijn slechts enkele samples, Rotterdam kende ik van vroeger, Delft had ik meteen gevonden bij een simpele google-search. Zo kwam ik ook bij Groningen terecht, Assendelft, Winterswijk...

Liefhebbers van eindspelen en studies kunnen terecht op ARVES (http://www.arves.org/arves/index.php/en/dutch/43-indexknsb) en daar heel wat materiaal downloaden.

Nederland heeft ook enkele goede sites voor algemene en met wat zoeken ook schaakgeschiedenis: www.delpher.nl en www.gahetna.nl zijn twee sites waar je enorm veel materiaal vindt.

Niet op internet trouwens, maar iets wat wel in Nederland leeft, zijn (jubileum)boeken over de geschiedenis van de lokale schaakclub - diverse grote en kleine clubs hebben zich hier al aan gewaagd - met wisselend succes (qua vorm en inhoud, maar - we zijn in Nederland - vaak met ongelukkig taalgebruik), maar altijd interessant. Maar ik wijk weer af...

Zwitserland: één van de plaatsen waar ik graag naar terugkeer, is het webadres van het Zwitserse schaaktijdschrift (SSZ: http://www.swisschess.ch/ssz-archiv.html): jarenlang leesplezier (en goed voor je Duits, Frans en zelfs Italiaans) à rato van 8 nummers per jaar. Zwitserland is een land met relatief zelfstandige bonden (soort grote provincies), die elk ook hun schaakorganisatie hebben - ook dat kan interessant materiaal opleveren. En het Zwitsers schaak is de jongste jaren in opmars - eerst na een injectie door Kortchnoi, Nemet, Milov en Gallagher, maar recent ook door eigen jeugd (Studer, Jenni, Georgiadis en Bogner).

Duitsland: het magazine Schach heeft al hun lessenrubrieken (meer dan 100 nummers) online gezet (https://www.schuenemann-verlag.de/schach-magazin/index.php?include=3000). Dit lijkt me zeer handig materiaal voor lesgevers. De rubriek is historisch gegroeid van een eerder algemeen allegaartje van basis-leerstof, naar een meer gestructureerde, thematisch opgezette rubriek. Leerrijk voor elke schaker van elk niveau. Je kan je trouwens ook abonneren op de nieuwsbrief van de Duitse Schaakbond zelf (https://www.schachbund.de/allgemein-newsletter.html), maar dat heb ik niet gedaan (al genoeg mail), dus veel feedback kan ik hierover niet geven.

Voor het tijdschrift van de Roeselaarse club De Torrewachters ben ik bezig aan een reeks over schaken in Amerika. Zo heb ik enkele goede adressen gevonden van Amerikaanse federaties & clubs die zowel op staatsniveau als op clubniveau zowel vormelijk als inhoudelijk knappe dingen hadden. Vuistregel: de meest bevolkingsrijke staten hebben ook de beste websites op downloadvlak.

En zo kan ik mezelf plagiëren (voor Californië): “Een overzicht van de schaakactiviteiten in Californië kan niet zonder het Mechanics’ Institute te vermelden (http://www.chessclub.org/news.php?n=736). De schaakclub aldaar is de oudste in de USA (De Kolty chess Club in Campbell is de tweede oudste club in die regio) en heeft in het verleden diverse tornooien (ook voor computers) georganiseerd. De site – en zeker de Chess Room History – is zeker een bezoekje waard. Maar een echte goudmijn is www.chessdryad.com, met een schat aan oude tijdschriften, gratis in pdf te downloaden.” Het leuke aan die club- of tornooiverslagen is dat je ook eens partijen de revue ziet passeren tussen sterke, niet-IGM-spelers, die anders geen platform krijgen. Die partijen zijn vaak interessant, goed geanalyseerd, en vaak ook bevatten ze interessante openingsvarianten en eindspelen - net de reden waarom ze zijn gekozen voor publicatie. Kortom, het is eens wat anders dan Vlaanderen Schaakt Digitaal.

In dit overzicht heb ik mij geconcentreerd op de snel en eenvoudig te verkrijgen info, rekening houdend met taal, relevantie, copyright en gemak van toegang. Wie andere talen (spaans, duits, …) wil proberen, doet dat dan best via google ("schach pdf/djvu" of "ajedrez pdf/djvu" leveren al veel interessant materiaal op, maar niet altijd conform copyright of virusvrij vrees ik dan). Zo heb ik o.a. een spaanstalige site gevonden met veel Spaans- en Engelstalig materiaal, maar ik vrees dat het niet helemaal snor zit met copyrightverplichtingen, dus laat ik de zoektocht over aan de lezer.

Databases heb ik niet willen vermelden, omdat daar genoeg bronnen voor zijn, maar als uitsmijter nog toch nog deze: https://database.lichess.org/ biedt ondertussen meer dan 600 miljoen (!) partijen aan, gespeeld op hun platform, dus voornamelijk blitzpartijen. Maar een blitzpartij tussen grootmeesters is meestal ook al een goede partij dus...

Een andere site die ik op de valreep wil vermelden is die van de schaakclub van Tessenderlo (http://www.looiseschaak.be/), waar je zeer veel clubpartijmateriaal kan downloaden - de site wordt al meer dan 20 jaar onderhouden - een knappe prestatie van de webmaster(s), het mag ook eens worden gezegd.

HK5000