Risico's deel 2

Al 20 jaar speel ik uitsluitend 1.e4 met wit. Met zwart beantwoord ik 1.e4 minstens even lang eveneens enkel met 1...e5. Als je dit combineert met mijn uitgebreide hedendaagse openingstudies (zie schaakopeningen studeren deel 2) en ik FM ben dan verwacht je wellicht dat ik geen grote verrassingen meer na 1.e4 e5 op het bord kan krijgen. Toch slaagde mijn jeugdige tegenstander Mardoek Thienpondt erin mij in de 7de ronde Open Gent uit boek te spelen na welgeteld 3 zetten met een gambietje uit de oude doos. Oud mag deze keer vervangen worden door prehistorisch. In het artikel oude wijn in nieuwe zakken keren we terug naar 1962 en 1918. In het artikel oude wijn in nieuwe zakken deel 2 waren we even terug in 1955. Echter deze keer gaan we naar 1856. Jawel we spreken hier over een gambiet die Paul Morphy een aantal keren zelf heeft gespeeld. Van zijn 4 partijen in de megadatabase met dit gambiet, kies ik de spectaculairste.

In mijn persoonlijke database met online partijen zie ik dat ik de lijn desalniettemin een aantal keren eerder in blitz/ bullet heb ontmoet maar nooit heb ik de moeite gedaan om de opening eens serieus te bekijken. Ik beschouwde het gambiet als ongevaarlijk en de fun van het spelen is natuurlijk de belangrijkste reden waarom je online blitzt (zie de (on)zin van blitz). 

Mijn ploeggenoot de Belgische FM Daniel Sadkowski daarentegen wist wel meer af van de opening en kon mij na de partij toch iets over de kritieke lijn vertellen. Daniel speelt al 40 jaar schaak. Hij heeft nog de periode meegemaakt waarin computers geen enkele rol speelden en dit soort gambieten nog makkelijker speelbaar waren. Desondanks vind ik het toch enigszins choquerend dat iemand die zeer vaak varieert (bv. op enkel 1.e4 heb ik Daniel al c5, e6, g6, c6, Pf6 en e5 zien spelen) iets meer kent van een overlappend stukje repertoire dan ik met mijn wetenschappelijke aanpak. Het bewijst nogmaals wat ik in mijn artikel een hollands gambietje al vertelde namelijk dat mijn repertoire eigenlijk kaas met grote gaten is en mijn studiemethode niet optimaal is voor praktisch schaak.

De eerste officiële wereldkampioen Willem Steinitz vertelde ons dat een gambiet het best kan worden weerlegd door het te aanvaarden. Normaliter volgens de powerplay-methode zou ik dus dit gambiet moeten aanvaarden maar ondertussen weet ik ook dat zonder voorkennis dit een goed recept is voor een smadelijke nederlaag. Openingskennis en voorbereidingen spelen vandaag een veel grotere rol. Bovendien is het weinig wetenschappelijk om een gambiet aan het bord trachten te weerleggen om na een paar zetten in een bekende val reeds te trappen. Nee praktisch is een weigering van het gambiet indien mogelijk vaak veel verstandiger. Ik koos ook voor de laffe vlucht weg van de complicaties.

Na het spelen van deze partij heb ik uiteraard de opening eens serieus bestudeerd om in de toekomst met zwart sneller voordeel te kunnen behalen. Deze keer speelden we gewoon schaak waarin het competitieve element met zijn foutenlast primeerde.

Ik vermoed dat weinigen het erg vinden wanneer afgeweken wordt van kritieke lijnen op deze "laffe" manier als we hierdoor opnieuw op eigen kracht de opening moeten spelen. Echter het afwijken van de kritieke lijnen gaat niet altijd gepaard met een originele vechtpartij. Een recent voorbeeld hiervan gespeeld een paar maanden geleden kan je terugvinden in de Masters Final te Bilbao. De Russische topgrootmeester Sergey Karjakin zal in november voor de wereldtitel spelen maar zijn partij tegen de Amerikaanse topgrootmeester Hikaru Nakamura is niet echt geruststellend voor zijn fans.

Wat een groot verschil met Korchnoi die bij de introductie van het openingsnieuwtje door de toenmalige regerende wereldkampioen Anatoly Karpov in het bizarre wereldkampioenschap van 1978 zonder vrees de complicaties inging. Het werd een van zijn meest beroemde overwinningen.

In My Great Predecessors Part 5 zegt Kasparov zelfs dat 13. Da4 een laffe zet is om remise te maken. Echter het is volgens mij een grote stap te ver om te stellen dat Karjakin een lafaard is en geen waardige uitdager is voor onze regerende wereldkampioen Carlsen. De voorkennis van Nakamura was zonder twijfel veel groter dan die van Anatoly. Trouwens Karjakin heeft nog niet lang geleden ondervonden wat er kan gebeuren als je niet up to date bent met de theorie, toeval of niet tegen dezelfde tegenstander zie harakiri.

In deel 1 promootte ik het nemen van risico's om het schaken aantrekkelijker te maken. Met dit artikel wou ik vooral aantonen dat de opening een apart hoofdstuk is in risicomanagement. De moderne schaakpraktijk bewijst dat we best extra voorzichtig zijn in de opening. Het maximaliseren van de score is spijtig soms enkel mogelijk door het spel te kortsluiten.

Brabo